|
2022
|
|
|
Bigarren hau aurre koa baino markatuagoa da berez, baina dibertsitatearen orokortasuna eta neutro izaera hobeto islatzen ditu beharbada, era askotakoa dela esanda baino. Era askotako jendea dagoela
|
munduan
esaten denean, den denak ez direla onak ere azpitik adierazi ohi da.
|
|
|
Baina bizidunen
|
mundu
honetan, abereei erreparatzen badiegu, oin hitz ho ri sarri eme sexukoa izan ohi da. Hegaztietan oiloa dugu oina, eta oilarra eratorria.
|
|
|
—Irakaskuntza
|
munduan
, azterketa garaian, sarri entzuten den hitza dugu txuleta ikasleen ahotik. Nola esan beste era batera euskaraz?
|
|
|
Ikasle
|
munduan
, oker handi barik esan daiteke: txuleta atera, txuleta harrapatu, txuleta ondo gordeta eduki bezalako kontestuetan erabiltzen da.
|
|
|
· ANTIaurrizkiaz, beste hainbeste: medikuntza
|
munduko
antibiotikoak eta antidotoak, edo eguraldi arloko antizikloiak. Mailegu osoak gehienak, baina nahastekoak beste batzuk:
|
|
|
Kogobernantza,
|
munduko
gobernu multipolar honetan elkar aditzea eta elkarrekin gobernubidea adostea adierazteko fundaturiko hitza. coaurrizkia latineko" cum" preposiziotik eratorria da: beste bat edo batzuekin batera edo kidetasunean adierazteko.
|
|
|
—Koronabirusa mutatzen ari da, eta hasiera hartako birus tipoen enborretik," cepa" berriak, lehenengokoez bestelakoak erne dira. " Cepa" hitza mahasti eta mahatsondoen
|
munduan
ezaguna da, baina orain birus honen garapenak irudi hori beregandu du. Zein izan daiteke euskaraz horren ordain egokia?
|
|
|
—Gaztelaniazko" Cepa" berba, landare kontuan erabili ohi den terminoa da, batez ere mahatsaren, mahastiaren
|
munduan
. Baina bestelako arbola landareetarako ere bai.
|
|
|
—" Temporero" hitza, nagusiki, nekazaritza
|
munduko
jardueretarako erabili izan da. Uzta sasoiari loturiko lanetarako batik bat:
|
|
|
Hala, Benito Lertxundik kantatzen dituen Xalbadorren bertso ederrotan: " Ene deia amodioaren/ bidez zinuen entzun,/ eta gero oinazen erdian/
|
mundurat
eman ninduzun;/ biziaren grazia le henik,/ gero hoin bertze maitasun,/ berant jakin dut, ama maitea,/ zendako eman dautazun".
|
|
|
Baina informatika
|
munduan
finkatu den kontzeptua da, gaztelaniaz" bre cha digital" deritzana. Horrexetarako berrerabili da hitz zahar hau, arra kala digitala, eta indarra hartu du.
|
|
|
Hitz hori, hitzez ingurune laburrean erabilia dena, biziberritu egin da gaztelaniazko" tarea" adierazteko, batez ere administrazio
|
munduan
. Hala irakurtzen dira:
|
|
|
—Klima larrialdia da,
|
mundu
guztia lau dardan jarri duen egoera kezkagarria, batez ere belau naldi gazteentzat. Klima larrialdia, horrela esanda, ondo adierazita dago?
|
|
|
—Reincidencia lege
|
munduan
, auzi esparruan, maiz erabiltzen den hitz abstraktua da. Nori egozten zaion dena delako akusazioa, pertsona horregatik esaten da" reincidente" dela.
|
|
|
Erlijio
|
munduaren
oihartzuna du reincidencia izen abstraktuak, gero lege eta zuzen mundura hedatu bada ere; bekatuarekin eta aitortzarekin lotura zaharra du. Behin erortzen denak baino birritan jausten denak zigor edo pe nitentzia zorrotzagoa behar duelakoa.
|
|
|
Erlijio munduaren oihartzuna du reincidencia izen abstraktuak, gero lege eta zuzen
|
mundura
hedatu bada ere; bekatuarekin eta aitortzarekin lotura zaharra du. Behin erortzen denak baino birritan jausten denak zigor edo pe nitentzia zorrotzagoa behar duelakoa.
|
|
|
" Ala da bai, Batista. Bada
|
mundu
on tan ondo bizitzeko, esaten dan bezela, arakinekin gosaldu, ixkribaubakin baz kaldu ta man dazaiekin afaldu".
|
|
|
—Informatikaeta digitalizazio
|
munduan
euskaraz gaur sarri entzuten dugun esapidea da, baina hiztun askori, oraindik ere, bitxia egiten zaiona: arrakala digitala.
|
|
|
Bada beste hitz bikote bat, bigarrentzat berau duena, lan harreman
|
munduan
zabal dabilena: soldata arrakala, funtsean gaztelaniaz" brecha salarial" de lakoaren ordain gisa.
|
|
|
—Zuzenbide
|
munduko
hitza dugu" relator" edo errelatore dei dezakegun fi gura hori. Goi epaitegietan, epaitegi txostenak idaztearen ardura duten letratuei deritze horrela.
|
|
|
—Administrazioeta zuzenbide
|
munduan
murgilduta, zer deritzagu aintzatetsi aditz berriari?
|
|
|
—Bai, aintzatetsi hori ere administrazioeta zuzenbide
|
munduan
irristatu den bes te hitz moderno eta berritzaile baragarri horietakoa dugu; guztiz erakargarria, irabazi duen ospeari ohartuta, baina bere morfologia egituraz desitxurazkoa guz tiz: etsi aditz osagaia ez genioke aintzat bezalako atzizkidun egitura bati [ain+ TZAT] erantsi behar; sasiko egitura antz garbia du.
|
|
|
Eta: " Txikitxu politori,/ zu neure lazt ana,/ as koren zoragarri/
|
mundura
zinana".
|
|
|
Nekazari
|
munduan
nork ez ditu ezagun idi, zaldiedota gizon probak?
|
|
|
—Neguko janari sendoa, sendaria izan da gaztaina gure herrietan, Ipar eta Hego, nekazari
|
munduan
berariaz. Kale artean ere negutean esker onez jan ohi da gaztaina errea.
|
|
|
Baina hondartzara goazenean, zenbait izen erdaraz esan eta entzuten ditugu, euskaraz baino gehiago. Pentsa daiteke, behin hondartzara joanez gero, gaztelaniaz edo frantsesez mozorrotzen dela geure
|
mundua
!
|
|
|
Euskaltzaindiaren ardurapean egin den ekimen hau guztiz egoki eta eraz dator, oraindixe eta etorkizunean eta digilitazazio
|
munduan
euskara bermatzeko ahaleginean.
|
|
|
Arte
|
munduan
ere irudimenari etekina ateraz, gogotik ekin diote kantariek telekantuan, antzesleek teleantzerkian eta nork bere trebetasunak urrunetik etxeetara hurbiltzen.
|