|
2023
|
|
|
Alemaniako Zuzenbidearen Eskola Historikoaren eta Frantziako Iraultzaren denboretan ezarri zenez, tributu arauak ez ziren arau juridiko osoak eta, ondorioz, tributu arauak interpretatzeko irizpide bereziak behar ziren, esaterako, hitzez hitzezko interpretazioa edo Ogasunaren aldeko interpretazioa onura fiskalen kasuan. Gero, bi
|
Munduko
Gerren arteko sasoian, bai Alemanian bai Italian, tributu arauak interpretatzeko irizpide bereziak aplikatu zituzten teoriak sortu ziren, arau zibiletatik bereizteko asmoarekin Finantza eta Tributu zuzenbideak bere autonomia bilatu zuenean Zuzenbideko adar lokabe bezala. Teoria horiek dira errealitate ekonomikoaren irizpidea (Alemanian) eta interpretazio funtzionala edo kari bidezkoa (Italian).
|
|
|
Euskadirentzat Ekonomia Itunak emaitza ekonomiko onuragarriak ekarri zituen, onurak handituz Lehen
|
Munduko
Gerran Espainiak parte hartu ez zuelako. Jarraitu ere, Ekonomia Itunak horrela jarraitu zuen 1926ra arte.
|
|
|
a) Betebehar pertsonalaren arabera, zergaduna Pertsona Fisikoen Errentaren gaineko Zergaren menpe dagoenean hiru Lurralde Historiko edozeinetan. Foru Aldundiek zerga eskatuko dute zergadunaren ondare osoaren gainean, tributupean diren ondare elementuak zein lurraldetan dauden kontuan hartu gabe(
|
mundu
osoko ondarea). b) Betebehar errealaren arabera, zergaduna Espainiako egoiliarra ez denean, hiru Lurralde Historikoetako Tributu administrazioek zerga eskatuko dute zergadunak Espainian kokatuta dituen eskubide eta ondasunen gainean baldin eta Euskadin dauden, erabil litezkeen edo bete liratekeen ondasun eta eskubideen baliorik handiena badago.
|
|
|
Eta horrela doa
|
mundua
, jira eta jira, eskuliburuak gora eta behera. Eta eskuliburuen artean, eman diezaiogun ongietorria honako honi, euskarazko eskuliburuen multzora datorren sortu berri honi.
|
|
|
Jazarpen morala eragin dezake enpresaburuak edo horren ordezkariek, bai eta lankideek ere. Esangura horretan kontuan hartu behar da 2019ko ekainaren 21ean onetsitako LANEren 190 Hitzarmenean, lan
|
munduan
indarkeria eta jazarpena ezabatzeari buruzkoan, ezarritakoa.
|
|
|
Baina ez zen horrela gertatu. urteetan
|
munduko
krisialdi ekonomikoa hasi zen eta horrekin printzipio berriak ezarri ziren, toki autonomia alde batera utzirik. Krisi ekonomikoak erakundeen krisi bihurtu zen eta Europar Batasunetik (EB) Espainiari murrizketak egiteko betebeharra ezarri zitzaizkion.
|
|
|
Bilakaera historiko guztia labur biltzen saiatuko gara eta garrantzia EKren aurretiazko diktaduraren eraginez egondako finantza zaintzatik abiatuta EKrekin etorritako kontrol sisteman jarriko dut. Horrez gain, azkenengo hamarkadan 2008ko
|
munduko
krisiaren eraginez egondako finantza jardueraren inguruko kontrolen indartzeari buruz hitz egingo dut.
|
|
|
2008 urtean
|
mundua
krisi ekonomiko sakonean sartu zen eta krisi horrek zuzeneko eragina izan du toki ogasunetan eta horien gaineko kontroletan. ALDEguer Cerdak argi adierazi zuen:
|
|
|
Aldundietako zerbitzu konkretu horren barruan finantza zaintzako ahalmenen egikaritza gauzatu zen. Egoera hori ere 2002tik aurrera mantendu egin zen eta, zalantzarik gabe, 2008ko
|
munduko
krisi ekonomikoaren ostean ere horrela izan da. Esangura horretan, adierazgarriak iruditzen zaizkit LARRAzABAL BASAÑEzen hitzak:
|
|
|
Aurretik adierazi dugunez 2008ko
|
munduko
krisialdi ekonomikoa eta gero, aurrekontu egonkortasun eta finantza jasangarritasunaren printzipioak indartzean, finantza zaintzako ahalmenen egikaritza (eta zergatik ez esan justifikazioa) indartu egin da eta horretan guztian EAEren barnean Foru Aldundiak jarri dira martxan. Ez dugu ahaztu behar AEFJLOk 3 amaierako xedapenean araubide berezia aitortzen duela EAEn eta araubide berezi hori forutasunean oinarritzen duela.
|
|
|
Testu Bateratua indarrean sartu eta 2008an
|
munduko
krisi ekonomiko berri bat hasi zen. Egoera horretan Espainiako defizit publikoa areagotzen da eta 11 puntu portzentualetan jartzen da 2009 urtean bertan.
|
|
|
" Espainia Europako Ekonomia eta Diru Batasunean sartzea ahalbidetu zuen zerga kontsolidazioaren eta zor publikoaren murrizketaren prozesua izan zen Espainiako ekonomiaren hazkunde aldi luzea 2008ra arte oinarritu zen aktibo nagusietako bat. Hala ere, urte horretan
|
mundu
mailako krisi ekonomikoa hasi zen, bereziki larria Europan, eta horren ondorioak larriagotu egin ziren gure ekonomian, langabezia tasa handia zelako. Urte hartatik hona erregistratutako finantza publikoen narriadura handiak azkar agortu zituen zerga politikaren maniobra marjinak, eta orain doikuntza handia egitera behartu zuen, aurrekontu orekarako bidea berreskuratu eta Espainiak Europar Batasunarekin hartutako konpromisoak bete ahal izateko.
|
|
|
2002ko Ekonomia Itunez geroztik gauza asko gertatu dira. Egitez Foru Aldundiek finantza zaintzako ahalmen gehienak egikaritu dituzte, 2008an
|
munduko
krisi ekonomikoak eta horren ondorioz toki erakundeen finantza jardueraren inguruko arau ezberdinek finantza zaintzako ahalmenak handitu eta indartu zituztenetik (hor dagoz, besteak beste, aurretik aipatutako AEFJLO, Ekonomia Jasangarriari buruzko martxoaren 4ko 2/ 2011 Legea eta TAAJL). Horrek guztiak eragina izan zuen EAEko toki erakundeen gain eta finantza zaintzaren gainean ere.
|
|
|
VALENZUELA VILLARUBIAk esan zuen bezala: " Toki
|
mundutik
erresistentziak daude sistema autonomiko batean zaintzaz argi eta garbi hitz egiteko, ideia kontrajarriak izan baitaitezke, eta, bigarrenik, ez dago argi zaintza horrek, existitzen dela suposatuz, hemen ikusi dugun zentzuan printzipio gisa jardun dezakeenik; aitzitik, teknika edo jarduera gisa erakuts daiteke, ohiz kanpokoa, funtzionamendu autonomoaren sistema desitxuratzen baitu" 417.
|