|
2010
|
|
|
|
Modu
legitimoan uste bada pertsona jakin batek estatuaren segurtasunaren aurkako jarduera gauzatzen duela, edo agerian utzi bada pertsona horrek jarduera horretan diharduela, ez dira bereizkeriazkotzat joko pertsona hori ukitzen dituzten neurriak, betiere, pertsona horrek errekurtsoa egiteko eskubidea duenean, nazio egineraren arabera eskuduna den auzitegian.
|
|
|
2.Batzordeko kideek
|
modu
pertsonalean jardungo dute euren eginkizunetan.Ez dira izango gatazkako estatu alderdietako nazionalak, ezta konbentzio honetako kidea ez den estatu batekoak ere.
|
|
|
6.Gatazkako estatu alderdiek
|
modu
berean banatuko dituzte Batzordeko kideen gastu guztiak, Nazio Batuetako idazkari nagusiak egingo duen zenbatespenarekin bat etorriz.
|
|
|
Estatu alderdiek kondenatzen dituzte propaganda oro zein erakunde guztiak, halakoek baliatzen dituztenean arraza baten edo larru kolore nahiz jatorri etniko jakin bateko pertsonen nagusitasunean oinarritutako ideia nahiz teoriak, edo halakoek justifikatu edota sustatu nahi dutenean arraza gorrotoa eta arraza bereizkeria, horien mota edozein izanik ere; eta bereizkeria hori gauzatzera bultzatzen duten egintza guztiak edo horrelako bereizkeriazko jarduerak ezaba daitezen, berehalakoak eta positiboak izango diren neurriak hartzeko konpromisoa hartzen dute. Halaber, xede horrekin, estatu alderdiek Giza Eskubideen Adierazpen Unibertsalera bildutako printzipioak, bai eta konbentzio honetako 5 artikuluan esanbidez adierazitako eskubideak ere, behar den
|
moduan
aintzat hartu ondoren, besteak beste, hurrengo neurriak hartzen dituzte:
|
|
|
ix)
|
Modu
baketsuan bilerak egiteko eta elkartzeko askatasunari buruzko eskubidea;
|
|
|
1.Arraza Bereizkeria Ezabatzeko Komitea sortuko da (aurrerantzean Komitea deituko dena). Komite hori hemezortzi adituk osatuko dute, prestigio moral sendoko eta inpartzialtasun handikoak, estatu alderdiek hautatuko dituztenak euren nazionalen artean; aditu horiek euren eginkizunak
|
modu
pertsonalean gauzatuko dituzte. Komitea osatzeko orduan geografiaren araberako banaketa orekatsua eta zibilizazio mota desberdinen ordezkaritza aintzat hartuko da; orobat, sistema juridiko nagusien ordezkaritza.
|
|
|
3.Hasierako hautatzea egingo da konbentzio hau zein datatan indarrean jarri eta data horretatik sei hilabete igaro ondoren.Hauteskunde bakoitza zein datatan egin eta, gutxienez, data hori baino hiru hilabete lehenago, Nazio Batuetako idazkari nagusiak gutun bat bidaliko die estatu alderdiei, euren hautagai zerrendak bi hilabeteko epean aurkezteko gonbita eginez.Idazkari nagusiak,
|
modu
horretara izendatutako pertsona guztiekin, hurrenkera alfabetikoaren araberako zerrenda prestatuko du, pertsona horiek izendatu dituzten estatu alderdiak zehaztuz; zerrenda horren berri estatu alderdiei emango die.
|
|
|
3.Artikulu honetan xedatutakoak ez die baimenik emango, 1948ko Lanaren Nazioarteko Erakundearen Hitzarmenean, sindikatu askatasunari eta sindikatuko kide egiteko eskubidea babesteari buruzkoan, alderdi diren estatuei, legegintzazko neurriak hartzeko, halakoek kalte egiten dietenean hitzarmen horretan jasotako bermeei, edo legea aplikatzeko, berme horiei kalte egiteko
|
moduan
.
|
|
|
e)
|
Modu
aktiboan jarraitu behar da eskola sistema garatzen, irakaskuntzako ziklo guztietan, beken sistema egokia ezarri behar da, eta irakasleen baldintza materialak etengabe hobetu behar dira.
|
|
|
1.Salbuespenezko egoeretan, baldin eta egoera horiek nazioaren bizitza arriskuan jartzen badute eta halako egoerak
|
modu
ofizialean aldarrikatu badira, itun honetako estatu alderdiek, kasuan kasuko egoerak galdatutakora mugatuta, xedapenak eman ahal izango dituzte, itun honen ondorioz hartutako betebeharrak eteteko; edonola ere, xedapen horiek ez dira bateraezinak izango estatu alderdiei nazioarteko zuzenbideak ezarritako osterantzeko betebeharrekin, eta ez dute inolako bereizkeriarik eragingo, arraza, larru kolore...
|
|
|
...derdi baten lurraldean legearen arabera dagoen atzerritarra soil soilik kanporatu ahal izango da legearen arabera hartutako erabakia betetzeko; eta, segurtasun nazionaleko premiazko arrazoiek eragozten dutenean izan ezik, atzerritar horri ahalbidetuko zaio kanporaketaren aurka dituen arrazoiak azaltzea, bai eta, berrikuspen ondoreetarako, bere kasua agintari eskudunaren edo agintari eskudun horrek
|
modu
berezian izendatutako pertsonaren edo pertsonen esku uztea, eta horretarako ordezkaria izatea ere.
|
|
|
d) Prozesuan bertan izatea eta
|
modu
pertsonalean defendatu ahal izatea edo eurek aukeratutako defendatzaile baten laguntza izatea; informazioa jasotzea, defendatzailerik izan ezean, defendatzailea izateko eskubidearen inguruan, eta, justiziaren interesak hala eskatzen duenean beti, eurentzako ofiziozko defendatzailea izendatzea, dohainik izendatuko dena, ordaintzeko behar adinako baliabiderik izan ezean;
|
|
|
1.Pertsona guztiek pentsamendu, kontzientzia eta erlijio askatasuna dute; eskubide horrek bere baitara bilduko du euren aukerako erlijioa edo sinesmenak izan edo bereganatzea, bai eta euren erlijioa edo sinesmenak banaka edo kolektiboan agertzeko askatasuna ere, jendaurrean nahiz
|
modu
pribatuan, kultu, erritu ospakizun, eginera eta irakaskuntzaren bidez.
|
|
|
2.Pertsona guztiek dute adierazpen askatasunerako eskubidea; eskubide horretara biltzen da era guztietako informazioak eta ideiak bildu, jaso eta zabaltzeko askatasuna, mugak kontuan hartu gabe, ahoz, idatziz edo inprimatuta,
|
modu
artistikoan edo eurek aukeratutako beste edozein prozedura baliatuta.
|
|
|
3.Komiteko kideak
|
modu
pertsonalean hautatuko dira, eta kide horiek modu pertsonalean jardungo dute euren eginkizunetan.
|
|
|
3.Komiteko kideak modu pertsonalean hautatuko dira, eta kide horiek
|
modu
pertsonalean jardungo dute euren eginkizunetan.
|
|
|
4.Komiteko kideak itun honetako estatu alderdien bilera batean hautatuko dira; bilera horren deialdia Nazio Batuetako idazkari nagusiak egingo du, eta bilera Nazio Batuen egoitzan egingo da.Bilera horretarako itun honetako estatu alderdien bi herenak osatuko du quoruma, eta komiterako kide
|
moduan
hautatutzat joko dira boto gehien lortzeaz gain, bilerako estatu parte hartzaile eta boto emaileen ordezkarien artetik botoen erabateko gehiengoa lortzen dituzten hautagaiak.
|
|
|
2.Nazio Batuetako idazkari nagusiak zerrenda prestatuko du, hurrenkera alfabetikoaren arabera,
|
modu
horretara izendatutako hautagaiekin, eta itun honetako estatu alderdiei komunikatuko die zerrenda hori.Hutsunea betetzeko hautaketa egiaztatuko da itunaren zati honetako xedapen egokiekin bat etorriz.
|
|
|
Komiteko kideek, aldez aurretik Nazio Batuetako biltzar orokorrak hala onetsita, zerbitzu sariak jasoko dituzte Nazio Batuen funtsetatik, biltzarrak orokorrak ezarri
|
modu
eta baldintzetan, komitearen eginkizunen garrantzia aintzat hartuta.
|
|
|
2.Batzordeko kideek
|
modu
pertsonalean jardungo dute euren eginkizunetan.Kide horiek ez dira izango estatu alderdi interesdunetako nazionalak, itun honetako alderdi ez diren estatuetakoak, ezta 41 artikuluko adierazpena egin ez duten estatuetakoak ere.
|
|
|
9.Estatu alderdi interesdunek
|
modu
berean banatuko dituzte Batzordeko kideen gastu guztiak, Nazio Batuetako idazkari nagusiak egingo duen zenbatespenarekin bat etorriz.
|
|
|
1.Alegatzen denean haurrek zigor legeak hautsi dituztela edo haur horiek akusatzen direnean edo errudunak direla adierazten denean, lege horiek hausteagatik, orduan, estatu alderdiek aitortzen dute haur horien eskubidea, tratatu daitezen eurengan duintasunaren eta balioaren zentzua suspertzeko
|
moduan
; horrekin lortu nahi da haur horien errespetua gehitzea, enparauen oinarrizko eskubideei eta oinarrizko askatasunei begira, eta kontuan hartzea haurren adina, eta zein garrantzitsua den haurren gizarteratzea sustatzea eta haurrek gizartean eginkizun eraikitzailea bereganatzea.
|
|
|
Aitortuz, haurrak familia batean hazi behar dutela, euren nortasuna oso osoan eta
|
modu
harmoniatsuan garatzeko, zoriontasun, maitasun eta ulermen giroan,
|
|
|
Aintzat harturik, Nazio Batuetako herrialdeek Gutunean euren ustea berretsi dutela, gizakiaren oinarrizko eskubideetan eta pertsonaren duintasun eta balioan, eta erabaki dutela gizarte aurrerapena sustatzea eta bizitza maila hobetzea, askatasunaren kontzeptua
|
modu
zabalagoan ulertuz,
|
|
|
4.Neurri desberdinak xedatuko dira, hala nola, zaintza, orientazio eta gainbegiratze neurriak, aholkularitza, zaintzapeko askatasuna, zaintza etxeetan uztea, irakaskuntza eta lanbide heziketako programak, bai eta erakundeetan barneratzerik ez dakarten beste aukera batzuk ere, ziurtatzeko haurrak euren ongizateari begira
|
modu
egokian tratatzen direla, eta hartutako neurria haurren inguruabarrekin nahiz arau hausteekin proportzionala dela.
|
|
|
2.Komitea hemezortzi adituk osatuko dute, denak ere moral aldetik zintzotasun handikoak eta trebetasun nabarikoak, konbentzio honek araututako gaietan.Estatu alderdiek hautatuko dituzte Komiteko kideak, euren nazionalen artean, eta kide horiek euren eginkizunak
|
modu
pertsonalean gauzatuko dituzte, behar bezala kontuan hartuko direla geografiaren araberako banaketa orekatsua eta sistema juridiko nagusiak.
|
|
|
3.Estatu alderdiek ziurtatuko dute, haurren zaintzaz eta babesaz arduratzen diren erakunde, zerbitzu eta establezimenduek agintari eskudunek ezarritako arauak betetzen dituztela, bereziki, segurtasunaren, osasunaren eta langileen kopuru eta gaitasunaren arloetan, bai eta hori guztiori
|
modu
egokian gainbegiratzeari dagokionez ere.
|
|
|
1.9 artikuluko 1 paragrafoan xedatutakoaren arabera estatu alderdiek duten betebeharrarekin bat etorriz, estatu alderdiek kontuan hartuko dute,
|
modu
positiboan, humanitarioan eta arin, haurrek edo haurren gurasoek egindako eskabide oro, estatu alderdi batean sartu edo bertatik irteteko, familia bateratzeko asmoarekin.Estatu alderdiek bermatuko dute, halaber, eskari hori aurkezteak ez dituela berarekin ekarriko mesedegarri ez diren ondorioak eskatzaileentzat, ezta horien familiakoentzat ere.
|
|
|
1.Estatu alderdiek neurriak hartuko dituzte, haurrak atzerrira zilegi ez den
|
moduan
lekualdatzearen aurka eta haurrak atzerrian zilegi ez den moduan atxikitzearen aurka borrokatzeko.
|
|
|
1.Estatu alderdiek neurriak hartuko dituzte, haurrak atzerrira zilegi ez den moduan lekualdatzearen aurka eta haurrak atzerrian zilegi ez den
|
moduan
atxikitzearen aurka borrokatzeko.
|
|
|
2.Horretarako, haurrei
|
modu
berezian emango zaie aukera, eurek esan beharrekoa entzun dadin, haurrei buruzko prozedura judizial eta administratibo guztietan, zuzenean nahiz ordezkariaren bidez edo organo egoki baten bidez, lege nazionaleko prozedura arauekin bat etorriz.
|
|
|
1.Haurrek adierazpen askatasunerako eskubidea izango dute; eskubide horrek bere baitara bilduko du era guztietako informazioa eta ideiak bilatu, jaso eta zabaltzeko askatasuna, mugak kontuan hartu gabe, ahoz, idatziz edo inprimatuta,
|
modu
artistikoan edo haurrek aukeratutako beste edozein bide baliatuta.
|
|
|
d) Komunikabideei eskatuko diete
|
modu
berezian kontuan har ditzatela gutxiengoan dauden edo indigenak diren taldeetako haurren beharrizan linguistikoak;
|
|
|
1.Haurrak aldi batean edo
|
modu
iraunkorrean familia ingurunetik kanpo daudenean, edo horien interes gorenak galdatzen duenean inguru horretan ez egotea, orduan haurrek eskubidea izango dute estatutik babes eta laguntza bereziak jasotzeko.
|
|
|
...eek, halakoek Nazio Batuekin lankidetzan dihardutenean, egiten dituzten ahalegin guztietan, haur errefuxiatu guztiak babestu eta haur horiei laguntzeko, eta euren gurasoak edo familiako beste kide batzuk bilatzeko, helburu izanik beharrezko informazioa lortzea, haurrak familiarekin elkar daitezen.Gurasoak edo familiako kideetarik inor ezin denean bilatu, haurrei emango zaie edozein arrazoirengatik
|
modu
iraunkorrean edo aldi baterako familia ingurunetik kanpo dauden haurrei ematen zaien babes bera, konbentzio honetan xedatutakoaren arabera.
|
|
|
1.Estatu alderdiek aitortzen dute ezintasun mentala edo fisikoa duten haurrek izan dutela bizitza bete betea eta egokia, baldintza jakin batzuetan, duintasuna ziurtatuko dietenak, beraien kabuz baliatzea ahalbidetuko dietenak eta haurrek erkidegoan
|
modu
aktiboan parte hartzea ahalbidetuko dutenak.
|
|
|
3.Ezintasuna duten haurren beharrizan berezien arabera, artikulu honetako 2 paragrafoarekin bat etorriz ematen den laguntza dohainekoa izango da, ahal den guztietan, kontuan harturik gurasoen edo haurrak zaintzen dituzten beste pertsonen egoera ekonomikoa; laguntza hori bideratuko da ezintasuna duten haurrek
|
modu
eragingarrian eskura izan ditzaten hezkuntza, gaitasuna, osasun zerbitzuak, birgaikuntza zerbitzuak, enplegurako prestakuntza eta aisialdirako aukerak, eta zerbitzu horiek jaso ditzaten, haurrek gizarteratzea eta banakako garapena erdiesteko, bai eta euren kultura eta espiritu garapena ahalik eta gehien erdiesteko ere.
|
|
|
...aren eta tratamendu mediko, psikologiko eta funtzionalaren esparruan informazioa trukatzea, horretara biltzen dela birgaikuntza metodoen eta irakaskuntza zerbitzuen nahiz lanbide heziketaren zerbitzuei buruzko informazioa zabaltzea, bai eta informazio hori lortzea ere, estatu alderdiek esparru horietan gaitasuna eta ezaguerak hobetu ditzaten eta esperientzia gehiago har dezaten.Ondore horietarako,
|
modu
berezian kontuan hartuko dira garapen bidean dauden herrialdeen beharrizanak.
|
|
|
4.Estatu alderdiek konpromisoa hartzen dute, nazioarteko lankidetza sustatu eta bultzatzeko, artikulu honetan aitortutako eskubidea arian arian erabat gauza dadin.Ondore horietarako,
|
modu
berezian kontuan hartuko dira garapen bidean dauden herrialdeen beharrizanak.
|
|
|
3.Estatu alderdiek nazioarteko lankidetza suspertu eta bultzatuko dute, hezkuntza gaietan, bereziki lagundu ahal izateko mundu osoan ezjakintasuna eta analfabetismoa ezabatzen, eta ahalbidetzeko jakitate teknikoak eta irakaskuntza metodo modernoak eskura izatea.Ondore horietarako,
|
modu
berezian kontuan hartuko dira garapen bidean dauden herrialdeen beharrizanak.
|
|
|
Estatu alderdiek egoki diren neurri guztiak hartuko dituzte, legegintza, administrazio, gizarte eta hezkuntza neurriak barne, haurrak babesteko, kasuan kasuko nazioarteko tratatuetan aipatutako estupefazienteen eta substantzia psikotropikoen aurka, halakoak zilegi ez den
|
moduan
erabiltzen direnean, eta eragozteko haurrak erabiltzea, substantzia horiek zilegi ez den moduan ekoitzi eta trafikatzen.
|
|
|
Estatu alderdiek egoki diren neurri guztiak hartuko dituzte, legegintza, administrazio, gizarte eta hezkuntza neurriak barne, haurrak babesteko, kasuan kasuko nazioarteko tratatuetan aipatutako estupefazienteen eta substantzia psikotropikoen aurka, halakoak zilegi ez den moduan erabiltzen direnean, eta eragozteko haurrak erabiltzea, substantzia horiek zilegi ez den
|
moduan
ekoitzi eta trafikatzen.
|
|
|
Estatu alderdiek beharrezkoak diren neurri guztiak hartuko dituzte, nazionalak, bitarikoak nahiz alderdi anitzekoak, haurren bahiketa, salmenta edo salerosketa eragozteko, horien helburua edo
|
modua
edozein izanda ere.
|
|
|
b) Haurrak ez dira askatasunaz gabetuko, legearen aurka edo nahierara.Haurren atxiloketa, espetxeratze edo espetxealdiak gauzatuko dira legearekin bat etorriz, eta azken konponbide
|
moduan
erabiliko dira, eta bidezkoa den epealdirik laburrenean;
|
|
|
Kontuan harturik, halaber, egoera irregularrean dauden langile migratzaileak enplegatzeko joera murriztuko dela, baldin eta langile migratzaile guztien oinarrizko giza eskubideak
|
modu
zabalagoan aitortzen badira, eta, orobat, egoera erregularrean dauden langile migratzaileei eta horien familiakoei zenbait eskubide gehigarri aitortzen bazaie, horrek langile migratzaile guztiak bultzatuko dituela estatu interesdunetako lege eta prozedurak errespetatzera,
|
|
|
1.Legeria nazionalak
|
modu
bananduan galdatzen dituenean bizileku eta enplegu baimenak, enplegurako estatuek langile migratzaileei emango diete bizileku baimena, gutxienez, iraungo duenak ordaindutako jarduera gauzatzeko baimenaldiak beste.
|
|
|
1.Langile migratzaileek eta horien familiakoek pentsamendu, kontzientzia eta erlijio askatasunerako eskubidea izango dute.Eskubide horrek bere baitara bilduko du euren aukerako erlijioa edo sinesmena izan edo bereganatzea, bai eta euren erlijioa edo sinesmena banaka edo kolektiboan agertzeko askatasuna ere, jendaurrean nahiz
|
modu
pribatuan, kultu, erritu ospakizun, eginera eta irakaskuntzaren bidez.
|
|
|
2.Langile migratzaileek eta horien familiakoek adierazpen askatasunerako eskubidea izango dute; eskubide horretara biltzen da era guztietako informazioa eta ideiak bildu, jaso eta zabaltzeko askatasuna, mugak kontuan hartu gabe, ahoz, idatziz edo inprimatuta,
|
modu
artistikoan edo eurek aukeratutako beste edozein bide baliatuta.
|
|
|
4.Langile migratzaileak eta horien familiakoek ez dute jasango, banaka edo
|
modu
kolektiboan, nahierarako atxiloketa edo espetxealdirik; ez dira askatasunaz gabetuko, salbu eta legeak ezarritako arrazoiak daudenean eta legeak ezarritako prozedurekin bat etorriz jarduten denean.
|
|
|
7.Langile migratzaile bat edo horren familiako bat atxilotu, espetxean giltzapetu edo atzitzen denean, epaiketa izan arte, edo beste edozein
|
modutara
atxilotzen bada:
|
|
|
d) Prozesuan bertan izatea eta
|
modu
pertsonalean defendatu ahal izatea edo eurek aukeratutako defendatzaile baten laguntza izatea; informazioa jasotzea, defendatzailerik izan ezean, defendatzailea izateko eskubidearen inguruan, eta, justiziaren interesak hala eskatzen duenean beti, eurentzako ofiziozko defendatzailea izendatzea, dohainik izendatuko dena, ordaintzeko behar adinako baliabiderik izan ezean;
|
|
|
Konbentzioaren zati honetako xedapenak ez dira interpretatuko agirigabeko edo egoera irregularrean dauden langile migratzaileak edo horien familiakoak erregulariza daitezen edo horien egoera
|
modu
horretara erregularizatzeko eskubidea sor dadin, eta xedapen horiek ez diete kalterik egingo konbentzio honetako VI. zatian jasotako neurriei, nazioarteko migrazioa baldintza bidezko eta egokietan egitea ziurta dadin.
|
|
|
1.Estatu alderdi interesdunak egoki denaren arabera lankidetzan arituko dira, langile migratzaileak eta horien familiakoak euren jatorrizko estatura
|
modu
antolatuan itzultzearen inguruan hartu beharreko neurriei dagokienez, horiek itzultzea erabakitzen dutenean, horien bizileku edo enplegu baimenaldia agortzen denean, edo horiek enplegurako estatuan egoera irregularrean daudenean.
|
|
|
b) Kideak
|
modu
pertsonalean hautatuko dira, eta kideok modu pertsonalean jardungo dute euren eginkizunetan.
|
|
|
b) Kideak modu pertsonalean hautatuko dira, eta kideok
|
modu
pertsonalean jardungo dute euren eginkizunetan.
|
|
|
8.Komiteko kideek zerbitzu sariak jasoko dituzte Nazio Batuetako baliabideen kontura, Biltzar Orokorrak erabakitako
|
modu
eta baldintzetan.
|
|
|
Konbentzio honetan xedatutakoa ezin da interpretatu kalte egiteko
|
moduan
Nazio Batuen Gutuneko xedapenei edo erakunde espezializatuen konstituzioetako xedapenei, halakoetan definitzen direnean Nazio Batuetako organo desberdinen eta erakunde espezializatuen kasuan kasuko ardurak konbentzio honetako gaiei dagokienez.
|
|
|
1.Langile migratzaileen bizileku baimenak edo onarpenak ez duenean mugarik denborari dagokionez edo halakoak
|
modu
automatikoan berriztatzen direnean, langile horien familiakoek askatasunez aukeratu ahal izango dute ordaindutako jarduera bat, langile migratzaile horiei aplikatzen zaizkien baldintza berberetan, konbentzio honetako 52 artikuluarekin bat etorriz.
|
|
|
3.Komiteko kideek euren eginkizunak
|
modu
pertsonalean gauzatuko dituzte, eta moral aldetik zintzotasun handikoak eta trebetasun nahiz eskarmentu nabarikoak izango dira, konbentzio honek aipatutako gaietan.Estatu alderdiei gonbita egiten zaie, euren hautagaiak izendatzen dituztenean, kontuan har dezaten konbentzio honetako 4 artikuluko 3 paragrafoan aipatutako xedapena.
|
|
|
12.Biltzar Orokorrak hala onetsi ondoren, konbentzio honen ondorioz ezarritako Komiteko kideek zerbitzu sariak jasoko dituzte Nazio Batuetako baliabideen kontura, Biltzar Orokorrak erabakitako
|
modu
eta baldintzetan, kontuan hartuz Komiteak dituen ardura garrantzitsuak.
|
|
|
2.Hogeigarren agiria gordailutu ondoren konbentzioa berresten duen, horri atxikitzen zaion edo hori
|
modu
ofizialean baieztatzen duen estatu edo integraziorako erregio erakunde bakoitzarentzat konbentzioa indarrean jarriko da, kasuan kasuko estatu edo integraziorako erregio erakunde horrek zein datatan gordailutu bere agiria eta hogeita hamargarren egunean.
|
|
|
m) Aitortuz, pertsona desgaituek ongizate orokorrari eta euren erkidego anitzei egiten dizkieten eta egin ahal dizkieten ekarpenen balioa, eta pertsona desgaituek giza eskubideak eta oinarrizko askatasunak osotasunean izatea eta erabat parte hartzea sustatzen bada, horrek berarekin ekarriko duela, bai pertsona horiek euren burua gizarteko kide
|
moduan
gehiago sentitzea, bai eta gizartearen garapen ekonomiko, sozial eta gizalegezkoari eta txirotasuna desagerrarazteari dagokienez aurrerapauso garrantzitsuak ematea ere,
|
|
|
o) Kontuan harturik, pertsona desgaituek
|
modu
aktiboan parte hartzeko aukera izan behar dutela politikei eta programei buruzko erabakiak hartzeko prozesuetan, eurak zuzenean ukitzen dituztenetan barne,
|
|
|
y) Jakinik, pertsona desgaituen eskubideak eta duintasuna sustatu eta babesteko nazioarteko konbentzio zabal eta oso osoko batek
|
modu
garrantzitsuan lagunduko duela pertsona desgaituen gizarte desabantaila sakona arintzen, eta pertsona horien partaidetza suspertuko duela, aukera berdintasuna eraginez esparru zibil, politiko, ekonomiko, sozial eta kulturalean, garapen bidean dauden herrialdeetan nahiz herrialde garatuetan,
|
|
|
«Komunikazioak» bere baitara bilduko ditu hizkuntzak, testuak bistaratzea, Braillea, ukimen komunikazioa, makrotipoak, sarrera errazeko multimedia gailuak, bai eta idatzizko hizkuntza, entzumen sistemak, hizkuntza erraza, digitalizatutako ahots baliabideak eta komunikazioa gehitzeko edo ordezko komunikaziorako bestelako
|
modu
, baliabide eta formatuak ere, horien artean direla informazio teknologia eta sarrera errazeko komunikazioak;
|
|
|
«Hizkuntzatzat» ulertuko dira ahozko hizkuntza nahiz zeinu hizkuntza eta komunikatzeko beste
|
modu
batzuk, ahozkoak ez direnak;
|
|
|
c) Gizartean erabat eta eragingarritasunez parte hartzea eta
|
modu
horretara jardunez gizarteratzea;
|
|
|
3.Konbentzio hau eragingarri egiteko legeria eta politikak prestatu eta aplikatzean, eta pertsona desgaituekin zerikusia duten gaiei begira erabakiak hartzeko beste prozesu batzuetan, estatu alderdiek hur hurreko kontsultak egingo dituzte eta
|
modu
aktiboan elkarlanean arituko dira pertsona desgaituekin, baita haur desgaituekin ere, halakoak ordezkatzen dituzten erakundeen bidez.
|
|
|
– Estatu alderdiek aitortzen dute pertsona guztiak berdinak direla legearen arabera eta legearen ondorioz, eta eskubidea dutela legearen babes bera izateko eta legea
|
modu
berean baliatzeko inolako bereizkeriarik gabe.
|
|
|
– Estatu alderdiek bermatuko dute haur desgaituek eskubidea izatea, bai iritzia askatasunez eman dezaten, eurengan eragina duten gai guztien inguruan, iritzi hori behar den
|
moduan
kontuan hartuko dela, aintzat hartuz haurraren adina eta heldutasuna, gainerako haurren baldintza berberetan, bai eskubide hori egikaritu ahal izateko euren desgaitasunaren eta adinaren arabera laguntza egokia jaso dezaten ere.
|
|
|
– Pertsona desgaituak
|
modu
independentean bizi daitezen eta bizitzako arlo guztietan bete betean parte har dezaten, estatu alderdiek neurri egokiak hartuko dituzte pertsona desgaituei ziurtatzeko eskuragarri izatea, gainerako pertsonen baldintza berberetan, ingurune fisikoa, garraioa, informazioa eta komunikazioak, barnean direla informazioaren eta komunikazioen sistemak eta teknologiak, eta jendaurreko edo erabilera publi...
|
|
|
f) Pertsona desgaituei laguntza eta babesa emateko beste
|
modu
egoki batzuk sustatzea, horiek informazioa lortu ahal izatea ziurtatzeko;
|
|
|
19 artikulua.
|
Modu
independentean bizitzeko eta erkidegora biltzeko eskubidea
|
|
|
Konbentzio honetako estatu alderdiek aitortzen dute pertsona desgaitu guztiek baldintza berberetan eskubidea izatea erkidegoan bizitzeko, gainerakoen aukera berberetan, eta neurri eragingarri eta egokiak hartuko dituzte, pertsona desgaituek eskubide hori oso osoan izan dezaten eta pertsona horiek erkidegora bil daitezen, eta bertan parte har dezaten,
|
modu
berezian ziurtatuz:
|
|
|
a) Pertsona desgaituen mugigarritasun pertsonala ahalbidetzea, pertsona horiek nahi duten
|
moduan
eta unean, arrazoizko kostuan;
|
|
|
a) Pertsona desgaituei edozein pertsonari orokorrean zuzendutako informazioa ematea,
|
modu
egokian eta kostu gehigarririk gabe, erraz eskuratzeko formatuan eta desgaitasun mota desberdinetara egokitutako teknologiekin;
|
|
|
b) Onartzea eta ahalbidetzea zeinu hizkuntzaren, Braillearen, komunikatzeko
|
modu
, baliabide eta formatu handigarri eta ordezkoen, eta pertsona desgaituek harreman ofizialetan komunikatzeko aukeratzen dituzten gainerako modu, baliabide eta formatu eskuragarrien erabilera;
|
|
|
b) Onartzea eta ahalbidetzea zeinu hizkuntzaren, Braillearen, komunikatzeko modu, baliabide eta formatu handigarri eta ordezkoen, eta pertsona desgaituek harreman ofizialetan komunikatzeko aukeratzen dituzten gainerako
|
modu
, baliabide eta formatu eskuragarrien erabilera;
|
|
|
b) Errespetatzea pertsona desgaituen eskubidea, askatasunez eta
|
modu
arduratsuan erabakitzeko izan nahi duten seme alaben kopurua eta jaiotza batetik bestera igaro beharreko denbora, eta eskura izateko euren adinerako informazio eta ugalketari nahiz familia plangintzari buruzko hezkuntza egokiak, eta eskubide horien egikaritza ahalbidetzen dieten baliabideak eskaintzea;
|
|
|
a) Ahalbidetzea Braillearen, ordezko idazkeraren, komunikatzeko beste
|
modu
, baliabide eta formatu batzuen, halakoak direnean handigarriak edo ordezkoak, eta orientazio nahiz mugigarritasun trebetasunen ikasketa, bai eta parekoen arteko tutoretza eta babesa ere;
|
|
|
c) Ziurtatzea pertsonen hezkuntza, eta bereziki haur itsu, gor eta gor itsuena, bakoitzarentzat egokiena den hizkuntzan eta komunikazio
|
modu
eta baliabideetan, eta garapen akademiko eta sozialik handiena lortzea ahalbidetzen duten inguruetan.
|
|
|
...eragingarri egiteko helburuarekin, estatu alderdiek neurri egokiak hartuko dituzte, dela irakasleak enplegatzeko, desgaitasuna duten irakasleak barne, halakoak kualifikatuta daudenean zeinu hizkuntzan edo Braillean, dela hezkuntza maila guztietan lan egingo duten profesionalak eta langileak prestatzeko.Prestakuntza horrek bere baitara bilduko du kontzientzia hartzea desgaitasunaren eta komunikazio
|
modu
, baliabide eta formatu handigarri nahiz ordezko egokien, hezkuntza tekniken eta pertsona desgaituei laguntzeko materialen gainean.
|
|
|
d) Osasun arloko profesionalei galdatuko diete pertsona desgaituei arreta eskaintzea gainerako pertsonei eskaintzen dieten kalitate berarekin, askatasunez eta informatuta emandako adostasuna oinarri hartuta, beste
|
modu
batzuen artean, sentsibilizazioa izanik pertsona desgaituen giza eskubideen, duintasunaren, autonomiaren eta beharrizanen inguruan. Hori guztiori ahalbidetzeko, profesional horiek gaitu eta arau etikoak emango dira, esparru publiko eta pribatuetako osasun arretari dagokionez;
|
|
|
e) Pertsona desgaituen aurkako bereizkeria debekatuko dute, osasun eta bizitza aseguruak ematean, halakoak baimenduta daudenean legeria nazionalean, eta zainduko dute aseguru horiek
|
modu
bidezko eta arrazoitsuan ematen direla;
|
|
|
ii) Babestea pertsona desgaituek duten eskubidea, hauteskunde eta erreferendum publikoetan larderiarik gabe botoa
|
modu
sekretuan emateko, eta hauteskundeetan modu eragingarrian hautagai aurkezteko, karguak izateko eta gobernu maila guztietan edozein eginkizun publiko gauzatzeko; horretarako, bidezkoa denean, teknologia berrien eta laguntza teknologikoen erabilera ahalbidetuko da;
|
|
|
ii) Babestea pertsona desgaituek duten eskubidea, hauteskunde eta erreferendum publikoetan larderiarik gabe botoa modu sekretuan emateko, eta hauteskundeetan
|
modu
eragingarrian hautagai aurkezteko, karguak izateko eta gobernu maila guztietan edozein eginkizun publiko gauzatzeko; horretarako, bidezkoa denean, teknologia berrien eta laguntza teknologikoen erabilera ahalbidetuko da;
|
|
|
b)
|
Modu
aktiboan sustatzea pertsona desgaituek arazo publikoen zuzendaritzan oso osoan eta eragingarritasunez parte hartu ahal izateko ingurunea, bereizkeriarik gabe eta gainerakoen baldintza berberetan, eta suspertzea pertsona horien partaidetza arazo publikoetan eta, besteak beste, hurrengoak:
|
|
|
d) Ziurtatzea haur desgaituek, gainerako haurren
|
moduan
, eskura izan dezatela jarduera ludikoetan eta jolas, aisialdi eta kirol jardueretan parte hartzeko aukera, baita eskola sistemaren barruan gauzatzen direnetan ere;
|
|
|
1.Estatu alderdiek informazio egokia bilduko dute, estatistika eta ikerketa datuak barne, ahalbidetuko dietenak politikak azaldu eta aplikatzea, konbentzio hau betetzeko helburuarekin.Informazio hori bildu eta mantentzeko prozesuan
|
modu
honetara jardun da:
|
|
|
2.Artikulu honekin bat etorriz bildutako informazioa banakatuko da, hala denean, eta laguntza
|
moduan
erabiliko da, estatu alderdiek konbentzio honi begira dituzten betebeharrak gauzatzen dituztela ebaluatzeko, bai eta pertsona desgaituek euren eskubideak egikaritzeko orduan dituzten oztopoak identifikatu eta ezabatzeko ere.
|
|
|
5.Estradizioa gauzatu ahal izateko baldintza gisa tratatu bat izatea ezartzen ez duten estatu alderdiek derrigorreko desagertzearen delitua aitortuko dute, euren artean estradizioa gauzatzea ahalbidetzen duen delitu
|
moduan
.
|
|
|
2.Arrazoi horiek ote dauden zehazteko, agintari eskudunek kontuan hartuko dituzte egoki diren inguruabar guztiak, baita, bidezkoa denean, kasuan kasuko estatuan egoera iraunkorra izatea, giza eskubideak
|
modu
sistematikoan, larrian, ageri agerikoan edo ugarian urratzearen inguruan edo nazioarteko zuzenbide humanitarioa modu larrian urratzearen inguruan.
|
|
|
2.Arrazoi horiek ote dauden zehazteko, agintari eskudunek kontuan hartuko dituzte egoki diren inguruabar guztiak, baita, bidezkoa denean, kasuan kasuko estatuan egoera iraunkorra izatea, giza eskubideak modu sistematikoan, larrian, ageri agerikoan edo ugarian urratzearen inguruan edo nazioarteko zuzenbide humanitarioa
|
modu
larrian urratzearen inguruan.
|
|
|
c) Bermatuko du askatasunaz gabetutako pertsona oro izatea askatasunaz gabetzeko
|
modu
ofizialean aitortu eta kontrolatutako tokietan bakarrik;
|
|
|
1.Konbentzio honetako xedapenak aplikatzeko Derrigorreko Desagertzearen aurkako Komitea eratuko da («Komitea» deituko dena aurrerantzean); Komitea osatuko dute hamar adituk, moral aldetik zintzotasun handikoak, giza eskubideen arloan trebetasun nabarikoak, independenteak, euren eginkizunak
|
modu
pertsonalean gauzatuko dituztenak eta erabateko inpartzialtasunez jardungo dutenak.Estatu alderdiek hautatuko dituzte Komiteko kideak, kontuan hartuz geografiaren araberako banaketa orekatsua.Kontuan hartuko da Komitearen lanetarako interesgarria dela eskarmentu juridiko egokia duten pertsonen partaidetza eta generoen araberako ordezkaritza.
|
|
|
...e, konbentzio hau zein datatan indarrean jarri eta data horretatik sei hilabete igaro ondoren.Hauteskunde bakoitza zein datatan egin eta data hori baino lau hilabete lehenago, Nazio Batuetako idazkari nagusiak gutun bat bidaliko die estatu alderdiei, euren hautagai zerrendak hiru hilabeteko epean aurkezteko gonbita eginez.Idazkari nagusiak zerrenda prestatuko du, hurrenkera alfabetikoaren arabera,
|
modu
horretara izendatutako hautagai guztiekin, hautagai bakoitzari dagokionez zehaztuz berau aurkeztu duen estatu alderdia.Zerrenda hori estatu alderdi guztiei komunikatuko zaie.
|
|
|
a) Ez dela
|
modu
nabarmenean oinarririk gabea;
|
|
|
c) Aldez aurretik eta behar den
|
moduan
aurkeztu bazaie estatu alderdi interesduneko organo eskudunei, esaterako, ikerketak egiteko ardura duten agintariei, aukera hori dagoenean;
|
|
|
1.Komiteak informazio sinesgarria jasotzen badu, informazio horrek ondorioztatzen duela estatu alderdi batek konbentzio honetako xedapenak
|
modu
larrian urratu izana, orduan Komiteak, estatu hori kontsultatu ondoren, bere kide bati edo batzuei eskatu ahal izango die estatu alderdi hori bisitatzea eta horren inguruan atzerapenik gabe informatzea.
|
|
|
Komiteak informazioa jaso eta uste badu informazio horrek ondorioztatzen dituela ondo oinarritutako zantzuak, derrigorreko desagertzea
|
modu
orokorrean edo sistematikoan gauzatzearen inguruan, estatu alderdi baten jurisdikzioaren mendeko lurraldean, eta estatu alderdi interesdunari egoera horren inguruko informazio egoki guztia eskatu ondoren, arazoa presako izaerarekin utzi ahal izango du Nazio Batuetako Biltzar Orokorraren esku, Nazio Batuetako idazkari nagusiaren bidez.
|