|
2023
|
|
|
ekologiari lotutako bizimodu bat, aniztasunean, berdintasunean, subsidiariotasunean oinarrituta. Munduan egoteko
|
modu
aberasgarri eta solidarioa. Horiek dira Larunblairen barruan landu eta eskaini nahi ditugun baloreak.
|
|
|
Hizkuntza erregistroa hizkuntza une jakin batean erabiltzeko
|
modua
baldintzatzen duten testuinguruko aldagai soziolinguistikoak eta bestelakoak izendatzeko erabiltzen da.
|
|
|
Hemen, euskararen egoera soziolinguistikoaren ondorioz zailtasunak daude erregistro informalen transmisioa bermatzeko, baldin eta ez badizkiegu leku eta uneak eskaintzen,
|
modu
atseginean, inkontzientean eta dibertigarrian landu ahal izateko. Egoera hau euskal hiztunen tipologiaren ezaugarrien ondorioa da:
|
|
|
saioetan ondo pasatzea oso garrantzitsua izango da, hizkuntzarekin jolastu eta ondo pasa daitekeela ikusteko.
|
Modu
horretan, errazagoa izango da aurrerantzean ere landutako esamoldeak erabiltzea, edota beraiek berriak bilatzea edo sortzea ere.
|
|
|
Aisialdiko begirale dinamizatzailearen zeregina haur zein gaztetxoen artean komunikazio egoerak sortzea da, asko eta maiz hitz egitea beraiekin, elkarrizketak sortzea, euskara erabiltzea haiekin lotura emozionala eraikitzen den bitartean. Hau da, gure ustez,
|
modurik
eraginkorrena euskararen erabilera sustatzeko.
|
|
|
• Ahozkotasuna eta hizkuntza gaitasunak hobetzen laguntzea. Hizkuntza bat ikasteko
|
modurik
eraginkorrena hizkuntza hori erabiltzea da. Hitz eginez ikasi egiten da, eta erraztasuna hartzean hizkuntza hori erabiltzeko joera areagotzen da.
|
|
|
• Haurrek ongi pasatzea eta euskara
|
modu
ludiko eta dibertigarrian erabiltzea. Programa honen bitartez gozamena eta euskara lotzea bilatzen da, momentu gozagarri eta dibertigarriak euskaraz izatea.
|
|
|
Aisialdi digitalak fisikoki urrun dauden pertsonak elkartzea ahalbidetzen du, herri bateko eta besteko haurrek elkarrekin jolasteko eta haien arteko harremanak sortzeko balio du. Bestalde, talde izaera lantzeko
|
modua
da, batzen dituen edo komunean duten ezaugarria euskara delarik.
|
|
|
Gurasoren batek eskatu digu ekintza DBHra zabaltzea. Ideia interesgarria iruditzen zaigu, baina programazioa beste
|
modu
batez planteatu litzatekeela pentsatzen dugu.
|
|
|
Behaketak eman didan esperientziatik sortutako sentsazioek, burutazioek, emozioek eta arrazoiek harilkatuko dute artikulu hau, horiexek izango ditu abiapuntu eta ardatz, eta maila pertsonal hori gainditzen ez saiatzea da oraingoan egin dudan hautua. Berdin estilo aldetik ere, alde batera utziko ditut halakoei darien akademikotasunaren tonu edo erregistro zantzuak, maila pertsonalean aritu nahi baitut, Ane gisa, ni neu gisa baino ez, gaiarekin kezkatuta, oso kezkatuta dagoen euskal irakasle apal baten
|
moduan
.
|
|
|
Eta hori nahikoa ez dela, Herri honetako periferia osatzen duten lurralde gaztigatuenetan nabil, Nafarroan eta Lapurdin, (oraindik) euskara
|
modu
natural (ago) batean bizi ahal duten horiengandik ez hain hurbil, eta horrek gure gaineko agintea duten bi administrazioen (Frantzia eta Espainia) peko bi errealitate diferenteak ezagutzeko parada ematen dit, euskara gutxitzeko edota gutxiesteko bi estilo diferente horietan zer den euskal ikasle izatea, edo bederen, zer euskara ikasle.
|
|
|
Azkenik, heziketa libreko dibulgatzaile gisa, sistema araututik erabat kanpo dauden edo egon daitezkeen hainbat eskola ezagutzen ditut, non ikus baitaiteke zer den euskara ikastea hizkuntzak
|
modu
naturalean eta berezkoan ikasi behar direla uste duten eremu pedagogikoetan.
|
|
|
Harrigarria izaten da, gertatzen denean, baina oso oso gutxi gertatzen da, zoritxarrez. Noski, Iruñerriko ikasleen artean da bereziki nabarmena erdararekiko joera ikaragarri hori, zeren eta Nafarroako beste eremu euskaldunago batzuetatik etortzen diren ikasleekin ez da hori gertatzen, ez behintzat hain
|
modu
argian. Horiek gehiago egiten dute euskaraz, normala denez, begi bistako arrazoiengatik.
|
|
|
Horiek gehiago egiten dute euskaraz, normala denez, begi bistako arrazoiengatik. Euskara etxetik jaso dute, kasurik gehienetan, eta euskara normaltasunez entzuten dute han eta hemen beren egunerokoan, beren paisaia linguistikoan ohiko hizkuntza nagusi bilakatzeraino, eta ez dutelako, hortaz, ahalegin berezirik egin behar euskara
|
modu
naturalean atera eta sor dakien.
|
|
|
Baina tira, egia da euskara
|
modu
berezkoan ateratzen ez zaien horiekin sortzen dela arazoa, ez dutela ohiturarik, ez dutela erraztasunik, ez dutela atxikimendurik.
|
|
|
Oro har, erlaxazio moduko bat dago euskararen aurrean. Garai batean (bai, badakit, zaharren
|
moduan
ari naizela irudi lezakeela, lehengo garaiak beti hobeak zirela pentsatzen...), jarrera tinkoagoa zegoen, larriagoak iruditzen zitzaizkigun hizkuntzarekin zerikusia zeukaten kontuak. Hizkuntzaren normalizazioan pausoak eman direla uste du jendeak, eta ez naiz ni izango hori horrela denik ukatuko duena, baina irudipena dut iritzi horrek, erabat zuzena ez izateaz gain, egoeraren itzalak eta ilunak ikusteko zailtasunak ere ekartzen dituela.
|
|
|
genuke herri normala izatea, eta beste nazio batzuek egiten duten
|
moduan
gure hizkuntza erakutsi ahal izatea modu normalizatu eta" apolitiko" batean, euskarak errealitate soziopolitiko espezifikoa ez balu bezala, egoera dramatikoa duela aintzat hartu behar ez balitz bezala, hori guztia hala dela esplizituki esatea beharrezkoa ez balitz bezala, euskararen errealitate soziolinguistikoa euskal populuaren historia tamalgarriari loturik azaldu behar ez balitz bez... Baina ezin da.
|
|
|
genuke herri normala izatea, eta beste nazio batzuek egiten duten moduan gure hizkuntza erakutsi ahal izatea
|
modu
normalizatu eta" apolitiko" batean, euskarak errealitate soziopolitiko espezifikoa ez balu bezala, egoera dramatikoa duela aintzat hartu behar ez balitz bezala, hori guztia hala dela esplizituki esatea beharrezkoa ez balitz bezala, euskararen errealitate soziolinguistikoa euskal populuaren historia tamalgarriari loturik azaldu behar ez balitz bezala. Baina ezin da.
|
|
|
Hau idazten ari naizela, gogora datorkit Lazkao Txikiren profezia," martxa honetan aurki erderaz hitz egingo dugu euskaraz ari garelakoan"; edo besterik gabe, ez da beraientzat garrantzitsua, ez zaie hala iruditzen, kito. Ez dugu ahaztu behar heldu batzuentzat lana lortzeko
|
modu
bat baino ez dela jada euskara, edo beste hizkuntza bat, eta hori hala izateak ez duela atxikimendu berezirik sortzen, ez dutela euskara modu berezi batekin lotzen, ez dutela euskarak euskaldunontzat izan lukeenaren kontzientziarik. Zer eredu ematen diegu ikasleei beren erdara onartuta?
|
|
|
Hau idazten ari naizela, gogora datorkit Lazkao Txikiren profezia," martxa honetan aurki erderaz hitz egingo dugu euskaraz ari garelakoan"; edo besterik gabe, ez da beraientzat garrantzitsua, ez zaie hala iruditzen, kito. Ez dugu ahaztu behar heldu batzuentzat lana lortzeko modu bat baino ez dela jada euskara, edo beste hizkuntza bat, eta hori hala izateak ez duela atxikimendu berezirik sortzen, ez dutela euskara
|
modu
berezi batekin lotzen, ez dutela euskarak euskaldunontzat izan lukeenaren kontzientziarik. Zer eredu ematen diegu ikasleei beren erdara onartuta?
|
|
|
Hor lehiatzea zaila da, zeren eta afektiboki esanguratsuak diren helduek eduki arren zer esan, zer erakutsi edota zer eredu eskaini, irabazi egiten duelako mundu handiaren hizkuntzak, eta hizkuntza horretan topatzen duten erakargarritasun guztiak. Inguratzen dituen errealitate soziolinguistikoaren arauetara errenditzen dira, erreferenteak ez direlako bakarrik gurasoak, irakasleak; gizartera ateratzen dira, eta gizarteak eskatzen duen
|
moduan
sozializatzen dira. Erdaraz.
|
|
|
Izan ere, euskara eskola hizkuntza baino ez baldin bada, eta gainera eskola eredu horren nolakotasuna gazteendako modukoa ez baldin bada, haien bizitzatik urrun baldin badago edota arrotza baldin bazaie, pentsa, hainbat okerrago. Hemen, heziketa
|
modu
askeago baten aldeko eta pertsonen beharrak hobeki zaintzen dituen eskola eredu baten aldeko nire aldarria egingo dut, horrek
|
|
|
Motibazio alderdiak landuz, noski, soziopolitikoak ere bai, jada aipatu dudan bezala, baina ez hori bakarrik.
|
Modu
batean ala bestean, mugatu egin behar da ikasleen joera geldiezin hori, eta haiek jakitun izan behar dira horretaz. Gainera, askotan oharkabean pasatzen zaigun kontu bat ere badago, eta honakoa da:
|
|
|
Eta horrekin lotuta, euskara ikasgaiaren nolakotasuna erabat eta errotik aldatzeko aldarri ozena, lerro hauetatik. Ezin dugu jarraitu euskara irakasten espainola, frantsesa edo ingelesa erakusten dugun
|
modu
berean. Besterik gabe, ezin dugulako ikasleon" gorrotoa" ren prezioa ordaindu.
|
|
|
adibidez. Errotik aldatuko nuke, zazt, ikastetxeetan dugun irakasteko
|
modua
, zerbaitengatik naiz-eta heziketa libreago baten aldeko sustatzailea. Baina esku artean dabilkigun kontuari dagokionez, bereziki, hainbat proposamen, iradokizun xume eta umil.
|
|
|
Gure kasuan, garbi dago, beharbada ahozkoa baino ez genuke erakutsi behar, hori dute-eta gabezia, hor baitute hutsunea. Gainera, gazte hizkerak erakutsi genituzke; gazteentzako edukiak,
|
moduak
eta abar eraman klasera. Eta ezer gehiago ez.
|
|
|
Pentsamenduaren galbaheak bridatutako testuak dira idatziak, testu jasoak. Bat batekotasunaren emaitzak, aldiz, ahozkoak, poetika herrikoiaren emaitzak, Juan Inork asmatuak, bat batekotasunaren freskotasunarekin sortuak eta ez
|
modu
programatuan.
|
|
|
Ahozkoa eta idatzia bi giltza diferente dira hizkuntzaren paradisura iristeko: hitzez deskribatu eta hitzekin deskubritutako mundua jartzen digute aurrean, alditan
|
modu
gozoan, alditan saminez. Bi mekanismoak desberdinak izan arren, osagarriak dira biak, hizkuntzari askoz ere etekin gehiago ateratzen zaio biak menderatzen ikasitakoan.
|
|
|
Hizkuntza hegemonikoen bainuontzian pentsatu ordez, agian dutxaren aldeko apustu ekologikoa egin behar genuke, ura eta energia kalkulatu. Ezin dugu euskara irakatsi gizartea elebakarra balitz bezala, Salamancan gaztelania irakasten duten
|
modu
berean. Izango dira berrogeita hamar urte esaldi horixe bera eta ia hitz horiexekin esaten genuela irakaskuntzari buruzko eztabaidetan.
|
|
|
" Hizkuntza eta hitzak ez dira berez eder zein gris, nik egiten ditut eder zein aspergarri". Eta zuek, liburu hau gauzatu duzuenok, Ane, Ander, Anjel, Esther, Rosa, Xabier eta Yolanda zeuen artikuluen bidez erakutsi diguzue oraindik asko falta dugula etxean, karrikan, eta ikastetxean euskaraz
|
modu
erraz eta goxoan aritzeko; baina, horrezaz gainera, hizkuntza eder egiteko, bidea zein izan daitekeen eta zer eta nola landu behar dugun hizkuntza formala eta informala, eskolan eta eskolatik kanpo, ere erakutsi diguzue.
|
|
|
Artikulu honen asmoa da ereduan ikasleen ahozko komunikazio gaitasuna lantzeko egindako esperientziaren baitan urrats bat areago joatea, gaur egun eskoletan ahozkoa lantzeko ditugun aukerak eta oztopo nagusiak mahaigaineratuz. Izan ere, badakigu zenbait baliabide didaktiko eta metodologikok ahozkoaren lanketa errazten dutela, badaude aukerak eta bideak ahozkoa
|
modu
sistematiko eta planifikatuen bidez (ahozko sekuentzia didaktikoen bidez) lantzeko ikasleekin. Indarrean dugun curriculumak1 ere (eta LOMLOEk) aukera ez ezik, ahozkoa lantzeko derrigortasuna ere ezartzen du.
|
|
|
Ahozkoa lantzeko baliabideak egon badaudela ere ezin ukatu, baina betiere, sistematizazioa, planifikazioa eta progresioa hobetsi behar dira, eta, hortaz, beharrezkoa da sekuentzia didaktikoak gelaratzea ikasturtero eta baita ahozkoa lantzeko jarduera solteak maiz maiz burutzea ere. Aurreko guztia jasotzeko
|
modu
aproposa eskaintzen du, azkenik, Ikastetxeko Hizkuntza Proiektuak. Horretaz baliatzea da gaur egungo erronketako bat gure eskoletan.
|
|
|
Beraz, komunikazioaren arauen kontrakoak dira erabilera tasa handitzeko horren beharrezkoak ditugun elkarrizketa asimetrikoak (euskaraz ulertzen duten pertsonekin euskaraz egitea, nahiz eta haiek nahiko gaitasunik ez izan euskaraz mintzatzeko eta guri erdaraz erantzun). Komeni da, bada, zailtasunaz jabetzea, edozein ohitura berri ezartzeko (automatizatzeko) beharrezkoak diren konstantzia eta progresioa
|
modu
kontzientean lantzeko.
|
|
|
euskarari eutsi, komunikazioa (eta, ez ahaztu, gizarte harremanak) kaltetzeko arriskua onartuta, edo komunikazioaren eraginkortasunari lehentasuna eman, ongi menperatzen duen hizkuntza erabiliz eta euskara bazterrean utziz. Bigarren aukera horretan erabiltzen ez duen euskararekiko atxikimendua eta aldekotasuna apalduko ditu, egoera beste
|
modu
batez ezin ebazteak sortzen dion barne gatazka baretzeko.
|
|
|
asertibotasun linguistikorako estrategiak eta hiztunen arteko gaitasun erlatibo desorekatuak eragindako trabari aurre egiteko motibazioa elikatu. Gatazkak ebazteko" metakomunikazioa" erabiltzeko trebatu, hau da, gainerako hiztunekin komunikazioaren arauak negoziatzeko edo birnegoziatzeko
|
moduak
eta ideiak eskaini.
|
|
|
Aipatutako esku hartze posible asko hezkuntza arloarekin lotu daitezke, neurri handi batean. Argi dago erantzukizuna ez dela soilik hezkuntza arloko profesionalena, baina ezin da ukatu lehentasunezkoa dela hizkuntzaren jabekuntza ulertzeko ohiko
|
modua
aldatzea, ezin baita euskara irakatsi hizkuntza gutxitua ez balitz bezala. Horretarako ezinbestekoa da irakasleen eta irakaslegaien formazioa osatzea, gizartea eta euskararen komunitatea aldatzen ari diren neurrian egokitu baita belaunaldi berriak mundura prestatzeko erantzukizuna duten profesionalen profila.
|
|
|
ereduan dihardu ikasleen gehiengoak, baina azken urteetako emaitzek euskarazko komunikazio gaitasunean zailtasun nabarmenak dituztela adierazi dute. Gure irakas hizkuntza minorizatutako edo gutxitutako hizkuntza dela kontuan hartzen badugu, egunerokoan dugun jarduteko
|
moduaren gaineko
hausnarketa egin beharrean gaude. Hizkuntzaren dimentsioak irakaskuntzan duen garrantziaz hausnarketa sakona egin behar dugu, bistaratu egin behar dira hizkuntzaren erabilerarekin nolabaiteko lotura duten alderdiak, eta, elkarlanean arituz, irakasle taldean orpoz orpo lan egiteari ekin beharrean gaude.
|
|
|
Hortaz, gela barruan ari garela, sarri askotan jakintzat jotzen dugun zenbait alderdi berariaz jagon beharrean gaude irakasle lanetan dihardugunok. Azaldu dugun hizkera akademikoaren konplexutasun horren kontzientzia izan behar du irakasleak, azken finean, ikasleak trebatu behar ditugu testu konplexuak
|
modu
sofistikatuan irakurtzen eta ideia korapilatsuak modu sotil eta limurtzailean komunikatzen.
|
|
|
Hortaz, gela barruan ari garela, sarri askotan jakintzat jotzen dugun zenbait alderdi berariaz jagon beharrean gaude irakasle lanetan dihardugunok. Azaldu dugun hizkera akademikoaren konplexutasun horren kontzientzia izan behar du irakasleak, azken finean, ikasleak trebatu behar ditugu testu konplexuak modu sofistikatuan irakurtzen eta ideia korapilatsuak
|
modu
sotil eta limurtzailean komunikatzen.
|
|
|
Horrela jokatzeak hizkuntzetako curriculumak, eta, ondorioz, gainerako jakintza arloetakoak, era bateratuan landu beharra dakar. Hizkuntzen elkarmenpekotasun printzipioan oinarrituz, hizkuntzak era integratuan landu dira, ez bakoitza bere aldetik, eta horrek hizkuntzen irakaskuntza ulertzeko
|
modua
adostu beharra dakar.
|
|
|
4.2 Ekintzara Bideratutako Ikuspegia xxi. mendeko pertsonek xxi. mendeko gizartean ikuspegi kritikoz jokatzea eta parte hartzea nahi baldin badugu, eta parte hartze hori euskaraz behar besteko kalitatez egitea nahi baldin badugu, irizpide jakin batzuen arabera elkarlanean eta
|
modu
bateratuan arituz jokatu du eskolak ere. Horrek metodologiak bateratzera, edota irizpideak bateratuta lan egitea eskatzen du.
|
|
|
Izan ere, Ekintzara Bideratutako Ikuspegiaren arabera, ezagutzak testuinguruan jarritako ekintza baten inguruan eraikitzen eta partekatzen dira (hots, ekintza horren baitan hartzen duten zentzua eduki horiek), testuinguruan jarritako ekintza horri erantzunez garatzen dira konpetentziak, eta ekintza horretan gauzatzen da ikaslearen konpetentzia ere. Helburu hori lortzeko bidean, hizkuntzak eraginkortasun handiagoz aritzeko
|
modua
emango lioke
|
|
|
Irizpideak bateratzeak ikasgaia edota diziplina irakasteko
|
moduari
eta ulertzeko moduari eragiten die; alfabetizazioa kontzeptuaz ulertzen dugun horretan egiten du azpimarra. Gaur egun adostasun handia dago, alfabetizazioak garai batean zuen adiera aldatu egin dela baieztatzerakoan.
|
|
|
Irizpideak bateratzeak ikasgaia edota diziplina irakasteko moduari eta ulertzeko
|
moduari
eragiten die; alfabetizazioa kontzeptuaz ulertzen dugun horretan egiten du azpimarra. Gaur egun adostasun handia dago, alfabetizazioak garai batean zuen adiera aldatu egin dela baieztatzerakoan.
|
|
|
Ekintzara Bideratutako Ikuspegia aintzat hartuta, ikasgeletako hormak lausotzen diren heinean, jakintza arloak ohiko ezagutza komunitateen pareko izango dira. Praktika komunitateek ezagutza eraikitzeko, partekatzeko eta zabaltzeko dituzten egiteko
|
moduak
izan dira kontuan, eta, zeregin horretan, hizkuntzak berariazko garrantzia hartzen du; izan ere, praktika komunitatea edozein dela ere, elkarreraginean arituz gero sortutako testuen bidez eraikitzen, partekatzen eta zabaltzen baita ezagutza gizartean. Hortaz, praktika komunitate horietan zeharkakoak diren alderdiei erreparatzea eta haiek bistaratuta aritzea behar beharrezkoa izango da, curriculumari behar besteko etekina ateratze aldera.
|
|
|
EEEBren arabera, estrategiak hizkuntzaren erabiltzaileak bere baliabideak mobilizatzeko eta orekatzeko erabiltzen dituen bideak dira, bere trebetasunak eta prozesuak abian jartzeko erabiltzen dituen bideak10, alegia. Komunikazio estrategiek edozein komunikazio
|
moduri
eragiten diote (ulermena, ekoizpena, elkarreragina eta bitartekaritza) eta metakognizioarekin lotura estua dute: planifikazioarekin, gauzatzearekin, berrikusketarekin eta doitzearekin.
|
|
|
Jakintza arloez gaindi, diziplina bakoitzak beren beregi landu ohi ditu eragiketa kognitibo linguistiko horiek. Curriculumean zeharkakoak diren arren, diziplina bakoitzak duen ezagutzak eraikitzeko
|
moduak
eragina du eragiketa horien interpretazioan; esaterako, deskribapenaz ari garela, desberdinak dira deskribapen literarioak eta zientifikoak. Beraz, jakintza arlo bakoitzeko irakaslearen lana izango da eragiketa kognitibo linguistiko horietatik eratortzen diren testu zatien inguruko zehaztasunak ematea, eta, ondoren, gizartean erabiltzen diren testuetan nola gorpuzten diren ikusaraztea.
|
|
|
Arestian aipatu dugu praktika komunitate bakoitzak ezagutza eraikitzeko eta partekatzeko lanean egiteko
|
modu
desberdinak dituela. Beraz, aintzat hartu da, praktika komunitate horiek nola baliatzen dituzten Bronckarten testuen barne arkitekturari dagozkion geruzetako alderdiak.
|
|
|
Ikasleak bere hizkuntza errepertorioa arakatuz eta egindako akatsaren gaineko hausnarketa eginez garatuko du hizkuntzen arteko elkarreraginari etekina ateratzeko beharrezko kontzientzia metalinguistikoa, baina lan horretan gidari aritu behar dugu irakasleok. Irakasleok hausnarketaren eta kontrastearen bidez hizkuntzen arteko azaleko zein sakoneko loturak egiten trebatu behar ditugu ikasleak, lanketa horren bitartez aberastuko baitute euren hizkuntza errepertorioa, eta, ondorioz,
|
modu
horretan lan eginda garatuko baitute ikaskuntzan aurrera egiteko hizkera akademikoa.
|
|
|
Artikulu honetan jorratutako ikuspegiak irakaslearen egiteko
|
moduetan
aldaketak dakartzala adierazi dugu. Hizkuntzetako irakasleek eta gainerako diziplinetako irakasleek gizartean ohikoak diren praktika komunitateetako egiteko moduak kontuan hartuta eta elkarlanean arituz jokatu behar dugu gure eguneroko jarduna planifikatzeko garaian.
|
|
|
Artikulu honetan jorratutako ikuspegiak irakaslearen egiteko moduetan aldaketak dakartzala adierazi dugu. Hizkuntzetako irakasleek eta gainerako diziplinetako irakasleek gizartean ohikoak diren praktika komunitateetako egiteko
|
moduak
kontuan hartuta eta elkarlanean arituz jokatu behar dugu gure eguneroko jarduna planifikatzeko garaian. Jakintza arlo guztietan Euskal Herrian erreferente ditugun artisten, sortzaileen edota ikertzaileen lanak abiapuntu hartuta aritu genuke.
|
|
|
Jakintza arlo guztietan Euskal Herrian erreferente ditugun artisten, sortzaileen edota ikertzaileen lanak abiapuntu hartuta aritu genuke. Irakasleok gara praktika komunitate horietako ordezkari, eta gure zeregin nagusia da, ezagutza komunitate horietan baliatzen diren egiteko
|
moduetan
ikasleak trebatzea, dela testuak interpretatzen eta ekoizten, dela praktika horiekin lotutako beste zenbait jarduera egiten. Hortaz, ahalegin handiagoa eskatzen dio egoera horrek eskolari:
|
|
|
Aisialdiko eta euskarazko programak tresna baliotsuak dira euskararen erabilera ingurune ez euskaldunetan sustatzeko eta euskararen presentzia areagotzeko gazteen eguneroko bizitzan. Aisialdiko jardueren euskarazko eskaintzari esker, gazteek hizkuntza giro onean goza dezakete beren denbora libreaz, eta euskararekin
|
modu
ludiko eta naturalean harremanetan jartzea sustatzen da. Garrantzitsua da nabarmentzea gazteek aisialdian euskara ez erabiltzeak hizkuntza eta nortasuna galtzea ekar dezakeela, bereziki gaztelaniaren erabilera nagusi den inguruetan.
|
|
|
Garrantzitsua da azpimarratzea aisialdiko eta denbora libreko euskarazko eskaintza, hizkuntzaren praktikaz gain, euskararen inguruan gozatzeko guneak sortzeko
|
modu
bat ere badela. Hori bereziki garrantzitsua da gazte askok euskara eskola hizkuntzatzat hartzen duten testuinguruan, eta ez komunikatzeko, bizitzeko, jolasteko eta gozatzeko hizkuntza gisa.
|
|
|
Hori bereziki garrantzitsua da gazte askok euskara eskola hizkuntzatzat hartzen duten testuinguruan, eta ez komunikatzeko, bizitzeko, jolasteko eta gozatzeko hizkuntza gisa. Euskaraz aisialdirako guneak sortzea pertzepzio hori aldatzeko
|
modu
eraginkorra izan daiteke, eta gazteak eroso eta seguru senti daitezke euskaraz hitz egitean eskola testuingurutik kanpo.
|
|
|
Beste
|
modu
batera esanda, gure kasuan, murgiltze ereduan, eskolak ikasleen ahozko komunikazio gaitasuna lantzeak Cumminsen pertsonen arteko oinarrizko komunikazio trebetasunak lantzen dituela esan nahiko luke, Garziaren hiztun onak sortzen dituela hizlari bihurtzeko bidean eta, Aldasororen arabera, ikasleak erregistro ez formaletan trebatzen dituela.
|
|
|
Gure nahia, curriculumeko oinarriak eta testu generoak kontuan hartuta, da horretarako lagungarria izan daitekeen hurbilpen bat gutxienez eskaintzea ikasmaila bakoitzeko sekuentziak diseinatu eta gelaratzeko. Ahozkoaren lanketa sistematiko eta planifikatua egiten badugu, progresio bat zehaztetik gertuago egonen gara, eta progresio horren zehaztapenen adibide eta ereduak partekatzeko
|
moduan
. Helmugara iristeko urratsei begira, bestalde, gaur egun, eskoletan egiten den lan itzelaz gain, hori sistematizatu eta planifikatzeko urratsak jaso behar dira, ikasleen eskola ibilbidean helmuga txikiagoak paratuz.
|
|
|
Askotan aipatzen da ahozkoa
|
modu
sistematikoan eta planifikatuan landu behar dela ikasleekin. ereduan ahozkoa lantzen dela inork gutxik ukatuko du, baina azken urteotan lanketa hobetzeko beharra ikusten da, emaitzak hobetu nahi baditugu.
|
|
|
Bertan definitzen da zer den IHP: " 2 Ikastetxeko Hizkuntza Proiektua hezkuntza proiektuaren garapena da hizkuntzaren alorrean, eta ikastetxeko planifikazio dokumentuekin eta curriculum zehaztapenekin bat etorri behar du". konpetentziak11 lantzen dituzte, hizkuntzak
|
modu
integratuan eta koordinatuan irakasten dituzte, ahozkoa lantzeko irakasleek erabiliko dituzten keinu didaktikoak zehazten dituzte, eta baita ikasleen ahozko komunikazio gaitasuna noiz eta nola ebaluatuko den ere.
|
|
|
ikasleek izango duten helburu komunikatiboa zehaztea, testu genero bati lotua, hasierako ekoizpena, eta horiek aztertu ondoren baliabideak lantzea, azkeneko ekoizpena eta ebaluazioa. Nafarroako ikastetxeetan,
|
modu
esperimentalean, sekuentzia didaktiko ugari gelaratu ditugu, gure laguntza eta gidaritzapean irakasleek sortuak, egingarriak, beraz, nahiz eta, zenbait kasutan operatiboagoak izateko moldaketak egitea beharrezkoa izan. Bronckartek (2007) aitortzen duen moduan, esperientzia hauei esker gaur egungo sekuentzien diseinua hobea eta erabilgarriagoa da, eta, besteak beste, horregatik iritsi ahal izan gara elkarreragina lantzeko sekuentziak diseinatzera, oraindik ere hastapenetan gauden arren.
|
|
|
Sekuentzia didaktiko guztietan baldintza gisa legoke euskara irakasleak (Bigarren Hezkuntzan) eta tutoreak (Haur eta Lehen Hezkuntzan) hizkuntzaren ahozko baliabideak
|
modu
esplizituan landu beharra; horrek ez du kentzen, noski, Biologiako irakasleak bere arloko terminologia lantzea egokia izatea.
|
|
|
zutik aurrera begira ikaskideen aurrean, taldekideen alboan. Ahots bolumena ikaskideek entzuteko
|
moduan
.
|
|
|
Galderak nola formulatu
|
modu
ulergarrian eta zuzen. Galdetzailea eta gako hitza.
|
|
|
Hortaz, ahozkoaren ebaluazioan propio trebatu behar dira. Adibidez, ahozkoan hitzak errepikatzea haria ez galtzeko
|
modua
da, ez da akatsa, eta hori kontuan izan behar da ebaluazioan.
|
|
|
7 Irakaslearen rola eta egiteko
|
moduak
|
|
|
Azkenik, ikasleen ahozko komunikazio gaitasunetan pertsonen arteko oinarrizko komunikazio trebetasunak (PAOKT) ikasgela berean anitzak izan daitezkeenez (beste trebetasun batzuk ere bai), lagungarri izan dakiguke Tomlinsonen (2003) ikasgela dibertsifikatua zer den gogoratzea eta aniztasun horri erantzuteko
|
moduak
gogoan izatea, ikasleen ahozko komunikazio gaitasunetan egon daitezkeen hutsuneak konpentsatzeko.
|
|
|
Laburbilduz, euskarazko aisialdi eta denbora libreko eskaintza funtsezkoa da nafar gizartean euskararen erabilera sustatzeko. Hizkuntzaren inguruan gozamenerako eta komunitaterako guneak sortzea
|
modu
eraginkorra izan daiteke euskara eskola hizkuntzatzat hartzeko eta egoera informaletan euskararen erabilera sustatzeko. Ildo horretan, Larunblai bezalako programek funtsezko zeregina dute Nafarroan euskara sustatzeko eta zabaltzeko.
|
|
|
— 8 urte bitarteko (LH 3 mailak) haurrentzako aisialdi eskaintza izango da, betiere
|
modu
malguan ulertuta eta udalarekin ados jarrita.
|
|
|
Normalean, hizkuntza
|
modu
naturalean erabiltzen eta ezagutzen duen umea hizkuntzarekiko motibazio positibo nahikoa izatera heltzen denean, hau da, A ibilbidea eginda daukanean, hezkuntza sisteman sartu eta motibaziotik erabilerara doan B ibilbidea hasten du, hizkuntzaren ikaskuntzako AB zirkuitua osatuz.
|
|
|
Era berean, motibazioak bultzatuta hizkuntzaz jabetzen eta
|
modu
egokian erabiltzen hasi den helduak —B ibilbidea egin duenak— erabileratik motibaziora doan ibilbideari ekin diezaioke, BA zirkuitua osatuz eta, beraz, hiztun osoa izatera helduz.
|