|
2008
|
|
|
Oteizaren iritziz, arteak eginkizun konkretu bat zuen garai bakoitzean, mitoak berritzea, eta funtzio hori betetzen zuenean, arte horrek zentzu guztia galtzen zuen, eta berak proposaturiko imajinek idolo, fetitxe edo merkatuaren produktu bihurtzeko arriskua zeukaten. Hori gerta ez zedin, garai bakoitzeko artistek artearen helburuak
|
lortu ondoren
arte hori bertan behera utzi lukete, garai berri bati, arte berri bati eta artista berri batzuei lekua uzteko.
|
|
|
Baina. Proposito experimental 56? serieko emaitzak ez ziren nahiko izan Oteizarentzat bere helburuak
|
lortzeko
, eta hurrengo bi urteetan, 1959 arte, Cajas vacías eta Cajas metafísicas deituriko eskultura sorta burutu zuen, aurrekoen hustutze prozedura azken muturreraino eramanez. 1950ean Figura para regreso de la muerte eta Coreano eskulturetan lehen aldiz agertutako hutsunearen ideia espazio huts bihurtzen da.
|
|
|
Estetika ezkorraren bidez
|
lortutako
huts horretan Oteizak eraldaketa espiritualaren sinboloa ikusten zuen, benetako bizitzara salto egiteko gaitasuna ematen zion eraldaketa espirituala. Benetako bizitzak ez zuen munduaren joan etorriarekin zerikusirik, ezta heriotzarekin ere, ezpada horien aurka arteak eraikitzen zituen sinboloekin.
|
|
|
Hau horrela izanda, nola jarraitu artea egiten? Ez al zuen dagoeneko esan 1935eko bere lehen testuan garai bakoitzeko arteak bere helburuak
|
lortu ondoren
arte hori garatzen jarraitzea idolatrian erortzea zela. Nola segi artelanak egiten, segituan beraien betebehar espirituala ahaztuta museoetako paretetan zintzilikatutako idolo bihurtzen badira, hau da, ikusleek gurtuko dituzten jainko faltsuak bihurtzen badira?
|
|
|
20«. Ezkor? (estetika ezkorra, teologia ezkorra, politika, demagun, ezkorra) hitzak hemen aipatzen du ezezko jarraituen bidez era sortzailean jokatzeko prozedura, ezabaketa sorta progresiboan, era fenomenologikoan, egiazko helburua edo
|
lortu
nahi dugun ekintza isolatzeko aldendu behar dugun guztia parentesi artean murriztuz. Horrela, mistikoen teologiari buruz dakigu ezen ezabaketak ezerez sail baten bidez erdiesten duela azken Ezerez hori (Gurutzeko Joan Deunarengan), non aurkitzen den aurkikuntza zuzenekoan eta harremanetan, komunioan, Jainkoarekin», (Oteiza, 2007:
|
|
|
Irakurlearentzako oharra: Oteizaren idazkera berezia dela eta, artikulu honetan euskaraz ematen diren aipuak liburuen euskarazko bertsioetatik
|
lortu
dira. Itzuli gabekoak, aldiz, erdarazko oinarrizko argitalpenetatik hartu izan dira.
|
|
|
Jakina denez, Quousque tandem?! liburuak euskal kulturaren azken 40 urteetako zati garrantzitsu bat mugatzen du, argitaratu bezain laster arrakasta eta eragin handia
|
lortu
zuena. Lehenengo argitalpena 1963an egin zen, eta hurrengo urteetan 5 edizio berri izan zituen7 Frankismoaren garai ilun haietan zentsura pasatu behar izaten zuten liburuek.
|
|
|
deitu zuen ikerkuntza prozesuaren emaitza logikoa izan zen, baina are gehiago, bere lehen eskultura eta testuetan, 1930eko hamarkadaren inguruan azaldutako zenbait ideiarekin ere erlazionatu daiteke. Oteizak hasiera hasieratik arteari eskatzen zizkion ezaugarri bereziak zirela eta, logikoa izan zitekeen, emaitza konkretu batzuk
|
lortu ondoren
, eskultura egiteari uko egitea. Eta gertakari hori ulertzea eta besteei azaltzea da Quousque tandem?!
|
|
|
Aipatutako epea aurrera zihoala inguruabar berri bat agertu zen orain arte azaldutako panorama horretan. Uruguaiko zenbait biztanle, auzitegietan aurkeztutako lan eta erresidentzia baimenengatiko demandetan, lehenengoz, Estatuaren ondarezko erantzukizuna eskatzen hasiko ziren, beraien baimenak Gobernuak ukatu ondoren auzitegietan aldeko sententziak
|
lortuz gero
, kalte ordainak jaso nahian7 Ikuspegi praktiko batetik aztertuta, hori gatazkaren behin betiko ebazpenaren aldeko presio elementu berri gisa eratuko da. Modu horretan, bai Espainiako bai Uruguaiko autoritateen geroz eta ardura eza handiago horri aurre eginez.
|
|
|
Bestelako gogoetarik gabe sententziek artikulu horrek dioena aplikatuz,« [e] l Tratado anterior se aplicará únicamente en la medida en que sus disposiciones sean compatibles con las del Tratado posterior». Dena den, xedapen horren itxurazko erraztasunaren atzetik egitura araugile konplexua ezkutatzen da, beste artikuluetara igorpen eta eragorpen ugariz beteta, gai beraren inguruan segidako tratatuen aplikazioa
|
lortzeko
modu progresiboan argitu behar direnak (López Martín, 2002: 105).
|
|
|
Bestalde, zalantza mantenduko litzateke aurreikuspen honek bere baitan Espainian sartzeko aukera barne hartzen duen ala ez, 1992ko Tratatu Orokorrean gai honi erreferentziarik ez baitzaio egiten. 1961eko Nota Elkartrukean hori hiru hilabetez gorako egonaldietarako bisatua
|
lortzera
baldintzatuta geratu zen. Hala ere, muga horretatik beherako sarreretan Uruguaiko herritarrentzat horrelakorik eskatzen ez denez, Espainian sartzeko arazorik ez lukete gerora begira beren egonaldiaren luzapena 1992ko Tratatu Orokorrean oinarrituz gero, bertan jasotako eskubideen egikaritza galarazterik ez legokeelako.
|
|
|
Zerbait
|
lortzeko
edo konpentsatzekoak
|
|
|
Zerbait
|
lortzeko
edo konpentsatzekoak ESTRATEGIA GAITASUNA
|
|
|
Ez, ordea, ingelesezko ariketetan. Gaztelaniazko ariketetan, bestalde, emaitza hobeak
|
lortu
dituzte ariketa bera aurretik euskaraz egina zutelako, gure iritziz. Bi hizkuntza horietan asmo komunikatiboak adieraztean hutsegiteak aurkitu ditugun arren, oso kasu gutxitan zapuzten da erabat testuaren komunikazio gaitasuna.
|
|
|
Ekintza gaitasunari dagokionez, beste gaitasunetan oztopoak larriak direnean ez da komunikatzea
|
lortzen
. Hortaz, besteetan gertatzen diren akats larriek baldintzatzen dute ekintza gaitasuna.
|
|
|
Eskuarki estrategia berberak erabili dituzte ikasleek euskaraz zein gaztelaniaz. Erabilienak, bada, automonitoretzekoak, zerbait
|
lortu
eta konpentsatzekoak, zerbait atzeratu edo denbora irabaztekoak eta norberak esandakoa bestela esatea izan dira. Gutxiago erabili dituzte laguntza eskeak, norberak esandakoa errepikatzea eta autozuzenketak.
|
|
|
Ingelesez erabilienak, zerbait
|
lortu
eta konpentsatzekoak dira; urriagoak dira hurbilketak, norberak esandakoa errepikatzea edota betegarriak.
|
|
|
3.2 Euskaraz, gaztelaniaz eta ingelesez ikasleek
|
lortutako
gaitasun komunikatiboan lehen hizkuntzaren araberako aldeez
|
|
|
3.3 Euskaraz, gaztelaniaz eta ingelesez ikasleek
|
lortutako
gaitasun komunikatiboan hirugarren hizkuntza ikasten hasi diren adinaren araberako aldeez
|
|
|
Ingelesa ikasteko eredu goiztiarrari jarraitu dioten ikasleek emaitza kaskarragoak
|
lortu
dituzte ingelesez gaitasun komunikatiboaren osagaietan. Nabarmentzekoa da hiru ikasturte gehiagotan ingelesa ikasten aritutakoek, beste taldekoek baino emaitza okerragoak lortu dituztela.
|
|
|
Ingelesa ikasteko eredu goiztiarrari jarraitu dioten ikasleek emaitza kaskarragoak lortu dituzte ingelesez gaitasun komunikatiboaren osagaietan. Nabarmentzekoa da hiru ikasturte gehiagotan ingelesa ikasten aritutakoek, beste taldekoek baino emaitza okerragoak
|
lortu
dituztela. Hala ere, aldagai indibidualek pisu handia dute beste hizkuntzetako emaitzei begiratuz gero, askotan emaitza kaskarragoa lortzen baitute 5 urterekin hasitakoek.
|
|
|
Nabarmentzekoa da hiru ikasturte gehiagotan ingelesa ikasten aritutakoek, beste taldekoek baino emaitza okerragoak lortu dituztela. Hala ere, aldagai indibidualek pisu handia dute beste hizkuntzetako emaitzei begiratuz gero, askotan emaitza kaskarragoa
|
lortzen
baitute 5 urterekin hasitakoek. Ikus dezagun aldagai honen eragina gaitasun komunikatiboa osatzen duten gaitasun ezberdinetan:
|
|
|
Bestetik, transfer positiboa
|
lortze aldera
, metodologia hobetu eta hizkuntza ezberdinen curriculumak bateratu lirateke. Horretarako, ikerketek gaitasun komunikatiboaren lanketarekin jarraitu lukete, osagaiak lantzen, hizkuntza bakoitzaren deskribapen soziokultural eta diskurtsiboak osatzen eta, batez ere, transferitu daitezkeen ezagupenei arreta berezia eskaintzen.
|
|
|
Bi azter ardatz nagusi horiek, gainera, bi aldagai nagusiren arabera landu ditugu: batetik, elebitasuna
|
lortzea
helburu duten bi eskola ibilbide nagusiren arabera, hala murgilketa nola berezko hizkuntza gutxiagotua iraunarazteko eredua; bestetik, ingelesaren sarrera goiztiar zein berantiarraren arabera.
|
|
|
Metodologia kualitatiboa erabili dugunez, ezin ditugu orokortu gure lagin mugatuarekin
|
lortutako
emaitza eta ondorioak. Hala ere, erabilitako metodologiak gaztetxoen gaitasun komunikatiboaren argazki sakona ateratzea ahalbidetu digu, sakona ñabarduretan, sakona hiru hizkuntzen arteko harremanetan.
|
|
|
Diskurtsoaren gaitasuna. Hitz, egitura, esaldi eta adierazpenak hautatu, ordenatu eta antolatzean datza, batasuna izango duen ahozko eta idatzizko testu bat
|
lortzeko
asmoz. Bi ardatz nagusi bereizten dira:
|
|
|
Diskurtso gaitasuna ardatz gisa hartuta, testuetan ardaztutako ikerketa egin dugu. Hala, testuen aukeraketa egiterakoan ikasleen behar komunikatiboak eta hezkuntzaren bitartez
|
lortu
nahi diren helburuak hartu ditugu kontuan. Aukeratutako testuak ahalik eta kontestualizatuenak izaten saiatu gara, ikasleen egunerokoari erantzungo diotenak.
|
|
|
Aldagai nagusien azterketa nahiz kuantitatiboki nahiz kualitatiboki egin genezake, baina gaitasun komunikatiboarenak galdu egingo luke lehen hurbilpena erabiliko bagenu. Horregatik, gaitasun komunikatiboan sakontzeko azterketa kualitatiboari eutsiko diogu, nahiz eta badakigun, ezinbestez, mugak ekarriko dizkigula erabaki horrek
|
lortutako
emaitzak ondorioetara ekartzean. Azterketa kuantitatiboaren bitartez ezin izango genuke aritu gaitasun komunikatiboaren osagai bakoitzaren alderdi guztietan, kualitatiboak eskuratzen digun sakontasun mailan.
|
|
|
gaur eguneko belaunaldien beharrak asetzen dituen garapena, etorkizuneko belaunaldiek euren behar propioak ase ditzaten baldintzatu barik. Definizioan parte hartzearen garrantzia zuzenean antzematen ez bada ere, garapen jasangarriaren inguruko nazioarteko hitzarmen askotan arreta eskaintzen zaio, bereziki ingurumenaren babesa inplikatzen duten helburuak
|
lortzeko
estrategiak inplementatzeko garrantzitsua delako hainbat puntu kritikotan pertsona eta talde ororen inplikazioa. Batetik ingurumenaren jasangarritasunak exijitzen dituen eraldaketengatik dator kezka, zeren egungo eredu nagusitik eredu jasangarri batera iragateak eraldaketa ekonomiko, politiko instituzional eta kultural handiak eragingo bailituzke eta, beraz, bide hori, botere publikoen eta gizartearen interes anitzen arteko birdoiketa etengabea eta ikasketa prozesu jarraitua izango litzateke, zeina aktore ezberdinen parte hartzearen bidez gauzatu ezean, ezinezkoa litzatekeen (Font eta Subirats, 2001).
|
|
|
Modu nominalean parte hartzea proposatzen duten instituzioen helburua politika baten edo bere lanaren legitimazioa
|
lortzea
da, eta objektu diren parte hartzaileen interesa zerrendetan agertzea baino ez da. Modu instrumentalean ere, lehenengo pausoak, gehienetan, instituzioek ematen dituzte beren ekintzen edo programen eraginkortasunak behar duelako, neurri batean edo bestean, beren zerbitzuak jasotzen dituztenen partaidetza.
|
|
|
Modu instrumentalean ere, lehenengo pausoak, gehienetan, instituzioek ematen dituzte beren ekintzen edo programen eraginkortasunak behar duelako, neurri batean edo bestean, beren zerbitzuak jasotzen dituztenen partaidetza. Kasu horretan, parte hartzaileak eraginkortasuna
|
lortzeko
bitartekoak dira, baina beraiek programa publikoaren zerbitzu horren onuraren truke egiten dute. Maila ordezkatzailean, instituzioek, beren ekimenen eraginkortasuna ez ezik, behin sostengu publikoa kenduta, programa konkretu baten iraunkortasuna ere bilatzen dute, eta parte hartzaileek programa horien atal gehienetan eragitea eta horien burutze prozesuen gainbegiraketa bilatzen dute.
|
|
|
Egiteko boterea edo ahalmena. Helburu konkretuak
|
lortzeko
gaitasun eta abilezien garapen gisa uler dezakegu. Talde desberdinek helburu komunak bilatzen dituzten heinean etengabean handitu daiteke botere mota hau, eta, beraz, ikusmolde kontsentsuzalearekin identifika dezakegu.
|
|
|
Aurreko hausnarketei jarraituz, jada enpoderamendua zer den definitzeko modu erraz bat dugu: lau botere mota horiek
|
lortzen
direneko prozesua. Eta botere harremanen azterketa hau osotasunean egitea oso garrantzitsua da; izan ere, eskala sozioekonomiko eta politikoan azpian dauden horiek bertan jarraituko baitute, jarrera aktibo bat hartzen ez badugu hori ekiditeko, botere harremanak autoberregiten baitira planteamendu bat parte hartzailea edo demokratikoa izan arren (Connell, 1997), parte hartzeko abiapuntuak eta gaitasunak desberdinak baitira.
|
|
|
Deskribatzen saiatzen ari garen ereduaren oinarrietako bat botere mota desberdinak
|
lortzea
bada, eta beraz erabakien eta ekintzen gaineko kontrola lortzea, garbi dago lehenengo bi mailak ez direla nahikoak eraldaketarako, eta, beraz, gehienbat 3.etik goragoko mailetara jo behar dugula.
|
|
|
Deskribatzen saiatzen ari garen ereduaren oinarrietako bat botere mota desberdinak lortzea bada, eta beraz erabakien eta ekintzen gaineko kontrola
|
lortzea
, garbi dago lehenengo bi mailak ez direla nahikoak eraldaketarako, eta, beraz, gehienbat 3.etik goragoko mailetara jo behar dugula.
|
|
|
Lehenik, giza talde baztertuen parte hartze eraldatzailea premiazkoa dela onartu behar da, beraiek izan behar dute prozesu horren hastapenen helburu nagusia, izaera holistikoa nolabait ahaztu barik. Gerta daiteke, ordea, giza talde horien parte hartzea bermatzeko aurretiazko pausoak eman behar izatea, hezkuntza eta gaitasun nahikoak
|
lortzeari
dagokionez, bestela, espazio parte hartzailean botere harremanak errepikatuko lirateke eta.
|
|
|
Hasteko, parte hartzearen izaera anbiguoari dagokion kezka bat azaltzen da testuan; izan ere, parte hartzeak ezarritako botereen eskupeko kooptaziorako zein gizarte eraldaketarako eta gizarte jabekuntza edo enpoderamendurako balio dezakeenez, tarteko egoera asko suertatu daitezke. Eredu eraldatzaile bat
|
lortzeko
lehenengo pausoa erreferente arauemaile eraldatzaile bat finkatzea litzateke, eta horretarako proposatzen da giza garapen, garapen jasangarri eta enpoderamenduaren teorien hainbat elementutan oinarritzea. Ondoren, testuaren zati handienak izaera hori beteko lukeen parte hartzearen ezaugarriak identifikatzeari ekingo dio:
|
|
|
Biek hartzen dute zentzua eta balioa kode mugatu batetik, inbertsio handia eskatzen digun kode batetik. Kasu bietan izenaren zentzua eta balioa azalduko digun kodea
|
lortzeko
kultura bereziz eta gaitasun hermeneutikoz jantzi behar dugu geure burua. Diana, esaterako, ilargi jainkosaren izena da, jainkosa ehiztariaren izena, Ama Jainkosa baten gurtzeari buruzko konnotazio mitikoak dakartzan izena.
|
|
|
onartzen du, horrela onartu dira Lola, Sandra eta, substantzia eta autonomia?
|
lortu
duten beste izen asko.
|
|
|
Prozesu horretan jendea izendatzearen subjektu aktiboa, berenaz diharduen subjektu eragilea, bilakatzen da; ezarian erakundeen mugak eta murrizketak gainditzen ditu jendeak. Ez dago horren argi, ostera, gizarte eraginaren indarretatik ihes egitea
|
lortzen
duen8.
|
|
|
sexu identitatea dena dela ere, erregistroan pertsonak duen izena eta sexu identitatea egokitu behar dira. Horrela, bada, inork
|
lortzen
badu erregistroko sexu identitatea aldatzea, era berean aldatu behar du izena. Zer dela-eta bereizteko grina hau?
|
|
|
horri esker, izendatutako banakoek, aldaketa biologiko eta sozial guztien eraginetik kanpo, izen bera izango dute. Horrela,
|
lortzen
da jendarteko ordenak ezartzen duen betebehar bat: identitatea, hau da,, norberatasuna?
|
|
|
ere bada. Ez dago gizarte nortasunik hainbat baliabidez osatua ez denik, esan nahi baita, gizarte nortasun guztiek badituzte norberaren interesen araberako helburuak
|
lortzeko
baliabideak; berdin da zein diren interesak eta helburuak. Habitusak kapital bat ematen dio subjektuari:
|
|
|
Gogora ditzagun: herri gustuak ahalik eta gutxieneko gastu eginez
|
lor
daitekeen inpaktu handiena du helburu; gustu jasoak, berriz, gastu oparoa nahiago du, inpresio estetiko landua, neurtua eta mugatua lortzeko. Kanpo inpaktu gogorraren ordez, barne inpresio ondo landua nahiago du juizio estetiko ikasiak, hau da, gutxi batzuen eskura dagoen kodeak.
|
|
|
Gogora ditzagun: herri gustuak ahalik eta gutxieneko gastu eginez lor daitekeen inpaktu handiena du helburu; gustu jasoak, berriz, gastu oparoa nahiago du, inpresio estetiko landua, neurtua eta mugatua
|
lortzeko
. Kanpo inpaktu gogorraren ordez, barne inpresio ondo landua nahiago du juizio estetiko ikasiak, hau da, gutxi batzuen eskura dagoen kodeak.
|
|
|
Agerikoa da gaurko jendarte bizitzaren ikuskizun publikoan eta norberaren bizitzan jatorri ezberdineko estrategien arteko zeingehiagoka. ...batzuk taktika anonimoetatik agertu eta haietara itzuliko dira, horien bidez jendeak bere buruaren gain hartzen du, ez osotasun unibertsal antzera agertzeko (ideologien eginkizuna da hori), baizik eta haren ekintza eremuari dagokion osotasuna bereganatzeko, alegia, ekintza eremu horretan subjektu gisa agertu da jendea eta eremuaren osotasunarekin identifikatzen da, hots, nagusitasun partzial hori
|
lortuz
subjektu eragile izan nahi du.
|
|
|
Jendarteko eremu guztiek barne borroka eta tentsio ugari dute, eremuen arteko harremanak ere nahikoak dira gatazkatsuak. Zentzu batean, eremu bat ulertze eta interpretatze erkidegoa da, diskurtso eta ekintza erkidegoa den bezala; baina bakarrik zentzu batean; izan ere, eremuko eragile onartuek ere norgehiagoka eta lehian dihardute nagusitasuna
|
lortze aldera
.
|
|
|
ezberdinak onesten dituzte. Ezin dugu ahaztu baliodun habitusa
|
lortzea
, alegia, kapitala lortzea, eremuaren menderakuntza egiturek zedarritzen dutela. Bestela, mugatu barik, ez litzateke ez balioduna, ez kapitala, izango.
|
|
|
ezberdinak onesten dituzte. Ezin dugu ahaztu baliodun habitusa lortzea, alegia, kapitala
|
lortzea
, eremuaren menderakuntza egiturek zedarritzen dutela. Bestela, mugatu barik, ez litzateke ez balioduna, ez kapitala, izango.
|
|
|
Bestela, mugatu barik, ez litzateke ez balioduna, ez kapitala, izango. Menderakuntza, horren arabera,
|
lortu
ezin dugun kapital baten mendean egotea da. Onartzen dugu kapital haren balioa baina ezin dugu lortu:
|
|
|
Menderakuntza, horren arabera, lortu ezin dugun kapital baten mendean egotea da. Onartzen dugu kapital haren balioa baina ezin dugu
|
lortu
: haren mendean gaude.
|
|
|
hain zuzen, obra honek nabigazio zabal bat proposatzen digu liburuz liburu, palinpsestoz, parodiaz eta pastichez, helburu aitortu honekin: delako osotasun bat poetikoki
|
lortzea
–«erudizio guzi» batena eta literaturaz eta jakin gosez hazten den «barne izaera oldartsu» batena, azken buru buztan «hutsera» heltzeko.
|
|
|
Hain zuzen, «Liburu» izan ezina Menturaren baieztapena eta ezeztapena da ber denboran («il y a et il n, y a pas de hasard»/ «mentura bada eta ez da»,, uvres complètes, op., 442 or.), bi jarrera horiek gauza bera erran nahi dutelarik: Menturaren Ideia baizik ez dugu
|
lortzen
ahal, hizkuntzatik harat ez baikintezke joan gure «bisioek» («visions») errepresentatzen duten izaeraren edo izaera ezaren arrazoia osoki ulertzeko («bisio» horiek zuzenean «bistan» ager dakizkigun nahi genukeelarik? «vues»?, Mallarmé k dioen bezala «Prose (pour des Esseintes) »en, Poésies, op., 45 or.), «bisio» horiek «zerbait» edo «ezer» edo ahoskaezina den beste zerbait iza... Gizakiarentzat existitzen den errealitate bakarra da beraz «Jokoaren» («Jeu») «tokia» («lieu»), Poesia; gure ideien erreferente posibleak erdiesteko dugun ahalmen eskasaren konzientziari buruz norabidetzen gaituen «toki» horretatik harat, hondoratzea da, «galtzea» («perdition»):
|
|
|
Bainan bildumaren ondarrean, egiaztapen bat saihestezina agertzen da: A. Arkotxak deskubritzen duena, azken finean
|
lortzen
dituen gauza bakarrak dira, Septentrioaren ordez eta beronen tokian, Lurraren mugimendua eragiten duen «bederatzigarren zeruaren» partez (Septentrio, 80 or.), «Ternuaren» ordez, horietaz hitz egiten duten testu zaharrak; eta horrelaxe iluntzen dute helburua, horretatik hatza, itzala, «artebisio» bat baizik erakusterat emanez bakarrik (Philippe Jaccottet en «entrevision» hitz gustagarria e... Literatura ez da erotzen den iparorratza baizik, egiazko diamante septentrionalaren kontaktuan norabidea galtzen duena:
|
|
|
Mallarmé ren «Liburua» baino zorrozkiago, Septentrio bi liburuek hau dute ezin hobeki argirat ematen: bere Zentzu bilaketan, gizakiak ez ditu liburu hatzak, hitz hatzak baizik aurkitzen, hizkuntzatik haraindiago ezin joanez bere adimenaren eskutik betiko urrundua egonen zaiona azkenean
|
lortzeko
asmoz. Hain zuzen, mitoak, a priori literarioak ez diren artxibo dokumentuak, zinez biziak izan diren esperientziak eta egiazko poesiak maila berean agertzen dira:
|
|
|
A. Arkotxak ez du amore eman nahi metafisikarekin, Literaturarekin. Dadoak botatzen segitu nahi du, bere gizadia osoki biziz hitz «hesian», azkenean Septentrioa
|
lortzeko
esperantzaren eraginez, beharbada zentzugabekeria dena, baina beharbada ez, amets literario batean erortzeko arriskuarekin ere; hori da Marko Polo k espresatzen duen Idealarekiko geroko bateratze desioa:
|
|
|
Bizi garen testuinguru teknologizatu berrian kokatzen den irratiak programazio egitura berriak eskatzen ditu, eta horretarako, entzuleak multzo txikietan dibertsifikatuko dituen eduki berezituen garapena proposatzen dute Martí-k (2004) eta beste autore batzuek. Badirudi aurrerantzean edukien eskaintza berezitua garatuko dela entzuleak hainbat euskarritatik
|
lortuko
dituzten programazioen arteko ezberdintasunak bultzatzeko. Telebistaren sorrera eta garapenean egin zen moduan, irratiak programazio egitura berriak eman behar dizkio entzuleari hedabidea ezin baita betiko egon antolamendu eta dinamika berdinetan oinarrituta.
|
|
|
Prusiarrek preso hartuta, ihes egin zuen StPrivat eko batailaren ondoren eta Parisera itzuli zen Luxenburgo eta Belgikan zehar. Orduan Nogent eko gotorlekura destinatu zuten, baina, eratu berria zen 138 errejimentura aldatzea eskatu zuen, eta
|
lortu
ere; mediku lagun gisara bidali zuten. Errejimentu horrekin Epinay eta Bourguet eko gudu odoltsuetan hartu zuen parte, azken gudu horren ostetik, dirudienez, ohorezko legioaren gurutzerako proposatu zuten (Hiriart Urruti, 1900)?.
|
|
|
Ez dut daturik
|
lortu
Albert Goienetxeren hurrengo urteetako ibilbidea zehaztuko digunik. Oker ez banago, Eskualduna aldizkariko Goienetxeren lehen aipamena 1887 urteko azaroan agertu da, hau da, astekaria hasi eta handik zortzi hilabetera, baina ordurako Albert Goienetxe alargunduta bide zegoen, ez baita lehen ezkontzaz edota Philomène Londaitz aihertarraren heriotzari buruzko inolako oihartzunik agertzen.
|
|
|
Donibandar boz emaileek kondenatu dute M. Guilbeau bere lagunekin». Izan ere, datu guztiak laburbilduz edo, aipa genezake Donibane Lohizunen 745 boz emaile egon zirela inskribatuta eta, izatez, 607k bozkatu zutela; bada, Albert Goienetxek 314 boz
|
lortu
zituen, eta Martin Guilbeau mediku gorriak 282, besteak beste. Hau da, kazetariaren hitzetan, Martin Guilbeau, «le maire de St Jean de Luz, le tyran legendaire, par terre».
|
|
|
Handik laster, 1890eko martxoan21, Eskualduna aldizkariak Albert Goienetxek izenpeturiko hauteskunde proklama luzetxoa eman zuen argitara frantsesez, departamentuko senatu hautesleei zuzendurikoa. Dirudienez, ez zuen emaitza faboragarririk
|
lortu
, ez baitago segidarik astekariaren ondoko zenbakietan.
|
|
|
Aurkitu dugun Albert Goienetxeren hurrengo agerpena, 1892ko maiatzaren seiko zenbakian izan da30, hain zuzen ere udal hauteskundeen emaitzen zenbaki dantzaren baitan, baina, inolako iruzkinik gabe. Oraingo honetan, Donibane Lohizuneko xurien zerrenda-buruak, hots, gure protagonistak 380 boz
|
lortu
zituen, eta, ostera, soilik 265 Martin Guilbeau mediku gorriak.
|
|
|
Hala ere, nahiz eta oraintsu arte enpresaren kudeaketa ia erabat aktibo ukigarrietan oinarritu den, aurrerantzean, gero eta indar handiagoz gainera?, arrakasta
|
lortzeko
enpresa orok aktibo ukiezinen kudeaketa izango du ezinbestez giltzarri. Eta horrek bi arazo dakartza aldean.
|
|
|
7) Ezagutza banatu eta hedatu: kanal edo bide formalak eta informalak; langile bakoitzak behar duen informazioa
|
lortzen
du azkar eta bere osotasunean.
|
|
|
Lidergo eraginkor batek biziki bultza lezake Kapital Intelektualaren garapena; ezagutza kritikoa identifikatu,
|
lortu
eta eusteko premia ezinbestekoa nabarmenduz eta, halatan, produkzio prozesuak hobetu eta berrikuntzak egiteko gaitasuna areagotzeko bideak zabalduz. Gainera, lidergo eraginkor bati esker, enpresaz kanpoko agenteek enpresaren aldeko ikuskera eta jarrera gara lezakete, lidergo faktore horrek enpresaren balioari buruzko informazioa egoki ematen badu eta enpresak merkatuan duen sinesgarritasuna eta bezeroen konfiantza goratzen baditu; horrenbestez, lidergo faktoreak nolabait azaldu edo justifikatu egingo luke enpresaren merkatu balioaren eta balio kontablearen arteko aldea.
|
|
|
3 Enpresako zuzendaritza taldearen (lidergo faktorearen) eginbeharrik garrantzitsuena, ziur asko, giro aproposa sortzea da talde autoantolatu eta autoarautuek egitura burokratikoen lekua har dezaten. Horretarako, ezinbestekoa da lidergo faktore eraginkor baten lana, antolakuntza kultura kudeatuko duena; printzipio, balio eta sinbolo jakin batzuekin pertsona guztien batasun kultural indartsu bat
|
lortuko
duena; eta denok partekatutako bisio batekin pertsona oro noranzko berean gidatzeko gai dena.
|
|
|
Kontrakoa irudi balezake ere, kanpoko konplexutasunarekin tratatzeko (egokitzeko edo aurre hartzeko) modua enpresaren barneko konplexutasuna oso osorik askatzea da, ingurunea eta enpresa era sortzaile batean uztartuz. Eta hori
|
lortzeko
modurik eraginkor, adimentsu eta, are gehiago, ordenatuena (autoarautua), hain zuzen ere, autoantolaketa dugu15.
|
|
|
Azken batean, langileok, heldutasun maila? altu bat
|
lortu
behar dute: gaitasuna, motibazioa eta erantzukizuna.
|
|
|
gaitasuna, motibazioa eta erantzukizuna. Heldutasun maila altu hori
|
lortu
ezean, talde autoantolaturik ez dago sortzerik, ezta komeni ere (Hersey eta Blanchard en ereduak dioen moduan).
|
|
|
Aitzitik, aktibo ukiezinak(, soft? diren elementuak) kudeatzeko era berritzaile eta eraginkor bat imitatzea osozaila suertazen zaie lehiakideei eta, nola edo hala imitatzea
|
lortuta
ere, denbora tarte hagitz luzeagoan izaten da (gutxienez hiru urte igarota). Lidergo faktorea azken aktibo ukiezin horien zakuan dago.
|
|
|
aktibo ukiezinen garapenean sustraituko dela. Edo, bestela esanik, nork bere abantaila konpetitiboak (aktibo ukiezinetan oinarrituak) lehiakideengandik epe luzean babesturik gordetzea
|
lortzen
dutenak izango dira, etorkizunean, enpresa eraginkorrak3 Errealitate hori berori ere argiro bistaratzen da hainbat eta hainbat enpresaren merkatubalioaren eta balio kontablearen arteko alde handiei erreparatzean4.
|
|
|
1 Enpresaren Kapital Intelektualaren eta Kapital Emozionalaren gorapen eta garapena
|
lortzeko
estrategia malguak.
|
|
|
Bestalde, Sei Sigma enpresa kudeaketarako filosofia gisa defini daiteke; filosofia hori prozesuen hobekuntzan oinarritua da, eta, horretarako, prozesuetatik eskuratutako informazioaren trataera estatistikoa egiten du, betiere prozesuen aldakortasuna murrizteko xedez, eta
|
lortutako
produktuek edo zerbitzuek bezeroek espero dutena betetzeko edo hortik gora jotzeko moduan. Ez da kontu berri berria ere, ordea; izan ere, aski ezagunak diren tresna estatistikoak erabiltzen ditu, beste tresna berriago batzuekin eta egitura berezia eta nomenklatura espezifikoa sortzen dituen antolaketa metodologia batekin batera.
|
|
|
Sei Sigma 80ko hamarraldiaren hasieran hasi zen erabiltzen, Motorolan, Mikel Harry ingeniari adituak hainbat prozesuren aldakortasuna ikertzeari ekin zionean. Aurrerago, 90eko hamarraldiaren hasieran, Allied Signal enpresak erabili zuen, arrakasta handiz, eta, 1996 urtetik aurrera, General Electric enpresak era intentsiboagoan erabili zuen, eta kostuak nabarmen murriztea
|
lortu
zuen (Heras et al., 2007)
|
|
|
Apirilaren bukaerarako 100 familia inguru itzuli ziren, eta bizitza normalizatzen hasi zen, Nafarreten salbu (hutsik zegoelako maiatzaren bukaeran). Eraikuntza gehienak berreraiki beharra zegoen eta horretarako agintarien laguntza eskatu zen, baita goldaketan aritzeko beharrezkoak ziren idiak
|
lortzeko
ere. Gerra amaitu ondoren, Legutiok laguntza berezia izan zuen Regiones Devastadas programaren barruan.
|
|
|
Derrigorrezko soldadutzak Armada Herrikoiaren giza hutsuneak bete baldin bazituen ere, maiz, arazo berriak sortu zituen; batetik, soldadu ugari desertatzen saiatzen zelako, bestetik, beren burua zauritzen zutelako. Beste batzuek ez zuten borrokatu nahi, eta beste aldeko soldaduekin hitzarmenak
|
lortzen
zituzten ahalik eta kalte gutxien egiteko elkarri. Euskal Herrian ez dugu anaitasun kasu asko ezagutzen, baina
|
|
|
Agirre lehendakariak Ciutat i leporatu zion porrotaren ardura, komunistekin zituen loturak nabarmenduz. Munizio falta izan zen, Agirreren ustez, erasoaldia bertan behera uzteko arrazoia61 Komunistek, beren aldetik, Agirreren aurkako desprestigio kanpaina gogor bat hasi zuten, Armada Errepublikazale guztiaren aginte militarraren batasuna
|
lortu
nahi baitzuten. Horren ondorioak nabarmenak izan ziren:
|
|
|
83). Edozein kasutan, zaila izango zen Aizpururen zutabeak berak bakarrik helburu horiek
|
lortzea
.
|
|
|
Legution zeuden indarrek etengabe jarraitu zuten borrokan, frankistek munizio urritasuna sufrituz. Gudariek kanoi bat indargabetzea
|
lortu
zuten eta beste bat muniziorik gabe geratu zen. Errepublikazaleen erasoek, ordea, ez zuten koordinaziorik eta batailoi edota konpainiaburuen kemenaren eta ausardiaren ondorio ziren, baina eraginkortasun mugatukoak.
|
|
|
Egoerak aldaketa handia ezagutu zuen, euskal gudarien eta milizianoen artean adore falta hasi baitzen nabarmentzen, desmoralizazioaren ondorioz. Izan ere, Jaurlaritzaren tropak askoz gehiago izan arren, ez zuten
|
lortu
Legutio hartzea, eta Alonso Vega-ren ekintza kontraeraso orokor baten atari moduan hartu zuten, Legutiorekin harremanak berrezartzeko saioa baino ez zenean. Horren guztiaren ondorioz, koordinazio arazoak areagotu egin ziren.
|
|
|
Era berean, gutxiago garatutako eremuetan eta harrera ahalmen handiagoa dutenetan, saltzeko etxebizitza berri gehiago eraikitzea eta lurzoru berria kalifikatzeko proposamenak lehenestea proposatzen da13 Hau da, eraikuntza berria eta lurzoruaren kalifikazioa gutxien garatuta edo hedatuta dauden eremuetara eraman nahi da. Horren helburua, lurraldearen garapen orekatuagoa eta koherenteagoa
|
lortzea
da. Baina ondorioz, lurzoru urbanoaren hedapena sustatzen da, eta hain justu, hain urbanoak ez diren tokietan kontzentratuta.
|
|
|
Garapen iraunkorraren testuinguruan kokatuz teknologia eraginkor eta energia berriztagarrien aldeko apustua da, zalantzarik gabe, etorkizuneko auzo honen helburu nagusietako bat. Horrela, biztanleriaren ostatu beharrak asetzea eta garapen iraunkorra txertatzea
|
lortu
nahi da aldi berean.
|
|
|
Jasangarritasunak baliabideen banaketa hobeto kontrolatzea eskatzen du, oinarrizko beharrak eta nahi komunak kontuan hartuz. Helburu hori
|
lortzeko
elementu integral bat da ingurumen estrategia eta politiketan parte hartze handiagoa ematea. Printzipio honi ekitate intragenerazionalaren printzipioa ere deitzen zaio.
|
|
|
Sexuari dagokionez, lekuko guztiak gizonezkoak izango dira. Ikerketa honetan sexuaren aldetik homogeneotasuna
|
lortu
nahi izan da, eta etorkizunean egiteko uzten da emakumezkoen galdeketa.
|
|
|
Magrebtarren erdiak baino gehiagok, eta latinoamerikarren eta Ekialdeko europarren hiru laurdenak, lan egiten zuten beren jatorrizko herrialdeetan, baina gizarte berrian, bakarrik Latinoamerikako emakumeek dute lan tasa altuagoa. Gaur egun, lan egoera ez da berdina denentzat, Latinoamerikako emakume gehienek lana
|
lortzen
badute ere(% 81,8), Ekialdeko Europako eta Magrebeko populazio erdiak bakarrik etxetik kanpo lan egiten du, X2 (2)= 15,67; p= 0,012.
|
|
|
Nagusiki, paperik ez izateak ordaindutako lanerako sarbidea zailtzen du modu nabarmenean. Oro har,% 28,4k arazoak ditu behar diren baimenak
|
lortzeko
. Magrebtarrek eta Ekialdeko europarrek, ia erdiak, ez dute baimenik, X2 (2)= 8,85; p= 0,012 Dagozkien lan baimenak ez dituzten neurrian, enplegurako eta beste oinarrizko baliabide batzuetarako legezko sarbidea erabat itxita geratzen zaie.
|
|
|
Etxebizitza
|
lortzea
da emakume etorkinentzako hona egokitzeko arazo larrienetarikoa. Zailtasunak ugariak diren arren (etxebizitzak garestiak, elkarbizitza arazoak, gehiegizko eskakizunak), gehienek lortzen dute zenbait estrategiaren bitartez:
|
|
|
Etxebizitza lortzea da emakume etorkinentzako hona egokitzeko arazo larrienetarikoa. Zailtasunak ugariak diren arren (etxebizitzak garestiak, elkarbizitza arazoak, gehiegizko eskakizunak), gehienek
|
lortzen
dute zenbait estrategiaren bitartez: bigarrenez alokatuz, lan egiten den etxean bertan bizi izanez interna modura, elkartasuna eta laguntza instituzionala jasoz.
|
|
|
bigarrenez alokatuz, lan egiten den etxean bertan bizi izanez interna modura, elkartasuna eta laguntza instituzionala jasoz. Kasu honetan ere, etxebizitza
|
lortzeko
zailtasunekin lotuta, bada Magrebeko eta Ekialdeko emakume etorkinen artean biztanleria oso marjinala(% 12 eta% 9,5), marjinalitate baldintzetan emigratzen duena eta kalean bizi dena, X2 (2)= 5,86; p= 0,053.
|
|
|
Gehienetan, 3 taulan ikus dezakegun bezala, migrazio prozesuaz eta hona egokitzeko prozesuaz egiten duten balantzea positiboa da eta hartutako erabakiarekin harro daudela ikusten da. Helburu gutxi batzuk
|
lortu
dituztela pentsatu arren, haien estres maila gehiegizkoa ez dela deritzote eta eskerrak ematen dituzte emigratzeko aukera izateagatik. Oro har, jomuga den gizartean gaur egun emakumeek duten egoera, ekarri zituzten aurreikuspenekin konparatuta, berdina edo hobea da.
|
|
|
Gaur egun, immigrazioaren feminizazioa gertatzen ari da, non emakumeak beren herrialdetik ateratzen diren lana bilatzeko helburuarekin, gizonak egiten duen bezala (Gregorio, 1997, 1998; Izquierdo, 2000). Hala ere, bigarren mailako arrazoiak aztertzean, prestakuntza hobetzea eta egonkortasun afektiboa
|
lortzea
agertzen dira; gizonen artean, berriz, askatasuna eta dirua (Izquierdo, 2000).
|
|
|
Ez dago dudarik, haien ekarpenak aldaketa handia suposatzen duen arren, haien erantzukizun domestikoa latinoamerikarrena baino txikiagoa da. Magrebeko emakumea familiaz arduratzen da gehigarri bat
|
lortzeko
; aldiz, estatusaren negoziazioa edo ospea, besteak beste, latinoamerikarren helburu nagusia da emigrazio prozesuan, lehen esan bezala (Gregorio eta Ramírez, 2000).
|
|
|
Seme alabak urrun egoteak, helburuak ez
|
lortzeak
, beste etorkinekin harremanak mantentzeak eta etxetik kanpo lana egin beharrak Magrebeko emakumeen sintoma somatikoekin loturak erakusten dituzte. Ekialdeko Europako taldean, somatizazioa bakarrik beste etorkinekin harremana edukitzearekin lotzen da, eta Latinoamerikako populazioan langabeziarekin, estresarekin eta seme alabak hemen egotearekin.
|
|
|
Bukatzeko, Latinoamerikako lagina kontuan hartuta, antsietatea elkartzen da jomuga den gizartearekin harremana ez izatearekin, bikotekidea hemen egotearekin, pentsatu baino okerrago sentitzearekin eta helburuak ez
|
lortzearekin
.
|
|
|
Elkarrizketatutako emakumeen proiektuetan giltzarrietako bat da haien bizitza hobetzen lagunduko dien lana topatzea. Hori
|
lortzea
ez da erraza izango, emakume etorkinentzat gordetako lan esparruek dituzten ezaugarriei erreparatuta: ez dira ikusten diren lanak, lan baldintzak prekarioak dira eta gizarteak ez ditu baloratzen.
|
|
|
Kualifikatutako lanpostu bat
|
lortzea
oso zaila dute legearengatik, titulazioa homologatzeko beharrarengatik eta baita profesionalki birziklatzeko beharrarengatik ere. Zentzu horretan, duten ikasketa maila edozein dela ere, halako edo bestelako kualifikazio profesionala izan, lan merkatuan sartzeko zailtasun ugari izango dituzte (Ekialdeko europarrek nahiz eta ikasketa maila altua izan, erdia langabezian dago), eta aurkituko duten jarduera profesionalen multzoa oso txikia izango da.
|
|
2009
|
|
|
[14 ZIA] testuen egileak Aritmetika landu zuen aldizkari baterako; artikuluek 25 orrialde zituzten. Kasu honetan, terminoen% 40 hiztegiko sarreretatik aukeratu zuen, eta eratorpenaren bitartez% 28
|
lortu
zuen.
|
|
|
Aditzetatik sortzen diren izenak aztertu ditugu bereziki. Izen horiek atzizki hauen bidez
|
lortu
ditugu: antza, antzia, dura, era, keta, kunde, kuntza, men, mendu, pen, te/ tze, tza eta zio; Horietaz gain, ezaugarri abstraktuak adierazteko erabiltzen den tasun atzizkia ere aztertu dugu.
|
|
|
Sindikatuak sartuz gero, langileen interesak defendatu baino, sigla batzuen interesa defendatzeko arriskua ikusten du jendeak. Era berean, kanpora begira, identifikazio zehatz batek ez liguke nire ustez onurarik ekarriko, zeren orain arte
|
lortu
dugun sinesgarritasuna, horrelako xehetasun batek zapuztuko luke»16.
|
|
|
Halaber, soldata txikiak izateak jendearen mugikortasuna eragiten du eta hedabide batean trebatu eta maila ona
|
lortu
duen kazetariak lan baldintza hobeak eskaintzen dizkion beste hedabide batera alde egiteko arriskua areagotzen du. «Gure soldatak besteenak baino baxuagoak izateak badu eragina gure egituretan ere.
|