|
2000
|
|
|
bere ekarpena egingo du euskarazko apostolutzaren arloan, euskal prosa aberatsa, ezpal eta hari ederrekoa erabiliz, bestalde. Gainera Bartolome, gero ikusiko dugunez, aipaturiko gehienak baino originalagoa da bere lanean, haien lanak, kasurik gehienetan, gaztelaniazko edo frantsesezko
|
lanen
itzulpenak edo moldaketak baitira; benetako predikari eta hizlariak, ordea, bere beretik ematen daki eta horrek askoz ere handiagoa eskatzen du?
|
|
2002
|
|
|
Azken hamarkadetan gauzakaldatuz joan dira, lehenik eta behin itxuran. Izan ere, Natur Zientzietan irakurritakolehen tesina eta tesiak ia beti ziren erdaraz egindako
|
lanen
itzulpenak. Askotan, zuzendaria erdalduna zelako gertatzen zen hori; baina beste askotan, ikertzaileakberak ere nahiko lan zuelako irakaskuntzan ezagutu ez zuen hizkuntzamenderatzen.
|
|
|
Eta gure hizkuntzaren akademia aipatu dudanez, irakurri ahal dituzu, edo gainetik ikusi bederen, Euskaltzaindiak atera dituen gramatikak, hiztegi mardulak eta toponimiako ikerketa sakonak? Kontsultatu dituzu noizbait apalategietan ditugun koloretako entziklopediak, edo bankuen diruz hornitutako bilduma eder horietan ageri diren Schopenhauer-en eta Vitruvioren
|
lanen
itzulpenak [6]. Ez dira horiek gazteendako liburuak, ez dira horretarako asmatu, baina jakin behar duzu mundu zahar honetan indarrez betetako gazteez gain badirela beste anitz gauza zure inguruan, zerbaiterako balio dutenak gainera ez idurian.
|
|
|
Dumonten Panoptique irakurtzerakoan bi puntu garrantzitsu izan behar ditugu buruan. Lehenik eta behin, testua ez da Benthamen
|
lanen
itzulpen zuzena; Dumonten aipamenek, dagoeneko esan dugun legez, ez dituzte soilki Benthamen hitzak" frantses arropaz" jantzita errepikatzen, Benthamek behin esan zuen gisan18, baizik eta horiek itxura berri batez moldatu eta egokitzen dituzte. Bigarren puntu garrantzitsua honako hau da:
|
|
2005
|
|
|
Elementuak liburua zientziaren alorrean oso garrantzitsua izan da eta Angulo itzultzaileak adierazi duenez, «liburu hau agertu zenean beste guztiak desagertu ziren eta erromatarren garaitik XIX. mendea arte erabili da eskoletan matematika erakusteko». Patxi Angulok Elementuak
|
lanaren
itzulpenaz gain, hainbat atal gehitu dizkio bere liburuari.
|
|
2006
|
|
|
Elkarlanean argitaletxeko Txilikuren Bizitza eredugarriak, Iñaki eta Mikel Sotok lau eskutara idatzitako Miguel Unamunoren biografia eta Bitoriano Gandiagaren Poema argitaragabeak, adibidez. Txalapartak bistaratutako Nagib Mahfuz (Mila eta bat gauen gauak) eta Irene Nemirovskyren (Dantzaldia)
|
lanen
itzulpenek ere merezi dute leku bat mesanotxean. Susaren Pablo Sastreren Enpleguaren arbola nobela eta Juan Luis Zabalaren Inon izatekotan sailkaezina ere ez dira bazter uzteko modukoak.
|
|
2009
|
|
|
Halaber, Euskal Liburutegi Elebiduna bildumaren zuzendaria da. Euskal idazleen klasikoen eta garaikideen
|
lanen
itzulpenak jasotzen dira bilduma horretan. 20 ale kaleratu dituzte, orain arte.Liburutegi Nazionala ere zuzendu zuen eta Euskal Ikasgaien Elkartean zuzendariorde lanak egin zituen 2005etik 2008ra.
|
|
2010
|
|
|
Beharrik, eskutik heldu eta plazara ekarri zigun Koldo Izagirrek Luis Berrizbeitia XX. mendeko Poesia Kaieretan. Oraindik orain, berriz, 2008ko Nobel sari Jean Marie Gustave Le Clezioren Desert
|
lanaren
itzulpena kaleratu digu: Basamortua (Elkar).
|
|
|
Gaur egun bibliografia hau sarean dago ikusgai Bertso eta olerkien hemeroteka elektronikoan. Urkizaren lan eskergak Lotsatiren hogeita sei olerkiren berri emateaz gain, Itsasondokoari Willian BlackeEl DÃa [8] ingeles idazlearen Bildotsa (Euzkadi, 1936, 7236 zk) eta Katherine TynanEl DÃa [9] irlandarraren Ardiak eta bildotsak (Euzkadi, 1936, 7236 zk)
|
lanen
itzulpenak esleitzen zizkion. Lotsati gaztea bi idazle ezagunen itzultzailea?
|
|
2011
|
|
|
Hor ere, jarduera agentearenean gertatzen zen modu berean, pertsonak du garrantzia, haren bizimoduak eta biziak, hark jasotako sariek eta egindako lorpenek, haren ezaugarriak istorioan nola islatzen diren eta abar. Baina gutxitan saiatzen da kritikaria (badira batzuk, baina gutxienekoak)
|
lanaren
itzulpena justifika ditzaketen ezaugarriak nabarmentzen, eta obrak sistema literarioan (garaitik eta gertaera historiko oso ezagunetatik kanpo) duen lekua zehazten.
|
|
|
27). Baina ez zen zehazten laguntza zein motatakoa izango zen, dirutan edo
|
lanaren
itzulpena...?. Halaber, plangintzak terminologia zientifikoko ikerketa lana sustatzea, eta nolabait euskararen inguruko ikerkuntza eta produkzio guztia Euskara Institutuan zentralizatzea proposatzen zuen, baita Euskara Institutuaren gauzatzea ere.
|
|
|
Genealogista portugaldar honek Livro das Linhagens deituriko lanarekin eragin handia izan zuen Espainiako genealogistengan. Manuel de Farias Souza k, ordea, kondearen
|
lanaren
itzulpena egitean (1664), Jaun Zuriaren istorioa beste genealogista batzuek jatorrizko lanean tartekatua dela ohartarazi nahi izan zuen. Mañaricua eta besteren irudiko, azkenik, bazen Don Pedro Kondearen eta Garcia Salazarren (1454) aurretik legenda honen tradiziorik, ahozkoa ziurrenik, eta bertatik edanen zuten garaiko genealogiazaleek.
|
|
2012
|
|
|
Ia jatorrizkoa bera idazten baino denbora luzeagoa eman nuen horretan, eta gauza asko aldatu nituen liburuan: azken batean, jakina da idazleok ez ditugula geure
|
lanen
itzulpenak egiten, bertsioak baizik.
|
|
|
arteko euskal literatura agorraren irtenbide bezala. Gero, Sarrionandiak euskaratutako autore eta obretan jarriko dugu arreta, itzultzeko hautatutako
|
lanak
itzulpenaren eta literaturaren inguruko ikuspegi jakin baten erakusgarri direlakoan baikaude. Azkenik, Sarrionandiak erabili ohi dituen itzulpen estrategiak jorratuko ditugu, hala nola apokrifo edo sasi itzulpenak asmatzea, fikziozko itzultzaileak aurkeztea, zubi hizkuntzak erabiltzea, sorburu testu baten inguruan bariazio eta imitazioak sortzea, jatorrizkorik gabeko itzulpenak aurkeztea eta abar.
|
|
|
Teoriaren arloan, Wilssek gogor kritikatzen ditu hizkuntzalaritza estrukturala eta gramatika generatibo transformazionala, batez ere hizkuntza jakin batzuen azaleko egiturak deskribatzera mugatzen direlako, itzulpenaren arazoetan arretarik jarri gabe. Zentzu horretan, balirudike Wilssen
|
lana
itzulpenaren teoria modernoak gainditu eta epistemologia modernoaren zenbait kontraesan argitzera letorkeela. Hala eta guztiz ere, Chomskyri egiten dizkion kritikak gorabehera, Wilss ere sakoneko egitura/ azaleko egitura bereizketa bitarrean oinarritzen da, funtsean.
|
|
|
denean; eta (c) literaturaren barruan norabide aldaketak, krisiak nahiz hutsuneak gertatzen direnean. Bigarren kapituluan ikusiko dugunez, euskal literaturaren historia krisiz eta literatura (ber) eraikitzeko saiakeraz jositako bidea da, eta horrexek azal dezake euskal literaturako
|
lanen artean
itzulpenek osatzen duten portzentaje altua. Aurkakoa gertatzen da, ordea, polisistema batean aldaketa nabarmenik gertatzen ez denean; halakoetan, literatura itzuliak ez du eraginik xede polisistemaren prozesu nagusietan, eta bazterreko kokaleku batean geratzen da.
|
|
|
Itzulpena etengabeko sorkuntza lana dela eta jatorrizko
|
lana
itzulpenari esker osatzen dela defendatu zuten, nork bere erara, beste hainbat itzultzailekere. Ezra Poundek, esaterako, artelan baten zentzua inoiz ez dela finkoa erakutsi zuen bere itzulpen eta saiakeretan.
|
|
|
Interpretazio hori, gainera, modu sortzailean egin behar du itzultzaileak, jatorrizkoak ez baitu zentzu bakar edo finkorik. Idazle batek testu bat idatzi edo itzultzen duenean, idazle aitzindarien lanei erantzuten diela gogoraraziko digu, halaber, Harold Bloom estatubatuarrak, eta Sarrionandiak, Bloomen hausnarketak modu jostalarian praktikan jarriz, liburu berean bilduko ditu literatura ezin desberdinagoetako
|
lanen
itzulpenak eta berak sortutako lanak, denak ere literatura sare zabal eta mugagabe baten parte direla gogorarazteko.
|
|
|
58 Alde batera utzita, jakina, interprete lanak eta itzulpen lan argitaragabeak, horien artean Lazarragaren eskuizkribua, zati batzuetan gaztelaniazko
|
lanen
itzulpena baita adituek diotenez.
|
|
|
Alegia, euskara gai da jatorrizko testuaren hizkera erraza nahiz zaila ongi itzultzeko. Literatura
|
lan
itzulpenarekin gertatzen zen bezala, Shakespeareren obrak itzultzearen arrazoi nagusia euskal literatura sistema indartu edo osatzea dela dirudi, euskaldunei literatura lan, handiak, euskaraz irakurtzeko aukera eskaintzea, alegia.
|
|
|
16). Pertsonaeta toki izen arrotzak euskal izenekin ordezkatzeko eta istorioa euskal testuinguru batean kokatzeko joera nahikoa zabaldua zen XIX. eta XX. mende hasierako itzultzaileen artean; bai haureta gazte literaturako
|
lanen
itzulpenean, 70 baita bestelako literatura lanen itzulpenean ere.71 Aldaketa horiekin batera, nahikoa ohikoa zen jatorrizkoa laburtu edo moldatzea, Apaolazak Patxiko Txerrenekin egin bezala:
|
|
|
16). Pertsonaeta toki izen arrotzak euskal izenekin ordezkatzeko eta istorioa euskal testuinguru batean kokatzeko joera nahikoa zabaldua zen XIX. eta XX. mende hasierako itzultzaileen artean; bai haureta gazte literaturako lanen itzulpenean, 70 baita bestelako literatura
|
lanen
itzulpenean ere.71 Aldaketa horiekin batera, nahikoa ohikoa zen jatorrizkoa laburtu edo moldatzea, Apaolazak Patxiko Txerrenekin egin bezala:
|
|
|
artikuluan(,), Orixe oso pozik eta itxaropentsu ageri da, itzulpenek euskal literaturan aro berri bat irekiko duten uste sendoa baitu. Izan ere, euskal pizkundearen garai hartan, asko ziren euskal literatura euskaraz sortutako lanekin bakarrik osatu behar zela uste zutenak, kanpoko
|
lanen
itzulpenek eragin zezaketen, kutsadura, saihesteko.
|
|
|
Charles Baudelaire da Miranderen lanetan eragin handia izan zuen beste idazle bat. Mirande bizi zela haren
|
lanen
itzulpenik argitaratu ez bazuen ere, Andima Ibinagabeitiaren paperen artean. Mozkor zaite, poemaren euskarapena ageri da, 2010ean argitaratu genuena (Jaka 2010:
|
|
|
Pott bandak argitaratu zuen Pott aldizkariaren sei zenbakien artean, beraz, badira herrialde eta tradizio desberdinetako autoreen
|
lanen
itzulpenak. Ordura arte euskaratutako lan gehienak ez bezala, Pott aldizkarian argitaratutako itzulpenak ez ziren bandako kideen ideologiarekin zerikusia zutenak, ezta irizpide erlijioso, politiko edo ofizialekin bat zetozenak ere; aitzitik, Pott bandakoek balio literarioagatik interesatzen zitzaizkien testuak euskaratzen zituzten, literaturaren aldetik gustatzen zitzaizkienak.
|
|
|
Ifar aldeko orduak (1990) narrazio liburuan, adibidez, Li Po, T. S. Eliot, Cesare Pavese, John Donne, Manuel Bandeira etaVladimir Holan aipatzen dira, guztiak ere Sarrionandiak itzulitako autoreak. Zerrenda luzatzen jarraitu beharrean, autore horien lanek Sarrionandiarengan nolako eragin eta arrastoak utzi dituzten aztertzeari lotuko gatzaizkio jarraian, iurretar idazlearen
|
lanetan
itzulpena eta sorkuntza nola uztartzen diren erakusteko xedez. Sarrionandiaren lanetako harreman intertestetualei eta autoreen oihartzunei buruz gehiago jakin nahi duenak Azkorbebeitiaren liburura jo dezake, baita han ematen diren beste iturri batzuetara ere:
|
|
|
Horrek, ordea, ez du lan honetan defendatu dugun ideia nagusia ahultzen: Sarrionandiaren
|
lanetan
itzulpen jarduna nola gauzatu den aztertzea izan dugu helburu, eta, haren lanak aztertuz, itzultzaile bizkaitarrak itzulpenaren inguruan harilkatu duen gogoetak itzulpenaren epistemologia postmoderno bati erantzuten diola frogatu dugula uste dugu. Zentzu horretan, Sarrionandiak defendatzen dituen hainbat ideia (itzulpenaren izaera birsortzailea, testuen irekitasun eta mugikortasuna, itzultzailearen rol aktiboa eta literaturaren sare egitura) guztiz berritzaileak gertatu dira euskal itzulpenaren historian, Sarrionandiaren aurreko itzultzaile gehienek itzulpenaren epistemologia modernoan oinarritutako diskurtsoa garatu baitute, bigarren kapituluan erakutsi nahi izan dugun bezala.
|
|
2013
|
|
|
Azkenik, Xabier Payak beste ikuspuntu bat eskainiko du, orain gutxi gaztelaniatik itzuli duen klasiko bati buruz hitz egingo baitu: Calderon de la Barcaren Bizitza Amets. Horren eta Tennesse Williamsen Desio izeneko tranbia
|
lanen
itzulpenetan zein arazo izan dituen kontatuko du. Antzerkietan aktoreek egindako lanarekin soilik geratu ohi da jendea.
|
|
|
Halaber, eta EIZIEren
|
lanari esker
itzulpen memoriak eta ordenagailuz lagunduriko itzulpena burutzeko tresnak (ikus EIZIEren webgunean Itzulpen memoriak eta Tresnak) nabarmen garatu dira hamarkada honetan eta horiek itzulpena egitea erraztu ez ezik hizkuntza kalitatea ere ageriki hobetu dute: Xuxenortografia zuzentzaileak, Euskalbareta zenbait Corpusen ekarpenez ari naiz, nabarmen haziz doan euskarazkoez aipatzearren.
|
|
|
Hitzaurre anonimo horiez gainera, badira bestelako kasuak ere. Esate baterako, Ismail Kadareren H Dosierra (LU, 78 alea)
|
lanaren
itzulpena J.M. Arzalluzek eta Antton Olanok sinatzen dute, baina hitzaurrea itzultzaile bakarrak sinatzen du: J.M. Arzalluzek.
|
|
2016
|
|
|
Sari hauetara euskaraz idatziriko narrazio zein olerki lanak aurkez daitezke, egilearen bizilekua edo nazionalitatea edozein izanik. Hori bai, lanak originalak eta inoiz argitaratu gabeak izan behar dira; ez dira onartuko beste
|
lanen
itzulpenak edo moldaketak. Lanak makinaz alde batetik idatzirik aurkeztuko dira, folio edo A4 neurriko orrietan, eta hiru kopia bidali dira Akademiak Bilbon duen egoitza nagusira (Plaza Barria, 15/ 48005).
|
|
|
Joannategik orduko hainbat aldizkako argitalpenetan idatzi zuen, bereziki Baionako Lasserrerenean ere moldekatzen zen Fedeco propagacioneco urtecaria edo fedearen propagacioneco berriac urteca ematen dituena izenekoan," publication bimensuelle depuis septembre 1877, avecportraits, vues dessins et cartes lithographiees", eta frantsesez ateratzen zen Annales de lapropagation de la foi
|
lanaren
itzulpen egokipentzat har daitekeena; Maisonnave kalonjeak aitzinaturik eta Baionako kalonje ohorezkoa zen Larrouse abadeak jarraiturik, itzulpenak Larresoron irakasle zegoen Arnaud Abbadie apezak egin zituen, 1891.era arte bederen, bada ordutik aitzina Joannategiren ardura izan baitzen. Aipatu Bitiriñeko Arnaud Abbadiez() esan behar da Eskualduna aldizkarian
|
|
|
Iraolaren antzerki lanak oro alaiak eta umoretsuak ditugu, barre eragile bezain arin, Soroa maisuak hasitako ildotik, eta zerrenda luze baten osatzaile. Kronologikoki emanda, 1884.ean Bi itsubak zarzuela jokatu zuen estreinakoz Donostian F. Asenjo Barbieriren musikarekin, eta Iruñean antolatu lehiaketa literarioan Pelayo Castilloren El que nace para ochavo
|
lanaren
itzulpena den Ardita beti ardit esanguia eguintze batian eta bersuan— saritu zioten, urte bertsuan argitara emanik Donostiako Peña eta Pozoren etxean nahiz 1889.eko abenduaren 26ra arte ez zen oholtzaratuko; 1886.ean, berriz, Petra xardin saltzallia jostaketa komiko lirikoa aurkeztu zuen Raimundo Sarriegiren musikarekin; tankera horretakoa zen Karmen gaztain saltzallea eta zeladore baten es...
|
|
|
Lehenbizikoa, 568 orrialdeko Kristaua bere pont elizan: Iruñako Lorenzo Doitsuko Arim artzai atgi Zelayeta ko Marzelo jaunak bere eliztarrentzat egin eta Elizondoko Prantzisko Aita Kaputsinoak euskeratutako eliz liburuba, Tolosako Eusebio Lopezen etxean, 1911 urtean, Errezuko Marzelo Zelaieta Esparzak ondu
|
lanaren
itzulpena. Liburu hasieran itzultzaileak euskaldun kristauari eskaini zion hitz bi dugu Elizondokoak berak sortutako pasarte bakarra:
|
|
|
Hortaz, Leonen lehenbiziko
|
lanak
itzulpen elizkoiak izan ziren; 1929.ean Jesu Kristoren imitazionea agertu zuen Belgikako Turnhout hiriko Brepols etxean, Larrekok berak 1930.eko Euskal Esnalea n oparo baikor iruzkindurik: " Lan eder eder bat egin digu Leon jaunak, neretzat, aspalditik irakurri dutan ederrena.
|
|
2017
|
|
|
Horregatik, euskal hiztunon hizkuntza eskubideak errespetatzea nahi dut, nire
|
lanerako
itzulpen lanak aurrezteko.
|
|
2018
|
|
|
Nahiz eta sexu diferentziaren fundamentalismoaren muinean zetzan heterosexismoa baztertu, postestrukturalismo frantsesetik zerbait hartu nuen nire planteamenduak osatzeko. Genero nahasmenduan egindako
|
lana
itzulpen kulturaleko azterketa bat izan zen, funtsean. Generoaren teoria estatubatuarrak eta feminismoaren egoera politiko zaila, beraz, teoria postestrukturalistaren bidetik azaldu ziren.
|
|
|
Gaur egun, errazagoa zaigu izenondo horren erabilera. Baina, lexikoaren alde baino gehiago, sintaxi aberats baten alde egiten du
|
lan
itzulpenak, eta hori da, zalantzarik gabe, bere lanik garrantzitsuena; Ibinagabeitia bezalako itzultzaileek, eta ia haiek bakarrik, egin dezaketena. Kontuan izan itzultzaileak estutu egin behar izaten duela hizkuntza, lan berriak eginarazten dizkiola, pentsa ezazue zientzia liburuekin ari direnengan?, ezin diola hizkuntzari bere kabuz, bere ohiko eran, aurrera joaten utzi.
|
|
|
8? Egokitzapenak/ Azkueren
|
lanen
itzulpenak: 12?
|
|
|
Orreaga, Campionen
|
lanaren
itzulpena.
|
|
|
Orreaga, Campionen
|
lanaren
itzulpena.
|
|
|
Serafin Baroja Zornotzak (Donostia, 1840), Pio Baroja idazle famatuaren aitak, antzerki lan bat eta Bai, jauna, bai izenburuko astekari elebiduna atera zituen Iruñean bizi zela. Argitaratu ziren zenbakietan Tormesko lazarotxoren bizia eta Zalameako alkatearen pasarteak agertu ziren, eta baita honako idazleen
|
lanen
itzulpenak ere: Alarcon, Becquer, Calderon, Campoamor, Coronado, Garcia Gutierrez, Lopez de Ayala, Lopez Garcia, Revilla, Selgas, Uhland, Lope de Vega, Zorrilla, Shakespeare.
|
|
2019
|
|
|
Bestalde, itzulpenek ere garrantzia handia dute merkatuan, izan ere, itzulpenek produktua kontsumitzaile gehiago eta anitzagoetara zabaltzeko aukera ematen dute. Hori dela eta, idazle honen
|
lanen
itzulpenen egoera aztertzea komeni dela uste dugu. Euskal Literatura Itzuliaren katalogoak (ELI) 19 itzulpen erregistratzen ditu.
|
|
|
Bernardo Atxagaren
|
lanen
itzulpen motenarteko aldaera, UPV EHU.
|
|
|
Hona kontuan izan beharreko beste auzi bat ere: beste hizkuntza batean, askotan hemendik oso urrutiko batean, idatzitako
|
lanen
itzulpenak gurean eragiten al du efektu literariorik. Erantzun bakarra daukat, oso arrunta bestalde:
|
|
|
" Pertsonalki egunero dudak baditut, bereziki
|
lanean
itzulpen eta azpitituluak egiteko momentuan. Ardura hiztegiak begiratzen ditut; aldiz gutitan joaiten naiz Euskaltzaindiaren arauen begiratzera.
|
|
2020
|
|
|
Ardura handiz segitzen ditu Dorfmanek bere literatura
|
lanen
itzulpenak, zeren berak argitaratu ohi ditu idazlanak (ingelesez eta espainieraz), nahiz eta, hitz egiteko behinik behin, beste hizkuntza askotan ere gai izan.
|
|
2021
|
|
|
Unibertsitateko irakasle ikertzaile figurarekin lotzen da, batez ere, Apalategiren itzulpenarekiko atxikimendua eta diskurtso kritikoa, eta bide horretan idatzi eta aurkeztu izan ditu itzulpenari buruzko azterketak eta ideiak. Baina, gatozen orain literaturan islatu izan dituenekin, ezen literatura ardatz duen Fikzioaren izterrak
|
lanean
itzulpena ardatz duten bi ipuin ageri zaizkigu.
|
|
|
Canok berak esan bezala, eleberrian Txekhov-en Platonov
|
lanaren
itzulpen prozesua kontatzen zaigu modu xumean, eta obra horretatik ateratako pasarteak ere eskaintzen ditu autoreak, Txekovi egindako omenaldi moduan (Cano, 2011: 357).
|
|
|
Aiora Jakak 2011n aurkeztu zuen Itzulpenari buruzko gogoeta eta itzulpen praktika Joseba Sarrionandiaren lanetan. Elizabete Manterolak 2012an defendatu zuen Euskal literatura beste hizkuntza batzuetara itzulia; Bernardo Atxagaren
|
lanen
itzulpen moten arteko alderaketa. Naroa Zubillagak 2013an defendatu zuen Alemanetik euskaratutako haureta gazte literatura:
|
|
|
Azken nobelaren gaztelaniazko bertsioa berak egin zuen: " jakina da idazleok ez ditugula geure
|
lanen
itzulpenak egiten, bertsioak baizik" (idem). Ipuineko protagonistak frantseserako bertsioa egiteko, gaztelaniazkotik abiatzeko eskatzen dio itzultzaileari, hobea dela-eta; frantsesezkotik abiatzeko ingelesezkoari, ingelesezkotik abiatzeko hungarierazkoari... gauza bera gainerako hizkuntza guztiekin (12 or.). Bukaeran, azkeneko bertsiotik egiten du itzulpena euskarara, eta, editoreari pasatuta, inoizko libururik onena idatzi duela jakinarazten dio (idem).
|
|
|
1970eko hamarkadan idatzitako historiografietan, ostera, hein batean aurreko ildoari jarraitzen bazaio ere (bereziki XX. mendea baino lehenagoko literaturaz aritzeko), itzulpenen balio literarioari buruzko gogoeta esplizitua agertzen hasten da. Adibidez, Sarasolaren Historia social de la literatura vasca (1976)
|
lanean
itzulpenen kopuruak aintzatesten dira, eta itzulpenek literatur testu gisa duten balioari buruzko gogoeta egiten da.
|
|
|
Saizarbitoriak berak bere
|
lanen
itzulpenari buruz egindako gogoeta islatzen da, halaber, fikzioan; izan ere, halakoak baitira haren lanetako asko, elebidunak edo eleaniztunak:
|
|
|
17). Beharbada are nabarmenagoa da auzia euskal literatura itzulia osatzen duen barne eremu transnazionalaren kasuan; izan ere, euskal idazle garaikideek, eleaniztunak izaki, autoitzulpenak egin izan dituzte, euren
|
lanen
itzulpen prozesuan parte hartu izan dute, itzultzaile dira lanbidez, enkarguzko itzulpenak egiten dituzte, ariketa legez egiten dituzte itzulpenak euren idazletza jardunean, itzulpenen bidez (eginez zein irakurriz) aberastu dute euren hizkuntza eta estiloa...
|
|
|
" irakurri izan dut baina interes horrekin, hizkuntzaren aldeko interesarekin, obraren interesarekin baino gehiago" (idem). Bere
|
lanen
itzulpenei buruz galdetuta, oro har, itzultzaileen esku utzi izan dituela dio Saizarbitoriak: " gehienetan itzulpenak, salbuespenen bat kenduta, ia begiratu ere ez nituela egin esango nuke" (idem).
|
|
|
Lehenbizi, ari gaitezen literatur itzulpenen ohiko ordainsariez; izan ere, zabal dabil gurean (bai eta atzerriko itzultzaileen artean), salbuespenak salbuespen literatur itzulpenak egiteko baldintzak ez direla onak izaten, urriak direla literatur itzulpen ondo ordainduak. Bigarrenik, idazleek euren
|
lanen
itzulpenak itzultzaile profesionalen eskuetan uzteko goranzko joera islaturik dago pasartean: gero eta gehiago dira bestelako lanetan ibiltzea gurago dutelako, itzultzaileen profesionaltasunaren aldarri egin gura dutelako zein testu beraren bueltan bertsioak egiten ibili gura ez dutelako, testuak itzultzaileen esku uzten dituzten idazleak (adib.
|
|
|
Munduko Poesia Kaiera punkiak balira bezala irakurri daitezke Linton Kwesi Johnson jamaikar britainiarraren eta Cinthya Genser proto punk feministaren
|
lanen
itzulpenak. Bestalde, AEBetara eta Europa iparraldera beharrean, hegoalde globalera garamatza Xangre k erreportajeen bidez. Zehazkiago, Peruko" subte" rock undergroundera eta Kolonbiako" punk medallo" eszena musikalera.
|
|
|
Gainontzeko 10.000 euroak
|
lanaren
itzulpenak egin, argitaratu eta sustatzeko erabiliko dira egileak egoki iritzitako bitarteko eta bideak erabiliz. Horretarako Etxepare Institutuaren laguntza izango du, eta, halaber, haren onespena jaso du atzerriko hizkuntzaren batean argitaratu aurretik.
|
|
|
Sari hauetara euskaraz idatziriko narrazio zein olerki lanak aurkez daitezke, egilearen bizilekua edo nazionalitatea edozein izanik. Hori bai, lanak originalak eta inoiz argitaratu gabeak izan behar dira; ez dira onartuko beste
|
lanen
itzulpenak edo moldaketak. Lanak makinaz alde batetik idatzirik aurkeztuko dira, folio edo A4 neurriko orrietan, eta hiru kopia bidali dira Akademiak Bilbon duen egoitza nagusira (Plaza Barria, 15/ 48005).
|
|
2022
|
|
|
Yorubak milioi hiztun izanda ere, Nigeriako hiri nagusietan atzerantz doala esan ziguten hango PEN taldekoek, transmisioa ere eten dela hainbat familiatan, ingelesa hobetsita. PEN Zambia eta Malawiko lagunek, berriz, oztopoak oztopo, haurrentzako ipuinak, nazioarteko
|
lanen
itzulpenak eta helduentzako obrak argitaratzen dihardute, sarritan argitaratzeko, banatzeko eta, zelan ez, saltzeko, arazoak izanda ere.
|
|
|
Aitor Blanco Leozek, berriz, gazte literaturaren kategorian lortu du saria, Arthur Conan Doyleren The memoirs of Sherlock Holmes
|
lanaren
itzulpenagatik. Bere kasuan ere, 9.000 euroko saria jasoko du.
|
|
|
Nabarmendu beharreko beste kasu bat da Mairu taldearena. Ez kasualitatez, 2001ean Juan Garziak Godoten esperoan
|
lanaren
itzulpena kaleratu zuenean Alberdaniarekin, Mairu antzerki taldekoek obrako zati bat antzeztu zuten, Oiartzunen 2001eko apirilaren 25ean. Beckett eta Godoten eragina aipatu behar litzateke Gaizka Sarasolaren osteko teatroan, Urak ttiki dire eta Txoriak eta zauriak obretan, adibidez.
|
|
2023
|
|
|
Baina laster zabaldu zen hizki ederren zaletasuna goi gizartean, eta afizionatuen zirkulu txiki batzuk landu eta antzeztu zituzten obra berri haietako batzuk. Itzulpengintza loratzen hasi zen eta
|
lanen
itzulpenak hizkuntzaren inguruko gaiak zorrozten joan ziren.
|
|
|
Zehazki, 2015 urtean sortu zuten Etxepare Laboral Kutxa saria, jatorriz euskaraz idatzitako literatura
|
lanen
itzulpenak saritzeko. Ordutik, hainbat lan itzuli dituzte.
|