|
2006
|
|
|
Likidazio planean ezarri eragiketen ondorioz lan kontratuak azkendu edo eteten badira, edo
|
lan
baldintzak aldatzen badira, plana onetsi aurretik, lege honetako 64 artikuluan xedatutakoa bete da.
|
|
|
2) Likidazio eragiketen ondorioz lan kontratuak azkendu edo eteten badira, edo
|
lan
baldintzak aldatzen badira, lege honetako 64 artikuluan xedatutakoa beteko da.
|
|
|
Kasu horretan, epaileak erabaki ahal izango du eskuratzailea ez subrogatzea Langileen Estatutuko 33 artikuluaren arabera Alokairuen Berme Funtsak hartutako besterentzea baino lehen ordaintzeko zeuden alokairu eta kalte ordainen zenbatekoan. Era berean, jardueraren etorkizuneko bideragarritasuna eta enpleguaren mantentzea ziurtatzeko, lagapen hartzaileak eta langileen ordezkariek akordioak izenpetu ahal izango dituzte,
|
lanaren
baldintza kolektiboak aldatzeko.
|
|
|
|
Lan
baldintzak funtsean aldatzeko espedienteen eta lan harremanak modu kolektiboan eten edo azkentzeko espedienteen izapideak merkataritzako epailearen aurrean egingo dira artikulu honetan ezarritako erregelen bidez, behin konkurtso adierazpenaren eskaria epaile horri aurkeztu ondoren.
|
|
|
Konkurtso administrazioak, zordunak edo konkurtsopeko enpresaren langileek euren legezko ordezkarien bidez konkurtsoko epaileari eska diezaiokete
|
lan
baldintzak funtsean aldatzea, bai eta konkurtsopekoa zein lan kontratutan enplegatzailea izan eta kontratu horiek modu kolektiboan azkentzea edo etetea ere.
|
|
|
Kasu horretan eta
|
lan
baldintzen funtsezko aldaketen gainerako kasuetan, ezin da egikaritu lan harremanen aldaketa kolektiboaren ondoriozko hutsalketa akzioa, baina ezintasun horrek gehienez hamabi hilabete iraun dezake, aldaketa baimendu zuen autoa eman zenetik zenbatzen hasita.
|
|
2007
|
|
|
|
Lan
baldintzen funtsezko aldarazpenak, langilearen lanbide prestakuntzari galerak eragiten badizkiote edo langilearen duintasuna urratzen badute.
|
|
|
Enpresaburuak bere betebeharren inguruan gauzatutako beste edozein ez betetze larri, ezinbesteko kasuak izan ezik, bai eta, lege honen 40 eta 41 artikuluetan ezarritako egoeretan, enpresaburuak langilea aurreko
|
lan
baldintzetan enpresan berriro sartzea ez onartzea ere, epai judizial batek adierazi duenean egoera horiek justifikatu gabeak direla.
|
|
|
4 Aurreko idatz zatian ezarritakoa aplikatuko zaie enpresaburuek mugiganetik, hala denean, kontsultaldia amairritasun funtzionalaren eta
|
lan
baldintzen funtsezko aldarazpenen inguruan hartutako erabakien aurkako akzioei. Epea zenbatuko da enpresaburuaren erabakia jakinarazi eta hurrengo egutu ostean.
|
|
|
Gatazka
|
lan
baldintzak aldarazteko hasi bada, lan agintaritzak nahitaez bete beharreko laudoa emango du, azaldutako arazo guztiak ebatziz
|
|
|
Lege honetan, lan arriskuak prebenitzeko politika bideratzen da eragingarritasun, koordinazio eta partaidetza printzipioetan oinarrituta. Politika hori botere publikoen jardun multzoa da,
|
lan
baldintzak hobetzea sustatu bekumenak dituzten administrazio publihar duena, langileen osasunak eta segurtasunak babes gehiago izan dezaten. Orobat, politika horrek zuzendu behar ditu, hala prebentzio arloan eskoen jardunak, nola jardun horietan enpresaburuek eta langileek izan behar duten partaidetza, euren ordezkaritza erakundeen bidez. Inguru horretan sortu den Laneko Segurtasun eta Osasunaren Batzorde Nazionala partaidetza tresna ezin hobea da, prebentzio arloko politika azaldu eta garatzeko.
|
|
|
Hitzarmen kolektiborik ez duten ekoizpenaren ekonomia sektoreetako eta lurralde esparruetako jarduera adarren
|
lan
baldintzak Gobernuak arau ditzake, Lan eta Gizarte Segurantzaren Ministerioak hala proposatuta, eta berak egokitzat jotzen dituen kontsultak aurretiaz enpresaburuen elkarteei eta sindikatuei eginda; ez zaio kalterik egingo lege honen 92 artikuluan xedatutakoari, prozedura horrek izango baitu lehentasuna.
|
|
|
1 Langileen ordezkaritza bada lege organoei,
|
lan
baldintzen zehaztapena hau indarrean jarri aurreko azken aldian hautatutakoa, ordezkaritza hori berritzeko hauteskundeak egin daitezke 1994ko irailaren 15etik zenbatzen hasi eta hamabost hilabeteko epean. Kasuan kasuko agintaldiak luzatuko dira hauteskunde berriak egin arte ondore guztietarako, eta aldi horretan ez da aplikatuko administrazio publikoen zerbitzupeko langileen ordezkaritzari eta partaidetzari buruzko ekainaren 12ko 9/ 1987 Legearen 12 artikuluan ezarritakoa.
|
|
|
Bada, lege honek zehaztu du, prebentzio ekintzak gauzatu behar diren esparru orokorra, Europar Batasuneko erabakiekin bat etorriz. Hurrean ere, Europar Batasunarenbetzea, eta xede hori Europako herrial nahia da,
|
lan
baldintzak etengabe hodeen lan baldintzak apurka apurka bateratuz erdiestea.
|
|
|
Bada, lege honek zehaztu du, prebentzio ekintzak gauzatu behar diren esparru orokorra, Europar Batasuneko erabakiekin bat etorriz. Hurrean ere, Europar Batasunarenbetzea, eta xede hori Europako herrial nahia da, lan baldintzak etengabe hodeen
|
lan
baldintzak apurka apurka bateratuz erdiestea.
|
|
|
Horren adibide izan zen Agiri Bakuna deritzonak Europako Ekonomia Erkidegoaren Tratatu Eratzailea aldaraztea. Egin eginean ere, Tratatuaren 118.A) artikuluaren ildotik, tratatua indarrean jarri zenetik, estatu kideek sustatu dute
|
lan
baldintzak hobetzea, langileen segurtasun eta osasun baldintzetan aurrera egin ahala, baldintza horiek bateratzeko xedea lor dadin. Xede hori indartu egin da, Europar Batasuneko Tratatuak jaso gutxieneko xedapenak ezartzeko prozedurarekin; xedapenok zuzentarauen bidez ezarri eta arian arian aplikatu dira.
|
|
|
Hori guztia dela eta, lege honen xede da beharrezko bermeen eta erantzukizunen oinarrizko arautegia finkatzea,
|
lan
baldintzek eratorritako arriskuen aurka, langileen osasuna maila egokian babes dadin. Gainera, xede hori bat etorri behar da lan arriskuak prebenitzeko politika koherente, koordinatu eta eragingarriarekin.
|
|
|
Borondatezko izaera horretatik at daude soil soilik nahitaezko azterketak, betiere aldez aurretik langileen ordezkariek horren inguruko txostena eginda. Nahitaezko azterketa horiek izango dira
|
lan
baldintzek langileen osasunean dituzten ondoreak ebaluatzeko, nahiz langilearen osasun egoera langile horrentzat, gainerako langileentzat edo enpresari lotutako beste pertsona batzuentzat arriskutsua ote den egiaztatzeko. Halaber, borondatezko izaera hori salbuetsiko da lege xedapenen batean hala jaso denean, arrisku zehatzei eta arrisku bereziko jarduerei dagokienez.
|
|
|
Laneko segurtasun eta osasunerako arriskuen ebaluazioa,
|
lan
baldintzen eta langileen jardueraren aldizkako kontrolen emaitzak barne, lege honen 16 artikuluaren 2 idatz zatiko a) paragrafoan xedatutakoaren arabera.
|
|
|
1 Lege honen 16 artikuluak aipatu arriskuen ebaluazioak zehaztu behar ditu, arrisku jakin bat izan dezakeen edozein jardueratan, haurdun dauden langileei edo erditu berri diren langileei dagokienez, langileen edo fetuaren osasunean eragin negatiboa izan dezaketen laneko agente, prozedura edo baldintzen izaera, gradua eta iraupena. Ebaluazioaren emaitzen arabera, segurtasun zein osasunerako arriskua badago, edo langileen haurdunaldian zein edoskitzealdian ondorioren bat izateko posibilitatea badago, arrisku hori saihesteko, enpresaburuak neurri egokiak hartuko ditu, ukitutako langilearen
|
lan
baldintzak edo denbora egokituz. Neurri horien artean ezarriko da, hala behar izanez gero, gauean lanik edo txandaka lanik ez egitea.
|
|
|
2
|
Lan
baldintzak edo denbora ezin direnean egokitu edo, egokitu arren, lanpostuaren baldintzek haurdun dagoen langilearen edo fetuaren osasunean eragin negatiboa izan dezaketenean, eta hori berori ziurtatu dutenean Gizarte Segurantzako Institutu Nazionaleko edo mutuetako mediku zerbitzuek, langileari mediku zerbitzuak ematen dizkion Osasuneko Zerbitzu Nazionalaren mediku txostenarekin batera, langileak... Enpresaburuak, langileen ordezkariekin kontsultatu ondoren, halako arriskuetatik kanpo dauden lanpostuak zehaztu ditu.
|
|
|
Artikulu honetako 1 eta 2 zenbakietan xedatutakoa aplikatuko da, halaber, edoskitzealdian,
|
lan
baldintzek eragin negatiboa izan badezakete emakumearen edo semearen nahiz alabaren osasunean, eta, hala ziurtatzen badu, aplikatu beharreko Gizarte Segurantzaren araubidean, langileari laguntza ematen dion medikuak.
|
|
|
1 Hemezortzi urte baino gutxiagoko gazteak lanean hasi aurretik, eta horien
|
lan
baldintzen edozein aldarazpen garrantzitsu egin aurretik, enpresaburuak ebaluatu ditu langile horiek bete beharreko lanpostuak, arrisku jakin bat izan dezakeen edozein jardueratan, langile horien segurtasuna eta osasuna arriskuan jar ditzaketen laneko agente, prozesu edo baldintzen izaera, gradua eta iraupena zehazteko.
|
|
|
Aurreko paragrafoan aipatu lan harremanek inola ere ez dute justifikatuko,
|
lan
baldintzetan tratu bereizketak egitea, langileen segurtasuna eta osasuna babesteko edozein inguruabarri dagokionez.
|
|
|
6) Enpresaburuarekin lankidetzan aritzea, horrek berma ditzan
|
lan
baldintza seguruak eta langileen segurtasun zein osasunerako arriskurik ez dakartenak.
|
|
|
Prebentzio baliabide horiek egon beharra Laneko eta Gizarte Segurantzako Ikuskatzailetzak agintzen duenean, kasuaren inguruabarrek halaxe eskatzen badute, detektatutako
|
lan
baldintzak direla-eta.
|
|
|
a) Enpresan lana planifikatzea eta antolatzea, eta teknologia berriak sartzea, halakoek langileen segurtasunean eta osasunean izan ditzaketen ondorioen inguruan, ekipamenduak aukeratzeagatik,
|
lan
baldintzak zehaztu zein egokitzeagatik eta inguruneak lanean duen eraginagatik.
|
|
|
...; horretarako, kontuan hartuko dira administrazio publikoen esparruan gauzatzen diren jarduerak etazatzen diren, administrazio publikoaren antolaketa egituraren zailtasuna eta sa jarduera horiek zein baldintzatan gaukabanaketa, eta administrazio publikoak ordezkaritza kolektiboaren inguruan dituen berezitasunak, uztailaren 19ko 7/ 1990 Legeak, enplegatu publikoen negoziazio kolektiboari eta horiek
|
lan
baldintzen zehaztapenean parte hartzeari buruzkoak, ezarritakoaren arabera. Halaber, sektorekako esparruak eta esparru deszentralizatuak ezar daitezke, pertsona kopuruaren eta lantokien arabera.
|
|
|
Modu berean, administrazio publikoen esparruan, uztailaren 19ko 7/ 1990 Legeak, enplegatu publikoen negoziazio kolektiboari eta horiek
|
lan
baldintzen zehaztapenean parte hartzeari buruzkoak, xedatutakoaren arabera, prebentziorako eskuordeak izendatzeko beste sistema batzuk ezar daitezke, eta erabaki daiteke lege honek prebenmenak organo bereziek egikaritzea.tziorako eskuordeei eratxikitako esku
|
|
|
b) Eskura izatea, lege honen 22 artikuluko 4 idatz zatian jaso mugekin, euren eginkizunak gauzatzeko adina informazio eta agiri,
|
lan
baldintzen gainean, eta, bereziki, lege honen 18 eta 23 artikuluek jaso informazioa eta agiriak. Informazioak muga horiek dituenean, informazio hori eman daiteke isil gordearen errespetua bermatzen den ginoan bakarrik.
|
|
|
Lan-lekuetara bisitak egitea, ikuskatze eta kontrol lanak gauzatzeko,
|
lan
baldintzen egoeraren gainean; horretarako, lan-lekuetako edozein gunetara sartu eta lanaldian langileekin komunika daitezke, ekoizpen prozesuaren ohiko garapenari aldaketarik eragin gabe
|
|
|
Bere eginkizunak gauzatzeko beharrezkoak diren
|
lan
baldintzen inguruko agiri eta txostenen berri izatea, bai eta, hala denean, prebentzio zerbitzuaren jardueraren ondoriozko agiri eta txostenen berri izatea ere.
|
|
|
c) Funtzionario publikoen
|
lan
baldintzak zehaztean, kasuan kasuko kontsulta nahiz negoziazio prozeduren bidez, solaskide gisa parte hartzea.
|
|
|
Deusezak eta ondorerik gabekoak izango dira enpleguari edo
|
lan
baldintzei begira, aldekoak zein aurkakoak izan, edozein motatako bereizkeria dakarten erregelamenduen manuak, hitzarmen kolektiboen klausulak, banakako itunak eta enpresaburuen alde bakarreko erabakiak, sindikatu bati, sindikatu horren erabakiei nahiz sindikatu jarduerei orokorrean atxikitzeagatik edo ez atxikitzeagatik.
|
|
|
(§1 41.1) (e) Ekonomia, teknika, antolaketa eta ekoizpen arrazoi egiaztatuak daudenean, enpresako zuzendaritzak
|
lan
baldintzen funtsezko aldarazpenak erabaki ditzake...
|
|
|
Langilearentzat beti izango da borondatezkoa lanaldi osoko kontratuarantzizkoa; hori ezin izango da alde ba lanaldi partzialeko bihurtzea, eta aldekarrez ezarri, ez eta 41 artikuluaren 1 idatz zatiko a) letraren ondoriozko
|
lan
baldintzen funtsezko aldarazpen baten ondorioz ere. Langilea ezin izanteagatik.
|
|
|
8 Enpresaburu lagatzaileak behar besteko aurrerapenarekin eman du aurreko idatz zatietan aipatutakoeta
|
lan
baldintzak ukitu aurretik. informazioa, eskualdaketa egin aurretik. Enpresaburu hartzaileak behar besteko aurrerapenarekin komunikatu ditu informazio horiek, betiere eskualdaketak langileen enplegu
|
|
|
Kontsultaldian, alderdiek onustez negoziatu dute, akordioa lortzeko asmoarekin. Hartutako neurriak lekualdaketa kolektiboak edo
|
lan
baldintzen funtsezko aldarazpen kolektiboak direnean, aurreko lerrokadak aipatu kontsultaldiaren prozedura lege honen 40.2 eta 41.4 artikuluetan ezarritakoarekin bat etorriko da.
|
|
|
Lege eta erregelamendu xedapenak aplikatuko dira arauen arteko hierarkia printzipioa aintzat hartuta. Erregelamendu xedapenek garatuko dituzte lerrun handiagoko arauek ezarritako manuak, baina ezin izango dituzte ezarri garatu beharreko legeetan ezarritako
|
lan
baldintzen ondoan desberdinak direnak.
|
|
|
5 Artikulu honek ezarri kasuetatik kanpo itundu nahi diren eginkizun aldaketek alderdien arteko akordioa dute edo, horrelakorik izan ezean,
|
lan
baldintzak funtsean aldarazteko xedatu erregelak nahiz helburu horrekin hitzarmen kolektiboan ezarritako erregelak ere bete dira.
|
|
|
41 artikulua.
|
Lan
baldintzen funtsezko aldarazpenak
|
|
|
1 Ekonomia, teknika, antolaketaeta ekoizpen arrazoi egiaztatuak daudenean, enpresako zuzendaritzak
|
lan
baldintzen funtsezko aldarazpenak erabaki ditzake. Lan baldintzen funtsezko aldarazpen gisa hartuko dira, besteak beste, ondoko gaiak ukitzen dituztenak:
|
|
|
1 Ekonomia, teknika, antolaketaeta ekoizpen arrazoi egiaztatuak daudenean, enpresako zuzendaritzak lan baldintzen funtsezko aldarazpenak erabaki ditzake.
|
Lan
baldintzen funtsezko aldarazpen gisa hartuko dira, besteak beste, ondoko gaiak ukitzen dituztenak:
|
|
|
2
|
Lan
baldintzen funtsezko aldarazpenak banakakoak zein kolektiboak izan daitezke.
|
|
|
Banakako aldarazpentzat joko da langileek banaka dituzten
|
lan
baldintzak aldaraztea.
|
|
|
Aldarazpen kolektibotzat joko da akordio edo itun kolektiboak langileei aitortutako
|
lan
baldintzak eta enpresaburuak alde bakarrez hartutako erabakiaren ondore kolektiboak direla-eta langileek dituzten lan baldintzak aldaraztea. Lege honen III. tituluko hitzarmen kolektiboetan ezarritako baldintzak aldaraz daitezke enpresaren eta langileen ordezkarien arteko akordioarekin bakarrik, eta aurreko idatz zatiaren b), c), d) eta e) paragrafoek aipatu gaiei dagokienez.
|
|
|
Aldarazpen kolektibotzat joko da akordio edo itun kolektiboak langileei aitortutako lan baldintzak eta enpresaburuak alde bakarrez hartutako erabakiaren ondore kolektiboak direla-eta langileek dituzten
|
lan
baldintzak aldaraztea. Lege honen III. tituluko hitzarmen kolektiboetan ezarritako baldintzak aldaraz daitezke enpresaren eta langileen ordezkarien arteko akordioarekin bakarrik, eta aurreko idatz zatiaren b), c), d) eta e) paragrafoek aipatu gaiei dagokienez.
|
|
|
3 Enpresaburuak ukitutako langileari eta horren lege ordezkariei jakinarazi behar die banakako
|
lan
baldintzak funtsean aldarazteko erabakia, gutxienez, aldarazpena egin baino hogeita hamar egun lehenago.
|
|
|
Hori gorabehera, kontratua hutsaltzea aukeratu ez duen langileak enpresaburuaren erabakia aurkara dezake jurisdikzio eskudunean, baldin eta erabaki horrekin bat ez badator. Epaiak adieraziko du aldarazpena justifikatua ala justifikatu gabea den; azken kasu horretan, epaiak langileari aitortuko dio aurretiaz zituen
|
lan
baldintzak berriro izateko eskubidea
|
|
|
Artikulu honen hurrengo idatz zatian jasotako xedapenak saihesteko asmoarekin, enpresak
|
lan
baldintzen funtsezko aldarazpenak egiten dituenean, 2 idatz zatiaren azken lerrokadak aipatu mugen azpitik, elkarren segidako laurogeita hamar eguneko aldietan, eta horrela jardutea justifikatzen duen arrazoi berririk izan gabe, aldarazpen berri horiek lege iruzurrean egindakotzat jo eta adieraziko da deusezak eta ondorerik gabeak direla.
|
|
|
4
|
Lan
baldintza kolektiboak funtsean aldarazteko erabakia hartu aurretik, langileen lege ordezkariak kontsultatu dira; kontsultaldia ezin da izan hamabost egunetik beherakoa. Kontsultaldi horretan aztertu dira enpresaburuaren erabakia eragin duten arrazoiak, eta erabaki horren ondoreak saihestu zein murrizteko aukerak, bai eta erabaki horrek ukitutako langileengan dituen ondorioak arintzeko moduko neurriak ere.
|
|
|
Espetxeetan lege honetara egokituko dira jarduera batzuk, euren ezaugarriek arauketa berezia justifikatzen dutenak. Egokitze hori gauzatuko da, uztailaren 19ko 7/ 1990 Legeak, enplegatu publikoen negoziazio kolektiboari eta horiek
|
lan
baldintzen zehaztapenean parte hartzeari buruzkoak, ezarritakoaren arabera.
|
|
|
1 Prebentzio arloko politikaren xedea izango da
|
lan
baldintza hobeak sustatzea, langileen laneko segurtasunaren eta osasunaren babesa gehitzeko.
|
|
|
a)
|
Lan
baldintzek bete behar dituzten gutxieneko betekizunak, langileen segurtasuna eta osasuna babesteko.
|
|
|
f)
|
Lan
baldintzak edo prebentzio neurri bereziak, aparteko arriskua duten lanetan, bereziki lan horietarako medikuen kontrol bereziak ezarri baditzuek nahiz egoera bereziek eratortzen dituzten arriskuak daudenean.ra, edo langileen ezaugarri jakin ba
|
|
|
a) Lan arriskuak prebenitzeko arautegia betetzen dela ikuskatzea, bai eta prebentzio arloan
|
lan
baldintzetan eragina duten arau juridiko teknikoak betetzen direla ere, nahiz eta zuzenean arau horiek lan arautegiaren izaera izan ez. Ikuskatzailetzak kasuan kasuko zehapena proposatuko dio eskumena duen lan agintaritzari, lan arriskuak prebenitzeko arautegia hautsi dela egiaztatzen duenean, lege honetako VII. kapituluan ezarritakoaren arabera.
|
|
|
|
Lan
baldintzak hobetu eta langileen laneko segurtasuna eta osasuna babesteko kudeaketaren plangintzan, programazioan, antolaketan eta kontrolean, enpresaburuek eta langileek duten partaidetza, ordezkaritza handieneko enpresaburuen erakundeen eta sindikatu erakundeen bidez, lan arriskuak prebenitzeko politikaren oinarrizko printzipioa da, lurralde desberdinetan eskudunak diren administrazioek garatu b...
|
|
|
Prebentzioa planifikatzea, horretarako teknika, lanaren antolaketa,
|
lan
baldintzak, gizarte harremanak eta laneko ingurunearen eragina biltzen dituen multzo koherentea osatuz.
|
|
|
Hasierako ebaluazioak aintzat hartuko ditu arrisku jakin batzuk eta arrisku bereziko jarduerak babesteko arautegiaren arabera gauzatu behar diren gainerako jardunak. Azterketa eguneratu egingo da,
|
lan
baldintzak aldatzen direnean, eta, osasunari eragindako kalteak direla bide, azterketaz gogoeta egingo da beti, eta, hala behar izanez gero, azterketa hori berrikusi egingo da
|
|
|
Ebaluazioaren ondorioen arabera beharrezkoa denean, enpresaburuak aldizkako kontrolak egingo ditu,
|
lan
baldintzen eta langileek zerbitzuak ematen dituzten jardueren inguruan, arriskutsuak izan daitezkeen egoerak detektatzeko.
|
|
|
3 Aurreko idatz zatietan xedatutakoa aplikatuko zaie, berebat, funtzio publikoaren esparruan egindako akordioei, uztailaren 19ko 7/ 1990 Legeak, enplegatu publikoen negoziazio kolektiboari eta horiek
|
lan
baldintzen zehaztapenean parte hartzeari buruzkoak, xedatutakoaren babesean.
|
|
|
Ordezkaritzarik handieneko sindikatua izateak (estatuan edo autonomia erkidego batean) hurrengo hauek eskatzen ditu: administrazio publikoetan ordezkaritza instituzionala izatea, negoziazio kolektiboa garatzea (horren monopolioa ez duten arren, ordezkaritza handieneko sindikatuak lanbidearteko akordioetan parte har dezaketen bakarrak dira, eta akordio horiek finkatzen dute negoziazio kolektiboaren egitura estatuan edo autonomia erkidegoan), administrazio publikoetako
|
lan
baldintzak zehazteko solaskidea izatea, lan gatazkak konpontzeko sistema ez jurisdikzionaletan parte hartzea, sindikatu hauteskundeak sustatzea, ondare higiezin publikoak erabiltzeko aldi baterako lagapenak lortzea, etab. Hau da, egiatan, lanbide kolektibo osoa ordezkatzen dutela ulertzen da, eta ez afiliatuak bakarrik. Horrek garrantzi handia du lan arautegia eta erakunde hauen eta Gobernuaren artean «gizarte itun» izenekoa egiten parte hartzerakoan.
|
|
|
Bazterketa egoeran edo benetako bereizkeria egoeran dauden gizarte kolektiboen kasuan, bereizkeria debekatzeko eta taldeok sustatzeko ideia laudagarri horiek nazioarteko zuzenbideko arauetan jaso dira (Emakumezkoen aurkako bereizkeria mota guztiak suntsitzeari buruzko NBEren konbentzioa, 1979koa), Europako Erkidegoko zuzenbidean (Europar Batasuneko Oinarrizko Eskubideen Agiriko 21 eta 23 art., EEETren 141.4 art. eta zuzentarau ugari, esaterako: ekainaren 29ko 2000/ 43/ CE, pertsonen arteko tratu berdintasunaren aplikazioari buruzkoa, horien jatorriko arraza eta etnia gorabehera; azaroaren 27ko 2000/ 78/ CE, lanean eta okupazioan tratu berdintasunerako esparru orokorra ezartzeari buruzkoa; irailaren 23ko 2002/ 73/ CE, gizonezkoen eta emakumezkoen artean lan munduan sartzeko, trebakuntzarako eta lanbide sustapenerako eta
|
lan
baldintzetan berdintasun printzipioa ezartzen duena; abenduaren 13ko 2004/ 113/ CE, gizonezkoen eta emakumezkoen artean ondasun eta zerbitzuak eskuratzeko eta horiek hornitzeko berdintasun printzipioa ezartzen duena), baita EEJAren jurisprudentzian ere (EEJAE hauek: 1997ko azaroaren 11koa. Marschall kasua?, 1998ko ekainaren 30ekoa. Mary Brown kasua?, 2000ko martxoaren 28koa. Badeck kasua?; 2000ko uztailaren 6koa. Abrahamsson kasua?; 2002ko martxoaren 19koa. Lommers kasua?; 2004ko maiatzaren 27koa. Elsner Lakeberg kasua?, etab.).
|
|
|
Bestalde, estatuko nahiz autonomia erkidegoetako barne zuzenbidean, mota horretako arauak aurki ditzakegu gizonezkoen eta emakumezkoen berdintasunaren inguruan, jada aldarrikatuta edo aldarrikatzeko izapideetan dauden lege ugaritan, bai estatuan (Emakumezkoen eta Gizonezkoen Berdintasun Eragingarrirako martxoaren 22ko 3/ 2007 Lege Organikoa, aurrerantzean BLO?), bai esparru autonomikoan (autonomia erkidegoetako legeen artean, besteak beste, Emakumezkoen eta Gizonezkoen Berdintasunerako otsailaren 18ko 4/ 2005 Euskal Legea nabarmendu daiteke). Hain zuzen ere, BLOk Espainiako antolamendura tratu berdintasunari buruzko Europako Erkidegoko zuzentarauak gehitu ditu, besteak beste, 2202/ 73/ CE Zuzentaraua, Europako Parlamentuarena eta Kontseiluarena, 2002ko irailaren 23koa, otsailaren 9ko 76/ 207/ CE Zuzentaraua, lana lortzeari, trebakuntzari eta lanbide sustapenari eta
|
lan
baldintzei dagokienez gizonezkoen eta emakumezkoen berdintasun printzipioaren aplikazioari buruzkoa, eraldatzen duena; eta 2004/ 113/ CE Zuzentaraua, Kontseiluarena, 2004ko abenduaren 13koa, ondasunak eta zerbitzuak lortzeko eta horien hornikuntzarako gizonezkoen eta emakumezkoen berdintasun tratuaren printzipioaren aplikazioari buruzkoa.
|
|
|
Edozelan ere, legegileak tratu berdintasunaren eta bereizkeriarik ezaren printzipioa benetan eta eragingarritasunez aplikatzeko neurriak ezarri ditu aipatu abenduaren 30eko 62/ 2003 Legearen 27 artikuluan eta hurrengoetan, eta esanbidez adierazi du Legearen II. tituluaren III. kapitulura bildutako xedapenak pertsona guztiei aplikatzeko modukoak direla, sektore publikoan zein pribatuan (27.2 art.). Ikusi dugunez, tratu berdintasuna zer den definitu du (arraza edo etnia jatorria, erlijioa edo iritziak, desgaitasuna, adina, sexu joeraren ondoriozko zuzeneko edo zeharkako bereizkeriarik ez egotea), eta esparru hauetara hedatu du: hezkuntza, osasuna, prestazioak, gizarte zerbitzuak, etxebizitza, ondasunen eta zerbitzuen eskaintza eta horietarako sarbidea, enplegurako sarbidea, norbere konturako jarduera, lanbide jarduera, sindikatu eta enpresa elkarteetan afiliatzea eta horietan parte hartzea,
|
lan
baldintzak, lanbide sustapena eta lanerako eta etengabeko lanbide prestakuntza. Amaitzeko, BLOk aurreko legeria osatu du emakumezkoen eta gizonezkoen arteko berdintasun eragingarriaren inguruko guztia eragingarritasunez arautzeko.
|
|
|
pertsona fisikoek euren egoitzetan egiten dituztenak; pertsona fisikoek lokal publiko nahiz pribatuetan egiten dituztenak, familia edo lagunarteko arrazoien ondorioz; alderdi politikoek, sindikatuek, enpresaburuen erakundeek, sozietate zibilek eta merkataritzako sozietateek, elkarteek, korporazioek, fundazioek, kooperatibek, jabeen erkidegoek eta legearen arabera eratu gainerako erakundeek leku itxietan egindako bilerak, euren helburuetarako eta euren kideentzat edo esanbidez gonbidatutako pertsonentzat bakarrik egindako deialdiaren bidez; profesionalek euren bezeroekin leku itxietan egiten dituzten bilerak, euren lanbidearen araberako helburuak direla eta; eta Indar Armatuen errege ordenantzek aipatzen dituzte unitate, itsasontzi eta esparru militarretan egiten diren bilerak, euren legeria bereziak arautuko ditu bilera horiek?. Esangura horretan, ez da ahaztu behar langileen batzarraren inguruan LEren 77 artikuluan eta hurrengoetan egiten den arauketa zehatza, baita administrazio publikoen zerbitzura lan egiten dutenen, ordezkaritza organoen, eta langileen
|
lan
baldintzak eta parte hartzea zehazteko ekainaren 12ko 9/ 1987 Legearen 41 artikuluan eta hurrengoetan Herri Administrazioaren zerbitzura lan egiten duten langileen bilera eskubidearen inguruan egindako arauketa. Konstituzio Auzitegiak esan duen moduan, eskubide hori EKren 21.1 artikuluan babestuta dagoen arren, berezitasunak ditu lan esparruan edo administrazio publikoen zerbitzura lan egiten duten pertsonak direnean, garatutako jardueraren funtzionamenduan izan dezakeen eraginarengatik, bilerak edo batzarrak lantokian egiten baitira.
|
|
|
EKren 7 artikuluan sindikatuek eta enpresaburuen elkarteek estatu demokratiko batean duten eginkizuna beren beregi nabarmendu nahi izan da, eta horregatik, Oinarrizko Arauaren atariko tituluan aitortu ditu. ...indikatu Askatasunari buruzko abuztuaren 2ko 11/ 1985 Lege Organikoan, aurrerantzean SALO?, Herri Administrazioen Araubide Juridikoaren eta Administrazio Prozedura Erkidearen azaroaren 26ko 30/ 1992 Legean, aurrerantzean AJAPEL?, martxoaren 24ko 1/ 1995 Legegintzako Errege Dekretuaren bidez onetsitako Langileen Estatutuan, aurrerantzean LE?, Herri Administrazioko ordezkaritzaorganoei eta langileen
|
lan
baldintzen eta parte hartzearen zehaztapenari buruzko ekainaren 12ko 9/ 1987 Legean eta erkidego mailako enpresetako langileen informazio eta kontsulta eskubideei buruzko apirilaren 24ko 10/ 1997 Legean). Legeria honetan, Konstituzio Auzitegiaren hitzak erabiliz, sindikatuak «konstituzio garrantzia duten gizarte elkarteak» dira eta ordezkaritza eginkizuna dute, ez bakarrik kideei dagokienez, gizarte osoa eta, zehatz esanda, langileak ukitzen ditu (KAE hauek:
|
|
|
Hori dela bide, SALOren 6 eta 7 artikuluetan ezarritakoaren arabera, «ordezkaritza handieneko sindikatuek» (mota horretakoak dira betekizun eta faktore jakin batzuk betetzen dituztenak, besteak beste, sindikatu hauteskundeetan lortutako emaitzak) ahalmen bereziak izango dituzte, sindikatu arruntek ez dituztenak. Horri esker, adibidez, Herri Administrazioetan erakunde ordezkaritza izan dezakete, Herri Administrazio horietan
|
lan
baldintzen inguruko kontsulta edo negoziazio prozeduretan parte har dezakete, lan gatazkak konpontzeko sistema ez jurisdikzionaletan parte har dezakete, langile ordezkariak, enpresa batzordeak eta Herri Administrazioko kasuan kasuko organoak hautatzeko hauteskundeak susta ditzakete, higiezin publikoak erabiltzeko aldi baterako lagapenak lor ditzakete euren eginkizunak garatzeko, etab....
|
|
|
Funtzionarioen artean langile eskuordeak (50 funtzionario baino gutxiago dituzten administrazioetan) eta langileen batzordeak (50 funtzionariotik gora) bereizi dira, baina kontuan izan behar da negoziazioa egiteko betebeharretik salbuetsita daudela administrazio publikoen erabakiak, hurrengo hauek ukitzen badituzte: antolatzeko ahalak, zerbitzu publikoetako herritarren eta erabiltzaileen eskubidea egikaritzea, administrazio egintzak eta, xedapenak egiteko prozedura, zuzendaritzako langileen
|
lan
baldintzak zehaztea, arauketa hierarkikoari dagozkion zuzendaritza, eta kontrol botereak eta lan publikoan sartzeko eta lanbide sustapenerako sistemen arauketa eta zehaztapena, irizpideak, etab. (37 art.).
|
|
|
Negoziazio kolektiboaren inguruko guztiarekin estu estutik lotuta, EKren 37.2 artikuluak, I. tituluko lehenengo kapituluaren bigarren atalean kokatuak, langileek eta enpresaburuek gatazka kolektiboko neurriak hartzeko eskubidea dutela aitortzen du, eta Europako Gizarte Agiriaren 6.4 artikuluaren ereduari jarraitzen dio. Gatazka kolektiboa
|
lan
baldintzei lotutako edozein eztabaida da, hainbat langile ukitzen dituena eta horien interes orokorra ukitzen duten gaiak eragiten dituena. Konstituzio Auzitegiak, apirilaren 8ko 11/ 1981 epai ospetsuan, greba eskubidea eta lan arloko gatazka kolektiboak arautzeko martxoaren 4ko 17/ 1977 Lege Dekretuari aipamen egiten dion horretan, argi bereizi zituen EKren 37.2 artikuluan ezarritako gatazka kolektiboko neurriak eta EKren 28.2 artikuluan ezarritako greba eskubidea.
|
|
2008
|
|
|
Finantza zuzenbidearen ikuskerari helduta, betebehar horiei aplikatu beharreko arautegiak du garrantzia, arautegi horrek Ogasunaren osaketan eraldaketa dakarren heinean eta neurrian. Bestela esanik, Finantza zuzenbideak ez du arautzen administrazio kontraturik edo funtzionarioen
|
lan
baldintzarik. Kontratuok zein lan baldintzok kasuan kasuko administrazio legeak arautuko ditu, eta Finantza zuzenbideari dagokionez, horiek aurrekontuetan duten agerpena bakarrik da interesgarria.
|
|
|
Bestela esanik, Finantza zuzenbideak ez du arautzen administrazio kontraturik edo funtzionarioen lan baldintzarik. Kontratuok zein
|
lan
baldintzok kasuan kasuko administrazio legeak arautuko ditu, eta Finantza zuzenbideari dagokionez, horiek aurrekontuetan duten agerpena bakarrik da interesgarria. Zuzenbide horrek arautuko du zein den kontratuok edota lan baldintzok eratorritako gastua finantzatzeko modua, zelan ageri den kontu publikoetan, zein den ordaintzeko modua eta abar.
|
|
|
Kontratuok zein lan baldintzok kasuan kasuko administrazio legeak arautuko ditu, eta Finantza zuzenbideari dagokionez, horiek aurrekontuetan duten agerpena bakarrik da interesgarria. Zuzenbide horrek arautuko du zein den kontratuok edota
|
lan
baldintzok eratorritako gastua finantzatzeko modua, zelan ageri den kontu publikoetan, zein den ordaintzeko modua eta abar.
|
|
2012
|
|
|
2 Zigor berbera ezarriko zaie, enplegua edo engainuzkoak zein faltsuak diren
|
lan
baldintzak eskainiz, pertsonak biltzen dituztenei edo euren lanpostua uztera bultzatzen dituztenei, edota lan baimenik ez duten atzerritarrak enplegatzen dituztenei, baldin eta enpleguaren baldintzek kalte egiten badiete legezko xedapenen, hitzarmen kolektiboen edota banakako kontratuaren bidez pertsona horiek aitortuta dituzten eskubideei, edo eskubideok ezabatu edo murrizten badituzte....
|