|
2007
|
|
|
Geroztik, biziak hola segitu zuen, Xano arras xori bilakatua balitz bezala, bere
|
lagunek
trufaka eta burlaka segitzen zutela. Gainerat, gauak ere zuen gure putikoa baretzen, noiz nahi gauerdi edo goizalderat entzuten zirelarik xori hixtu eta ttiuttiukak, zakurrak berak ixiltzen baitziren holako arrabots bitxiak ezagun zirelarik.
|
|
|
Bere haur
|
lagunak
ere, azkenik, galduak bezala ziren, ez zakitelakotz gehiago zer pentsa beren maltzurkerien gehitzeko, jakinez Xanok ez zeiela gehiago kasutik ere emaiten. Eta bukatzeko, herrian ziren abere arrado eta bakarrek ere beren pentsa-moldea agertu zuten, ez jendakiak dakien moldean, ez, bainan behiek esne guttiago emanez, ardiek beren marrakak ixilduz, zerriek ezkur alhak utziz eta mehatuz, zakurrek zinkuriak azalduz egunaz gauaz bezala.
|
|
|
Hamazazpian, Kaietek jandarmak abisatu zituen nola Mañex hila zen jakin gabe heiek mintzatu nahi zutela eta jandarmek ez zuten, iduriz bederen, deus kontrakorik erakutsi. Bainan, galdetzearen bortxaz, aitortu zuten Marletako hezurkina, Señan Lohidoy deitu batenak zirela, eta hau Mañexen
|
lagun
bat zela, denen ustean gerlarat joana eta alde bat desagertu zena. Gisa hortan desertur ekarria izan zena.
|
|
|
sekulan nehork ez du jakin nola, ezin pentsatutako gauza hortan, segurtatzen ahal zuen hau edo hura izanen zenik. Mundu guzitik zetorzkion emazteak bakarrrik edo beren senhar edo
|
lagunekin
, baita ere ezkont gai neska gazte edo adindu zonbait, beti pagatuz bixtan dena, jakiteko zer ukanen zuten bederatzi hilabeteren buruan. Eta, nihoiz, nihon, bat ere ez zen kontrako abisuarekin gertatu, aztiaren erranak beti betetzen zirela, nahitaez batzutan, bainan nehork ez zuen erraiten ahal tronpatu izan zenik sekulan.
|
|
|
Ikusten zen ardura zare edo saski batzuen egiten, hurtze kimaz txirikordatzen, edo berdin ganibeta eskuan arto xuritzeko xiri lantzen edo arrestelu hortzen bermoldatzen, berdin ere ilezko lepoko edo galtzerdi pare baten trikotatzen, hau ez bazen ere gune hauetako gizonen ohizko ekitate bat, begiak erdi hetsirik puntuen aldarrikatzeko ez baitzuen ikusi beharrik, ezpainak murmurikan nehork sekulan jakin gabean otoitzez ala sakreka ari zen. Gauaz, suaren argiaz besterik bazen beti bere gelan, irakurtzea ere maite zuelakotz eguna bete ondoren, liburu baten ametsezko lerroak hobeki preziatzen zituela gauaren giro lasai eta misteriotsua
|
lagun
. Gertatzen zitzaion ere, baieztatzen bazuten bederen, bere ilober berak irakurtu ixtorien kondatzea, bainan, bere eran, liburuan ikasiak eta berak asmatuak nahasten baitzituen berdin.
|
|
|
Hala nahiago dut funtsean, alde batetik, arra baita ni bezala, botzez sendoagoa, bortitza bada ere batzutan, nahiz badakien eztiki eta amultsuki hitz egiten, bereziki nitaz kontent iduri duelarik. Beste aldetik, usuago kanpoan ibiltzen delakotz, hor baita nik lehen lehenik estimatzen dutan lekua, eremu zabal eta airestatua kurritzen ahal dutalakotz, jasan gabez barneko ke edo kozinako usain kiratsez betetako giroa, eta azkenik, ene
|
lagun
iledunak, ardiak, han direlakotz goizetik arats.
|
|
|
Bitxi bada bitxi, bi hankadunen harremanen berri susmatzen dut airean limurtzen den giroaren usaina ahoratuz, dirudi, elhez ez banaiz hornitua eta ezin konprenituzko gauza batzu ulertzen ez baditut, ene zentzuan beste ulertzeko modu eta sendimendu bat dutan. Ene beharriak, beren laburtasunean, beti zai dirade eta ene zakur
|
lagunek
diotenaz, kartierreko hoberenak ditut, kanpoko ala barneko kalapita edo arrabots guziak entzuten ditut eta jakinean ala sekretuan egiten diren gauzak senditzen. Nahiz ez den beti gaitz hortaz ohartzea, ikusten badut batek edo besteak besoetan ene hartzeko desira duela, segur naiz nunbait zerbait ongi ez dagonik badela.
|
|
|
Nahiz ez den beti gaitz hortaz ohartzea, ikusten badut batek edo besteak besoetan ene hartzeko desira duela, segur naiz nunbait zerbait ongi ez dagonik badela. Hola entzuten dut usutan, batek" a, hi ba, zakurra
|
lagun
bat hiz, konfidantzazkoa, hi ba..." eta handik berehala besteak nau deitzen" llabri, te, te, haugi haugi enekin, gu biek elgar ulertzen diauk hobeki..." jakin zazue orduan hobe dutala biekin akort izaitea, bat ez bestea hautatu gabe, zeren eta zerbaitetaz edo nunbait elgarren samur baitira, eta nik, pairatzeko partez, nahiago dut biekin ongi izan, hori ikasi dut ene bizi luzeari es...
|
|
|
Ados ez denak, lekuak husten ez baditu, hanbat gaixto beretzat oskaldi batez edo adar koska batez konpontzen dugu gure afera. Aldiz, abere
|
lagun
batekin elgar topatzen badugu bide onean, gure afera egiten dugu nehorren beldurik edo beharrik gabe eta ez ditugu bi hankadunak haizatzen ez baztertzen, berdin baitzaigu hor izan diten edo ez. Bainan, ez gira sekulan, kasu batean edo bestean, bi hankadunen esker edo karesa bila joanen, ahalgez ere!
|
|
|
Inkesta hau bururatua nuenez geroztik, Bordelen ezagutu nuen Kamila ixtudiante gazte
|
lagun
bateri errantzutera behartua nintzan eta bere galderari aterabide baten emaiteko, mahainean jarrita, idazten hasi nintzan:
|
|
|
kasetalariak kondatzen zuen nola auzo herriko soldado kaserna batean, ixtorio misteriotsu bat gertatu zen bost urte goizago, erran nahi baita mila zortzi ehun eta hogoita bostean. Artaño deitu soldado bat kondenatua izan zela agorrila erditsutan eginikako ohointza baten gatik, Joseph Dumoulin deitu
|
lagun
batekin (gure Lastaga famatua, iduriz) lapurketa bat obratu zutelakotz Bordeleko notario lukurari baten etxean, eta, hau garbitu eta, urrezko luis eta harri bizi mordo bat arrobatu. Galdezketa larriak (eta bortitzak?) jasan izan gatik, Artañok beti ukatu zuela altxorraren jabe zenik, biek ekintza egin eta Dumoulinek zuela nunbait gorde, eta ez zakiela ez hau ez hura nun ziren.
|
|
|
" eta hala egin zuen. Apezpikutegitik manuak etorri ziren eta apez gaztea desagertu zen erabat, apez xaharrak ez baitzuen hain malerus iduri bere
|
lagunak
holako hutsa eginik. Azken batean, hamabost urtez berak buru eman zuen herri hartan eta ez zuen laguntza baten beharrik, bereziki hainbeste ahuleziaz hornitua zen apez gazte jilufri baten ganik.
|
|
|
— Ez, ezetz erraiten deiat, ez duk izen hori erabilia izan. Kanabisa bazakiat zer den, ene eskolako
|
lagun
batzuek pipatzeko partez erretzen zitean pausaldi denboran, nihaurek ere dastaturik izan diat, kiratsa eta erremedio gustu bat kausitu zioat eta bertan utzi ere, ez zian hori enetzat!
|
|
|
Eskerrak gure penetan parte hartu nahi duenari. Jana Mari Zubieta, bere
|
laguna
eta Ion bere semearen partez"
|
|
|
Ezin nuen bestela konporta, sobera kexu eta oldartua nintzen. Etxeko gauza ttipiekin lapurtze ikasketak egin nituen eta inguruko haur
|
lagunekin
gaizkintza ezpezializazioa. Emeki emeki, eskolako bidea ahantzi ere arbasoen ez jakinean, eta han ibiltzen nintzen bakarretan, sekulako zozokeriak ene gain ziren, errientak ez baitzuen bururik ematen ahal ere, bereziki etxean ebatsi supizteko batzuekin ene aurreko mutiko pixtolet baten dabantalari su eman nioenan, baizik eta ene ama laidoztatu zuelako.
|
|
|
Orain badu bost urte istorio horiek gertatuz geroztik, bost urte ene habia egin duala, ahal nuen lekuan eta ez nahi bezala. Bost urte, karrikan bizia deramala, ordu artean jasan nituenak ahantziz, ezagutu nituenak ezabatuz, bizi berri bat antolatuz, eta horra non
|
lagun
batek eskaintzen didan bezperako kazeta arrunt bat, eta non, sekulan ez eta, irakurtzen hasten naizen ehorzketa abisuak... eta... zer ikusten dut Irrizar, ene izena
|
|
|
Ene aita dela hil hori, ez dut burutik ateratzen ahal, alta ez diot zorrik, nitaz hainbeste axola guti izan duen batentzat ez dut gorrotorik baizik izaten ahal.
|
Lagunari
kazeta itzuli nion, eskaera bat eginez haatik: " autoa prestatuko didak astelehenean?" eta erantzun baiezkora izanik, berriz ene pentsaketetan sartu nintzan.
|
|
|
Jende guti bildu da, hogei bat gorenez, denak ere zahartuak, ezagutzen ez ditudanak gehienbat, salbu aitatxi eta amatxi, gaizoak, negarrez urtuak, batek besteari besoa emanez. Beren aitzinean, kutxa bi xibaleten gainean pausatua, emazte bat beltzez beztitua, berrogei bat urtekoa iduriz, berria izan behar daiteke, ene aitak
|
laguntzat
hartu zuena bere mozkor garaiak utzi zituenetik. Ez dut uste ama hor daitekeenik, ez dut ikusten ez sumatzen ere, ez zitaken zer nahi gisaz bere lekua hemen!
|
|
|
Ni, sendagile nauk bakarrik, suaren zaindari, eskarien igorle, orma tintari. Ttipi ttipitik ikasi nian nehor bezain hobeki itxuren marrazten eta margotzen, koilarre egiten otso edo hartz letaginak zulatuz eta bat bestearen ondotik kordatuz, harkaitzen zizelkatzen, eta gure izpirituen deitzeko edota laudatzeko pizti ikurrak ormetan emokatzen, hor izan ditzagun gero
|
lagun
, babes edo sokorri...
|
|
|
... ene ar kide maiteari hitzeman lanaren egitera noak, ikatzezko ziriak eskuan, atzo arratsean aterpe zuloko suaren ondoan mintzatu zaitak erranez, habil orain hire bidean, enea egina dun, har ezatzin umeak, eme
|
lagunak
eta zoazte beste tribu baten bila, beste sokorri baten eske, beste babes baten ondotik, basa idia ni baino azkarrago zunan, bere adakerak jo nin zabalean...
|
|
|
... eta eskuan ditudanak botatzen ditiat, ikatz ziria, errauts gorri kutxa, lastargia eta guziak, azken begirada bat eraman orma marraztuari, gorriz ikurtzen baitu orain ene senide arraren azken borroka, basa idi piztiaren adarren puntan zendu baita, ni bakarrik utziz, ene umeak hazteko, ene eme
|
lagunak
babesik gabe, eta orain norat joan... elurra zuri zuria erortzen duk atertu gabe...
|
|
|
Baina, ez bakarrik jateko edo kalakan aritzeko, zeren eta erran behar da lehengo gizona ez zela bakarrik ehiztaria, bazuela ere orduko eran" kultura" pixka bat, eta erraz ditake gogoratzea... nahi badituzue" zinez" gogoratu... ilargitsu gau goxo batez... garraren bulta dantzak
|
lagun
... kantuz eta musika egiten... bai musika bai, zeren eta ikerketek erakutsi duten bezala, xirula moldeko xixtu batzuk kausituak izan dira, eta segurtatzen ahal dugu, saioak egin baititugu Euskal Herriko musikari handi batekin, xixtu haiek soinuaren ateratzeko gai zirela, beraz lehengo gizonek bazutela izpirituen oihukatzeko kar bat...
|
|
|
Eta emazteak, ez ziren tinta, marrazki edo grabatze egiteko gai? Histuaren jotzen ez ote zakiten beren
|
lagun
arrak bezala?
|
|
|
Ohartzen nauk, ene belaunaldia komodozki adin ederra deitzen duten garairat hurbiltzen ari dela, baina hori ote da arrazoi bat zahar okitu batzuen gisa erdi maingu ibiltzen baitira, dunban gainera? Joan den gau batez, eskolako
|
lagun
bat topatu diat, hain zian aldatua, ez nik ezagutu ere.
|
|
|
Hau ase eta, berriz estali zuen golkoa, xutitu eta abiatu ziren bideari behera. Pagondo gotor baten azpian, Josefinak haurtxoa pausatu zuen lurrean, ostozko ohantze ttipi baten gainean, balakatuz lokar zedin gozoan, iturri xume baten arrabotsa zuela
|
lagun
, eta urruntxago, bera ere etzan zen beha...
|
|
|
Xano ttipia zen bakarra erakasleak aditzerat eman ixtoriekin amentsetan galtzen zena, bereziki hegaztin kontuetan. Bere
|
lagun
guziek xoro batentzat hartu zuten, goiz batez, kondatu zuelarik nola ohazpian gordetzen zituen zapetak atzartu eta xori bilakatu ziren eta airean abiatu kanporateko leihoak zeharkatuz, gaua han eraman jostaketan, berriz zapeta erarat itzuli artean, azkorrian. Beste egun batez, erran zuelarik nola gau ainara batzuek besotik poliki harturik ereman zuten zeru gorenetan gaindi, oihan, herri, mendien goikaldean jauregi miresgarri batetaraino, orduan irriz zaflaka eta imintzioka ari zitzaizkion eta geroztik Xori buru izen gaitiaz apaindua izan zen betiko.
|
|
|
Aldeko
|
lagun
bakarra zuen, Maddi, herriko alkaldearen alaba eta hunek, bere atzekaldean jarrita eskolako gelan, noiz nahi xuxurlatzen zion beharrirat, bestek entzun gabean ahalaz: " beha zak, Xano, nahi dituzkan aments guziak egiten ahal dituk, aberetaz, xorietaz, nesketaz edo beste, bainan, hobe huke ixilik egonik, hire hoberenetan".
|
|
|
Guziak ondotik ibili gatikan bizpahiru egunez, nehork ez zuen atzeman eta ez zuten ulertzen norat eta zertarat joana zagon. Gero, Ertzainek, beren zakurrekin eta gau zaindariak
|
lagun
, kantonamendu guzia zeharkatu zuten, eskerretik eskuin alderat, beheretik goiti. Azkenik, bakarrik bere gurraso eta haurridek ikerketak segitu zituzten, zonbait egunez oraino.
|
|
|
Ezinezkoa zegokion eskolarat berriz itzultzea bere xori era berriaren gatik, bere eritasun berriaren gatik. Bere
|
lagunek
, klasea bukatua zelarik, bere xori jestuen eta kantuen entzuteko eskarniatzen zuten, eta horrela deitu zuten: perttoli xori, hau ez baitzen hunen errailen ahoan izen gaitiko bat bainan, gaiztakeriazko trufa ezin ahantzizko bat, beren kastakoa ez zelako marka barnakor eta sendikor bat, egonkorra gainerat.
|
|
|
Grefierrak deitu zituelarik, Pettanek hartu zuen boneta eskuan, besoa eman Kattalineri eta sartu ziren biak tribunaleko gela handian, banka baten puntan jarri beste jende zonbaiten artean eta ixil ixila, burua apal, beha egon zer nola pasatuko zen. Jaun juje arropadun bat han zagon jendeari buruz jarria, bi epaile
|
lagun
aldean zituela berarekin solasean ari. Battitta ere hor zen," debru ustela" pentsatu zuen
|
|
|
Denak harrituak zauden, ixil ixila, uli bat airean entzun zitaken momentu latzgarri hartan. Jujeak ere pixka bat harrotua iduri zuen eta ixtant baten buruan, bere sahetseko
|
lagunekin
hitz eginik, mintzatu zen:
|
|
|
... ene denbora guzia aberekin pasatu diat, behi eta ardiak nintiela ene
|
lagunak
(baita ere Xumi, gure xakur beltxa), heiekin nindaukan goizetik arrats, nun heien usaina ere enetzat hartua nian, heien egoera bera partekatzen nian, nahi gabez entzuten nialarik etxeko anderearen partetik: " irus izaiten ahal hiz hunat eroririk, baduk mutil frango esker gaixtoz pagatua denik" edo" jana baduk zer behar duk gehiago?"; eta zonbat holako erranek konpreniarazi baitzautaten kabaletan izanen niela gehiago adixkidetasun ezinez eta etxalde huntako bizitzaileetan!
|
|
|
"... haurra nintzanean, jadanik, nehork ez zian enekin jostetan ari izan nahi, ez nintzelakotz besteak bezalakoa, inoxenta eta haur abandonatua nintzela, omen, amodio gabe hazia, gaixo bat funtsean. Nitaz zonbait irri egiten zitean ene haur
|
lagunek
, ni behi zain akulia bizkarrean, faluxa hegian eta heiek eskolarateko bidean zoatzila; harri xintxolak botatzen zizkidatean ahurtaraka eta ni kontent nindian lasterka joaiten zirelarik, norbait bederen nitaz axolatzen baitzen. Nunbait huts egiten zutelarik, edo jukutria zerbait, denak ene gain ezartzen ziztean, irri trufaka eta hala ere berdin kontent nindian zerbaitetan bederen xerbitxu egiten niela... nik banintuen ere ondotik mimen zehaloaren ausikiak!
|
|
|
Ximun murmurika zabilan, herabeki, sakre zonbait ezpainetarik elkitzen zitzaiola, o ez sobera gora ez sekulan aitak entzun balitza, bainan halere aski finki, eta ez zen arrado ikustea, bata edo bestea, bat batean urhats zeiharkada batez ipurdiz gora gertatzen edo gutienez, dunpan,
|
lagunari
lotzen:
|
|
2008
|
|
|
Ongi ezagutzen duen famila on bat da Sakelenean. Gillome, herriko kontseiluko
|
laguna
ere du, zer gertatzen ote zaioten!
|
|
|
Hor behar ziren ikusi gizon kuraiosak lehergailu edo zerbait gertakizunen beldurrez.
|
Lagunak
beren gisa utzirik: ni lehenik, besteak gero!
|
|
|
Elkartasun baikorra zeukatela daukat auzoen artean. Kondatuak nituen ere horgo bizi
|
lagunak
: .
|
|
|
. Bost
|
lagun
, bana beste, etxe bakarrean. Kondatuak ere auzune horren eremuan bazirela bederatzi iturri, jenden edateko ur garbia segurtatzen zutenak uda ala negu.
|
|
|
Nehork ez ditu elkarrekin ikusten. Alta, berek dakiten toki batean, bi soldado
|
lagun
hauek eraikia dute plangintza bat, Peio amorosaren aurka, mixteriozko sorginkeria baten itxuran eta beha ezazu nola: Peio eta Marie Leonak elkarretaratzeko hautatua duten arats zoragarri horretan, bi sorginak hertzain jantzietan agertuko dira eta hurbilduko Porroxkeneko itzulira aratseko hamaikak baino lehenago.
|
|
|
Bittor eta Mikele, soldadogoako
|
lagunak
berriz elkarretaratuak, doi bat hunkituak izan badira, alde batetik, Peiori gertatu zaion ustegabeko ixtripu horretaz, lasaitasunean daude bestetik. Badakite, halabainan, bi hilabetez bederen artetxeko artamenduen beharra baduela eta epe horretan ez duela legegizonik ikusiko.
|
|
|
Beribil horren barne parte bat joko egiteko tresna ttipi eta zingoleriaz betea da. Ez du Bittorrek ustegabetarik ekarrarazia bere
|
laguna
. Sorginkeriaren medioz dute nahi Peio gibelarazi auzirateko urratsetan.
|
|
|
Etxerateko bidea harturik, motor burunba eztia
|
lagun
eta jartoki gozoan zapaldurik atsedenean da gure gizona. Hala ere, Peio tirriatzen da zerbait argitasun ukaitera.
|
|
|
Bi emaztekiek ere hartuak zituzten, Zantzaleneko Marienak eta Zeleztina jokariak. Hamar
|
lagunek
hartu zizkioten puroak berarentzat bat ere ez baitzitzaion gelditu. Zigarro ontzi hustua Marie Leonan eskuetan utzi du.
|
|
|
Ongi jan edan, beraz, gure
|
lagun
onak Segi besta airoski eta sarri arte!
|
|
|
Hirurehun bat
|
lagun
bildu da bil toki honetara. Batzu besteeri agurka ahopetik.
|
|
|
Badu zenbait egun, ene denda lantegian ile mozten ari nintzen. Baziren
|
lagun
batzu jadanik etorriak, beren aldiaren haiduru zaudenak, Petan Gorria, Bittor Sakelenekoa eta horren adixkide haundia den Mikele Hegoarra. Hona non oto eder batetarik jeutsi eta sartzen diren bi jaun ene dendarat.
|
|
|
Berrogeitahamar bat
|
lagun
da orain ostatuetan gelditzen denik. Hauek, gehienak gazteak baitira, Piarre Beltxari dei egiten dute ixtorio bat behar dietela kondatu.
|
|
|
Musean ari da bere jokoa gogoan. Aratseko afariak jokaturik, Battitta Ezpeldikoa
|
lagun
. Ez da Peio musean galtzekotan hasia.
|
|
|
Auzapezaren manuz eta herriaren gain, apairuak eskainiak dira bi ostatuetan, Hemen Ongi n eta Hemen ez Gaizki n. Hirurehun bat
|
lagun
, gizon eta emazte, bildu dira bi ostatuetara, multxoka hurbiltzen direla. Bi ostatuetako jantokiak bete dituzte.
|
|
|
Hor Xabateneko senar emazteak, Sakeleneko Gillome eta Katixa ere bai, beste ainitz herritar izenda ez diozkatanak. Hor da Petan Gorria bere
|
lagunekin
, Amede zuria bere eskualdekoekin. Ez uste izan, adixkide irakurlea, zerbait aharra pizteagatik etorriak ziren bestara gure zuri gorriak, bai zera!
|
|
|
Sobera atxikiak dira arbasoen esaera zuhur honi: ezar lehenik" politika" sakelan nahi baduk gozoki
|
lagunekin
jan edan.
|
|
|
Horra nola mintzo den: Agur jaun auzapeza, andere eta jaunak. Goresgarri da ikustea hiruzpalau ehun
|
lagun
ospakizun honetan...
|
|
|
Jadanik plazako jartokiak betexeak dira. Joanes Haritxene, Auzapeza, kontseiluko
|
lagun
eta beste asko adixkiderekin lehen alku lerroetan jarri dira. Sahets aldean eraikiak dituzten taulen gainera doaz lau bertsulariak.
|
|
|
|
Lagun
hauekin tauletan
|
|
|
Bainan honen zalutasuna gatuaren parekoa da. Honen
|
laguna
Djhabil Aldbeshalah marrokano arrazatik, biziki pilotari segurra, bainan mainku pixka bat egiten du. Diote bere sort lekuan, haurrean, ostopean gorderik zegoen batez, oin muturrak ageri, astoak jan ziola oin behatza ustez eta zen lursagar bat.
|
|
|
Ez" Orhoit hiltzea" ren beldurrez, bainan hau, ahalaz, urrunarazteko gaitasuna bilatuz, lehenagokoen jarraibidean bizi ondarea aberastekotan. Geroko haundi eta ttipien argigarri, Goiko izpiritua
|
lagun
.
|
|
|
Pialle arrabitalariaren musika
|
lagun
, biziki ederki kantatatu du Xalbatek, gehienek jadanik ongi ezagutzen duten aire horretan, euskaldun haurtxoari kantatua zaion dei hori. Esku zartaldi aberats batez ihardetsi baitiote hemengo entzuleek.
|
|
|
Herritarrak, gazte eta zaharragoak, gizon ala emazte, multxoka doaz herriko etxeari buruz. Izan arren lo gutti eginak, bezperako besta ospaturik, horrarat bildu da ehun
|
lagun
baino gehiago eta ixil ixila, entzun dituzte auzapezaren oharpen hauek: Su hiltzaileen agintzapean eman behar gira gu oro, haiek errana eginez ahal bezain ongi. Bakoitxak bere neurrian.
|
|
|
Euri uhar burrusta eztituz bezala, goizeko bederatzietarik goiti uholdea apaldu da. Hiru orenez, herritar eta su hiltzaile, berrehun bat
|
lagunek
, nehoiz amor eman gabe beren lan nekean ur kentzen, barne garbitzen eta xukarazten egin duten lana miresgarri da. Hamarrak et’erdietako salba lan ederra bururatua zen.
|
|
|
Ordu berean, Elhutseko etxe aintzinean agertu da Mikele Hegoarraren autoa. Honek ekartzen zituen eskualde honetako zenbait
|
lagun
salba lanean arduratu zirenak. Elutsekoak, Bautixta eta Xabina, Xorroxtegiko Peio amerikanoa, Josepe eta Maider Ametztegiko senar emazteak.
|
|
|
Izaite bereix agertzen dena eta, halako moldez non Etenkorra den gorputz ahulak badu adimen bat
|
lagun
|
|
|
Ez da geroztik geldirik egona. Oroitu da Haranoneko soldado
|
lagunaz
: Mikele Hegoarraz.
|
|
|
Xan Pier, bere amaren josteko haixtur zahar pare eta orraze lodisko bat eskuan, ari da motz eta motz Manez gaizoaren kasko gainean. Haixtur ukaldiak biloetan trebes, zeiharka eta guneka errotik moztuz, ezarri du bere
|
lagun
eta amodio aurkakoa, zebra baten itxuran.
|
|
|
— Oihanak fama gaiztokoak dira... ezagutzen ditut ongi, eta eguzkia itzalita ez naiz han sekula menturatzen, salbu behar beharretan. Kasu egizu, Tiber, ez natzaizuke deusetan
|
lagun
...
|
|
|
Marti zapatagilea, gizon malerus eta pobre bat zen. Andere
|
laguna
galdu zuenetik, gaitz guziak jasaten zituen: euriteak egur meta joan zion, babazuzak bere uzta mendrea xehatu, behi bat hil zitzaion, ahuntza otsoak jan, zerria eritasunak eraman eta azeriak oilategia hustu zaion.
|
|
|
Orduan, epaitegia plantatu bezain laster, Gorrailen aurkako haitada erraldoi bat altxatu zen. Beltzaran, Otsogris, Horrazar, Tiber, Adore xakur gaixoa, Lotsati erbia, Lumabeltz, Kantagora, Pinta eta bere
|
lagunak
, Kirikiri ttirritta, Marrakos atzarra artino, denak Gorrailen aurka oihuka hasi ziren.
|
|
|
Behin bere partea hartzen zuen, gero Otsame bere eme
|
lagunarena
, eta azkenik, beti ondotik zuen bere otsokume troparena, zazpi artino ikusi baitizkiot! Eta ene aldia heldu zelarik, hezur karruskatu batzuk zaizkidan bakarrik gelditzen, eta hola ados izan behar ez banituen laido eta kolpeak jasan nahi.
|
|
|
— Ene Jaun maitea, murmurikatu zuen Erreginak bere
|
lagunari
, holako aberastasunak ez dituzu uzten ahal besten eskuetan, zureetan behar daitezkeenak dira.
|
|
|
— A! Sasigaitzeraino zuetarik norbait jin baledi, ene eme
|
lagun
maiteari kontatzeko hemen pasatu diren guziak, esker nezake gogotik... Dauztiri eta Marrakos adibidez, lagunkide galantak nituzke.
|
|
|
— Aizu! Marrakos,
|
lagun
!
|
|
|
— Dauztiri, zion Marrakosek, zatoz ene
|
laguna
, joateko ordua dugu. Bidea luzea da eta ibiltari urria naiz.
|
|
|
— Baina, ez ote dut entzun
|
lagun
deika. Norbaitek min hartu ote du?
|
|
|
ene berriz ikusteko zorion ezustezkoagatik trenputxartu da ene Azelina maitea. Dauztirik uste izan du hila zela eta orduan du deitu
|
lagun
!. Baina, mendiko ur fresko tinta batzuk berpiztu dute laster.
|
|
|
|
Lagunaren
faltaz doi bat kezkatua, bidea hartu zuen Marrakosek.
|
|
|
— Esker mila,
|
laguna
.
|
|
|
— Ondikoz! Zer pentsatuko ote du nitaz Otsame ene
|
lagunak
–Eta zer aurpegi erakutsiko duket hemendik aitzina Erregearen Gortean?
|
|
|
Horra beraz, bidean, osaba ilobak elkarrekin trostan eta ez uste bezain
|
lagunak
: Otsogris Gorrailek proposatu apairuaz baliatzeko paradaz kontent, eta Gorrail Otsogriseri egingo dion jukutri berriaz alai.
|
|
|
— Iloba maitea, utz zkitzu zure predikuak geroko eta hemendik ateratzen
|
lagun
nezazu.
|
|
|
— Ez banaiz tronpatzen, egin zuen bere boz eztiena erabiliz, zu zira Gorrail, nire
|
laguna
!
|
|
|
Otsogris eta Gorrail oihan hegiko bidexka hertsi batetik zebilen,, besoz beso,
|
lagun
giro ederrean. Larrazkenean gauden, oihanak horailtzen hasiak ziren eta gorputzarentzat nola izpirituarentzat airea garbi, arin, fresko eta pausagarri sentitzen zen.
|
|
|
— Eskainia zigun parada eder hortaz behar dugu baliatu, erran zuen Gorrailek, deliberoa bere
|
laguna
baino zaluago hartuz. Laborariaren zerriki hortaz jabetu behar gara; zure gosearen arabera janen duzu lehenik eta gero nik berdin egin dezaket.
|
|
|
Maniobra jarraiturik orduan zuen jauzi egin Otsogrisek, eta zerrikia eraman. Orduan, tiro baten histuan Gorrail korrika joan zen, bere
|
lagunaren
topatzera.
|
|
|
Egun batez, basoilar zelatan zegoelarik oihanean, Gorrailek ikusi zituen beregana heldu Jaurgoi lehoi erregea, Otsogris bere Gorteko Zaindaria
|
lagun
. Biak urrats berean zabiltzan eta solastatzen ziren goxoan.
|
|
|
Bere gaiztakeriez eta ene dohakabez jakinean zira, badakizu nola laborariaren xingar tegian, putzu hormatuan, antzara ehizen, arantxoko zepoan, eta azkenik Manta Zurien putzuziloan biziaren galtzeko arriskuan ezarri nauela. Baina, hori ez zaion aski, Otsame ene eme
|
lagunak
, erranen dizu nola, Gorrail tzar horrek topatzen duen aldi bakoitz, ele txarrez laidoztatzen duen. Gure umeak berak, ene otsokume gaixoak, ez dira haren irainen babesean.
|
|
|
— Ez, Errege jauna, baina ene eme
|
laguna
han zen, lekuko soila.
|
|
|
— Halere, zion Titazu ortzadarrak, Otsogrisek bere eme
|
laguna
laidoztatzeaz akusatzen du Gorrail, bere umeak gaizki tratatzeaz eta bera aldi bat baino gehiagotan hiltzeko unean ezartzeaz. Holako egitate txarrak gaztigatu behar dira, ez badugu nahi aitzina segi dezaten.
|
|
|
Halere, beren tinkaldi basatik atera zen, enganatu zituela... Eta erdi lasterka, erdi herrestan, Sasigaitzerat iritsi zen, behar zituen sendakin eta bere Azelina maitearen soleimenduak
|
lagun
han zuela bake eta pausu izanen.
|
|
|
Gogorki ahoskatu hitz horiek entzutean, Horrazar eta bere
|
lagunak
, ahalketurik burua apal, besten gibelean gorde ziren. Baina, Beltzaranek harroki erran zuen:
|
|
|
—Gorrail bezalako batentzat zer balio du auzitegi batek moztu zuen Harrabos zezenak, boz ozen batekin?... Abisa bedi eni edo ene
|
lagunen
erasotzen, ikusiko duzue berriz hasteko enbeiaren kentzeko nehoren beharrik izanen dudanez.
|
|
|
Erregearen erranetan fidatuz, bere
|
lagunaren
defentsa hartzerat saiatu zen Artase:
|
|
|
Halere, aitortu behar dut, bat baizik ez balitz izan hautatzeko, azeria zitekeela gehien bat" ordezkatuko" nuena ibilera heietan: hain zen abila, ameslaria, ele ederrez mintzo, non ene heroia zen eta ikastaldi arteko atseden aldietan hura nintzen ene haur
|
lagunekin
jostatzen nintzelarik.
|
|
|
— Hola bistan uzteko, ez ahal duzu bidaianten tentazioaren lotsarik, bereziki holako gosetea dabilelarik? Ez liteke zuhurrago lehen bai lehen jatea zure
|
lagunei
eta ahaideri gozarazteko?
|
|
|
urdaiazpikoak bata bestearen ondotik gakotik libratu zituen eta etxerat eraman. Azelina, bere
|
laguna
, beha zegokion Adargaitz eta Sasitrauka bere bi umeekin, ea zer ondorio izanen zuen ateraldi horretarik.
|
|
|
Mintzaldi horien denboran, oiloen dolua hain zen areagotu non Pinta trenputxartu zen eta bere hiru
|
lagunak
kasik era berean jarri, hegalak luzaran, zangoak xut, begiak zirurikan. Inguratu zituzten eta poliki inarrosiz, txapaka eztiki erabiliz, ur pixka bat bururat botatuz... azkenean Pintak begi bat zabaldu zuen, gero beste bat, hasperen luze bat atera...
|
|
|
Esporta, Korris eta Aztakarek berdin egin zuten... Orduan, zeinek bestea nola
|
lagun
eta kontsola ari ziren.
|
|
|
Azelinaren laguntzarekin, Gorrail poliki poliki Sasigaitzerat sartu zen. Han, bere eme
|
lagunaren
ardura eta atxikidurari esker, berriro zutitu zen.
|
|
2009
|
|
|
Nere hiru
|
lagunekin
jarri ginen, trunkoaren kontra bizkarra zanpatuz. Gure gorputzek aitzaki guziak onak zituzten elkar ukitzeko.
|
|
|
Tartezka aipatzen dugu hartaz, eta leno bezin salbaia omen da, inoir ez hurbiltzen utziz. Aski ongi estimatzen dute bere laneko
|
lagunek
, baino sobera lotsatia dela diote denak.
|
|
|
Erran duten bezala, nere laneko
|
lagunekin
tartezka ateratzen ginen larunbate arratsetan. Eta behin, biek kafe batean ginenean, ikusi genuen filmaz kondatzen, hor sartzen dire lagun tropa bat, boza altokoak eta irri usu.
|
|
|
Erran duten bezala, nere laneko lagunekin tartezka ateratzen ginen larunbate arratsetan. Eta behin, biek kafe batean ginenean, ikusi genuen filmaz kondatzen, hor sartzen dire
|
lagun
tropa bat, boza altokoak eta irri usu. Gu iskin batean banakatuak ginen eta ez ziguten kasorik eman. Te, nere kusina da horietako bat.
|