|
2022
|
|
|
Nahiz lehenagotik ere ikustez ezagutzen nuen, politikaren alorrean denek dakigun euskal militante suharra baitzen, eta garai batean Ekaitza aldizkariaren publikazio zuzendaria ere. Pastoraletan ere urte oroz
|
ikusten
nuen bere argazki tresna eskuetan. Eta nola ez, Bortükariak elkarteak antolatzen zuen Zuberoan gaindiko mendi ibilaldietan, Allande mendizale suharra izaki.
|
|
|
Sarako Biltzarrean erran zidan Allandek, Jean Lahargou zenak zuela Herria astekarira hurbilarazi. " Gizon hori miresten nian, nonahi
|
ikusten
nian, kultur elkarretaratze handi guzietan, Herri Urrats, Nafarroaren Eguna, pastoral edo beste, mahai ttipi batean pausatuak zituen Herria astekariaren aleak zabaltzen, eta ahal bazuen bakoitzaren izen helbideak hartzen, horien harpidetzeko xedez". Horrela zuen Allande Herriaren saretara" bildu".
|
|
|
Eta zenbait urte laburrez artoski jo zuen kazetaren itxura hobetzeari, kazetaren ezagutarazteari. " Nork ez du
|
ikusi
gure Lahargou bertsularietan, antzerki, kirol edo kristau bestetan, Herria azaoa besoan?" zioen oraino Emilek. Zerbitzu horien guzien ordaintzarik sekula onartu gabe.
|
|
|
Atarraztar merkatariak ohartu egin di ra, gutxi edo aski, euskaraz karrikan hitz egitea" lotsagarria" zen garai haiek atzean daudela, euskarak, nola edo hala, bere duintasuna berreskuratu duela. Ez bakarrik, Hego Euskal Herriko euskaldunak etortzen
|
ikusi
baitituzte, bai ordea, Ipar Euskal Herriko euskaltasuna zein abertzaletasuna sendotu egin
|
|
|
Irmotasunez jokatu genuke pastoralak bezalako abaguneetan behintzat, zinez harrigarria iruditzen baitzait euskarazko kultur sorkuntzaren adie raz garri bat izan behar lukeen
|
ikus
entzungai hau erdaraz moldatu dadin.
|
|
|
Badirudi —eta hau ere uste dut jada adierazi dudala— euskararen egoera nolabait" hobea" zela haren alde gogor borrokatu behar zen garai haietan. Haatik, borroka garai horietara, beharbada, itzultzeko unean gaude,
|
ikusiz
Frantziako Estatuaren aldetik itsuke riaren jarreretara berriro lerratzeko joerak daudela. Ikastolen aldeko urratsak egin dituzten tokiko botereen aurka egiteak, hizkuntza gutxituen Europako hitzarmenaren izenpetzea berresteari oraindik ere uko egiteak eta, orokorki, Paris aldetik ufatzen sumatu daitekeen jakobinismo berrindartu baten haize beltzak...
|
|
|
Gaur egun, euskararen gutxiesle handienetarik agertzen direnak tokiko hau tetsi batzuk dira, auzapez nahiz zinegotzi batzuk. Gure hizkuntzarekiko axo lagabezia horren agerpen agerizkoenak karrika edo bide bazterretan
|
ikus
di tzakegu, hots, herri batzuetan jarrarazi dituzten etxaldeen edo auzoen izenen idazkerarekin. Itsuskeria edo itsukeria... ez dakit zein den hitzik egokiena, eta
|
|
|
Egia aitortzearren, Urdatx Santa Grazi ko udalaren euskararekiko ezaxola —etsaigoa ez esatearren— denen jakinean izanda, nolabait harritzekoa zen ere euskararen plazaratzeko erabaki ho ri hartzea! " Euskarazko" seinale horiek
|
ikusi
eta, dena den, begi bistakoa geratu da euskaldun batzuk —Urdatx Santa Grazin gehien gehienak halakoak baitira, baita udal zinegotzien artean ere— izan daitezkeela euskararen etsai zorrotzenak. Seinale horiek, beraz, ahoskera batekoan eginarazi dituzte eta oro har frantsesaren idazkeran oinarrituz.
|
|
|
Euskararen inguruko" giro on" horren mugak edo itxurazko izaera, dena den, udal batzuek hartutako makurbide horiez kanpo ere
|
ikus
daitezke. Hala, afixa edo kartelen kasuan, Zuberoan gaur egun oso oso gutxi baitaude euskaraz zerbait agertzen dutenik... euskal kantari edo soinulari talde izen batzuk edo kantaldi nola talo eta xingar —hori ez delarik zubereraz ere gainera! — bezalako hitzak ezik!
|
|
|
Hala, afixa edo kartelen kasuan, Zuberoan gaur egun oso oso gutxi baitaude euskaraz zerbait agertzen dutenik... euskal kantari edo soinulari talde izen batzuk edo kantaldi nola talo eta xingar —hori ez delarik zubereraz ere gainera! — bezalako hitzak ezik! Euskaraz bakarrik dagoen festa edo ikusgarri iragarpen afixarik ia ez da
|
ikusten
gaur egun, eta zinez elebidun izan daitekeenik ere oso gutxi. Alta, Xiberoa Herri Alkargoa erkidego publikoa saiatu da euskara karteletan agertze
|
|
|
Ate joka ari zaigun 2014 urte honetan, bi pastoral paratuko eta
|
ikustera
emango dira Zuberoan. Alabaina, joan zaigun 2013 honetan ere hala gertatu da, Sohüta herriak oholtzaratu duen René Cassin trajeriaz gain, Mixel Etxekopar irabarnetarrak idatzitako Ederlezi pastorala ere ikusgai egon baita.
|
|
|
jende anitzek uste dutela pastoralaz zerbait dakitela, ezer gutxi dakitelarik ordea... Udan ematen diren trajeria horien
|
ikustera
datorren jendetza handiaren artean egonda edo pastorala eman osteko azalpen edo iritzi trukatzeetan, sekulako astakeriak entzun daitezke, kasu gehienetan, egia esan, euskaraz gutxi dakitenen edo euskal kulturaren mundutik aski aldenduak direnen ahotan entzuten direnak. Bai, nonbait arazoa da pastoralen jarraitzaileen kopurua horrela handitu egin dadin, euskal kulturaren ezagupena eta bizipenak nabarmen gutxiagokoak direlarik.
|
|
|
Satan dantzariak, ostera, mutilak izango dira. Idazle eta errejent baten hautuak dira, beraz, pastoralaren
|
ikusteko
eta ikustera emateko era baten
|
|
|
Satan dantzariak, ostera, mutilak izango dira. Idazle eta errejent baten hautuak dira, beraz, pastoralaren ikusteko eta
|
ikustera
emateko era baten
|
|
|
Errespetagarriak dira, eiki, eta ikusleari uzten zaio azken hitza.
|
Ikus
leak, hain zuzen, udan baino kopuru txikiagoan izan daitezke apiril bukae rako larunbat arrats edo igande batean, baina kontu horrek ez du funtsezko garrantzirik batere, zeren eta, Jean Mixel Bedaxagarren iritziarekin bat nato rrelarik alde horretatik ere, ikusle kopuru handi batek ez baitu fro gatzen pastoral baten kalitatea...
|
|
|
Beste berezitarzün zonbait ere badira Züberoako mintzoan, hala nol a ahomintzoko H horik, Ü gisa ahozkatzen den hizkia edo letra, U ere badügülarik halere, eta azken aitzineko hizkin edo silaba delakoan zapatzea, beste eüs kaldünek, aldiz, azkenekoan zapatzen düelarik. Horik oro, nontik nahi den, mintzaje batentako aberastarzün elibat dira eta halagisa
|
ikusi
eta etxeki be har lirateke.
|
|
|
Haatik, euskara batuaren izan beharrak, ez lüke eüskalkien ahültzerik, non ez den desagertzerik, ekarri behar. Bestela, horrek erran nahi lüke eüskararen sendabide bezala
|
ikusirik
izan denak eüskararen abe ras tarzünak ehoko dütüala. Alta, jadanik erraiten ahal da holako zerbait agitzen ari de la.
|
|
|
Horrelako gauzetan
|
ikusten
da pastoralen inguruan gauza anitz aldatu direla.
|
|
|
Hor transmisiorik gabeko zerbait da, gainera, xiberotar anitz badira arizaleetan. Nik transmisio hori nabarmen
|
ikusten
dut, eta ez dut uste luzaz iraungo duenik.
|
|
|
Nola
|
ikusten
duzu euskararen egoera Xiberoan?
|
|
|
Kostaldeko pastoraletan
|
ikusi
da oraindik Xiberoan ez dena ikusi, hau da, errejenta edo zuzendaria emakumea izatea.
|
|
|
Kostaldeko pastoraletan ikusi da oraindik Xiberoan ez dena
|
ikusi
, hau da, errejenta edo zuzendaria emakumea izatea.
|
|
|
" Eskualduna" kazetako artikuluak eman dituzue liburuan. Artikuluon bitartez, garaiko gizartea ezagutzeaz gain, euskara eta ortografia nolakoak ziren ere
|
ikus
daiteke.
|
|
|
Bai, nahiz eta erran behar den kazetako bultzatzaileak eta jarduleak zuriak zirela, erlijioaren eta kontserbatismoaren aldekoak, baina bazuten hori, euskararen aldekoak ziren, atxikimendu hori argi
|
ikusten
da. Aldiz, gorri anitz eus kararen kontrakoak ziren, baina ez Bedaxagar.
|
|
|
Liburuko berezitasun bat da kronikak bi orrialdetan ematen ditugula, ezke rreko orrian jatorrizkoak agertzen dira eskaneatuta, orduko ortografian, eta, eskuinean, guk geuk eman ditugu egungo idazkeran. Horrek aukera ematen du
|
ikusteko
zer nolako aldeak izan diren euskara idazteko moldean. Gero, euskara polita da, aberatsa baina herrikoia; gaur egun ere atzematen diren esamolde batzuk ere badira, eta hori aberasgarria da.
|
|
|
Bada testu bat, bereziki garrantzitsua dena eta pastoralaz bere jakitatea erakusten duena. Ematen dituen datuak dira ustez nondik datorren pastorala, zein diren arauak, zein bilakaera
|
ikusten
dion... Jean Louis Davantek gauza bertsua egin du, baina frantsesez, Elkar argitaletxearekin.
|
|
|
Xiberotarrek euskara gehien irakurtzen dugu, hain zuzen ere, pastoraletan. Pastorala
|
ikusten
den momentuan berean, testua irakurtzeko.
|
|
|
" Iraultza eta bizi!", behar du.
|
Ikus
pegi hits eta ilun hori eskuin muturrak izatea, ontsa liteke, baina guk. Otoi!
|
|
|
Hautetsi izana zaitugunez, urte hauetan egitura berriak altxatzen
|
ikusi
duzu, Euskal Elkargoa, Euskararen Erakunde Publikoa...
|
|
|
Eta IK k eraman duen borrokaren ondorio ere bai. Baina guk
|
ikusi
ez genuen zepoa da hori: frantses sistemaren barruan gara beti, eta, hor," elebitasuna" da lelo nagusia.
|
|
|
Nola
|
ikusten
dituzu Zuberoatik Euskal Herriaren beste bi administrazio entitateak, EAE eta Nafarroa?
|
|
|
Harekin mahai baten inguruan biltzerik ez zegoenez —nik behintzat ez nuen lortu—, Zuberoako muinoetan, basoetan eta herri arteko bideetan elkartzen ginen tartean behin; baten eta bestearen berri ematen, zubereraz hau eta bestea nola esaten zen entzuten, eta politikari errepasoa egiten, beti jakin minez baitzegoen gauzak nola
|
ikusten
genituen mugaz bestaldeko kontaktuek.
|
|
|
Alabaina, egunkari bateko lana da egunero harremanean egotea erredakzioarekin, eta eguneko berri freskoenen berri biltzea, biharamuneko papererako idazteko –hori, Egunka riaren garaiko urteetan, gero berrien zirkulazioa azeleratu baitzen– Allande So carrosen kazetaritza lana etxetik egindakoa izan da, gehiena. Denborarekin, komunikazio teknologiak hobetzen
|
ikusi
zituen, eta horrek hainbat lan sinpli fikatu zituen.
|
|
|
Eta bere begiradarekin –hots, Euskal Herriko ikuspegiarekin– lantzen zituen gai haiek. Korsikako eztabaidak edo Belgikako gobernua osatzeko zailtasunak, adibidez, ez dituzte berdin
|
ikusten
Frantziako hedabideek. Horregatik ere, eta ez euskaraz irakurtze hutsagatik bakarrik, beharrezkoa ikusten zuen nazioarteko gai horiek lantzea.
|
|
|
Korsikako eztabaidak edo Belgikako gobernua osatzeko zailtasunak, adibidez, ez dituzte berdin ikusten Frantziako hedabideek. Horregatik ere, eta ez euskaraz irakurtze hutsagatik bakarrik, beharrezkoa
|
ikusten
zuen nazioarteko gai horiek lantzea. Hots, munduko berriak euskaraz irakurtzea hizkuntza askatasun bat izateaz aparte, askatasun politiko bat da herri honentzat.
|
|
|
Iparraldean, egitura horren ardiesteko eskubidea badugu eta honen ibilarazteko ahalak behar ditugu. Dena mugitzen ari den mundu huntan, euskal populuak bere leku osoa aurki dezan, egiazko autonomia bat federazio moduan antolatua den Europa batean
|
ikus
ginezake, kudeaketa klasikoaren gain lege egiteko ahalmena dituenak. Burujabetasuna berreskuratzeko bidean, hurrengo urratsa, autonomiarena izan behar luke.
|
|
|
Bizi politiko aberatsa ukan du beraz, haatik aberatsagoa du kulturakoa, bai idazle bezala, bai animatzaile urratsetan. Harrigarri da zenbat lan egin duen eta eginarazi, nagusiki Zuberoan, baina Zuberoatik at ere
|
ikusiko
dugun bezala. Sü Azia elkarteko ekintzaile nagusia genuen.
|
|
|
Irudi hori ezin dut baztertu, azeta bat bezala bizi baitzen, oso apalki, xuhurki, ene iduriko pobreki, bai jan edanetan, bai jantzian (gorbata ez ttattarrik ez diot
|
behinere
ikusi). Ez zuen jaun baten itxurarik, ezta nahi ere.
|
|
|
Alta bada, ez zen pertsona triste haietarik, alderantziz, mutil alaia zen, zirtolaria, ihakin eta imintzio egile trebea, maiz arrailerian eta txantxetan; ixtorio barregarririk bazuen ausarki zaku barnoi bezain kokillot batean, eta edonoiz bat ateratzen zizun harrigarriki. Maskaradetako beltzerian
|
ikus
nezake trajeriako urdinetan baino seguruago. Eta bizkitartean erraten zidan pastoral errej ent edo taula zuzendari lanetan hasteko gogoa zuela, holako guti baitugu, idazleak hogei bat garelarik, Etxahun Iruri mende laurden batez bakarrik egon ondoren.
|
|
|
Guhauk edonori ber laguntzak eginez, erran dezakegu:
|
ikus
arte Allande, betiereko bortu goran.
|
|
|
Allande Sokarros etaz dütüdan oritzapenek aspaldiko aroetara eramaiten naüe... Urte eta urte behar izan da lagün honen maskorraren pean zoin nolako süak igiarazten züan denmendren bat bada ere
|
ikusteko
. Egiaren erraiteko, ez dakit norbaitek kausitü düanez bere maskorraren elkaraztea edo bederen erreskiñatzea, zütüan bihotzminak eta barne ausnarketak mihi püntalat ekarreraz teko.
|
|
|
Hola nola, lagün baten etxean, Euskal Kultur astearen antolatzen ari ginelarik, berrogei lagünetarik batek, ahapeka erran zeigün: " So egizüe leihoaren gibelean norbait kukuxka ari zaigü!" Erran gabe doa segidan denak leiho hari so egin geneiola, jüsto
|
ikusteko
begitarte bat bertan desagertü zena. Bena segunda zonbaiten bürüan izigarriko flash argi batek denak txütiarazi güntüan eta zoin lehentaka kanporat elkarazi.
|
|
|
Allandek, alde batetik ikasleak beren hizkuntza berrian fidantxa harrerazten kausitzen züan eta gainera euskara hobetzen zeien (hiztegi xüxena erabilaraziz, aditz egokienak etb...). Ikasle eta erakasleeki mintzatüz, Gaü Eskolako nekeak
|
ikusiz
, hiztegi ttipi bat ere agerrerazi züan. Gisa batez Aita Junes Casenaveren ürratsak jarraikiz.
|
|
|
Ontsa oritzen niz, nola ikastaldi batean, pista jokü batetarik landa, Gaü es kolako ikasle eta erakasleak loriatürik ginen haier beha. Biren arteko konplizitatea
|
ikusi
behar zen hitz batetaz mintzatzen zirelarik. Erri karkaza bateki ürrentzen züan ondoko ikusbide hau Allandek bigabostetan aipatzen züan:
|
|
|
Hala ere militante güzi horien begietan, argi, alkartarzüna, anaitarzüna
|
ikus
ten ahal zen eta mila bederatzü ehün eta lautanhogeita hiruko agorrilaren zazpi hartan, Landesetan, lagün horietarik baten herexa har eta txakürrek ihiztekatü ondoan... desagertü zen edo xüxenago izateko, balinba desagerrazirik izan zen. Zerbait berriren jakiteko nahian, urteak igaran ziren eta Allande bilatze lan güzietan zen.
|
|
|
Mendi eta bortüen gainti kurritzea gustatzen zeion. Nor nahik beno hobeki ezagützen zütüan; ez haietaz zerbait irakurri edo pantailetan
|
ikusi
züalakoz bena bai kurritü zütüalakoz, artzaineki harremanetan sartü, kartieleko jenteeki mintzatü. IGN mapa eskü batean, makila bestean, zaküa bizkarrean eta argazki tresna soinean zoan gure bortükaria.
|
|
|
Nahiz eta xiberotarrari zinez etxekia izan, bazakian Allandek honen eremüa hertsi dela eta egün batez, nahiz eta euskalkia komunikazio tresna bezala etxeki eta garatü behar, idatzia eta mintzamena euskara batuaz egi tea beharrezko dela. Ützülpen lan parrasto bat, gehienak ordaintürik izan gabe, bere gain hartü züan eta Herri Alkargoa eta Aüzetxeetako idazki aministraziokoak euskara batualat moldatzeko behar gorria
|
ikusten
züan. Haatik, xiberotarrari, arau berrieki, izkiribüa baitezpada etxeki nahi zeion.
|
|
|
Ondorioz, güti jaten züan. Lagün hanitx harritü da bizpahiru egünentako ekarten züan anoa
|
ikusten
züelarik: ogi txoina erdi bat eta bizpahiru banana.
|
|
|
Getarian bada portu txiki txiki bat eta hemen topatuko ditugun ontsixkei agur eginda, aurrera jarraituko dugu, eguraldia egokia izanez gero, itsasoko fu nanbuluak diren surflariak
|
ikusteko
aukerarik izango dugularik. Xenda honetatik ibilita, ohartuko gara itsasertzeko landaredia ez dela batere urria, ez3 Artikulu honen erreferentzia Berrian:
|
|
|
donibane lohizunera.htm. jakinez hala pentsa bagenezake ere. Itsas pinuak
|
ikusiko
ditugu, jakina, baita sahats eta huntzosto mota batzuk eta sastraka oparo bat ere.
|
|
|
Jean Louis Davant idazle eta euskaltzainak paratutako pastoraleko testuan, go rri horiek, frantsesek alegia, adierazten zituztenek bazuten zer haserretzerik eta aurkako oihuak pizterik. Alabaina, egia da ere pastoralak azken hamarkade tan pizten duen arrakasta jendetsuak publikoa eraldatu egin duela, eta gaur egun trajeria baten
|
ikustera
datozen askok ez dituztela horrenbeste ezagutzen Zuberoako herri antzerki zahar horren kodeak.
|
|
|
uztailaren 30ean, 20:30etik haste, eta abuztuaren 1eko eta 8ko igandeetan, 15:30etik harat. Izurriak sortutako egoerari aurre egiteko neurriek beharturik, orduan ere mila
|
ikus
le baino gehiago da onartu. Hobe, beraz, urrundik etortzeko asmo tan direnek lekurik baden edo ez den berri hartzea, helbide elektroniko ho netara mezua bidalita:
|
|
|
Bena kasü... planeta orano hor gainti izatez osagarri segürtantxa neürriek iraüten düe eta emanaldikal ez date 1.000 jente beno haboro biltzen ahal jargietan!... Horrek erran nahi dü sartzeak fite saldürik diratekeala eta Züberoatik kanpo pastoralaren
|
ikustera
jin geietan direnek hobe düela lehenago berri hartzea lekürik baratzen den ala ez. Arren, gain gainetik aholkatzen da hortaz segürtatzea, helbide elektroniko hontara mezü baten igortez:
|
|
|
Hona, arren, Abdelkader trajeriaz jakinbehar zonbait... bena berriz ere ori tarazten dügü
|
ikustera
jin geietan direnek hobe düela lehenago segürtatürik sartzeko paradarik badükeala... trajediarik ez heltübada bena atsakaberik pürü ez dezaen egart!
|
|
|
Esküetan düzün libürüa ez zen inprimazeko aitzin
|
ikusirik
.
|
|
|
Beste euskal herrialdetako euskaldun guztientzat arauzko direnak guretzat ere erregela izan zitezen, besterik ez. Ezen, ikastoletan, gau eskoletan, he dabideetan, itzulpengintzan edo plazaratu beharreko edozein idazlanetan jarduten dugun Zuberoako euskaldun alfabetizatuentzat zinez mingarria zen
|
ikustea
Euskaltzaindiak zubererarekiko eta, batez ere Zuberoako herrien idazke raren kontuarekiko zeraman jokabidea.
|
|
|
Beraz, idazkerak behar zuen ahoskeraren arauei egokitu eta ez alderantziz. Zein hizkuntzatan
|
ikusten
da holako araurik finkatzea. Pentsa dezagun, esaterako, frantsesari aplikatzea sasiarau hori...
|
|
|
Alabaina, zin zinez ho ri pentsatzen dutenez ez bada ziurtatzen ahal ere, euskararik ez jakitea dolugarritzat daukate eta minez bizitzen dutela aitortu digute batzuek. Ikastea, haatik, oso neketsutzat
|
ikusten
dutela gaineratu digute, denbora eskasia ai tzakiatzat harturik, kasu gehienetan. Horra Mauleko egoera eta tamalgarria bada ere, ulergarria da behintzat, Mauleko bizilagun ugari —eta merkatari gutizge hienak— kanpotik etorritakoak baitira.
|
|
|
Hemen lau artikulu argitaratzen ditugu, bi pastoralei buruz. Irakurlearentzat parada izanen da
|
ikusteko
nola Allandek ongi idazten zuen zubereraz, zuberera sotil eta aberats batez.
|
|
|
Lehen artikuluan 2019ko Pagolako Domingo Garat pastoralaren azken mustraka azaltzen du, beti irakurleari pastorala
|
ikusteko
gogoa ematen eta kasu hone tan Domingo Garat pertsonaia nagusiaren bi aldeak erakusten, euskalduna eta frantsesa.
|
|
|
Beñat Espil zuberotarrak bere lekukotasuna" Militantziak bizitza hartü deit" deitu du, Argia astekarian agertu zen elkarrizketan Allandek erran zuena baliatuz. Bai, hau da
|
ikusi
dugun Allanderen ezaugarrietarik bat. Bizitza osoa euskarari eta Euskal Herriari eman die.
|
|
|
Peio Jorajuria Herria astekariaren arduradun ohiak xehetasunez erakusten di gu aldizkari horretan Zuberoak izan zuen eta duen lekua eta izan zituen azken berriemaileak, Jean Louis Davant, Panpeia Etxebarne eta azkenik Allande 2016tik 2021era, gorago
|
ikusi
dugun bezala. Peiok kontatzen digu ere nola Herrriaren harpidedunak guti diren Zuberoan, zer ekimenak eraman zituzten zuberotarren ikusmoldeak ezagutzeko, Herriara zer berri mota eta nondik etortzen diren Zuberoatik, berri orokorrak nagusiki (pastorala, maskaradak...), no la ere Allande abertzale ateoak Herria astekari katolikoan idazten ahal zuen.
|
|
|
Aroa oso egokia zegoen, hodeien artean ezkutaka bait zebilen eguzkia eta haize fresko batek berotasun oso egoki bat atxiki bait zuen hiru ordu t’erditan zehar. Eguraldi honekin erabat ongi konpondu ziren bigarren emanaldi honen
|
ikustera
etorritako 2500 so egileak eta santagraztar aktoreak berak.
|
|
|
lehenean Allandek berrogei bat urtez argi taratu zituen artikulu edo liburu zati hautatuak proposatzen ditugu, bigarrenean Allande ongi ezagutu zutenen lekukotasun batzuk. Banan banan
|
ikusiko
dugu zein diren testu horiek eta nola Allanderen lan ugari, ezberdin eta baliagarriak laburbiltzen saiatzen diren. Helburu nagusia da berrogei bat ur teko ibilbide emankor eta etenik gabeko horri ikuspegi orokor bat ematea.
|
|
|
• Ezinezko igoera: Gure ibilbide hau abiatzen den gunearen beste aldean, apur bat ekialderat, malda oso aldapatsu bat
|
ikusten
ahal da, eta, honetan, zantzu nahiko bitxiak, zerbait honen gora igo balitz bezala. Hain zuzen, motorrak dira igotzen patar beldugarri honen gora, urtero irailaren lehen aste amaieran.
|
|
|
Ikertze beharrik ez zen, azkenean, Züberoan eüskara zer traza txarrean den
|
ikusteko
. Aski da herrietan, karrikan, salgünetan, bilküretan kurritzea edo agitzea, ohartzeko zonbat nahi güti direla eüskaraz ari direnak, eta zoinahi adinetan funtsean.
|
|
|
Egia da, han hor kurritzearekila, bazterrak xahü eta ontsa etxekirik bezala begibistalatzen zaizküla. Soroz eta alorrez beztitürik dira, kabaleak alhan
|
ikusten
dütügü, eta lür eremü auherrak edo tartak hartürik direnak oso bekan dütügü.
|
|
|
" xurien" botzeramaile sütsüa baratü beitzen hastetik ürrentzeala. " Go rriak" hügün zütüan, gisa hortarako
|
ikusten
zütüanak oro gaitzesten eta laidostatzen zütüalarik.. eta ez güti! Harentako," gorriak" ziren kargülantak, errejent/ errejentsak lehen lehenik, Parisen poterean zirenen alteko depütatü eta senatürrak, kartielekoak edo beste, bai eta harginbeltz edo framazuak ere.
|
|
|
Hala, eüskararen galarazteko eginik izan diren ürrats eta jokamoldeen aipatzean, üdüri lüke Ziberoko Egünariaren artikülü elibatetako zati zonbait orai düala güti izkiribatüak direla...! Bai, argi da urtekari honen egileak eta irakurleak eüskararen altekoak zirela... bena beti ere errelijionearekin üztartürik
|
ikusten
züelarik. Eüskaldün fededün zirela erraiten ahal da, düdarik batere gabe.
|
|
|
Ülüntzean abiatzen ginen eta orenak igaraiten ebilten. Behin, orit niz, Bizkarzerik (Orri kantüan), Iruña San Ferminetako sützarrasta edo süziriak
|
ikusirik
.
|
|
|
· Atharratze Sorholüzen, 4.500 jente Jean Pitrau pastoralaren
|
ikustera
jinik.
|
|
|
Allanderekin elkar topatzen ginuelarik, beti erraten zidan, eskua kopetara ekarririk: " Ai, hi
|
ikustean
beti heldu zaidak gogora aspaldiskoan ez dutala deu sik igorri Herriara, ahalketzen nuk". Ene aldi oroko erantzuna:
|