|
2023
|
|
|
|
Hiru
Lurralde Historikoetan ere, Foru Aldundiek foru arau lerruneko arauak eman ditzakete (TFAOren 8 artikulua) presazko arrazoietan oinarrituta ala tributu arauak ezartzeko edo egokitzeko. Legegintzazko Dekretuen eta Lege dekretuen antzera, honako arauak ematen dira Lurralde Historikoaren arabera:
|
|
|
|
Hiru
Lurralde Historikoetan, erregelamenduak emateko ahalmena Foru Aldundiari dagokio. Foru arau fiskalak betearazteko eta garatzeko ematen diren erregelamenduek hartzen dute Foru Dekretuaren forma xedapen bihurtzen direnean (TFAOren 4 artikulua).
|
|
|
Tributuen arloan ohitura aplikatu ahal izateko,
|
hiru
baldintza bete behar dira: 1) kasuari aplikatzeko moduko legerik ez izatea; 2) ohitura hori moralaren edo ordena publikoaren aurkakoa ez izatea; eta 3) ohitura hori egon badagoela frogatzea.
|
|
|
Lurralde erkidean, legeak eta tributuetako gainerako arauak argitzeko edo interpretatzeko xedapenak Ministroak eman ditzake, eta Tributuen Zuzendaritza Nagusiak ere; TFAOetan, eskumen hori Ogasun Saileko Diputatuari dagokio, modu esklusiboan. Lurralde erkidean Estatuko Aldizkari Ofizialean argitaratuko dira eta
|
hiru
Lurralde Historikoetan, bakoitzaren Aldizkari Ofizialean. Edozein kasutan, agindu interpretatzaileak Tributu administrazioaren organo guztientzat lotesleak izango dira.
|
|
|
2) Tributuen Foru Arau Orokorrek eta Lege Orokorrak
|
hiru
tributu mota arautzen dituzte: zergak, tasak eta kontribuzio bereziak.
|
|
|
Tributu batek ezin du arrazoirik gabeko edo debekaturiko bereizkeriarik egin, alegia, tributuaren egiturarekin bat ez datorren bereizkeriarik. Tratamendu desberdina irizpide objektibo eta arrazoizkoetan oinarrituz gero, berdintasun printzipioarekin bat dator
|
hiru
baldintza betez gero:
|
|
|
Ondore praktikoei begira, beraz, esan daiteke bost lurralde fiskal daudela: lurralde erkidea, Bizkaia, Araba eta Gipuzkoa (azken
|
hiru
horietan Ekonomia Itunak eraentzen du), eta Nafarroa (bere Ekonomia Hitzarmenarekin).
|
|
|
Konstituzioaren 31.3 artikuluak dion moduan, tributuaren oinarrizko osagaiak legez arautu behar dira, izaera publikoko ondare prestazioak direlako. Hortaz, legea da Zuzenbideko iturririk nagusiena tributuen arloan(
|
hiru
Lurralde Historikoetako Foru Arauen kasuan izan ezik).
|
|
|
Tributu berean ere horrelakoak gerta daitezke. Zerga bakarra badirudi ere, Ondare Eskualdaketa eta Egintza Juridiko Dokumentatuen gaineko Zergak
|
hiru
figura biltzen ditu bere barne, hiru zerga egitate ezberdinak ukitzen baititu: kostu bidezko ondare eskualdaketak, sozietate eragiketak eta egintza juridiko dokumentatuak.
|
|
|
Tributu berean ere horrelakoak gerta daitezke. Zerga bakarra badirudi ere, Ondare Eskualdaketa eta Egintza Juridiko Dokumentatuen gaineko Zergak hiru figura biltzen ditu bere barne,
|
hiru
zerga egitate ezberdinak ukitzen baititu: kostu bidezko ondare eskualdaketak, sozietate eragiketak eta egintza juridiko dokumentatuak.
|
|
|
Ordezkoak, bada, oinarrizko
|
hiru
ezaugarri ditu. Lehenik, ordezkoa tributuaren prestazio material zein formazkoak betetzera behartuta dago.
|
|
|
Antzekoak izan arren, tresna bi horiek ez dira ordezpen kasuak. Atxikitzaileak ere ordezkoaren
|
hiru
eginbehar hauek ditu: atxikitzea, aitortzea eta atxikipena Ogasunean sartzea.
|
|
|
Jarauntsia, beraz, administratu behar da. Demagun errentamenduan ematen den lokalaren titularra hil dela, eta bere testamentuan lokala
|
hiru
seme alaben artean izatea agindu duela, hiru zati berdinetan bakoitzarentzat. Behin jabe errentatzailea hil eta gero, errentariak alokairua ordaintzen jarraituko du eta horren gaineko Balio Erantsiaren gaineko Zerga.
|
|
|
Jarauntsia, beraz, administratu behar da. Demagun errentamenduan ematen den lokalaren titularra hil dela, eta bere testamentuan lokala hiru seme alaben artean izatea agindu duela,
|
hiru
zati berdinetan bakoitzarentzat. Behin jabe errentatzailea hil eta gero, errentariak alokairua ordaintzen jarraituko du eta horren gaineko Balio Erantsiaren gaineko Zerga.
|
|
|
Jarauntsia onartu arte, bada, jarauntsi onartu gabea Balio Erantsiaren gaineko Zergaren subjektu pasiboa da eta zerga hori ordaindu behar dio Ogasunari. Alokairu bezala jasotako kopuruari dagokionez, jaraunsle bakoitzari egotziko zaio
|
hiru
zati berdinetan Pertsona Fisikoen Errentaren gaineko Zergaren autolikidazioan.
|
|
|
jaraunsle bakoitzak errentariari alokairuaren heren bat kobratzea, edota jaraunsle guztien artean ondasun erkidegoa eratzea (eta alokairu osoaren gaineko ordainagiri bakarra hilero luzatuz). Bigarren kasu horretan, Balio Erantsiaren gaineko Zerga bakarra da erkidegoarenaeta alokairuaren etekinak
|
hiru
jaraunsleei egotzi behar zaizkie, bakoitzari heren bat (PFEZ) aurreko kasuan legez.
|
|
|
Lanbide ofizialean edo enplegua zein kargu publikoan ezin jardun izatea ezarri ahal izango zaie zehapen gisa. Zehapenaren iraupena
|
hiru
hilabetekoa izango da, gutxienez, hiru errekerimenduei erantzun ezean, eta hamabi hilabeterainokoa izan daiteke berrerotzea badago (arau hauste bera birritan gauzatzea lau urteko epean zehar. TFAOen 186.3 eta 190.3 artikuluak).
|
|
|
Lanbide ofizialean edo enplegua zein kargu publikoan ezin jardun izatea ezarri ahal izango zaie zehapen gisa. Zehapenaren iraupena hiru hilabetekoa izango da, gutxienez,
|
hiru
errekerimenduei erantzun ezean, eta hamabi hilabeterainokoa izan daiteke berrerotzea badago (arau hauste bera birritan gauzatzea lau urteko epean zehar. TFAOen 186.3 eta 190.3 artikuluak).
|
|
|
Zehapenei buruzko arauketa antzekoa bada ere, TFAOen eta TLOren arauketa alor honetan baditu ezberdintasun nabarmenak. Horrenbestez, liburu honen helburua aintzat hartuta eta liburuaren esparruari begiratuta, zehapenei buruzko azalpen guztiak emango ditugu TFAOen arauketa bakarrik erabiliz, eta
|
hiru
Lurralde Historikoetan TFAO garatzeko eman diren arauak27 erabiliz.
|
|
|
|
Hiru
Lurraldeetako TFAOek berariaz jaso dutenez, bi zehapen aldi berean ezin daitezke aplikatu, graduazio irizpideen arloan ere ez: Egite edo ez egite
|
|
|
Arau hauste hau eta hurrengo artikuluarena errentak egozteko araubidean dauden erakundeentzat ezarri da, erakunde horien errentak eta kenkariak euren bazkideei" gardendu" egiten dizkiete. Zehatz esateko, halako erakundeak dira
|
hiru
Lurralde Historikoen Sozietateen gaineko Zergaren foru arauetako VI. tituluko tributu araubide berezia aplikatzen duten Aldi Baterako Enpresa elkartea eta Ekonomia intereseko Elkartea. Erakunde horiek ez dute Sozietateen gaineko Zerga ordaindu behar Espainiako egoiliar diren bazkideei edo partaideei egotziko dieten zerga oinarriaren zatiaren gainean ezta kenkari eta konturako ordainketen gainean.
|
|
|
Epea berriro zenbatzen jarraituko da ebazpena eman denetik aurera. Salbuespenez, organoak edo Auzitegi Ekonomiko administratiboak ebazpena emateko
|
hiru
hileko edo urtebeteko gehieneko epea, hurrenez hurren, gainditu badu, orduan gehieneko epea igarotakoan jarraituko da zenbatzen. c) Ekonomia Ituneko Arbitraje batzordean gatazka aurkezteagatik. Epea berriro zenbatzen jarraituko da Batzordeak hartutako erabakia jakinarazi denetik. d) Zigor jurisdikzioari erruduntasun testigantza bidaltzeagatik edo Fiskaltzari salaketa aurkezteagatik.
|
|
|
Aurreko letretan aipatutako prozeduretako ebazpenen ondorioz, Tributu administrazioak administrazio egintza berria eman balu, eta prozedura horiengatik etetea gertatu izango balitz, orduan Administrazioak
|
hiru
hileko epea izango luke egintza emateko prozeduraren ebazpenetik zenbatzen hasita, zorra zehazteko ahalmena iraungi bada ere.
|
|
|
Artikulua irakurri eta gero, honako ondorio hauek atera ditzakegu: a) Delitua egitez aitorpena edo autolikidazio akastuna aurkezteagatikedo ez egitez aitorpenik ez aurkezteagatikgauzatu daiteke. b) Jokabide tipikoa ez da bakarra ezpada
|
hiru
jokabide dira: tributuen ordainketari iruzur egitea, itzulketak bidegabe lortzea eta onura fiskalak legez kontra hartzea. c) Iruzurra egin dakioke Administrazio guztien Ogasunari, hots, Estatukoari, autonomia erkidegokoari, Toki administrazioari eta, jakina, Foru administrazioari (baita Europar Batasuneko Ogasunari ere, 3 lerrokadan berezitasun batzuekin). d) Zigorgarritasunaren gutxieneko kopuru objektiboa ezarri da:
|
|
|
Jokabidearen osagai objektiboa osatuko da zigorgarritasunaren gutxienekoarekin,
|
hiru
jokabideetan berdina dela: 120.000 eurokoa; hortik behera, administraziozko arau haustea gauzatu daiteke baina ezin da Ogasun publikoaren aurkako deliturik izan.
|
|
|
diru-laguntzak edo laguntza publikoak lortzeko eskubidea galtzea eta onura nahiz pizgarri fiskalak edo Gizarte Segurantzakoak gozatzeko eskubidea galtzea. Tipo orokorraren kasuan,
|
hiru
eta sei urteen artekoa da zigor osagarria, eta tipo astunduan, lau eta zortzi urteen artekoa.
|
|
|
Eta lehenago ikusi ditugun zigor osagarriak: diru-laguntzak edo laguntza publikoak lortzeko eskubidea galtzea eta onura nahiz pizgarri fiskalak edo Gizarte Segurantzakoak gozateko eskubidea galtzea,
|
hiru
eta sei urteen artean.
|
|
|
Kudeaketa, ikuskapeneta bilketa organoen arteko bereizketak badu oinarri historikoa esan bezala, organo horiek tributuen aplikazioan sartzen diren
|
hiru
administrazio jarduerak gauzatzeko ardura dute. Egun gaindituta dagoen sistema batean, tributu prozedura aitorpenaren bidez hasi ohi zen, eta zorra likidatzeko eginkizuna kudeaketa organoena zen; tributua egiaztatzeko eginkizunak, ikuskaritzarenak; eta zorrak kobratzekoak, organo zerga biltzaileenak, aurreko jarduketatik lokabe.
|
|
|
TFAOetan jaso diren kudeaketa sistemak
|
hiru
modalitate hauetan oinarritzen dira: a) Autolikidazioaren sistema, ohikoena egun. Subjektu pasiboak berak, betebeharra zenbatzeko garrantzitsuak diren inguruabarren berri eta zerga egitatea gauzatu duelaren berri Ogasunari emateaz gain, datu aitortuak kalifikatzen ditu Zuzenbidearen arabera eta betebeharra zenbatzen du.
|
|
|
Sistema horiek abiaburu izanik,
|
hiru
lurraldeetako TFAOek prozeduren multzoa arautzen dituzte (Arabako eta Gipuzkoako TFAOen 118 artikulua eta Bizkaiko TFAOren 120 artikulua). Prozedura horien azterketa sakonagoa egingo badugu ere, orain zerrenda hori eskema moduan ekarri nahi dugu:
|
|
|
Horrez gain, urtebeteko zenbaketa bazter uzten du eta delitua zigortu daiteke behin iruzurraren zenbatekoak gutxienekoa gainditu duenean baldin eta delitua talde edo antolakunde kriminal baten baitan gauzatu bada edota egiazko jarduera ekonomikoan itxuraz ari diren pertsona edo erakundeek gauzatu badute, benetan inolako jarduerarik gauzatu gabe. Nolanahi den ere, iruzurraren zenbatekoa 100.000 eurotik beherakoa baina 10.000 eurotik gorakoa bada,
|
hiru
hilabetetik urtebete arteko espetxealdi zigorra ezarriko zaio edo iruzurraren zenbatekotik horren hiru halako arteko isuna; aurrekoaz gain, zigor osagarria ere ezarriko zaio, hau da, diru-laguntzak edo laguntza publikoak lortzeko eskubidea galtzea eta onura nahiz pizgarri fiskalak edo Gizarte Segurantzakoak gozatzeko eskubidea galtzea, sei hilabete eta bi urteen artean.
|
|
|
Horrez gain, urtebeteko zenbaketa bazter uzten du eta delitua zigortu daiteke behin iruzurraren zenbatekoak gutxienekoa gainditu duenean baldin eta delitua talde edo antolakunde kriminal baten baitan gauzatu bada edota egiazko jarduera ekonomikoan itxuraz ari diren pertsona edo erakundeek gauzatu badute, benetan inolako jarduerarik gauzatu gabe. Nolanahi den ere, iruzurraren zenbatekoa 100.000 eurotik beherakoa baina 10.000 eurotik gorakoa bada, hiru hilabetetik urtebete arteko espetxealdi zigorra ezarriko zaio edo iruzurraren zenbatekotik horren
|
hiru
halako arteko isuna; aurrekoaz gain, zigor osagarria ere ezarriko zaio, hau da, diru-laguntzak edo laguntza publikoak lortzeko eskubidea galtzea eta onura nahiz pizgarri fiskalak edo Gizarte Segurantzakoak gozatzeko eskubidea galtzea, sei hilabete eta bi urteen artean.
|
|
|
desegitea, jarduera etetea, lokalak eta establezimenduak ixtea, etorkizunean jarduketa jakin batzuk gauzatzeko debekua eta epailearen esku hartzea. Horiekin batera, diru-laguntzak edo laguntza publikoak lortzeko eskubidea galtzea eta onura nahiz pizgarri fiskalak edo Gizarte Segurantzakoak gozatzeko eskubidea galtzea, sei
|
hiru
eta sei urteen artean (ZKren 310.bis artikulua).
|
|
|
Administrazioak eskuratu edo eskualdatzen diren ondasun higiezinen balioaren berri emango du; balio hori loteslea izango da Administrazio eskudunarentzat, eta du balio handiagorik aplikatu. Lurralde erkidean, interesdunari balioa jakinarazi eta hurrengo
|
hiru
hilabeteetan zehar izango da loteslea; Bizkaian, hiri lurreko ondasun higiezinen balioa izango da esleitu beharreko gutxieneko balioa, abenduaren 3ko 163/ 2013 Foru Dekretua aplikatzearen ondorioz; Araban esaten denez, emandako balio hori kontuan hartzeko gutxieneko balioa izango da tributu bakoitzaren arauketak ezarritako lotura eta norainokoarekin; eta Gipuzkoan, gehienetan, katastro balioareki... Tributuei buruzko kontsulta idatziekin gertatu bezala, erantzunik ezak ez du ondoriorik sortzen.
|
|
|
Betebeharpekoek Administrazioari eska diezaiokete, tributu bakoitzari buruzko foru arauketak hala aurreikusten duenean (Sozietateen gaineko Zergan alderdi lotuen arteko eragiketetan, kasu), aurretiaz eman dezala tributu zorra eragin duten errenten, produktuen, ondasunen, gastuen eta tributuaren likidaziorako garrantzitsuak diren gainerako elementuen balioespena. Akordio horiek tributua aplikatu baino lehenagokoak izan behar dira beti eta lotesleak dira
|
hiru
urteko epean, gehienez, Administrazioarentzat. Akordioen aurkako errekurtsorik ezin da jarri, bai ordea, akordioa aplikatzearen ondoriozko egintzen aurka.
|
|
|
Aurretiazko tributu proposamenak sei hilabete (Araban
|
hiru
hilabete) igaro baino lehen ebatzi behar dira. Epe horretan ez onesteak ez dakar Administrazioak proposamenean adierazitako irizpideak eta zenbatekoa onartzea.
|
|
|
Prozedura iraungitzeagatik bukatu bada, Administrazioak prozedura berriro has dezake preskripzio epean zehar (edo iraungitze epean zehar, Bizkaian), hots, tributu zorra zehazteko ahalaren preskripzio epean zehar.
|
Hiru
Lurraldeetan prozedura amaituko da ikuskapen prozedura hasteagatik, egiaztapen murriztuko prozedura izan ezik eta Bizkaian soilik, egiaztapen laburtuko prozedura ere kenduta. Aurrekoez gain, Bizkaian eta Gipuzkoan, prozedura amaituko da egiaztapen mugatuko prozedura hasteagatik48 Bi lurralde horietan, gainera, prozeduraren iraungitzeepea eten daiteke egiaztapen murriztuko prozedura edo balioak egiaztatzeko prozedura hasteagatik, eta horiek amaitu arte.
|
|
|
Bizkaian, likidazioa aldatzeko formari eta moduari dagokionez, autolikidazioak eta behin behineko likidazioak berrikusteko prozedura izapidetu da nahitaez, jarraian aztertuko dugunez. Nolanahi den ere,
|
hiru
Lurralde Historikoetatik ezeinetan ezin daiteke behin behineko likidaziorik eman baldin eta aurreko likidazioa behin betikoa izan bada ezta egiaztapen mugatuko prozeduraren objektu izan diren elementu edo tributu49 Gero esango dugun moduan, halakoak egiaztapen mugatuko prozeduran edota, hala denean, ikuskapen prozeduran aztertuko dira. Gipuzkoako TFAOn salbuespen bat dago:
|
|
|
merkataritza ganberak, lanbideetako elkargoak, aholkulari fiskalen elkarteak, sindikatuak, enpresarien elkarteak, eta abar. Administrazioak jaso eta sei hilabete igaro baino lehen (Araban
|
hiru
hilabete igaro aurretik) erantzun behar die kontsultei, baina erantzun ezean ez dago ondoriorik. Epe horretan ez erantzuteak ez dakar Administrazioak kontsultan adierazitakoa onartzen duenik.
|
|
|
ez da berandutze interesik eskatuko prozedura ezberdinak ebazteko legez ezarri diren epeetatik gora Tributu administrazioa luzatu den denboran zehar, geroratzeko eta zatikatzeko eskaeretan (eta Bizkaian konpentsatzeko eskaeretan) izan ezik. Esaterako, Bizkaian horrela gertatuko da berraztertze errekurtsoa jarri denetik
|
hiru
hilabete baino gehiago igaro direnetik, edo urtebetea baino gehiago igaro denean erreklamazio ekonomiko administratiboa jarri denetik, kasu bietan aurkaratutako egintza etetea erabaki bada (TFAOren 232.4 eta 245.2 artikuluak). b) Likidazioa deuseztatu eta likidazio berria egiten denean. Halakoetan administrazio ebazpenak edo ebazpen judizialak ukitu ez dituen izapideak eta egintzak osorik gordeko dira.
|
|
|
Atal honetan beharrezkoak ez diren zailtasunak albo batera uzteko, foru arauketa bakarrik aintzat hartuko dugu; lurralde erkideko indarreko arauketa alboratuta ere,
|
hiru
Lurralde Historikoen artean diferentzia batzuk eta nabarmenak daude errekarguen oinarria zehaztu, tasak ezarri edota interesik gabeko epealdiak finkatzeko, baita aurreko epigrafean azaldu bezala Bizkaiari dagozkion berezitasunak ere.
|
|
|
Epez kanpo eta aurretiazko errekerimendurik gabe aitortzeagatik ezarritako errekarguak jorratzean aipatu ditugun arrazoi berdinak aintzat hartuta, betearazpen aldiko errekarguen zenbatekoa aztertzeko, baita ondoren jorratuko dugun premiamendu prozedurari dagokionez ere,
|
hiru
Lurralde Historikoen arauketa soilik aipatuko dugu, azalpenak hobeto uler daitezen.
|
|
|
Araban eta Gipuzkoan betearazpen aldiko
|
hiru
errekargu mota ezarri dira: betearazpen errekargua, premiamendu errekargu txikia eta premiamendu errekargu arrunta.
|
|
|
Ondasun eta eskubide enbargatuak besterenduko dira TFAOen 176 artikuluak arautu bezala. Artikulu horretan ezarri denez, hurrengo
|
hiru
bideetatik bat soilik erabil daiteke: enkantea, lehiaketa edo zuzeneko adjudikazioa.
|
|
|
Premiamendu prozedura hurrengo
|
hiru
bideetatik amaitu daiteke (TFAOen 177 artikulua): a) Zorrak kobratzen direnean.
|
|
|
Ondore horietarako, Arabako eta Gipuzkoako TFAOen 219 artikuluak, Bizkaiko TFAOren 220 artikuluak (eta TLOren 213 artikuluak)
|
hiru
administrazio bide arautzen ditu tributuen arloan, egintzak berrikusteko. Lehenengo bidea Administrazioaren ofiziozko bidea da akats oso astunak duten egintzen aurka egiteko (Foru Arauek eta Legeak dioten moduan, berrikuspen prozedura bereziak), horren barne zor ez diren sarrerak itzultzeko prozedura jorratzen delarik.
|
|
|
Hirugarren bide hori Finantza zuzenbidearen berezitasuna ez ezik, administrazio egintzak berrikusteko biderik erabiliena ere bada; horren bitartez administrazio bidea agortzen da eta Administrazioarekiko auzi jurisdikziora jotzeko bidea zabaltzen du. Errekurtso horiek aztertzeko, aintzat hartuko ditugu
|
hiru
Lurralde Historikoetan aplikatzen diren arautegiak soilik, alderdi askotan lurralde erkidean xedatutakoaren berdina izan arren.
|
|
|
Badago, egon ere, diferentziarik
|
hiru
Lurraldeetako arauketen artean: behin behineko likidazioa eman aurretik, likidazio proposamena aurretiaz jakinari behar den ala ez, alegazio aldia hasiz.
|
|
|
Balioespenak beste betebeharpeko batzuentzat ere ondorioak sortuko ditu. Halakoetan, betebeharpekoak
|
hiru
modutan erreakzionatu dezake: balioespenaren aurka ez eginez (balio berria bere aldekoa bada), horren aurka eginez, edota peritu tasazio kontrajarria berriro sustatuz (balio berria kaltegarria bada berarentzat), gorago azaldu dugun moduan eta balio berria lehenengoz aplikatu nahi denean edota balio horren berri ematen diotenean.
|
|
|
Aurrekoaz gain, Gipuzkoan jaso denez, ebazpen judizialak edo ekonomiko administratiboak egiaztapen jarduketak atzera eragiteko agintzen badu, jarduketak amaitu behar dira une hartan bederatzi hilabeteko epea osatzeko falta den epean, edo
|
hiru
hilabeteetan, halako epea laburragoa bada (TFAOren 133 artikulua).
|
|
|
Ebazpena jakinarazteko gehieneko epea
|
hiru
hilabetekoa izango da, errekurtsoa aurkeztu eta biharamunetik hasita. Ebazpena emateko gehienezko epea igaro bada baina berariaz jakinarazi ez bada, interesdunak errekurtsoa ezetsi egin dela ulertu ahal izango du eta erreklamazio ekonomiko administratiboa jarri.
|
|
|
Estatuan79 gertatu aldera,
|
hiru
Lurralde Historiko bakoitzean organo edo auzitegi bakarra dago erreklamazio ekonomiko administratiboak aztertzeko eskumenarekin. Modu horretara, Bizkaian eta Gipuzkoan Foru Auzitegi Ekonomiko Administratiboa du izena eta Araban, Organismo Juridiko Administratiboa.
|
|
|
Berraztertzean edo bide ekonomiko administratiboan aurkaratu den egintzaren betearazpena automatikoki etengo da interesdunak hala eskatzen duenean, baldin eta egintza horren zenbatekoa, eteteak sorrarazten dituen berandutze interesak(
|
hiru
hilabetekoa berraztertze errekurtsoan eta urtebetekoa erreklamazioan) eta etenaldia eskatzeko unean egon litezkeen errekarguak81 bermatzen badira. Araban eta Bizkaian, berraztertze errekurtsoa edo erreklamazio ekonomiko administratiboa garaiz eta behar den eran jartzeak aurkaratutako egintzaren betearazpena etengo du, inolako bermerik jarri gabe, baldin eta tributu zorra borondatez ordaintzeko aldian badago edo premiamendu probidentziaren aurkako errekurtso bat aurkeztu bada.
|
|
|
Salbuespenezko izaera duenez, Araban eta Gipuzkoan hamabost eguneko epea ezarri da errekurtsoa jartzeko, ebazpena jakinarazi denetik zenbatzen hasita, eta hilabeteko epea, gehienez, ebazpena emateko; epe horiek bateragarriak izan daitezke, estu estuan bada ere, Administrazioarekiko auzi errekurtsoa jartzeko bi hilabeteko epearekin, AdAJLren 46 artikuluak ezarri duen epearekin. Bizkaian, ostera, ez da halakorik gertatzen, deuseztatzeerrekurtsoa jartzeko epea hilabetekoa eta ebazteko epea
|
hiru
hilekoa baitira; horiek horrela, hala nahi izanez gero, bi errekurtsoak, deuseztatze errekurtsoa eta Administrazioarekiko auzi errekurtsoa, batera jarri lirateke. Ezin dugu ahaztu araubide horren zergatia:
|
|
|
Hasteko, kopuruari dagokionez, berandutza interesen zenbatekoa zehazteko
|
hiru
ezaugarri aintzat hartu behar ditugu: batetik, oinarria, bestetik, oinarriaren gainean aplikatu beharreko tasa, eta azkenik, ordainketa atzeratu den denbora.
|
|
|
Diruaren legezko interes tasa Estatuko Aurrekontu Orokorren legeetan ezarri ohi da, baina bada ohikoa ere Lege berean berandutze interesen tasa berariaz ezartzea. Berandutze interesen tasa
|
hiru
Lurralde Historikoen aurrekontuetako foru arauetan ere aurki dezakegu, baina urtarrilaren 31ko 14/ 1986 Konstituzio Auzitegiaren Epaiaren arabera, berandutze interes hori matematikoki bat etorri behar da Estatuak ezarritako tasarekin.
|
|
|
Gipuzkoaren kasuan, Ikuskaritzari buruz bakarrik hitz egiten da, prozedura hasteko nahiz txostena emateko. Kontrara, Bizkaian, ez dago bereizketarik eta Tributu administrazioaren edozein organok prozedura ofizioz has dezake; betebeharpekoa zein prozeduretan egon eta tributuak aplikatzeko prozedura horren arabera eskumena duen organoak prozedura hasiko luke(
|
hiru
Lurralde Historikoen TFAOen 163 artikulua).
|
|
|
Txostena, betebeharpekoaren alegazioak, ekarritako agiriak eta, hala denean, egindako frogen emaitza organo eskudunari bidaliko zaio (Araban Ogasuneko Zuzendariari, Bizkaian Tributu doktrinaren Batzordeari eta Gipuzkoan Batzorde Aholkulariari59) ebazpen proposamen arrazoituarekin batera. Organo horrek
|
hiru
hilabeteko gehieneko epea izango du zergapekoaren portaeran itzurpenik egon denez irizpena emateko. Epe hori dela-eta, jarduketen epea bidezko moduan eten dela uste da.
|
|
|
Epe hori dela-eta, jarduketen epea bidezko moduan eten dela uste da.
|
Hiru
hilabeteko epean organo eskudunak irizpenik ematen ez badu, jarduketek aurrera jarraitu ahal izango dute berariazko ebazpenari itxaron gabe eta, behar izanez gero, itzurpenaren aurkako klausularekin zerikusirik ez duten gainontzeko elementuen behin behineko likidazioa egin ahal izango da.
|
|
|
Arabako eta Gipuzkoako TFAOen 226 artikuluak eta Bizkaiko TFAOren 227 artikuluak ezarri dutenez, Tributu administrazioak, interesdunen mesedetan bakarrik, bere egintzak erreboka ditzake, tributuak aplikatzeko egintzak nahiz zehapenak jartzekoak izan. Egintzak irmoak izan daitezke ala ez, eta honako
|
hiru
kasuetan soilik erreboka daitezke: a) ordenamendu juridikoa modu nabarian hausten dutela uste duenean; b) norbanakoaren egoera juridikoari eragiten dioten eratorritako inguruabarrek agerian uzten dutenean emandako egintzaren desegokitasuna; c) prozeduraren izapidean interesdunen babesik eza gertatu denean.
|
|
|
Helburu horretarako, Gobernu zentralak urtero egonkortasunaren eta zorduntzearen helburuak zehaztuko ditu Administrazio publiko guztientzat, aribideko urterako eta hurrengo
|
hiru
urtetarako. Halako helburuak lotesleak izango dira Administrazioentzat, haien aurrekontuak egitean.
|
|
|
Aurrekontuak eratzen hasi aurretik, Gobernu zentralak aurrekontu egonkortasunaren eta Herri zorraren helburuak zehaztu behar ditu aribideko urterako eta hurrengo
|
hiru
urteetarako. Helburu hori zehazteko, gastu erregela, Estatuko Aurrekontuetako finantzazkoa ez den gastuaren muga eta Europako erakundeek emandako iritzi eta gomendioak aintzat hartuko ditu Gobernuak.
|
|
|
Estatuan, Konstituzioak erregela zehatza jaso du: " Gobernuak Diputatuen Kongresuan aurkeztu ditu Estatuaren Aurrekontu Orokorrak, aurreko urtekoak agortu baino
|
hiru
hilabete lehenago gutxienez" (134.3 artikulua), hots, urriaren 1a baino lehenago, ALOren 37 artikuluak dion moduan. Garai horietan hauteskundeak izan direnean, ostera, arau hori ez da bete.
|
|
|
Parlamentuko gainerako tramitazioari dagokionez, prozedura legegile arruntaren betekizunak gauzatu behar dira, zenbait berezitasunekin. Hasteko, aurrekontuen tramitazioak lehentasuna du Parlamentuan (beharbada lege proiektua onetsita egon behar delako ekitaldia hasi baino lehen, alegia,
|
hiru
hilabeteko epean). Horrez landara, osotasunaren gaineko eztabaidan horren helburua aurrekontu egoeren zenbateko osoak finkatzea da, Parlamentuko talde guztiek (Gobernukoa kenduta) aurrekontuak itzultzeko zuzenketa aurkezten dute, politika ekonomikoaren inguruko eztabaida orokorraren euskarri izango dena.
|
|
|
Urteko aurrekontua urte batzuetako aurrekontuen aurreikuspen batera sartu behar da, hurrengo
|
hiru
urteetako aurrekontuen egonkortasun helburua zehaztuko baita. Ildo horretatik, urte batzuetarako gastuen gaineko konpromisoa har daiteke, gehienez, hurrengo lau urteetako gastuen gainean (AFAOren 36 artikulua eta ALOren 28 artikulua).
|
|
|
a) gaia erabakitzeko funtsezkoak diren agiriak agertzen direnean, baldin eta agiri horiek aurkaratu den egintza edo ebazpena baino gerokoak izan badira, edo, bestela, haien garaian ezin izan baziren aurkeztu, eta okerren bat dagoela agertzen badute; b) egintza edo ebazpena ematean funtsezko eragina izan duten agiri edo lekukotza faltsuak badira, eta egintza edo ebazpen hori baino lehen edo geroago epai irmo bidez horrela adierazi bada; eta c) prebarikazio, eroskeria, indarkeria, iruzurrezko azpikeria edo zigortzeko moduko beste jokabideren baten ondorioz emana bada egintza edo ebazpena, eta epai irmo baten bidez horrela adierazten denean. Errekurtsoa
|
hiru
hilabeteko epean aurkeztuko da, agirien berri dagoenetik edo epaia irmo bihurtzen denetik zenbatzen hasita. Ebazpena emateko gehieneko epea sei hilabetekoa da (Bizkaian, urtebetekoa); epe barruan ebazpenik ez badago, erreklamazio ekonomiko administratiboetan gertatu bezala, errekurtsoa ezetsi dela ulertuko da administrazio isiltasunagatik.
|
|
|
Ebazpen judizialak formazko akatsak antzeman eta administrazio jarduketak atzera eramateko agintzen duenean, jarduketok atzera eramaten diren unetik sei hilabeteko epea igaro bitartean amaitu dira, edo
|
hiru
hilabeteko epean, azken epe hori luzeagoa bada. Estatu laguntzak berreskuratzeko prozedura berriro hasteko eskumena duen organoak espedientea jaso duenetik hasiko da zenbatzen epea.
|
|
|
...ban, 3/ 2004 Foru araua, otsailaren 9koa, Arabako Lurralde Historikoko Toki Erakundeen aurrekontuei buruzkoa; Bizkaian, Bizkaiko Lurralde Historikoko Toki Erakundeen Aurrekontuei buruzko abenduaren 2ko 10/ 2003 Foru araua; eta Gipuzkoan, 21/ 2003 Foru Araua, abenduaren 19koa, Gipuzkoako Lurralde Historikoko Toki Erakundeen Aurrekontuei buruzkoa. c) Gastuak baimentzeko araua da, Estatuaren gastuari
|
hiru
muga jartzen baitizkio: zenbateko, denbora eta kalitateari buruzko mugak. d) Sarrera publikoak kalkulatzeko balio du. e) Botere legegileak botere betearazleari egiten dion kontrol mota bat da, Estatuaren finantza jarduera osoa lege baten menpe jartzen baita.
|
|
|
Gastuari helduta, beraz,
|
hiru
sailkapen hauek egin daitezke:
|
|
|
Sailkapen ekonomikoaren ariora, gastuak
|
hiru
taldetan bana daitezke, laugarren taldea ere gehituko dugun arren: a) Eragiketa arrunten gastuak:
|
|
|
Gastuen kasuan bezala, sailkapen ekonomikoaren araberako
|
hiru
sarrera mota daude: a) Eragiketa arrunten sarrerak:
|
|
|
Estatuaren sektore publikoa
|
hiru
taldek osatzen dute: administrazio sektoreak, enpresa sektoreak eta fundazio sektoreak; Bizkaian, ostera, azken bi sektore horiek sektore bakarrera batzen dira.
|
|
|
Orokorrean, arau zehatz batzuk eraentzen dituzte finantza izaerako harreman eta errealitateak, baina arauok egoera jakin bati aplikatu behar zaizkio, kasuan kasuko ondore juridikoak lortzeko. Aplikazio prozesu hori
|
hiru
fasetan banatu ahal da: a) kasuari aplikatu beharreko araua bilatzea; b) arau horren eragingarritasuna ikustea, denboran zein lurraldean; c) arauaren esangura zehaztea (hots, araua interpretatzea).
|
|
|
TFAOen 11 artikulua (eta TLOren 12 artikulua) interpretazioei buruz ari da. Artikuluak
|
hiru
atal ditu: lehenengoak igortzen gaitu Kode Zibilak jasotako interpretazio irizpideetara; bigarrenak arauetan erabilitako terminoen esanahia nolakoa izan behar den aztertzen du; eta azkena agindu interpretatzaileei buruzkoa da, Tributu zuzenbidearen iturriak jorratu genituenean aipatu genuena bezala, arauak interpretatzeko edo argitzeko.
|
|
|
Errenta lortu duena (zerga egitatea) Zergaren subjektu pasiboa da eta zorra ordaindu behar du. b) Betebehar materialak ere badira konturako ordainketak egiteko betebeharra, aurreko betebeharretik lokabe. Modu horretara, enpresari indibidualak
|
hiru
hilerik behin ordainketa bat egin behar du PFEZren kontura; eta enplegu emaileak langileei hileko ordainsaritik kenduko die kopuru bat, Ogasun publikoan sartzeko. Kopuru horiek kendu ditzake betebeharpekoak (hots, langileak) berak ordaindu lukeen zergatik autolikidazioa egiten duenean. c) Tributua dela-eta partikularren artean sortutakoak daude, esaterako, atxikipenak egiteko beharra eta langileak atxikipen horiek jasateko beharra.
|
|
|
8) Araban
|
hiru
eskubide gehiago jaso dira: betebeharpekoa onustez ari delako presuntziorako eskubidea, tributuen zerga bilketaren zertarakoa ezagutzeko eskubidea, eta Tributu administrazioa objektibotasunez jarduteko eskubidea.
|
|
|
|
Hiru
Lurralde Historikoetan tributu itundua da, araugintza autonomoa duena.
|
|
|
|
Hiru
Lurralde Historikoetan tributu itundua da, araugintza autonomoa duena.
|
|
|
|
Hiru
Lurralde Historikoetan tributu itundua da baina Estatuak une oro ezarritako arau substantibo eta formazko arauen arabera ezarriko da.
|
|
|
|
Hiru
Lurralde Historikoetan tributu itundua da, araugintza autonomoa duena.
|
|
|
Zerga pertsonala eta subjektiboa da, pertsona fisikoek kontraprestaziorik gabe lorturiko errenta kargatzen duena, edo bestela esanda, dohain bidez lortutako errenta kargatzen duena.
|
Hiru
zerga egitate jaso ditu: " mortis causa" eskurapenak (jarauntsia, legatua, eta abar)," inter vivos" dohaintzak, eta hirugarrenaren mesedetan bizi asegurutik jasotako kopuruak.
|
|
|
|
Hiru
Lurralde Historikoetan tributu itundua da, araugintza autonomoa duena.
|
|
|
|
Hiru
Lurralde Historikoetan tributu itundua da baina Estatuak une oro ezarritako arau substantibo eta formazko arauen arabera ezarriko da, aitorpen ereduak eta ordaintzeko epeak izan ezik.
|
|
|
|
Hiru
Lurralde Historikoetan tributu itundua da baina Estatuak une oro ezarritako arau substantibo eta formazko arauen arabera ezarriko da, aitorpen ereduak eta ordaintzeko epeak izan ezik.
|
|
|
BEZak enpresako trafikoa kargatzen badu ere, OEEJDZak partikularren arteko trafikoa kargatzen du. Zergaren barruan
|
hiru
modalitate daude: kostu bidezko ondare eskualdaketak (ondasunen eskualdaketa, eskubide errealen, maileguen, errentamenduen... eraketa kargatzen dituena); sozietate eragiketak (sozietatearen desegitea, kapitala murriztea ekarpenak itzulita. kargatzen ditu); eta egintza juridiko dokumentatuak (egintzak eskritura publikoetan jasotzea, merkataritzako agiri batzuk egitea kanbio letra, kasu, eta administrazio agiri batzuk egitea. kargatzen ditu).
|
|
|
|
Hiru
Lurralde Historikoetan tributu itundua da, araugintza autonomoa duena. Salbuespenez, sozietate eragiketen kasuan eta kanbio letren kasuan, Estatuak une oro ezarritako arau substantibo eta formazko arauen arabera ezarriko da.
|
|
|
TFAOen 16.2 artikuluak (eta TLOren 2.2 artikuluak)
|
hiru
tributu mota arautzen ditu, edo TFAOen eta TLOren lehen Xedapen gehigarriaren 2 puntuak dionez, tributuzko izaerako publikoko hiru ondare prestazio11: zergak, tasak eta kontribuzio bereziak.
|
|
|
TFAOen 16.2 artikuluak (eta TLOren 2.2 artikuluak) hiru tributu mota arautzen ditu, edo TFAOen eta TLOren lehen Xedapen gehigarriaren 2 puntuak dionez, tributuzko izaerako publikoko
|
hiru
ondare prestazio11: zergak, tasak eta kontribuzio bereziak.
|
|
|
Legegileak arestian beste hitz batzuk erabili izan baditu ere, hala nola, arielak, kanonak, eskubideak edo kontribuzioak, ez dira tributu mota ezberdinak, baizik eta horiek guztiak aipatutako
|
hiru
motetara ekarri behar direla. Horien izaera juridikoa aintzat hartuta, zehaztu behar da hiruetatik zeinetara egokitu daitekeen.
|
|
|
Horrenbestez, tributua generoa izango litzateke, eta zergak, tasak eta kontribuzio bereziak, berriz, generoaren espezie desberdinak.
|
Hiru
espezie horien arteko bereizketa tributuak ordaintzeko betebeharra sortzen duen egitatean datza, edo, zehatzago esanda, zerga egitatearen egitura ezberdinean.
|
|
|
Horiek horrela, ezin dugu sailkapen hau nahastu beste batekin, hots, aldizka aitortzen diren zergei buruzkoarekin (eta ez aldizkako zerga egitateari buruzkoarekin). Ildo horretatik, Balio Erantsiaren gaineko Zerga istanteko zerga da ondasun ala zerbitzu bat ematen den unean zerga sortzen delako; hala ere, aldizka aitortu behar da, hilero ala
|
hiru
hilerik behin aitortuko direla epealdi horretan sortutako zerga egitateak. Aldizkako aitortzen diren zergen araberako sailkapenak badu bere garrantzia, esaterako, Ogasun publikoaren kontrako delituetan, delitu fiskaletan, legez kontrako jokabidea kalifikatu nahi denean.
|
|
|
Tributu kuota
|
hiru
motakoa izan daiteke: aurrez finkatutako zenbatekoa, osagai zenbatgarriei ezarritako karga tasa baten araberakoa, edota bien nahasketa.
|
|
|
Egun, tresna horiek bazter utzi dute ordezkoa, zerga garrantzitsuenetan.
|
Hirurek
abantaila ugari dituzte Administrazioarentzat. Atxikipenaren eginkizuna teknikoa da:
|
|
|
Eztabaida daiteke figura horien bidez tributu betebeharraren egitura aldatzen den ala ez, subjektu berriak sortzen diren ala ez, baita tributu horietan betebeharraren sortzapena aldatzen den ala ez ere.
|
Hiru
tresna arautu dira: a) Konturako atxikipenak.
|
|
|
Ekonomia Itunak ohiko egoiliarra izatea definitzen du: ohiko egoiliarra da lurralde batean zergaldiko egun gehien egoten dena, edota aldizkakoak ez diren tributuetan sortzapen egunaren bezperan amaitzen den urtebeteko egun gehien (183 egun) egoten dena. aldi batez kanpoan izandako denbora hartuko da kontuan, salbuespenak salbuespen14 Ekonomia Ituna jorratzean azaldu bezala, egoiliarra izatea zehazteko
|
hiru
erregela ondoz ondo aplikatu behar dira hurrenkera honetan: 183 egun egotea, interes
|
|
|
erreserba hori zorrotzagoa edo malguagoa izango da, zerga oinarria osatzen duten osagaien aniztasunaren arabera eta oinarri hori zehazteko eragiketa teknikoen konplexutasunaren arabera. Horrela, bai eragiketa teknikook eta bai osagaien aniztasunak ere aukera ematen diote legegileari lege erreserba saihesteko, batzuekin jaso duenez, pertsona fisikoek Tributu administrazioari egoitza fiskalaren aldaketa komunikatu behar dute aldaketa gertatu eta
|
hiru
hilabete igaro aurretik, eta pertsona juridikoek hilabeteko epean (25 artikulua). zerga oinarria erregelamenduen bidez zehazteko igorpena eginez. Egoera hori oso larria da, botere betearazlearen esku baitago zerga oinarria legez edo halako lerruna ez duen arau batez definitzea.
|
|
|
Zorrak
|
hiru
modutara ordain daitezke: diruz, efektu tinbredun bitartez edo gauzaz.
|
|
|
Halakoetan ordenantza fiskalek esandakoa begiratu behar dugu. Bilboko Udalak, bestalde, epe orokorra uztaila amaitu arte ezarri du; udal tributu guztien ordainketa helbideratu bada, ostera, ordainketa hori urtean zehar zatikatu daiteke eta tributuak sei hilero, lau hilero,
|
hiru
hilero, bi hilero edo hilabetean behin ordain daitezke.
|
|
|
Bermea hilabeteko epean eratu behar da (Araban eta Gipuzkoan bi hilabetetan) salbuespenez betebeharpekoak behar bezala justifikatuz gero epe hori luzatu daiteke; Bizkaian
|
hiru
hilabeterainogeroratzea onartzeko erabakia jakinarazi denetik zenbatzen hasita, eta Gipuzkoan bi hilabete gehiagoraino.
|
|
|
Zuzenbide zibil erkideak, ostera, jaraunsleek jarauntsia inbentarioaren onuraren arabera onartu ezean, kausatzailearen tributu betebeharren gaineko erantzukizuna dute, euren ondasun eta eskubide guztiei dagokienez (KZren 1003 art.). Kode Zibilarekin gertatu aldera, tributuen esparruan legatu hartzaileak ere hildakoaren zorren gaineko erantzukizuna du, jarauntsi osoa legatuen bidez banatzen denean edo zati alikuotaren gaineko legatuak direnean. Arabako TFAOk, gainera, jarauntsiaren
|
hiru
laurdenak baino gehiago balio duen familiako ondarearen edo ondare profesionalaren oinordeko bezala banakako tituluaren bidez izendatu den kasuetara ere zabaltzen du tributu zorren gaineko erantzukizuna; modu horretara, tributuen arloan ere euskal zuzenbide zibileko 5/ 2015 Legearen 20 artikuluak ezarritako aplikatzen du.
|