|
2010
|
|
|
Egunaren erredakzio batzordea sortu zen: zuzendaria Manu Ziarsolo. Abeletxe?, erredakzio burua Augustin Zubikarai eta erredaktoreen artean
|
hauek
: Eusebio Erkiaga, Imanol Enbeita, Alex Mendizabal, Jose Bilbao.
|
|
|
Umetatik ezagutzen zuten elkar, Saturrarango Seminariotik. Augustinek Deia egunkarian idatzitako hitz
|
hauek
jartzen dizkigu autoreak, bien arteko harreman estua adierazten dutenak:
|
|
|
Sarreran adierazi dugunez, liburua mugatua da. Mugatua, denborari dagokionez, 1931tik 1937ra artekoa hartzen baitu; eta mugatua, kronika eta artikuluei dagokienez, ez antzerki lanei dagokienez,
|
hauek
garai horretan idatzi zituen hiruak baitatoz. Liburuan sartu ez diren kronikak eta artikuluak cd an datoz, ez Augustinenak soilik, baita Ondarroako gainerako idazleenak ere.
|
|
|
Idazleak, ohiturari jarraituz eta une batzuetan debekuak zirela eta isilpean jardun behar zutelako, izenordeaz baliatzen ziren. Garai honetan,
|
hauek
aipatzen dizkigu Augustinen biografoak: –Artibai?,. Txori Erreka?,. Basa txoritxu?
|
|
|
Mitin eta hitzaldietan ibili ohi zen idazle berrien bila. Augustin Euzkadin idazten hasi aurretxoan, Lea Artibaiko idazleen artean
|
hauek
agertzen ziren: Lekeitioko Eusebio Erkiaga. Endaitz?, Mutrikuko J.M. Burgaña. Andoni?, Gurutz ondo, Arno Mendi eta Ondarroako J.M. Ituarte. Artibai?, Txori etxea, Txori erreka, Ibai ondo eta Edurbero.
|
|
|
Euzkadin Lauaxetarekin harremanetan jarri zela adierazi dugu. Harreman
|
hauek
sendotuz joango dira gerora eta Lauaxetak, herriko kronikak ez eze, herri jakintza, ohiturak, estropada bertsoak etab. biltzea ere eskatu zion. Eta Augustini, bere bizitzako lan arlo handi bat izango dena zabaltzen zaio.
|
|
|
dino. Ezaugarri positibo
|
honeek
aitatzea besterik ez da izan nire asmoa. Pixka bat harritu egin nau beste inok gauza honeek aintzat be ez hartzea.
|
|
|
Ezaugarri positibo honeek aitatzea besterik ez da izan nire asmoa. Pixka bat harritu egin nau beste inok gauza
|
honeek
aintzat be ez hartzea. Jesus Nazaretarraren esaera famatua,, ez da inor profeta bere herrian?, beteko ete da orain ere?
|
|
|
Operatiboburu izandakoak honako hau esan zuen nitaz (erdaraz, noski): . Gizon
|
hauek
nolakoak diren ikus dezazuen, kontutxo bat besterik ez dizuet esango. Jose Mª Auzmendi urtetan izan zen Administrazio Kontseiluko Idazkaria.
|
|
|
Zaila egiten zait oso elkarte
|
hauen
zeregina ulertzea euren politikakeria bazter utzita. ETAren biktima batzuk hartu dituzte ikurtzat eta, biktima hauek eragindako minak bultzaturik, gorrotoa eta mendekua dute, ene ustetan, helburu.
|
|
|
Zaila egiten zait oso elkarte hauen zeregina ulertzea euren politikakeria bazter utzita. ETAren biktima batzuk hartu dituzte ikurtzat eta, biktima
|
hauek
eragindako minak bultzaturik, gorrotoa eta mendekua dute, ene ustetan, helburu. Herri salaketak izan lezakeen alde ona, hemen aipatutakoek eta beste batzuek hankaz gora bota dute, perbertso bihurtu dute guztiz.
|
|
|
Eta azken punturaino pasa baino lehen galdera batzuk: epaia gure alde baldin bada, gu bostok libre uzten bagaituzte, zer erantzukizun izango dute elkarte bi
|
hauek
etorkizunean. Gure bidaia gastuak eta abar ordainduko al dizkigute?
|
|
|
Gaileta bat eta ura eskaini zidaten. Ezin kexatu, beraz, g.z.
|
hauek
emandako tratuaz: EH, erlijioa, Euskaldunon EGUNKARIA, Herri irratia, Loiolaetxea, euskal arazoa, ETA, e.a. izan genuen mintzagai, beraiek mihitik, tiraka?
|
|
|
Horrela guk eman dizugun tratu onaren aurrean zeure esker ona erakutsiko diguzu?. Orduan ez zegoen?
|
Hauek
salatu zaituzte! Traizioa egin dizute haiengan zure uste on osoa ipini ondoren!?
|
|
|
2/ Bigarren egoera beranduago etorri zen. Berriz ere gorantza eraman ninduten eta oraingoan 2 polizia (g.z.?)?
|
hauek
denak paisanoz jantzita ibiltzen baitziren egoitza hartan, zain nituen inkomunikazioa 2 egun gehiago luzatzeko papera sina nezan.
|
|
|
edo sentimendu eta erabaki batzuk oinarri hartzen zutela ikusiz. Aipa ditzadan, besteak beste, honako
|
hauek
:
|
|
|
orain bete daitekeela inoiz baino hobeto. Eroaren eletzat har daitezke ene hitz
|
hauek
, baina ero baino guztiz ohardun naiz diodanaz. Jesusen Espirituaren arabera bizi eta eraman nahi dut egoera berri hau.
|
|
|
ETAkide izatea eta egunkaria ETAren zerbitzuan jartzea. Hasierako fiskalak bere egin zituen salaketa
|
hauek
, baita Herri salaketa aurkeztu zuten. Dignidad y Justicia, eta. Asociación de Víctimas del Terrorismo?
|
|
|
Gauza bitxia dago auzi honetan: ustezko delitu ekonomikoek, EGUNKARIA SAk egindakoek, harreman edo lotura zuzena dute erakunde
|
hauekin
: Eusko Jaurlaritza eta Gipuzkoako Foru Aldundiarekin.
|
|
|
senideen babesa eta bere neska lagunarena ere baitauzka. Jainkoak bedeinka ditzala bi lagun
|
hauek
!
|
|
|
Haritschelharren zein Kanta Kantu Khantoreliburuko eredu osatuek hasera bukaera ahapaldiak dituzte. Hasera bukaera
|
hauek
kanta paperetako eitea dute hasera ahapaldi bat eta bukaera ahapaldi bat dutela. Gure ustean behintzat bukaera ahapaldiak Etxahuen estiloko silu edo zigilu nabarmenagoa du.
|
|
|
Sallaberrik berak argitaratzeko prestatua zuen eskuidatzian bi ahapaldi berri datoz, gure atal honetan 8 eta 9 zenbakiak eman dizkiogunak. Bi ahapaldi
|
hauek
ez ditugu inongo lekutan ikusi argitaraturik. Gaurko begietatik ikusirik zentsura jartze hori ulergaitz egiten zaigu.
|
|
|
Herri metafora bidezko bi ahapaldi dira eskuidatzian datozenak. Bestela esan, amodio baten frutua den umea aipatzen dute metafora bidez. Bi ahapaldi
|
hauek
duten tonua kontuan harturik, ez ote da froga handiago bat khantorea Etxahunena dela baieztatzeko. Guk halaxe uste dugu.
|
|
|
Ahapaldi bi
|
hauetako
lehenean artzain bat galdu duen arkazte edo antxuaren gainean doloretan dagoela dio. Artzain hori, bortü goretakoa?
|
|
|
Ez dira, bestela, esan, aurreko puntuko zortzi eta bederatzigarren ahapaldiak bezalakoak. Lau ahapaldi
|
hauen
aldaerak ezagutzen ditugu eredu argitaratuetan. Lehena (I), esaterako, KKKko 12.a eta Hts 6; bigarrena (II) KKKko 3.a eta Hts 4ª; hirugarrena KKKko 11 eta Hts 12; laugarrena KKKko 13 eta Hts 13 Ahapaldi hauen berritasuna beste era batekoa da, beraz, aldaerei dagokiena.
|
|
|
Lau ahapaldi hauen aldaerak ezagutzen ditugu eredu argitaratuetan. Lehena (I), esaterako, KKKko 12.a eta Hts 6; bigarrena (II) KKKko 3.a eta Hts 4ª; hirugarrena KKKko 11 eta Hts 12; laugarrena KKKko 13 eta Hts 13 Ahapaldi
|
hauen
berritasuna beste era batekoa da, beraz, aldaerei dagokiena.
|
|
|
Holako jazokunak be gogoratzekoak dira, beste jazoera izugarrien ondoan. Anekdota atsegin hareek ez dabe inondik egite
|
honeen
larria gitxitzen. Ez dabe kristauen kontrako biolentzia, erailketak barne, ahaztuazoten.
|
|
|
Munduko herrien artean harmonia eta bakea lortuko badira, herrien balioak errespetuz artu behar dira aintzat. Badakigu horretan bereizkuntzak egin behar dirala, ezin daitekela gai korapilotsu
|
honeetan
injenuidadez berba egin. Ohiturak ez zuzenak eta kaltegarriak dira sarri, geure herrietan be historian zehar jazo izan dan lez eta jazoten dan lez.
|
|
|
Baina, batera, kristau fedea profetikoa da, aldatzailea, giza duintasunerako bultza eta deia, eta horrela kultura kreatzailea. Maitasuna da kulturen bihotzean sartu eta
|
honeek
barrutik eraldatu eta garatzeko baldintza. Maitasunak bereizi behar dau zer dan herria suntsitzen dauana eta zer garatzen dauana.
|
|
|
Baina patu txarrak eraman zituen, bai bera, eta bai barruan zeramatzan bi neskatilak, bi urte lehenago hildako beste neskatilaren herio bideari jarraiki. Heriotza
|
hauek
izugarri kolpatu zuten Xabier eta eragin handia izan dute bai bere izakeran eta baita bere bizimoduan ere. Aita armadorea zen, eta emaztearen eta alaben heriotza lazgarriak gertatuz geroztik, buru belarri sartu zen bere negozioetan, semeaz nolabait ahantziz.
|
|
|
Azken liburu honetan euskararen sorreraz duen kezka asebetetzen saiatu da. Haatik, bere idazlanak ez dira hiru liburu
|
hauetara
mugatzen, gauzaturik edo gauzatzeko bidean dauden beste obra zenbait argitaratzeko txandaren zain baititu. Euskara errotik maite du, eta honen sustraiak aztertzen urte luzeak eman dituenez gero, bere idazlanetan beti azaltzen dira ikertze prozesu horren berri ematen diguten aztarnak.
|
|
|
|
Hauei esker
, hiztunak pentsatzeko asti gehiago izaten du: etenak, hitzak errepikatzea, betegarriak:
|
|
|
Baina, hizkuntzaren funtzioa lehen mailakoa da igarotzean inpresioetatik bozetoetara eta gero
|
hauetatik
kontzeptu ondo elaboratuetara, igarotze hau kontzeptualizazioa deitzen da. Esaldi ondo eraikiak lagundu egiten du kontzeptua sorrarazten edo garatzen.
|
|
|
(...) Baiñan aspaldi xamar ontan, erriaren gogo naiak utzirik, or zebiltzan bertsolariak utskeriko gaiak abesten, errien parregarri. Erri abeslari
|
auek
, bide zuzenera ekartzeko asmoz sortu zan yai au? (Bertsolari Guduak, 29 or.).
|
|
|
Zubimendi jauna. Eta beste lau jaun argi
|
auek
: Altzaga' tar Toribi, Orixeolerkaria, Juxto Oyarzabal ezaguna eta Olaizola' tar Joseba txauneskindaria?
|
|
|
Denei eskatu zien euskaltzain berriak adorez eta gogoz lanean jarraitzeko.
|
Hauentzat
izan zituen esker hitzak eta txalo bat ere eskatu zuen gizarteko arlo desberdinetan euskararen alde lan egiten ari diren pertsona guztientzat.
|
|
|
Derrigorrezko argazkiak atera ostean, elizaren aterian Aramaioko dantza taldeak bere errepertorioa eskaini zuen. kalejiran joan ziren gonbidatuak eta herritarrak anaitasun giroan herriko plazan antolatu zuten lunch batez gozatzeko eta egunak emandako guztia elkarrekin konpartitzeko. Une horretan entzun ziren euskaltzain berriari beronen ilobek bihotz bihotzez kantatutako bertso
|
hauek
ere:
|
|
|
Azkenik, orri
|
hauetatik
eta Karmelaldizkariaren kolaboratzaile guztien izenean, Zorionak Patxi!
|
|
|
Azken lerroetan hauxe irakur daiteke: . Argazki andana ere agertuko du [Senperetik Senperera liburuak],
|
hauen artean
, herriko bertsularienak. Pierre Halsoueten argazki huntan, konparazione, Ganix Halsouet eta Matxin Irabola ageri dira.
|
|
|
5Saio hasierako bi argazkietan, bertsolari guztiak agertzen dira Larralde eta Matxin izan ezik,
|
hauek
antza denez, apur bat berandu heldu baitziren Poxpolin antzokira.
|
|
|
Izan ere, Literatura oral euskérica (Literatura oral vasca 2 eta 3 edizioetan) liburuan, M. Lekuona behin baino gehiagotan oinarrituko da M. Jousseren teorietan: . Osagai
|
hauetako
bakoitzaren [ahozkotasunaren ezaugarri nagusiak] agerpen teorikoa egingo digu Jousseren liburua aipatuz, bereziki aipamen biblikoak eta beste kulturetakoak egiteko denean, zitak espresuki emanez?. Tresna benetan lagungarria izan zen, beraz, Jousseren lan hau M. Lekuonarentzat:
|
|
|
–Berriki eskuratu ditugu, Olhagaray itsasuarraren bitartez, Senpereko Matxin Irabola zenak() GERLA HANDIAz eman bertsu ohargarri
|
hauk
. Ez dakigu xuxen zoin urtetakoak diren.
|
|
|
Dena den, Matxin bezala hamalaueko gerla ere deitzen dugunari jazarri zirenak beharbada guk uste baino gehiago badira lekukotasun anitzik ez bada gelditu ere. Bederatzi puntutako zazpi bertsu
|
hauk
beraz holako lekukotasun eskasiaren erdian urre eta zilarrak bezain baliosak eta estimagarriak gertatzen zaizkigu? 73.
|
|
|
Edozelan ere, liburu bereko 120 orrialdean zera dio egileak: . Senperen bertsuzaleak izan dira beti, eta herriak bertsulari haundiak ere eman ditu;
|
hauen artean
haundiena, beharbada, Matxin Irabola Goya()?. Gerra osteko giroari buruz ari zen Larreko?
|
|
|
Kontuan hartuta, Matxinen frantsesa, berak esanda? nahiko mugatua zela, pentsatu behar dugu aipatutako sailkapena euskaraz egingo ziela Xarritton eta Lafitteri, eta
|
hauek
itzuli. Polita bezain interesgarria litzateke testu jatorra ezagutu ahal izatea, kultural eta linguistikoki balio handikoa dateke-eta.
|
|
|
Egia esan, euskararen gizarteko erabilera ikusirik, egoerak samina eta sumina sortzen dizkigu barruan. Azken hilabete
|
hauetan
, esan bezala, hainbat idazlan irakurri ahal izan ditugu honetaz. Esaterako, oso labur eta ongi gogoratzen digu guztiori Edurne Alegriak (erabili.com:
|
|
|
–Euskarari buruz egin diren azken ikerketetan zera nabarmentzen da, euskaradunen kopurua emendatu egin dela azken urte
|
hauetan
, aldiz euskararen erabilera ez dela zabaldu hein berean eta, gainera, lehen euskara hutsez bizi zitekeen herrietan eta tokietan, orain gaztelera edo frantsesa gailentzen ari direla?. Hitz kezkagarriak bezain gordinak, zoritxarrez!
|
|
|
Euskaltzaindiak antolatutako jardunaldi
|
hauek
euskaldunontzat gogoetarako bide izan behar dute. Egin eginean ere, arazo larri baten aurrean bide berriak bilatzera bultzatu behar gaituen hausnarketa egiteko.
|
|
|
Aurreko guzti horri nire Aramaioko sarrera hitzaldiko ataltxo bat erantsi nahi diot, gogoetarako ongi etorriko zaigulakoan. Erronka berriak aipatzerakoan honako
|
hauek
gogoratzen nituen:
|
|
|
Estrategia egokiak abian jarri beharra aipatzen dute. Horren bila ibili gara azken urte
|
hauetan
. Ahalegin handiak egin dira bide egokien bila.
|
|
|
Feminitxismoa ereiten ari direnak.
|
Hauen
lanak lortu du lege hau eraiki eta onetsia izatea.
|
|
|
Eragin handia izan zuen komunitatean militarrek komentuan, komunitatea bizi zen partean eta Priorearen ardurapean, jarri zituzten apaiz atxilotuen etorrerak. Elizbarrutietako apaiz
|
hauei
Bizkaitik ekarritako lau karmeldar gehitu zitzaizkien 1937ko maiatzean.
|
|
|
Lehenengo Errepublikako gobernuaren mende egon ziren hamaika hilabeteetan eta gero Eusko Jaurlaritzaren mende egon zen denboran, komunitateak komentuan iraun ahal izan zuen eta baita bere etxeko aterpean hartu ere arrazoi bat edo bestea zela eta Santanderko, Gipuzkoako eta Bizkaiko komentuetatik iheska zetozen erlijiosoak.
|
Hauen artean
aipatu behar ditugu A. Krisogono Gaztelako Probintziakoa, A. Bruno Burgosko Probintziakoa eta A. Alfonso AragoiValentzia Probintziakoa. Hirurei eman zien Eusko Jaurlaritzak ihesbidea Frantziara joan zitezen.
|
|
|
Are gehiago: irailaren 23an gudarien lau konpainia etorri ziren eta
|
hauek
ere komentuan aterpetu ziren. Baina urriaren 7an Eusko Jaurlaritza ezarri zenean, aterpetuak eta soldaduak irtenaraziz,, eskuindarrak?
|
|
|
Karmeloko presoekin ere beste hainbeste egiten saiatu ziren.
|
Hauek
beren buruak defendatu zituzten ahal zuten guztiaz; baina hala ere bost heriotza gertatzea ezin izan zuten saihestu. Liskarraldi hartan fraideak Gaztediko lokaletan, eraikinaren iparraldean, ezkutatu ziren, eta larrialdia igaro ondoren, elizan mezak ematen jarraitu ahal izan zuten eta komunitateko bizitza bere onera etorri zen.
|
|
|
Bilboko gudalditik hiru egunera, Eusko Jaurlaritzak hartutako neurriei esker erlijiosoen eta presoen kalte pertsonalik gabe, komentuko egoera berdina zen, berriro ere kartzela izateko xedatu baitzuten. Eta oraingoan ez preso politiko zibilentzat soilik, baita apaizentzat ere eta
|
hauen artean
zen karmeldar talde bat ere4.
|
|
|
Teodoro. Txaraka?) esker, gehienbat, pena konmutatu bazioten ere. Hamaika erlijioso
|
hauen
berri orain arte ere agertu da aldizkari honetan eta aurrera joko dugu, urte haietan Probintziako buru izan zen A. Sergio Santa Teresarena Aldazen jokaera pixka bat aztertzera:
|
|
|
Horrez gainera, Probintziaren barruan gurutzada nazional txikia egin zuen gutun zirkularren bidez, esaterako, 1937ko uztailaren 30eko edota 1938ko uztailaren 16ko dataz bidalitakoen bidez.
|
Hauetan
guerra santa que comenzó con el pensamiento puesto en Dios y en España dio. Metropolian egiteaz ez zuen nahiko, dirudienez, eta Probintziak Amerikan zituen komunitateetara zabaldu nahi izan zuen gurutzada; horretarako, Bisitari Bereziaren agiriekin bidali zuen A. Redento Jesus Haurrarena Etxarri.
|
|
|
Halako aginduak, jakinekoa zenez, hainbat erlijioso talderen haserrea sortu zuen eta
|
hauek
Ordenako Jeneralarengana eta Erlijiosoen Kongregazio Santura9jo zuten. Orduko nagusientzat neurritasun oro, bitarteko jarrera oro susmagarria zen eta, beraz, kondenagarria.
|
|
|
Probintzia berriari
|
hauek
eman zizkioten: Iruñe, Burgo de Osma, Corella, Tutera, Peñaranda de Duero, Kalahorra, Burgos, Lerma, Logroño, Lazkao eta Markinako komentuak eta Bilbo eta Soriako babes etxeak.
|
|
|
Iruñe, Burgo de Osma, Corella, Tutera, Peñaranda de Duero, Kalahorra, Burgos, Lerma, Logroño, Lazkao eta Markinako komentuak eta Bilbo eta Soriako babes etxeak. Horrez gainera, garai hartan Moja Karmeldarrak Ordenaren eskumenean zeudenez gero, mugape berri horretan zeuden mojen komentuak
|
hauek
ziren: Soria, Burgos, Iruñe, Logroño, Kalahorra, Lerma eta Corellakoak.
|
|
|
Neure izaera beldurti eta ahulaz ez nekien neure buruaren alde egiten, eta isilean negar egiteaz asaskatzen nintzen, sufritzen nuenaz kexatu gabe ezta zure aurrean ere. Baina nik ez nuen bertuterik nahiko bizitzako mixeria
|
hauei
gaina hartzeko eta nire bihoztxo gaixoak asko sufritzen zuen. Zorionez, arratsaldero itzultzen nintzen aitaren etxera, eta orduantxe zabaltzen zen nire bihotza(?) Bazuen gaixoak familiako poztasun gozo hauen beharra; hauek gabe barnetegiko bizitza latzegia gertatuko zitzaion?
|
|
|
Baina nik ez nuen bertuterik nahiko bizitzako mixeria hauei gaina hartzeko eta nire bihoztxo gaixoak asko sufritzen zuen? Zorionez, arratsaldero itzultzen nintzen aitaren etxera, eta orduantxe zabaltzen zen nire bihotza(?) Bazuen gaixoak familiako poztasun gozo
|
hauen
beharra; hauek gabe barnetegiko bizitza latzegia gertatuko zitzaion? (Esk A, 22a?
|
|
|
Baina nik ez nuen bertuterik nahiko bizitzako mixeria hauei gaina hartzeko eta nire bihoztxo gaixoak asko sufritzen zuen? Zorionez, arratsaldero itzultzen nintzen aitaren etxera, eta orduantxe zabaltzen zen nire bihotza(?) Bazuen gaixoak familiako poztasun gozo hauen beharra;
|
hauek gabe
barnetegiko bizitza latzegia gertatuko zitzaion? (Esk A, 22a?
|
|
|
Eta azkenik, Euskal Herriko jende askorekin hitz egin dut. Baita polizia ohiekin ere eta
|
hauek
beren istorioak kontatu dizkidate, beren ikuspuntua eman gaiaz. Iritzi ezberdinak jaso nahi izan nituen, egoeraren ikuspuntu orokorra izateko.
|
|
|
22.Plazera izan da zure eleberria irakurtzea, eta galderaerantzun
|
hauekin
zu zeu pixka bat ezagutzea. Mila esker emandako erantzunengatik eta nahi duzun arte.
|
|
2011
|
|
|
Aurten Donibane Lohizuneko Begiraleak elkarteak 75 urte bete ditu eta baita airoski ospatu ere. Egia erraiteko, bazuten zer ospatu, 75 urte
|
hauetan
euskararen eta euskal kulturaren alde lan ainitz eginak baitira. Epaitu ezazu zeuk, irakurle.
|
|
|
Bukaera ederra izan zen 75 urteurrena ospatzeko eta Begiraleak elkarteak urte osoan zehar burutu duen programari agur erraiteko. Bihoazkie lerro
|
hauetatik
nire zorion beroena.
|
|
|
Buka dezagun idazki hau Xabier Soubelet elkarte buruak egin eta 28ko gauean, jai alaian, kantatu zituen bertso hunkigarriak lerro
|
hauetara
ekarriz. Doinua:
|
|
|
Alde batetik, kontuan izan behar da, zazpi hilabetez (1936ko irailaren 21etik 1937ko apirilaren 27ra), Markinako eta Xemeingo erdigunetik, oinez joanda, 40 minututara egon zela gerrako frontea geldituta, eta, horregatik, ehunka miliziar eta gudari etorri zela gure herrira, gizarte bizitza goitik behera aldatuz. Bestetik, Markinako eta Xemeingo 400 gazte baino gehiago joan ziren alde bateko zein besteko fronteetara borrokatzera (Egaña, 2000, VIII. tomoa), eta
|
hauetariko
53k bizia galdu zuten, hainbat zauritu zituzten eta beste askok urteak egin behar izan zituzten kartzelan, kontzentrazio esparruetan edo langileen batailoietan, bizibaldintza oso txarretan. Gainera,, plaza militar?
|
|
|
Gerra hasi eta gutxira, tradizionalisten susmo txarrenak bete ziren. 1936ko uztailaren bukaeran, ideologia tradizionalista zuten batzuk atxilotu egin zituzten, eta Markinako kartzelan sartu;
|
hauetariko
bat Bilboko kartzelara ere eraman zuten. Atxiloketak egin zituzten miliziar ezkertiarren helburua zen Jose Luis Gaytan de Ayala() Markinako alkate tradizionalistaren ezkutalekua ezagutzea5.
|
|
|
Egun horretan, markinar eta xemeindar asko atera zen kalera, erreketeei arrera beroa egitera. Tradizionalistek indar asko izaten jarraitzen zuten Markinan eta Xemeinen, eta
|
hauetariko
askok lasaitu ederra hartu zuten erreketeen tertzioak herriko kaleetan ikusi zituztenean. Ospatzeko, tradizionalistek erromeria ere antolatu omen zuten.
|
|
|
Batzuk bueltatu egin ziren etxera, egun edo hile batzuk ezkutatuta egon ostean.
|
Hauetariko
asko atxilotu zituzten (bat fusilatu egin zuten) edota isunak ordaintzera behartu zituzten. Markinara eta Xemeinera bueltatu ez zirenetariko gehienak Frantzian errefuxiatu ziren, eta hainbat kasutan kontzentrazio esparruetan (Gurs, Saint Ciprien?) bizi behar izan zuten denbora luzez (Chueca, 2007).
|
|
|
11 emakumeri ilea moztu zieten, eta gero soldaduak eta asaltoko guardiak koarteleratu ziren tokiak garbitzera behartu zituzten. Emakume
|
hauek
herriko ezkertiarren, errepublikarren edo abertzaleen emazte, alaba edo arrebak ziren.
|
|
|
Charles Tilly k Violencia Colectiva liburuan dio zaila dela era honetako galderei erantzun egoki bat aurkitzea (Tilly, 2007: 11). Dena dela, iruditzen zait gatazkaren soziologian ekarpen hain garrantzitsuak egin dituzten Lewis Coser en eta Ralf Dahrendorf en lanek ematen dutela galdera
|
hauen
erantzunetara hurbiltzeko aukera.
|
|
|
Ikuspuntu erlijiosotik ere autoritate izugarria zuten. Ideologia tradizionalista zuten Gaytan de Ayalatarrak, adibidez, Markinako alkatetza izateaz gain, Xemeingo eta Markinako Andre Maria Parrokiako eta Etxebarriako San Andres Parrokiako zaindariak ziren, eta horrek eliza
|
hauetako
parrokoak aukeratzeko eskubidea ematen zien. Jauntxo tradizionalisten eta elizgizonen arteko harremana estua zen, eta horrek hauen autoritatea gehiago indartzen zuen.
|
|
|
Ideologia tradizionalista zuten Gaytan de Ayalatarrak, adibidez, Markinako alkatetza izateaz gain, Xemeingo eta Markinako Andre Maria Parrokiako eta Etxebarriako San Andres Parrokiako zaindariak ziren, eta horrek eliza hauetako parrokoak aukeratzeko eskubidea ematen zien. Jauntxo tradizionalisten eta elizgizonen arteko harremana estua zen, eta horrek
|
hauen
autoritatea gehiago indartzen zuen.
|
|
|
Bigarren Errepublikak autoritatearen eskuz aldatzea ekarri zuen Estatu espainiarrera, eta horrek eragina izan zuen Markinan eta Xemeinen ere. Sistema politiko berriak zalantzan jarri zituen jauntxoen eta tradizionalisten pribilegioak eta status quo a, eta horrek
|
hauen
autoritatea ahuldu zuen. Errepublikarekin, EAJ asko indartu zen, eta tradizionalistek lehen aldiz galdu zuten Markinako alkatetza, EAJ ren mesedetan.
|
|
|
De Mendiola, 2005; Oar arteta, 1991; eta Ugalde, 1988), eta, ondorioz, ahuldu egin ziren tradizionalisten eta elizgizonen arteko harremanak. Eta horrekin, baita
|
hauen
autoritate erlijiosoa ere.
|
|
|
Dahrendorf en arabera (Dahrendorf, 1971), interes taldea eta ez ia taldea da benetako agente aktiboa interes gatazkak daudenean. Interes taldeek argi dituzte zeintzuk diren euren helburuak eta interesak, eta gai dira gatazken arrazoiak interes eta helburu horien arabera azaltzeko, pertsonak eta taldeak interes horietara erakartzeko eta
|
hauen
portaerak bideratzeko. Ia taldeak, aldiz, interes batzuk komunean dituzten kategoria sozialak dira, eta ez dituzte ondo zehaztuta izaten helburuak eta interesak, eta, beraz, gatazketan ez dira hain eraginkorrak.
|
|
|
Hiru alderdi politiko
|
hauek
Errepublikaren Aldeko Batzordeak eta Udal Batzordeak sortu zituzten 1936ko urrian, eta agintean egon ziren 1937ko apirilaren 27ra arte. Markinan eta Xemeinen frontea geldirik egon zen zazpi hile horietan, abertzaleek, ezkertiarrek eta errepublikazaleek lan asko egin zuten herritarren artean elikagaiak banatzen, Markinako frontean zeuden gudari eta miliziarrei laguntzen, elkarbizitza ziurtatzen, frontea sendotzen eta herritik metro gutxira zeuden matxinatu frankisten aurka borrokatzen.
|
|
|
Aldiz, tradizionalistak eta herriko jauntxoak interes talde bat ziren, eta argi zituzten zeintzuk ziren euren interesak eta interes horiek lortzeko bideak. Gerra garaian, oso ondo antolatu zituzten frontearen beste aldera jendea pasatzeko estrategiak, militar matxinatuei informazio pasatzeko espioitza sareak, edota sabotaje ugari prestatu zituzten errepublikaren aldeko soldaduen eta antolaketa militarren aurka (abade, agintari zein tradizionalistek parte hartzen zuten sabotaje
|
hauetan
). Gerra ostean, euren interesen araberako errepresio eraginkorra bultzatu zuten.
|
|
|
Alegia, ezkutuko interesek interes gatazkak sortzen dituzte, baina agerikoak eta kontzienteak ez direnez, ia taldeak sortzen dituzte bakarrik, eta, ikusi bezala, horrelako taldeak ez dira oso eraginkorrak modu antolatuan eta agerikoan talde interesak babesteko. Ageriko interesek, aldiz, talde aktiboak sortzen dituzte (alderdi politikoak, sindikatuak, gizarte mugimenduak?), eta
|
hauek
gai dira helburuak zehazteko, eta euren interesak lortzeko ekintza egitasmoak eta estrategiak sortzeko eta garatzeko.
|
|
|
Hiru alderdi
|
hauetako
kideek elkarrekin borrokatu zuten matxinatu frankisten aurka, baina hain interes desberdinak zituztenez, kontraesan eta gatazka ugari sortzen zen euren artean. Ia talde bat ziren, eta gerra garaian, boterea izan zuten zazpi hileetan, arazo asko izan zituzten helburuak finkatzeko, estrategia zehazteko eta matxinatuen aurka modu antolatuan eta eraginkorrean borrokatzeko.
|
|
|
Eskola biak publikoak ziren, udalaren eta gobernuaren babesa zuten eta klaseak erdaraz izaten ziren. Bi eskola
|
hauez gain
, auzoetan era bazeuden Aldundiak sortutako auzo eskolak. Azken hauetara inguruetako baserritarrak joaten ziren, eta Errepublika garaian, hauetariko batzuetan, euskaraz ematen ziren klaseak.
|
|
|
Bi eskola hauez gain, auzoetan era bazeuden Aldundiak sortutako auzo eskolak. Azken
|
hauetara
inguruetako baserritarrak joaten ziren, eta Errepublika garaian, hauetariko batzuetan, euskaraz ematen ziren klaseak.
|
|
|
Bi eskola hauez gain, auzoetan era bazeuden Aldundiak sortutako auzo eskolak. Azken hauetara inguruetako baserritarrak joaten ziren, eta Errepublika garaian,
|
hauetariko
batzuetan, euskaraz ematen ziren klaseak.
|
|
|
Hala eta guztiz ere, elizgizonen ideologia politikoa asko aldatu zen mende hasieratik Bigarren Errepublikara doazen urteetan. XX. mende hasieran, Markinako eta Xemeingo abade, fraide eta moja ia denak oso hurbil zeuden alderdi politiko kontserbatzaile, tradizionalista eta karlistengandik,
|
hauek
erlijioaren eta tradizioaren defentsa egiten zutelako. Ondorioz, eskuineko hautagaien aldeko bozka ematen zuten hauteskundeetan, eta herritarrengan zuten autoritatea erabiltzen zuten hautagai katoliko eta tradizionalisten aldeko botoa eskatzeko.
|
|
|
Jabierrek labur hitz egin zuen, eta aldizkariaren izatea eta jarraipena azpimarratu zituen batez ere. Eta beste gauza batzuen artean
|
hauek
hartu genizkion:
|
|
|
– alde batetik, DVD
|
hauetan
erabili ahal izango da
|
|
|
Gaur egun, euskararen erabilera bermatzeko eta herri zein eskualde orok dituen erroak eta sustraiak ahalik eta ondoen mantentzeko, ezinbestekotzat jotzen da euskal guneak sortzea eta sortu ere, bakoitzaren bizilekuaren inguruan, osterantzean gune
|
hauen
gabeziak hiri handietara joatea dakar eta berarekin batera herrietako jendearen deserrotzea eta lekuko kulturaren galera.
|
|
|
Gabonetan Elizak bere liturgian hiru bider aldarrikatzen dauan zati hau da agiri honen hari eroalea. Maite ditu Aita Santuak Joan ebanjelariaren berba
|
honeek
:
|
|
|
–Lectio divina? metodoari indar gehiago emoteko edo, Andra Mariagan sumatzen ditu Aita Santuak pauso
|
honeen
sintesia eta laburpena. Lukas Ebanjelariaren berbak dakaz gogora:
|
|
|
Berlinen badago espainiar ikasle talde bat, besteak beste Martín Almagro, eta
|
hauek
denak Eugenio Montes, ABC egunkariko kazetariaren inguruan biltzen dira. Espainako guda zibila hasita dago eta itsasontziz Lisboara jotzen du.
|
|
|
1937an hasten dira Lainen hitzetan, urte zalantzagarriak?. Laín Entralgo bere lagun minak eta berarekin batera izena eman zuenak Frankoren alderdian, hitz
|
hauekin
kontatzen du Tovarren egoera: –Yo, que ya entonces era próximo amigo suyo, que en los meses más arduos de nuestra guerra civil, bellum plus quam civile, la llamaba él con palabras de Lucano le había visto trabajar como a hurtadillas en la preparación de su futura. Vida de Sócrates?, estoy bien seguro de que a lo largo de esos años más de una vez sintió en la intimidad el sordo grito de Michelet, cuando la vida en torno le sacaba de los suyo, de escribir historia:
|
|
|
Allí lo conocí en 1951 y tuve mucha correspondencia e intercambio con él?. Urte
|
hauetan
, 1953,. Larramendi katedera, ireki zuen Salamankan.
|
|
|
Florilegio de un ideario político?. Urte
|
hauetan
unibertsitatean gauzak higitzen hasten dira. Tovarrek A. Listaren ikerketa baten, ez du gaitzesten frantziar iraultaren kutsua hartu zuelako, eta agirian jartzen ditu honi sortzen zaizkion arazoak, pertsona bezala, kultur gizona bezala eta espainiar bezala.
|
|
|
1958 ikasturtean Tucumángo unibertsitatean Hizkuntzalaritza irakatsi zuen. Eta bidaia
|
hauekin
Hego Amerikako hizkuntzen mundura hurbiltzen hasi zen. Madrileko unibertsitatean latinezko katedera eskuratu zuela 1965an esaten dute.
|
|
|
Baina, en 1961 no nos pudimos quedar en Estados Unidos por cuestiones de permiso de residencia?. Hor irakaskintza lanak
|
hauek
izan ziren: Miller visiting Professor, eta. Professor of the Classics?, Illinoisko unibertsitatean eta 1963.
|
|
|
Erakunde zientifiko
|
hauetan
partaide izan zen: Euskaltzaindiaren urgazlea egin zuten 1947an;. Korrespondierendes Mitglied des Deustschen Archäologischen Institut?, urgazlea Alemaniako Arkeologia institutoan (1950);, doctor honoris causa?
|