|
2007
|
|
|
Emeki emeki, gauzak makurtu ere baziren, herritarrek asetzeko jokabidetzat zauzkaten jestu horiek, burrasoer ogen emanez holako haur bitxia sortu izan gatik. Eta
|
hauek
, gaizo aitama eta haurrideak, ez zakiten bururik nora eraman ez zutelakotz deus ere ulertzen beren haurraren egoera eta eginbidetan. Arras etsituak ziren eta beren egoera Jainkoaren eskuetan emaiten zuten, besterik ezinez.
|
|
|
— Zer jakintsun handia zu! Inguru
|
hauetako
errient apez eta ikasiek baieztatzen dutena zuk uka zinezake?
|
|
|
Zonbait egun pasatu ziren, uztailaren erditsutan ginen eta gaitzeko beroen gatik ala beste zerbaitetaz, Mañex zaharra gero ta gibelago zoan, ganbaratik ez zen gehiago ateratzen ere, ohean pasatzen zuela denbora guzia eta, nahi dena erranik, Xana eta Kaietek atearen gontza kurrinka hura falta zuten nunbait. Haurrak izan zizkion ikusten duela zonbait egun, bainan
|
hauek
ere ez zuten jakin zertako gonbidatu zituen, tutik ez baitzuen entzun arazi. Bakarrik, kasik ixilka, gordeka, prekozionez beterik eman zeien burdin untsi gorrista bat, arras zahartua, elaztikazko zinta zahar batez inguratua, erranez" ene denbora badoa, orduan hau zuentzat da... ni hil ondoan bakarrik ez zabal, he?
|
|
|
— Bai zera, bainan ez duzue ongi kausituko, zeren eta zonbait egun
|
hauetan
erixka dugu, eta ez da bere ganbaratik ateratzen ere.
|
|
|
Hainbeste berri txar bat batean, ez Kaiet ez Xana ez ziren beren onean ihardokitzeko eta gainerat
|
haurrer
erraiteko beren aitatxi maitea zendua zela. Halere amak besotik harturik ereman zituen ganbaralat eta erran zeien:
|
|
|
" mutila! Hola idatzia da" kuadernoa erakutsiz aitama gaixoeri,
|
hauek
harrituak eta despitatuak" nolaz ba, konprenitua ginuen alaba jinen zaukula, ez dakigu ba nola ditaken hori, barkatu, anderea".
|
|
|
Batere, gure aitonak geldirik ezin egona zuen, eta noiz nahi bazuen zerbait egiteko. Ikusten zen ardura zare edo saski batzuen egiten, hurtze kimaz txirikordatzen, edo berdin ganibeta eskuan arto xuritzeko xiri lantzen edo arrestelu hortzen bermoldatzen, berdin ere ilezko lepoko edo galtzerdi pare baten trikotatzen, hau ez bazen ere gune
|
hauetako
gizonen ohizko ekitate bat, begiak erdi hetsirik puntuen aldarrikatzeko ez baitzuen ikusi beharrik, ezpainak murmurikan nehork sekulan jakin gabean otoitzez ala sakreka ari zen. Gauaz, suaren argiaz besterik bazen beti bere gelan, irakurtzea ere maite zuelakotz eguna bete ondoren, liburu baten ametsezko lerroak hobeki preziatzen zituela gauaren giro lasai eta misteriotsua lagun.
|
|
|
Ez, ni artzai xakur bat naiz, edo maleruski, nintzen, zeren eta azken denbora
|
hauetan
, neke zait lehen bezala lasterka kurritzea, ardiek ez dautate gehiago kasurik ere emaiten, adina bildua dut eta lur huntako gauzetaz doi bat baztertzen hasia naiz, ene denbora egina banu bezala. Ardura, bi hankadun arrak ez nau gehiago deitzen ene lanetarat manatzeko, ahalak guttituak dituztala ohartua baita bera ere.
|
|
|
Kalapiten erroa" Lastagaren jeloskeria Maddiri buruz" omen zen, herriko eiherazainaren lekukotasunaren arabera" bere senharrak erasiak egiten zizkion egunez egun sekulan ez zuelarik harrapatu hutsean". Eta holako egitateak oro idatziak direnez auziko paperretan, irakurtzen ahal da orrialdearen azpian nork eta nun baieztatzen zuen
|
hauek
edo harek errana, izenpedurarik ez bada agertzen ere, zeren eta denbora hetan, horren egiten zakienik gutti baitzen herri guzian.
|
|
|
Azken batean, hamabost urtez berak buru eman zuen herri hartan eta ez zuen laguntza baten beharrik, bereziki hainbeste ahuleziaz hornitua zen apez gazte jilufri baten ganik. Bixtan dena, koralak sofritu zuen eta kasik gelditu ere, bainan ene arrebak bere lekua berriz hartu zuen eta eliza guzian berriz ezagun ziren" te deum" eta beste litaniak,
|
hauek
gure apez xaharra loriatzen baizuten, bere beharri tutek ez bazuten ere deus ezagutzen musika mailan, bederen igandetako oilaskoaren berri izanen zuela berriz handik goiti.
|
|
|
" Egun on, anderea" entzun zuen eta bost minutu aski izan zizkion gazteluko berrien iresteko, madamaren gandik gainera! Eta
|
hauek
berri ezin sinetsizkoak ziren, pentsa zazue: famili hartako gazte guziak, bai nexka bai mutikoak, xoraturik zegoela Xantianaren xotiltasunaz, nexkakide xarmantagorik ez zela heiekin ondartzara joaiteko, tenizean aritzeko, berdin xake jokoan ere hau ikasi baitzuen inomineko ixtantean, eta zinemako ateraldiak ere egiten zituztela elgarrekin.
|
|
|
Hemen miresten ahal duzue orduko gizonek eginiko grabatze bat, bizitegitzat erabilia izan diren aterpeetan hori bakan baita. Luzaz, bi haitzulo
|
hauek
ur azpiko ibai batek bereizten zituen eta hau berantean deskubritua izan zen historia aurreko gizonez.
|
|
|
Gela hunek kristoneko izariak ditu, bere hamabost metro goratasunekin eta ehun metro luzetasun, eta erdi erdian kaltzitazko zutabe erraldoi bat dauka. Marka
|
hauek
utziak izan ziren zurrunbilo azkarreko ibai batengandik, eta oraino ageri dira plafonean. Izan ditaike ere delako ibai harek uholde baten medioz barnealde hau kurritu zuen ondotik eta mekanika eta higatze jokoen eraginez eraikia izan zen zutabe hau.
|
|
2008
|
|
|
Arras gazte aroan ezagutua genuen elgar, arto alorrak perde eta eder zeuden Udaberri batez. Oroz gainetik, bi etxe
|
hauek
berezitasun bat badaukate: Arinlurrebordako alorretarik ageri dira Sakelenekoak.
|
|
|
Auzo edo urruntxagoko herri bakoitxarentzat joiten zuten, begirale batzu balire bezala. Batzuetan,
|
hauek
entzutean etortzen zitzaidan gogora, bertsulari baten gogoeta, ezkilari doakiona:
|
|
|
Gillomek ezti eztia: Utzkitzu Katixa, kantu eta besteak, otoi segi zure irakurtzea hasia duzun bezala, gizon
|
hauek
ere astia negurtua dukete!
|
|
|
Katixak: Gizon
|
hauek
ere behar dute ikusi olerkia eta kantuak maite dituzten aitamen semea, egun izanagatik preso altxatua, bakean eta amodioan hazi haurra dela. Ikusi ere behar dute nola, gu menditarrek, otoitz moduan dugun kantatzen kenka gaixtoetako hasperenen agerpena:
|
|
|
Mendi baten gainetik behatzen baduzu inguru hurbileko edo urrunagoko beste batzueri, sentituko duzu izaite batzu direla, biziaren eragile. Orduan duzu jastatuko
|
hauen
handitasunaren bakea eta hauen bakearen handitasuna. Bittorrek senti du mina, sor lekutik urruntzekoa, nehun besterik ez baitio kausi hemengo gozotasuna.
|
|
|
Mendi baten gainetik behatzen baduzu inguru hurbileko edo urrunagoko beste batzueri, sentituko duzu izaite batzu direla, biziaren eragile. Orduan duzu jastatuko hauen handitasunaren bakea eta
|
hauen
bakearen handitasuna. Bittorrek senti du mina, sor lekutik urruntzekoa, nehun besterik ez baitio kausi hemengo gozotasuna.
|
|
|
zer hatzeman dudan alorrean ihaurri: eskalapoin pare bat, galtzerdiak, galtza
|
hauek
beren bretelekin, atorra hau kasik berri berria, tarratadura bat badu, segur naiz dupa pirripitan abiatu eta ez dutela atxiki ahal izan. Lau arto lerro badira zapalduak lisa burdinez bezala.
|
|
|
Lau oren iraun dute soka-tira horren antolatzeko eztabaiek (ez otoi nehori salatu, irakurle ona, konponbideak ezin trenkatuz goizeko oren batatik eta bostak artean hamabosgarren pintarnoaren zolan baso baten heina omen zen gelditu!). Dena dela, horra nolakoa izan zen nihoiz ahantziko ez den soka-tira famatuaren eragiketa, lau lekuko
|
hauen
aintzinean: Joanes Haritxene, Auzapeza, Sakeleko Gillome, Xabateneko Antton eta Pixkorreneko Beñat.
|
|
|
Hamabi zangotako har baten irudian.
|
Hauen
lerroan gibelekoa, orai gibelkarien aintzinekoa, Petan Gorria, besterik ezinean, elizako atetan sartu da bizkarrez. Beste bostak segidan doazkio gainera.
|
|
|
Ixtorio honetan aipatzen ditudan emakume, gizon eta
|
hauen
bizi lekuen ezagutzaren egitera (bi edo hiru salbu) hobe dukezu ez abiaturik. Zure bizi guzian ibili behar baitzenuke hatzeman etzeniokenaren bilari.
|
|
|
Bazterrak ilhun ziren etxean. Besteak beste, Gillome Sakelene, gizon gozo zintzo eta prestua, zenbait egun
|
hauetan
mainguturik zegoen. Zakurrak, Zizko deituak, xito bat jan zuen eta hari gaztigutzat ostiko bat emaitean, harri mutur bat jorik, zangoko behatz nagusia hautsirik zegoen gaizo gizona!
|
|
|
Ainitz puska balinbazen barne horretan, baziren ere ontziak ezantzaz beteak.
|
Hauek
zapartatzen hasi direlarik, aintzindariak, handi eta ttipiak, urrundu dira hortik, gaineratekorik galdetu gabe. Gortean etzen gelditzen, sokan goropilatuak, axurant karkamaloa eta ihiztorra baizik.
|
|
|
Gortean etzen gelditzen, sokan goropilatuak, axurant karkamaloa eta ihiztorra baizik.
|
Hauek
, saku beltz batean ezarri dituzte su hiltzalek kamiun batean kargatu eta bixtatik ereman! Segur naiz aintzindari orokorrak ere oroitzapen ederra ereman duela Haranoneko soldado etxetik!
|
|
|
Ixil ixila egon zen, harriduraren inarrostura garaitu artean. Gero, urrikalmenezko doainak eutsi zitzaizkion bihotzera eta holaxe mintzatu zen: Kofesategiaren eskuinean den armairu horretan badira bizkar estalgiak, haietarik bedera emanen dizkiezue bertan elizan sartu diren bi andere
|
haueri
, berotasunean eta goxoki entzun dezaten egungo meza nagusia.
|
|
|
Apaizaren bi hitz
|
hauek
harritu zuten eliza honetan zegoen krixtau andana guzia: Jar zaizte eta oroit Goiko Izpirituaren hazietarik dela gu bakoitxean eraina. Beraz alkarri zor dugula urrikalmenezko oarra.
|
|
|
Sei zipotek ateetan egin kraskadura Harrabotsa entzun da lurretik zerura Beraien aurpegitan zegon harridura Ustegabekoa zen
|
hauen
egitura Etziren eroriak toki hautatura
|
|
|
Hemen ez Gaizki ostatuan hartu du logela. Hemengoeri sinetsarazia diete mirikuek igorria dutela toki
|
hauetara
, hiru hilabeterentzat, hemengo aire sanoan birien azkartzeagatik. Egia dena da, Bittorrekin konpondua dela isilean, hiru hilabeteren mantenu osoaz.
|
|
|
Ahal duelarik hitz bat edo bien ematera doakio. Eguna jin, eguna joan, iduri luke
|
hauen
bien arartekotasuna gero eta beroago doala.
|
|
|
Mikelek, alegiazko sorgin bilakatuak, ongi segitzen ditu bi amoros
|
hauen
harat honatak, entzuten hauen solasak eta arats batez, ostatua hetsi baino zenbait ordu lehentxago, berhiruez besteak ostatutik joanak eta, nahi izan ditu biak hor berean utzi erranez lo egitera zoala. Bainan, deabru hori, gatu bat bezain ixil berriz itzuli da eta ate gibelean barrandalari ipini eta horra, zer entzun duen gure sorgin gazteak: Utz nezazu otoi nere lanean!
|
|
|
Mikelek, alegiazko sorgin bilakatuak, ongi segitzen ditu bi amoros hauen harat honatak, entzuten
|
hauen
solasak eta arats batez, ostatua hetsi baino zenbait ordu lehentxago, berhiruez besteak ostatutik joanak eta, nahi izan ditu biak hor berean utzi erranez lo egitera zoala. Bainan, deabru hori, gatu bat bezain ixil berriz itzuli da eta ate gibelean barrandalari ipini eta horra, zer entzun duen gure sorgin gazteak: Utz nezazu otoi nere lanean!
|
|
|
Nehork ez ditu elkarrekin ikusten. Alta, berek dakiten toki batean, bi soldado lagun
|
hauek
eraikia dute plangintza bat, Peio amorosaren aurka, mixteriozko sorginkeria baten itxuran eta beha ezazu nola: Peio eta Marie Leonak elkarretaratzeko hautatua duten arats zoragarri horretan, bi sorginak hertzain jantzietan agertuko dira eta hurbilduko Porroxkeneko itzulira aratseko hamaikak baino lehenago.
|
|
|
Bi tiro igorri pentze bazterreko haritz abarretara.
|
Hauetarik
hiruzpalau hautsi eta erortzen baitira azpian lo zegotzin behietarik baten bizkarrera! Pentsa honen punpea!
|
|
|
Bi ostatuetako nagusiek ere bitxi kausitzen dute Peioren faltatze hori. Badakite,
|
hauek
, Marie Leonarekin elabide eztietan sartua zela. Ez dute segurki horretaz deus erraitekorik.
|
|
|
Zenbait egun
|
hauetan
etxeratua, ekain hilabetean sartuak eta, Peio berea gogoan zegoen! Legegizona hitzartua du hirian, ondoko ortzeguneko.
|
|
|
Ekainean, goizeko zortzietan iguzkia goratua da. Horren arrai dirdiratsuen zirriztek ferekatzen dituzte goiz honetan ostatu bazter
|
hauetako
arbolazpietan, han hemenka, kausitzen diren pausalekuak. Hauetarik batean jarririk dago Bittor, bederatzietako autobus edo jendeketakoaren haiduru.
|
|
|
Horren arrai dirdiratsuen zirriztek ferekatzen dituzte goiz honetan ostatu bazter hauetako arbolazpietan, han hemenka, kausitzen diren pausalekuak.
|
Hauetarik
batean jarririk dago Bittor, bederatzietako autobus edo jendeketakoaren haiduru. Tenorea hurbiltzen ari eta, zenbaitjende bildu dira geldileku horretara eta doaz bidetik bazterxago kausitzen diren jarralkuetara.
|
|
|
Begiak idekitzean Peiok erran dituen hitz
|
hauek
harritzen dituzte hor zeuden jendeak: O, Marie Leona! Zu ene maitea eta ene argia!
|
|
|
Berek dakiten xoko batean eta berek dakiten moldean ezarriko dituzte paketako hamar zigarroen barnean paperezko ontzi txiki bedera, bolbora pikor bat erhauts beltz batez orhaturik. Bittorri doakio
|
hauetaz
arduratzea. Geroxago ikusiko dugu zer ustegabetako tribulazioneak sortu diren ekintza horren medioz.
|
|
|
Autoa dirdiraturik ezarri du kanpo aldez. Barne aldean, gibeleko jartokiak mila girgileriaz beterik daude, kasik gaineraino bainan bigarren sorgina Bittor, hor dago
|
hauen azpian
gorderik.
|
|
|
Ordu berean, ostatu barnean zirenak kanpora doaz, beleak bezala beltztuak
|
hauek
ere, eta hasarre gorrian. Zeleztina jokariak, bere jaka beltztua soinetik ken eta torratu du Peioren jantzietan.
|
|
|
Balitzane guzian hedatu da Hemen Ongiko gertakari horren berria. Zigarro andeatuak banatu ondoren,
|
hauek
, ilaun beltzduraz eginikako ezin sinetzizko heleza eta Peiok hartu duen zafraldia. Han ziren zenbaitek pena hartua zuten amerikanoaz, zer moldetan laidostatua izan zen.
|
|
|
Telefonoa kausitzen den gela ttipiko atea hetsi du, bere legegizonarekin mintzaldia segitzeko, bainan Marie Leona, guardian zegokion. Honek nahi du jakin, heian, maitatzera doan gizon honek, egiazko amodioa dion aitortzen ala zerbait harpagonkeria gogoan nahi den
|
hauetaz
baliatu.
|
|
|
Amerikanoaren hitz
|
hauek
harritu dute Marie Leona: Ez, ez, segidan. Beraz uztailaren hiruan, etorriko naiz izenpetzeko.
|
|
|
Emilio Mizpirategi, koplakari eta iragarlea ere hor dabila batzu eta bestekin solas eta irri. Gazteak hurbildu zaizkiete,
|
hauek
, musikarieri dei eginez, galdetu dute orok batean kantatzea Balitzaneko" Himo" edo Ereserkia. Horra nola diren denak eman auzapezaren inguruan.
|
|
|
Horra nola diren denak eman auzapezaren inguruan. Hitz
|
hauek
kantatzen dituzte errespeturik haundienean:
|
|
|
Emilio, auzapezari hurbildu zitzaion eta bi bertsu
|
hauek
kantatu zituen:
|
|
|
Harrigarri da bi bertsulari
|
hauen
entzuteko, balitzandarrek duten tirria. Ortziral arats honetan ere musikari eta dantzarien ingurugiroan bezainbat jende bada bertsularien entzuleen artean.
|
|
|
Beren alaba bezala maitatua duten Marie Leona, bai eta ere honek gizongai duen Xorroxtegiko seme Peio amerikanoa. Ez dituzte bakarrik mahaiak ezarri tafaila xuriekin,
|
hauen gainean
dagotzi, tente xut, Irulegiko arno xahar botoilak, xuri eta gorriak. Hauek, Peio amerikanoaren eskaintza.
|
|
|
Ez dituzte bakarrik mahaiak ezarri tafaila xuriekin, hauen gainean dagotzi, tente xut, Irulegiko arno xahar botoilak, xuri eta gorriak.
|
Hauek
, Peio amerikanoaren eskaintza.
|
|
|
Manezek: Ile mozle
|
hauek
hats bezainbat gezur dariote!
|
|
|
Nongo Satan gorriak igorri dizkit, xuxen ene lantegirat, aker eta marro iduriko bi dizipulu arrotz
|
hauk
–Begiruntsua baitzen hauen agurra, gisa berekoa itzuli nahiz neurea, ihardetsi nieten atsegin genuela, guk ere, haien ezagutza egitea. Balinbadezue herrian, zion Musilondak, norbait nahigabetan bizi denik, azkarrago baten mehatxupean edo holako zerbait, eginbide duzue neri salatzea.
|
|
|
Nongo Satan gorriak igorri dizkit, xuxen ene lantegirat, aker eta marro iduriko bi dizipulu arrotz hauk? Begiruntsua baitzen
|
hauen
agurra, gisa berekoa itzuli nahiz neurea, ihardetsi nieten atsegin genuela, guk ere, haien ezagutza egitea. Balinbadezue herrian, zion Musilondak, norbait nahigabetan bizi denik, azkarrago baten mehatxupean edo holako zerbait, eginbide duzue neri salatzea. Nik jujatuko dut afera, zuzenaren alde, gastuak erdizka.
|
|
|
Han, denok elgarrekin irriz ase bat ona eginen dukegu! Biharamun goizean, gu Arinlurrebordarat heltzean, horraratuak ziren jadanik gure bi mutil gazteak, Mikele eta Bittor, berekin zituztela Karmen Musilonda eta Pete Gantzelio.
|
Hauek
, gatilu bana kafe eskuan zeuden, noiz eta ere Bittorrek edari zuri zorta eder bat husten baitiote bakoitxaren gatiluetara. Manexun eta Kattaline xaharrak irriz zeuden leihotik begira.
|
|
|
Deus beste beharragorik ez eta, marroak jazarri zitzaizkion!
|
Hauek
egonak ziren lehenik gogoetaturik bezala, ezpainak milikatuz, zer ote zen zipote arrotz horrek, beren alorrean, bilatzen zieten ungarrikeria hau! Erabaki zuten jauntto horri kali aldi baten emaitea!
|
|
|
Marro buru beltz eta adar bihurriak, hamar metra urrunagotik bolegia harturik, izugarrizko koska batez, ipurdi konkorrean jo eta igorri zuen Gantzelio, bertaldeko sasupera, zerriak multxoan zeuden lekurat.
|
Hauek
, alor honetako mugimendu arrotzez asperturik nahi zuten orain tokitik eskapatu! Punpeka zoatzin, Gantzelio hankapilatuz, alor eta baratzearen arteko pasagiari buruz.
|
|
|
Peiok, bere buruaren erakusteagatik ere, galdetzen du Piarre Beltxari heian girgileria
|
hauek
oro urrezkoak dituenez, lepoko, eraztun eta beste: Segurki, urrezkoak direla, dio Piarrek, zuk hogei urte eman dituzu daukazun diru poxiaren biltzeko, ni, oren batez aberastu eta aberats egon...
|
|
|
Jestu guttiz diru meta bizkorra irabazi nietelako. Hertzaineri dei egin zuten,
|
hauek
ereman ninduten abereen auzitegira eta hor, gaztigutzat, hiru urte presondegi bildu nituen. Diruaz egin behar gastu ordaintzeak.
|
|
|
Ez pitz zenbait oroimen ilun eta trixte Sobera badelakotz holako albixte Jendeak bertsuetan badauka sineste Gure
|
hauk
jendarteko on dira nik uste gara bainan txalotzen gaituzte
|
|
|
Bertsulariek zenbait ordu gozo iganarazi dizkiete entzuleeri eta
|
hauek
, izanik ere goizeko hiruak, etziren enoatu gisa horretan alaitua zen gau batean. Etziren oartu ere bazela norbait, besta betean, hortik faltatua, hain justuki Sakeleneko Bittor.
|
|
|
Berrogeitahamar bat lagun da orain ostatuetan gelditzen denik.
|
Hauek
, gehienak gazteak baitira, Piarre Beltxari dei egiten dute ixtorio bat behar dietela kondatu. Irri zenbait gehiago egin nahiz, gazte hauek kafeak ere manatuak dituzte.
|
|
|
Hauek, gehienak gazteak baitira, Piarre Beltxari dei egiten dute ixtorio bat behar dietela kondatu. Irri zenbait gehiago egin nahiz, gazte
|
hauek
kafeak ere manatuak dituzte. Marie Leona ostatuko zerbitxariak laster ekartzen dizkiete.
|
|
|
Bi gizonak jeiki artean, Katixa, altzotara bat ilar harturik
|
hauen
bihitzen ari da, kadira batean jarririk. Semea da lehenik jeikiko dena.
|
|
|
Atea idekiz eta jauzian doa negarra entzuten duen tokira eta sukaldean kausitzen Helena, negarrez hipaka! Zerk zaitu bada hola penatzen, ene maitea? Non dituzu zure ama eta Graxiana. Xorroxtegira joanak dira! Zu bakarrik utzirik. Bainakien etorriko zitzaidala! Zerendako zaude negarrez. Gure ama maitearengatik dut negar egiten, nekezia handian sartzera doalakotz! Zer gertatzen zaio bada. Goiz honetan etorri zaigu etxera gure oseba Peio amerikanoa eta paper
|
hauk
utzi dizkio. Ez du denbarik galdu! Goizeko seietan ostatuan zen.
|
|
|
Bere logelan, jantziak zilintzo ezartzean hustu ditu
|
hauen
sakelak eta hor da oartu norbaitek ezarria dion gutun horri, zeinetan irakurtzen baitu:
|
|
|
Katixa, ustegabeko harriduraz joa, brau xutitu zen, ahantzirik altzoa ilharrez betea zeukala eta
|
hauek
, bihitu eta bihitzekoak ixurtzen ditu sukalde zolara. Horretaz, axolatu gabe doa semeari buruz, eskua sorbalda hegian pausatuz, erraiten dio: Ez ahantz, haurra!
|
|
|
Hogei urtez ez deiete semeak berri gutti baizik igorri.
|
Hauek
arrotz sendi dira, jaundua agertu nahi duen seme horren aintzinean. Honek, karatsdura bat sorrarazten dio bere aitari bihotzean.
|
|
|
Herriko pilotariak ere badira hor: Urdekareneko Jamattit, Felitxeneko Antton eta beste
|
hauk
, Bihotz Etxean haziak diren gazteetarik.
|
|
|
Hirugarren hau gatua bezain abila eta zalua, damu baita doi bat mainku egiten duelako, honen izena Djabil Aldbeshalhah.
|
Hauek
kanpo izenak balinbadituzte ere Euskal gogo bihotzak agerian bizi dira, Balitzandar seme.
|
|
|
" Bertsularien mahaia". Balitzaneko bi bertsulari ezagutuenek hartua dute mahai hau,
|
hauek
dira: Piarre Beltxa, jadanik ezagutzen dugun balitzandar bertsularia, gizon ttipi, mehatx eta xurpail bat, gazte horien alaiarazlea, eginarazten dizkiete zenbait irri, asma ezinezko ixtorio bitxiekin.
|
|
|
Bat ez doala bestea gabe arima azkarreko herrien iraunkortasunean. Laudatzen ditu aurten, soldadogoa eginik herriratu direnak, hogei urtez Amerikan lan eginik etxera itzuli den Peio Xorroxtegi eta bururatzen hitz
|
hauekin
: Ongi etorri eta herri osoaren agurrak zueri.
|
|
|
Erran diot baten aiseriak duela sortzen bestearen miseria. Erran diot ere ez naizela egia osoaren ezagutzara heltzen, ahatik erran dizkiotanak dira zuen hanka muturretarik kaskoko ile muturretaraino inabrosiko zaituzten hitz
|
hauk
: zaparta lezaikit triste daukatan begia, ikusi behar balu gorderik dagon egia
|
|
|
Zeri buruz ditu Emiliok hitz
|
hauk
adierazten. Txalokada ttipi batek dio ihardetsi.
|
|
|
Honek ere ahopetik erantzun: Bertsolariak. Ezkerreko haundi hori Patxi Gaztenalde, Basaitztarra, eskuinekoa aldiz Pettan Ildoxuri, Iturrietarra, gogo eta mihiak beren lekuetan dituzte! Ba, to, gure
|
hauek
ere ez ditiztek motxak, ez gogo ez mihiak, dio ihardesten attittok.
|
|
|
Lagun
|
hauekin
tauletan
|
|
|
Bertsulari
|
hauk
, omenez
|
|
|
Eta zer pilotariak! Bihotz Etxe hori, Balitzanek eraikia duen goresgarriko obra, nonbaitik etorririkako haur galduen hazteko eta
|
haueri
gerorako biziaren segurtatzeko. Hona nola moldatutako pilota partidaren ikustera doazen hemen diren ikusleak:
|
|
|
Beha bada nor ziren: Xorroxtegiko Ama Joanaño eta Aita Ganix, beren seme Peio amerikanoarekin eta
|
hauen
alaba Maiana Leixturrekoa bere bi alabekin, Helena eta Graxiena. Hor dira Porroxkeneko Maria eta Xemartin, beren artean daukate, alaba bat bezala, Marie Leona, orain alde bat berekin etxean daukate, honek ostatuetako zerbitzarigoa utziz geroztik.
|
|
|
Hor dira Porroxkeneko Maria eta Xemartin, beren artean daukate, alaba bat bezala, Marie Leona, orain alde bat berekin etxean daukate, honek ostatuetako zerbitzarigoa utziz geroztik. Gehiago dena, etxea erorgiaz emaiten diote,
|
hauek
artatu saritan. Hor dira ere Arinlurrebordako Kattaline eta Manexun.
|
|
|
Hor dira ere Arinlurrebordako Kattaline eta Manexun. Sakeleneko Gillome eta Katixa, bai eta ere Bittor
|
hauen
semea eta honen adixkide haundi den Mikele Hegoarra. Zergatik?
|
|
|
Marie Leona, higitu gabe dagokio, arrotzari bekoz beko. Bainan Mikele, mutil zalu eta odol berokoak ez dizkio gehiago jasan, garbiak dauzkan ezagun
|
haueri
eginak zaizkioten laidoak! Bittor, Helenaren aldetik xutituz doakio aldera.
|
|
|
Marie Leonak, durduzarik gabe, esan ditu, hemen guziok harritzen gaituzten hitz
|
hauek
: Zu, arrotza, zure lizunkeriek ez gaituzte hhunkitzen Peio eta ni! Ez gure izaitean, ez ere gure bihotzetan!
|
|
|
arrotzak kanpora!
|
Hauek
, ikusi dute ordu zela hemendik lekuak hustea. Abiatu direneko, gero eta lasterrago zoatzin, beren onetan!
|
|
|
Ahantziak dituzte biek, bardaratseko laidostalari herrebesak. Ez dira bakarrik
|
hauek
biak mahai haundi honen inguru. Hor dira ere Bittor Sakelene eta Helena, bai eta ere Mikele eta Graxiana, Gillome eta Katixa Sakelenekoak.
|
|
|
Maiana Leixturrekoa, bere anaia Peioren aldean emana. Nork erranen zuen, duela doi doia zenbait hilabete, elgarri zimiko, mehatxu eta ausiki ari ziren
|
hauek
,, familia baketsu baten eraikitzeko asmoan direla. Egia da, barkatzen duenaren jeinuak duela bake bidea argitzen.
|
|
|
Piarrek: Ez otoi, sinets Patxi,
|
hauen
hitz motelak!
|
|
|
Herriak eskaini zintzur bustitzeetarat ez dira herritar guziak etorri. Astelehena ere da, bi egun
|
hauetan
lo gutti eginik, zenbaitek nahi dute pausu pixka bat hartu ere. Bazkari gozo bat egin eta lo xixka bat egin ondoren, nahi baitute aurkitu aratsaldean, herritarren kantu xapelketa horretan.
|
|
|
Gazte andana bat, neska eta mutiko, elkarrekin josteta edo berdin kantuz. Beste zenbait gazte,
|
hauek
besteak baino atrebituxagoak, doaze besteetarik berex, non zer azta eta zer asma. Entzun dituztelarik gizon adinetakoak harrigainetako eskualdetik plaza aldera joanki hanbateko elostrean, nahi izan dute jakin zer solas zerabilaten beren artean, ongi bazkaldurik, gorri gorria, zoazen gizontto horiek..
|
|
|
Egun agertzen direnak
|
hauek
dira:
|
|
|
Ait amez,
|
hauen
kontseilu beldurtsuez
|
|
|
Auzapeza tauletaratu denean, paper hori eskuan hartuz egin du hitzaldi ttipi hau: Entzule onak, ez dakit ene pentsamolde bereko zareten ordu honetan bainan aitortzen dut ez nukela epai mahaiko jujari izan nahi, gure bost kantarieri pundu kopuru berdinak eman bainezaizkiete. Hala ere, eskertu behar ditugu, bai gure kantariak, bainan ere epai mahaikoak,
|
hauen
ezagutza xorrotxek argitaratu baitituzte eta berexi puntu onetan hobeak. Irakurtzen dizuet beraz paper honek agertzen duen albistea:
|
|
|
Herritarrak, gazte eta zaharragoak, gizon ala emazte, multxoka doaz herriko etxeari buruz. Izan arren lo gutti eginak, bezperako besta ospaturik, horrarat bildu da ehun lagun baino gehiago eta ixil ixila, entzun dituzte auzapezaren oharpen
|
hauek
: Su hiltzaileen agintzapean eman behar gira gu oro, haiek errana eginez ahal bezain ongi. Bakoitxak bere neurrian.
|
|
|
Lau andanetan zatikatu dituzte herritar laguntzaileak. Lehen andana,
|
hauek
denak gizonak, behar dute ate azpi eta beste ziloetarik sartzen den ur hori geldiarazi. Bigarren andanak aldiz behar du, edozein ontzi edo motur punpa eta beste arneseriaren medioz, jadanik etxeetan sartua den ur iztiltsu hori lehen bai lehen kanporatu.
|
|
|
Hirugarren andana bat arduratuko da etxe inguruetan urak hartuak dituen tegietarik abereak leihorreratzen. Laugarren andanak,
|
hauek
gehienik emazteak eta zenbait adinetako, ekarriko diete laguntza etxekoeri, ur iztiltsua kendu arau leka busti horren kentzen, garbitzen eta xukatzen.
|
|
|
Aldi bat gehiago balitzandarrek neurtzen zuten herritar elkargoaren indarra. Bat denentzat, denak batentzat, zuhur hitz
|
hauen
beiramena haurretikakoa dute hemen, arbasoetarik hartu erakaspenaren argian. Joanes auzapezak eta beste ainitz herri buruzagiek lan eder bezain pizua deramate herri elkargo horri eguneroko funtsa atxikitzen.
|
|
|
Horra Makilariak, xuriz bezti,
|
hauek
bederazka agertu dira plaza erdira. Ikusgai berezia da makilariena.
|
|
|
Bi arrotzak, abere
|
hauek
bezainbat izituak eta soka trenkatzeko astirik hartu gabe, urrundu ziren herritik.
|
|
|
Axurantak, eta bere andre bilo kuxkulatuak, utzi zituzketen, behin betikotz, eskualde
|
hauetan
bazter ikuska ibiltzeko xedeak.
|