|
2007
|
|
|
Geroago, Lhande Parisera joan zen eta ezin izan zuen Hiztegiarekin jarraitu, La, tteren eskuetan utziz. La, ttek Eiheramendi abade zuberotarrari eskatu zion laguntza, baina
|
honek
ez zuen onartu, lan gehiegi zelakoan. Azkenean, Philippe Aranart eta Pierre La, ttek amaitu zuten Hiztegia; Monier, S., aipatu liburua., 575 orr.
|
|
|
Bigarren Aintzinaren argitalpena Marc Legasse eta Xarrittonen esku egon bazen ere (Jacques Legasse Bigarren Mundu Gerran hil zen eta Xabier Diharce fraidegai bilakatu zen), lehenengo zenbakitik azkenera Marc Legasse eta André Ospital agertu ziren arduradun arte eta Jean Duboscq kudeatzaile. Piarres Xarrittonek, Apaizgaitegian zegoen arren, euskarazko probak zuzentzen zituen, Legassek eskuraturik,
|
honek
ez baitzuen euskaraz egiten731 Pierre La, tte Ohorezko Batzordean baino ez zen agertzen.
|
|
2008
|
|
|
Erabilera
|
honetan
ez dirudi helbururik defini daitekeenik; horregatik jarri dugu beste erabilera gisa.
|
|
|
(1) < eta esan nuen ez/ nundik dator fama
|
hau
ez I nundik dator fama hau/
|
|
|
(9) <// eta mundu guztian da/ istoria hau/ istoria
|
hau
ez da bakarrik euskalduna/
|
|
|
Zerrenda
|
honetan
ez ditugu zeltar izen nabariak aurkitzen, baina dudarik gabe Bituris> Bordele inguruko Bituriges> deritzan herriarekin lotu daiteke eta Andelos, > hala nahita, ande >+ lo > zatitu daiteke eta Uxello > eta Mediolo > toponimoen antzera uler tu; honetaz gain Segia> Segobriga n eta antzeko toponimoetan agertzen den osagai zel tar nabariaren bide... Iberieraren aldetik ikusiko bagenu kontua, hor sartuko genituz ke ziurki gurris, > elon, > > Tarr > eta besteren bat.
|
|
|
Azkuek bere hitzaurrean gai ausartak, bertso txarrak(?) entzun dituela eta haien lekuan bere olerkiak ipini dituela, dio.
|
Hau
ez da inolaz ere etnografia zientifikoa, hau litzateke agian folklore egitea, herriaren hoberena edo hobetua ematea. Maiz zubero tarrak, ihautiri bertsoekin ohituak direnak eta manexek eman fama txarragatik gure bertso txarrak aipatzen ditu, baina hamarnaka dira bizkaierazko eta gipuzkerazko kantu aldatuak.
|
|
|
Galdegaiari buruzko iruzkinak aditzaren eskuinean ematea da prozesatzea errazten duen beste estrategia bat: era
|
honetan
ez dugu apurtzen galdegaiaren eta aditzaren arteko ukipena (6b) 14.
|
|
|
hitz egiten duenean ez da konturatzen egiten duena gaztelania ez denik13 Gauza bera aurkitzen dugu gaur egun uruguaitar eta brasilda rren mugan, portugesa eta gaztelania nahasten duten hizkuntzalarien artean. XX. mendearen hasieran euskara eta erdara berehala bizi ziren Euskal Herrian, baina nahaste
|
honek
ez zuen hizkuntza berririk sorta erazi: gaztelania goraka joan zen, eus kara gutxitzen ari zen bitartean (Echenique, 1997).
|
|
|
Ez da
|
hau
ez unea eta ez gunea asanblada eta konbenioari buruz horien jatortasunaz eta zuzentasunaz eztabaidatzeko, baina jatortasuna eta zuzentasuna alde batera utzita, egokitasuna da kontuan izan beharrekoa. Eta inolako zalantzarik gabe, Lesakako lantegirako, lehenbiziko oharra da argiena eta egokiena, eta bigarrena, berriz, Arrasateko lantegirako.
|
|
|
1 Ikerlan nagusiago batean murgildurik nabil artikulu hau idazten ari naizen unean, eta beraz, artikulu
|
hau
ez da ikerlan horren guztiaren atal bat baizik izango.
|
|
|
zenbait lan soziolinguistikotan adierazi den bezala, gaur adinekoak diren emakumeak etxetik irten gabe egon direlako eta gizonek kanpotarrekin harreman handiagoa izan dutelako, behintzat, zail da generoari dagokion banaketarik topatzen. Izan ere, belaunaldi
|
hau
ez da etxean egondako belaunaldi bat: emakumeak ere etxetik irten dira, dela azokara, dela neskame modura, eta beraz izan dute hartu emana kanpotarrekin ere.
|
|
|
–Hondartzak? > bilatu eta ez duzu. Hondartzetako> egoera? > aurkituko. Gure inguruko erdaretan, kontu
|
honek
ez du garrantzi handirik. Adibidez, Mario> beti da Mario> gaztelaniazko testu batean, eta beti Mario> ingelesezko testu batean.
|
|
|
|
Honek
ez du esan nahi itzultzaileen lanaren gainetik dagoenik informatika. Uztarketa behar da.
|
|
|
Bataz beste bost ipuin baino gehixeago kontatzen dira ipuin konta saio bakoitzeko. Atal
|
hau
ez dugu bereziki aztertzen oraingoan.
|
|
|
Besteek bere lehentasunen zerrendan, erdi aldean, behean edo aldamenean dutela begitantzen zait.
|
Hau
ez dut ez txartzat ez on tzat jotzen. Errealitatea da.
|
|
|
hango jardun ia guztia zubereraz bideratzen da. Erdialdeko euskalkian eta Lapurdi Behenafarroan, ostera, inpresioa dut kezka
|
hau
ez dagoela oso zabaldua.
|
|
|
Baina
|
honek
ez gaitu elkarrekin zapuztu behar. Indarrak batu egin behar ditugu, eztabaida antzuetan elkar aspertu barik.
|
|
|
Hortaz, badugu zale bere sintagmak islatzeko gai den izenondo hiztegi sarrera, izaki mailako predikatua (isuria, jaidura, norbaiten/ zerbaiten aldekoa, jarraitzailea), baina izenondo
|
honek
ez du erabilera erabat askea: zeren zalea den zehazten duen argumentu osagarri baten beharra du.
|
|
|
desberdinak dira?; bi atzizki?). Edozein moduz, garbi dagoena da zale
|
hau
ez dela
|
|
|
2
|
Honek
ez du esan nahi guztiak beti bat datozenik sailkapenean.
|
|
|
Hitz
|
hau
ez da Hegoaldeko beste euskalkietan erabiltzen, baina bai Iparraldekoetan, adiera denak, maiztasunaren?,, ugaritasunaren, eta, hertsitasunaren?
|
|
|
Denborak ziren holakoak eta herriak ezagutzen ginituen gu eta onartzen ere, ginen bezala:
|
hau
ez da pilotakoa bainan hurbila nolazpait, oroitzen naiz mutxikoak dantzaturik 20 urte gabe apezgai lagun batzuekin Barkoxeko plazan sotanan Eskualzaleen Biltzarra egun batez. Eta pilotari gazteak ere hartzen zuen naturalki bezala sotana beste apezgaien arabera.
|
|
|
ordea,
|
hau
ez da garbi ikusten: «Ezi> emengo> bizia> da> bide> eternidaderat, > eta> bizimoduaren> ariora> diogu> zer> > doaien, > ta> norata> doaien»> (DCC, 47),
|
|
|
Aditzaren arloan harrigarri eta are miresgarri da, oraingo euskararen aldean, Lizarragarenak nolako aberastasuna duen, bai laguntzailedun adizkie tan eta bai trinkoetan. Autoreak berak dio euskara gaizkara> egiten duela, ez biziki euskara ona alegia, baina
|
hau
ez dator bat aditzetan eta hiztegian era kusten duen ugaritasunarekin. Hona adizki trinkoen etsenplu batzuk:
|
|
|
Etzana gurea da. Bistan denez, barraio>
|
honek
ez du zerikusirik jarraiki> edo xarreki rekin, ez baita aditza, adberbioa baizik, barratu, barreiatu, rekin lotua dagoena, jakina, marranko> adberbioa marrankatu> aditzarekin dagoen era berean. Honelako hutsak badira adizkiak sailkatzen diren lanaren atal honetan.
|
|
|
Aurzutu, estudiantezutu, gastezutu, mutikozutu, mutilzutu, txikizutu> edo txipizutu, zarzutu> (UIGPL, 42). Atzizki
|
hau
ez zen bakarrik Elkano aldekoa, Bonaparteren materialetan (Ondarra, 1982: 167) Eguesibarko herriko aurtzutu, > gastezutu> eta zartzutu rekin batean Garesko aurtzuta, Oltzako aurtzitu, gaztezitu> eta Goñiko aurtzutu, gaztezutu> ageri direnez geroztik, nahiz hondarreko hiru herriotan zartzaro> erraten zen, ez zartzuta, > zartzutu, > edo zartzitu; Garesko gaztetasun> espainoleko juventud en itzulpe na da, hau gutxienez bisemikoa baita.
|
|
|
azaltzen den), arratio>, arratoia?, arrero> eta eskorpion, artz, asto> eta astoko, atxanini>(, tximeleta?; cf. Minaberrik [1998: 71] darabilen altxalili); auntz, antxume> (printzearen materialetan auntxume> dago) eta aker; axari, bale (a), barbu>, xarboa?, baseizia>(
|
hau
ez dator bat Bonaparteren materialetako eiza>, gibier, ekin, formari dagokionez betiere), basurde, bior> eta zaldi, egaste>, hegaztia? (?
|
|
|
(J. B. Etxeberri
|
hau
ez da nahasi behar P. Lafitte-ren izen bereko lankide eta beste almanaka egile donostiritarrarekin).
|
|
|
Euskal munduko egutegien
|
hau
ez da, beraz, gertaera bitxiegia. Bildu ahal izan ditudan datuen arabera, 25.000/ 30.000ren bat euskarazko egutegi tako saldu/ banatuko dira 2007an.
|
|
|
marrazkilari berriak, Euskal Idazleen Elkarteko zenbaitek. Ondoren, azken edizioko gorabeherengatik edo, asmo
|
honek
ez zuen jarraipenik izan14.
|
|
|
inoiz esan izan da gerra-aurrean ere bazuela Mensajero k euskarazko honelako egutegi takorik, baina, azken finean, ezin izan dut hor ren albiste garbirik bildu. Dena den, argi gera bedi Jesusen> Bihotzaren> Egutegia>
|
hau
ez dela Euskerazaleak Alkarteak Mensajero ren lankidetza teknikoarekin atera ohi zuenaren segida, egutegi guztiz berria baizik.
|
|
|
Honen beste zeregin askoren artean gogoratzekoa da berorrek kaleratutako Karmen, go> Amaren> Egutegia>(), gerora Karmel> aldizkari izatera iritsi zena.
|
Hau
ez zen egutegi takoa, baina bai liburu urtekari atsegina, eduki erlijioso batekin gerra-aurreko Argia-ren Egutegiaren ildoan zetorrena.
|
|
|
Edukiontzi gisako interpretazio bikoitz
|
hau
ez da gertatzen, neurritasu na, berezkoa duten izenekin, litro, > metro, > > eta holakoekin.
|
|
|
[Txoria baino ere] ederragoa zen/ Ederragoa zen [txoria baino ere]. Ohar gaitezen mugikortasun
|
hau
ez dutela beste konparatiboek. [?
|
|
|
« Zine munduko fetitxistentzat paradisua da hiri hau» (Cano, 2000: 15). Literaturaz kutsatutako hiri
|
honetan
ez da harritzekoa Cano ohartzea bera bizi den etxean bizi izan zela berak pertsonaia literario gisa erabilitako aktoresa underground bat (Lupe Velez): « Eta orain, lau urte beranduago, hara non nire pertsonaia bizilagun bihurturik aurkitzen dudan» (Ibid.
|
|
|
Ene lantto
|
honek
ez du leku handirik beteko. Egia da Zuberoak bere aldetik ez duela eremu gehiegi eta sobera hartzen Euskal Herrian.
|
|
|
Zenbatzaile numerala duen IS baten barruan erabilirik dakusagu behin, herri kopla itxura osoa duen pasarte honen barruan. Numeralekiko erabilera
|
hau
ez da ohikoa, zehaztugabeekin, asko, > gitxi, > larregi, > nahikoa..., ohi den legez behintzat.
|
|
|
XIX. mendeko kritikak hamahirugarren kopla
|
hau
ez ezik, aurreko ha mabiak ere aitorpen moduan jo zituen. Indarrean zegoen ikuspegi erroman tikoarekin bat egin zuen:
|
|
|
Idazlan
|
honetan
ez dut haren biografia eginen, irakurleak bestalde aur kitzen baititu jakin nahi dituen xehetasunak1 Gaiari buruzko ohar beharrenak eginen ditut, doi doia.
|
|
|
Hitzaurrea,« Pierre Lhande de l. Académie de la langue basque» izenpetua da. Holakoetan era biltzen diren ele onez gain, Lhande-k Mirentchu> (1914) eleberrian obratu duen Loti ren kritika berritzen du; bainan, aldi
|
honetan
ez du fikzioaren bidea hartzen, eraso zuzena botatzen du:
|
|
|
Artikulu
|
honetan
ez dugu azerketa luze sakonik egiteko asmorik, infor mazio larriena ematea baizik. Xoil eta gaingiroki azalduko dugu Réveilen sortzea, programa eta jokabidea, > zertako egina zen parte euskaraz, zein gerta era eta nola kontatu zituen bere ibilbidean, eta bereziki, zein eta nolakoak diren euskarazko idazlanak, generoak, gaiak eta testuingurua?, euskara eta idazleak.
|
|
|
Bestalde, pastoralan Xarlemainak eta Ganelonek kartetan jokatzen dute, gaztelaniazko Historia... n bezala, eta
|
hau
ez da inolaz ere frantses bertsioetan agertzen.
|
|
|
Frantsesetik euskarara itzuli zuena Louis Duhalde izan zen.
|
Hau
ez zen inoiz haurtzaroan ikasitako euskaraz arduratu. Itzulpena aztertuz gero ikusten da, beraz, aski kaxkarra dela darabilen euskara, eta gainera ez neurri ez eta errimarik gabe dagoela itzulita.
|
|
|
Bukatzeko Rolandi buruzko aurkezpen
|
hau
ez zaigu gelditzen Francisque Michelek duela mende t' erdi baino gehiago Prosper Mérimée ri adierazi eta euskaldunek beren ondarearekiko izan duten ezaxolakabekeriaz baina azken urteetan konpontzen bide ari den arren oraindik bete ez den desio hura plazaratzea baizik.
|
|
|
Euskal Esnalearen eskribu ofizialetan t, s erabiliko zen, baina idazleek, adibidez jeltzaleek, ez zuten derrigor bete arau hori aldizkarira igorritako artikuluetan. Eleizaldek, azken finean, bere militanteen idazkera babestuz gero, gainerakoan amore eman eta eroapenez har zezakeen Euskal Esnaleko testu ofizialetan t, s erabiltzea, bereziki kultur elkarte
|
hau
ez zenean erakunde propioki jeltzale bat. Azkueren, unanimidadearen inguruan, ziurrenik, Eleizalderen onespen horri zegokion:
|
|
|
Euskal nazionalismoaren ezaugarri
|
hau
ez da ideologia honen esklusiboa inondik ere. Javier Varela ikertzaileak XIX X X. mende arteko espainiar intelektualez idatzi izan duenez, haien diskurtsoan guztiz ohikoa zen «la cerrada oposición a la ciudad grande, la burocracia estatal, las relaciones sociales despersonalizadas, «sin alma», el contrato insolidario, etcétera, etcétera; el elogio del campo y de la comunidad, en una palabra, su menosprecio de la corte y alabanza de aldea»164 Eta hala ere, intelektual horien ekintza eremu nagusia, Azkuerena bezala, hirigunea zen.
|
|
|
Folklore, hiztegi, toponimo eta herri jakintzen bilketa egitasmo zabal
|
honek
ez du guztiz hausten literatura egiteko asmoekin («sirviese de base á la literatura de lo porvenir»). Baina jada ez da soilik literatura egiteko asmo bat, baizik hori baino gauza zabalagoa.
|
|
|
Euskal ikertzaileek bizi zuten positibismorako joera orokor
|
hau
ez zen halabeharrak edo garaiek ezarritako gertaera soila. Beren protagonisten arteko lotura hor dago.
|
|
|
Azkuek bere produkzioa gizartean eragiteko bokazioz egiten zuen. Alta baieztapen
|
hau
ez da muturrera ere eraman behar: Azkue ez zen gizarte eragile, propagandista edo agitadore soila.
|
|
|
Hola bada, Azkue, nahiko oharkabean agian, Menéndez Pidalen antzeko ondorioetara heldu zen.
|
Honekin
ez dut esan nahi Azkuek Menéndez Pidalen ideiak hartu edo kopiatu zituenik. Aitzitik ezezagun bide zituen espainiar filologoaren teorizazio hauek327 Baina biak ala biak, antzeko giroan mugitu zirenez, kastizismo eta europeismo arteko eztabaidak zituzten une batean, bakoitzak bere aldetik, ildo bereko erantzuna erdietsi zuten, originaltasun propioaren eta inguruko kulturekiko loturaren artean erdibide bat proposatuz.
|
|
|
Hola uler daitezke aipaturiko bere hitzak non froga horiek «ikusi», hots, positiboki baieztatu ahal izan dituela esanez eta eszeptikoenak ere baiezta dezakeela adieraziz («esto lo he visto yo con grandísimo consuelo de mi alma» edo «los designios de la Providencia se muestran palpables aun a ojos de no largo alcance visual»).
|
Honekin
ez da esan nahi Azkuek froga positibo horiek gabe ez zuenik sinestuko, baizik berak abiapuntuan zuen fedea froga horien bidez indartu egiten zuela, konbikzioak sendotuz. Zentzu berekoak dira Therese Neumann i buruz idatzitako liburuko azken hitzak:
|
|
|
64). Autore
|
honek
ez du onomastikaren gai hau aipatzen, baina berak dakarren itsasontzien izenen zerrenda baliatu dut.
|
|
|
Jolaseta kirol gunearentzat eta Askaltegi otorduetarako eraikinarentzat. Eta hala jarri ziren izenok, nahiz bigarren izen
|
honek
ez bide zuen lehenak besteko entzuterik lortu. Urte haietan Negurin (eta inguruetan) eraikitako txalet eta jauregi anitzi ere euskal izena ipini zitzaien, eta baieztatzerik izan ez badut ere, asko Azkuek proposatu zituela pentsa daiteke.
|
|
|
Orduan Europa osoan arkitektura erregionalistak garatu ziren, leku bakoitzeko nekazari arkitektura tradizionaletan inspiratuz. Erregionalismo arkitektoniko
|
honek
ez zeukan zerikusi zuzenik nazionalismo politikoarekin. Tradizioaren fruitu ere ez zen, baizik modernitatearena, klase burges berriena.
|
|
|
Hola bada, Azkuek Bilbon argitaraturiko Euskalzalerekin, Hego Euskal Herrian, euskarazko hedabideek aldi berri bat hasi zuten: hizkuntza
|
hau
ez zen erabiltzen euskaldun apalei informazioa jakinarazteko «beste erremediorik ez zegoelako»; Halaber euskarazko hedabide populisten formatua (bertso-paperak) gainditzen zen, edozein hizkuntza normalizatutan ohikoak ziren erako aldizkari bat eskaintzeko, ez agian goren goren mailakoa baina bai irakurleei gutxieneko ikasketa batzuk izatea eskatzen ziena; Eta azkenik, Euskalzale irakurleen eusk... euskarazko olerki batzuk eta euskararen aldeko erdarazko leloak biltzen zituena459), dela zentzu politikoan (Sabino Aranaren aldizkariak ohi zirenez:
|
|
|
Katedrako ikasleei, jakina, berak egokien zekusan euskara ereduan irakatsi zien. Puntu
|
hau
ez du Lakak lantzen baina grosso, modo esan liteke eredu hori aldatuz joan zela:
|
|
|
Zerrenda
|
hau
ez dagokio Azkuek urte honetan Katedran irakasten zuen programari inolaz ere, ez eta aurreko eta ondorengo irakasten zuenari. Aitzitik, ohar bedi zehaztuen agertzen diren atalak lehen biak direla, hau da, soinuei dagozkienak.
|
|
|
Arana zen eufonia legeez kezkatzen zen euskalaria, baina ez Azkue, beti morfologia eta joskera arazoetan aritu bai zen bereziki. dugu Katedrako irakasle izan zen garaietan argitaratu zituen testuliburuei gainbegirada bat botatzea konturatzeko Arana zerrenda
|
honetan
ez zela biltzen ari egiazko Katedrako programa, baizik berak eskeintzen zuen aukera berri bat. Ez dakigu proposamen honek aurrera egin zuen ala ez, eta zein neurritan, ez bait da aztertu dokumentuetan honi buruzkorik.
|
|
|
Hura zen kultura arloan lehia egiten zion bakarra. Eta ikusten denez kultur afera
|
hau
ez zitzaion inondik ere ezaxola. Horregatik saiatu zen Azkueren proiektu euskaltzaleak imitatzen.
|
|
|
37
|
Hau
ez da balorazio kualitatibo bat, objektiboki neur daitekeena baino: abandotarrak ez zuen lortu Azkuek 18881903 epean atera zituen adina euskarazko liburu argitaratzea, Azkuek bezala euskara hutsezko aldizkaririk sortzea, Azkuek beste pertsonari euskara irakastea, Azkueren hiztegiaren pareko bilketa lanik egitea, Azkuek adina antzezlan idaztea, edota Azkuek beste harreman egitea Euskal Herri osoko kultur eragileekin.
|
|
|
3) Plan
|
hau
ez zuen azpikeria gisa planteatu, «Azkue engainatzeko», baizik gauzak ulertzeko bere ikuspegi populistarekin bat zetorrelako.
|
|
|
Zurtzaingoa. Asmo
|
hau
ez zuen publikoki jakinarazi. Soilik lagun minenei aipatu zien, eskutitz bidez. Zurtzaingo proiektua analisatu aurretik merezi du horren inguruan Azkuek idatzitako gutun nagusiaren zati bat in?
|
|
|
Hala ere, ez zuen letra ederren arloa ukitu gabe utzi. Liburu
|
honetan
ez da asko landuko Azkueren literatura arloko jarduera. Bere mugarri nagusiak aipatuko dira eta batez ere testuinguruaz eta ondorio soziokulturalaz ohar batzuk egingo, gaian aditu direnek esandakoaren ildotik.
|
|
|
«la falta de medios de la educación española no implica que en aquellos lugares donde esta existía no se utilizase como instrumento de nacionalización»220 Soilik kristau dotrinaren irakaskuntzan edo ahozko azalpenetan gerta zitekeen, maisuak tokiko hizkuntza jakinez gero, euskara, katalana edo galegoa baliatzea. Baina
|
hau
ez zen beti gertatzen eta edozein kasutan ikasgai nagusiak (zein testuliburuak oro) gaztelaniaz ziren. Beraz, euskararekiko sentiberatasun minimo bat zuten norbanako irakasle batzuen parean, hezkuntza osoa gaztelaniaz ezarri zuen sistema ofiziala zegoen, erdara ez erabiltzea gogor zigortzen zuen «pedagogia» ahantzi gabe (eraztuna erabiliz, etab) 221 Izatez euskararen bazterketa eskoletan Antzinako Erregimenetik zetorren222 XIX. mendeak ezer berririk asmatu baino lehenagokoa areagotu zuen, orokortu, eraginkortasun handiz III. Errepublikako Frantzian, dorpeago Errestaurazioko Espainian, baina ezin ukatuzko moduan azken honetan ere.
|
|
|
Azkueren hitzetan ikusten denez berak hezkuntza proiektu honetan pertsonalki inplikatzeko asmoa zuen («entrariamos en ejercicio»). Izan ere Azkuerentzat proiektu
|
hau
ez zen egitasmo bat gehiago. Aitzitik bizi osoa hari eskaintzeko asmoa zuen:
|
|
|
Ikusten denez CSIC en filologia adarraren barruan euskal atal bat (katedra antzeko zerbait beraz) sortzeko asmoa zeukan Tovarrek. Baina ditudan datuen arabera asmo
|
honek
ez zuen aurrera egin, eta, jakina, RIEV ere ez zen berpiztu. Hola bada, euskararen inguruko goi mailako ikerketak biltzen zituen gune bakarra, Azkuek urte hartan bertan berrireki zuen Euskaltzaindia izan zen, Tovarren proposamena baino hilabete batzuk lehenago.
|
|
|
Hola, Jose Antonio Arana Martijak 1983an argitaraturiko biografia labur baina zehatza azpimarra daiteke4 Oraintsuago, Azkueren heriotzaren 50 urteurrenaren haritik, liburu berri bat azaldu da. Azken
|
hau
ez da biografia bat izan, egile desberdinek euskaltzainburuaren arlo ugariei buruz idatzitako ikerketa bilduma baizik5 Zentzu berean, asko izan dira zuzenean edo zeharka Azkueren aspektu jakin bat edo beste aipatu, deskribatu edo aztertu dutenak. Bakar bat nabarmentzearren Itziar Laka aipatuko dut, Azkue eta Sabino Aranaren arteko lehia ulertzeko gako garrantzitsuak seinalatu baititu6 Dena den, beste autore askoren ekarpenak azpimarra litezke.
|
|
|
Badakit lan
|
honi
ez zaizkiola hutsuneak eta akatsak falta. Hasteko obra aski luzea da, luzeegia irakurri duten batzuen iritziz.
|
|
|
Horrek esan nahi du Azkuerekin harremanik ez zuten pertsonaia eta fenomeno asko ez direla liburuan agertzen. Ikerketa, berez, Azkueren gainekoa izanik,
|
honek
ez luke zertan akats izan. Baina Azkue eta bere obra kokatzeko eta egoki baloratzeko bere ingurune hurbilena ez ezik testuinguru zabalagoa ere azaldu nuke.
|
|
|
Jarrera
|
hau
ez zen zehazki nazionalismoa, baina ez zegoen oso urrun. Foruzaletasuna zen, baina oso erradikalizatua:
|
|
|
Hortaz Azkue kriptonazionalista bihurtu zen.
|
Honekin
ez da esan nahi jendaurrean «neutral» agertu arren ezkutuan alderdi jeltzalearen jarraitzaile sutsua zenik. Baizik bere nazionalismoa ideia mailan gorde zuela, jeltzaleekin oso osoki identifikatu gabe, eta, jakina, bere ideologia publiko egin gabe.
|
|
|
Hola, euskal hiztunak, euskara mintzatzera eta beren hizkuntza lantzera animatzen zituen, horrek egiten zituela euskaldun adieraziz. Baina
|
hau
ez zien soilik euskal hiztunei esaten, «barne kontsumorako», animo altxagarri gisa, beren hizkuntzarekiko motibatzeko, baizik baita euskara ez zekitenei ere. Zentzu horretan, argigarria da 1905eko hiztegian «euskaldun» hitzaz eman zuen definizioa:
|
|
|
Baina aldi berean,. Ojarbideren? idazki
|
hau
ez zen espontaneoki eta kasualitatez agertu Euzkadiko lehen orrian, laster ikusiko den bezala egunkari jeltzaleko zuzendaritzaren babespean baino (nahiz une hartan hori ez zen datu ezaguna). Egun batzuk geroago. Ojarbideren?
|
|
|
akademiko izateko irrika pertsonal berezirik zuenik, ezta bere izena sortzaileen taldean ez egoteak eragin zionik Akademiarekiko herra. Puntu horretan, Arbeloak bere zuzenketan Bustintzaren izena aipatu bazuen ez bide zen izan Mañarikoak eskatuta (geroago ikusiko da auzi
|
hau
ez zela anbizio pertsonal kontua). Arbeloa Bilboko Euzko Gastedi edota Aberri taldeen ingurukoa zen, eta beraz Bustintzaren mireslea (horregatik aipatuko zuen bere zuzenketan honen izena).
|
|
|
moduko neologismoak bereganatzeak islatzen duenez. . Kirikiño?, gainera, Euzko Deyako kolaboratzailea, bertako idazle askoren euskara irakaslea (Bilboko institutuan), eta Euzkeltzale Bazkunako kide eta eredu zen, baina ziurrenik artikulu
|
hau
ez zuen Bustintzak idatzi baizik elkarteko gazteren batek291 Edozein kasutan artikuluan argi ikusten da. Kirikiñoren, bidetik zihoazela:
|
|
|
323 Komentario
|
hau
ez zitzaion gustatu. Kirikiñori, eta handik egun batzuetara Arana Goirik euskaraz hitz egiten bazekiela erakusten zuten frogak bilatu zituen, parte batez aurkituz:
|
|
|
Proposamen
|
hau
ez bide zen Azkueren oso gustokoa izan. Bat zetorren bere asmoekin autoritatedun Akademia bat sortu nahian, Diputazioen babesa izatean, bilerak maiztasunez egiteko aurreikuspenean, etab. Baina finkaturiko helburuak nahiko anbiguoak ziren:
|
|
|
237 Cf. Azkueren 1919.03.17ko gutuna Broussaini (gutun
|
hau
ez dakar Charrittonek). Ikus ere Azkueren 1919.06.03ko gutuna (in Charritton, 1986:
|
|
|
1919ko urrian prentsara igorritako jakinarazpena: ...e Hasparren, de firme adhesión á la Academia que con el apoyo que ya le han otorgado las cuatro Diputaciones Vascas y la suma de voluntades que en ella convergen y que se desea cada vez mayor, puede realizar una obra en pro del euskera, que emprendida con tal oportunidad, mesurados propósitos y sereno entusiasmo, hace esperar que sus resultados sean aplaudidos por todos.» Ikusten denez azalpen
|
honek
ez du antz handirik Akademian egin zuten zinarekin.
|
|
|
Noski, hori ez da nahikoa inguru erdalduneko ikasleen hizkuntz kalitatea bermatzeko. Irtenbideak, proposamen
|
honetan
ez ezik, eskolaz kanpoko ekintzetan eta jardueretan ere bilatu dira, besteak beste, ikastolen arteko trukaketak, egonaldiak familia euskaldunetan, aisialdiko ekintzak, e.a.
|
|
|
|
Honekin
ez dugu ukatu nahi, bestalde, salbuespenak egon daitezkeela. Adibidez, linguistika lanetan eta toki jakin bateko euskara den bezala jaso nahi denean bidezko izan daiteke H ez jartzea, edo Z eta S ez bereiztea, bustiduren grafiak jartzea, etab. Orobat, herri mailako literatur mota batzuetan H ez erabiltzea edo puntuazio marka berezi batzuk jarri behar izatea gerta daitekeena da, eta Euskaltzaindiak ez du deus horren kontra.
|
|
2009
|
|
|
Baldin eta etortzen bada Siadecoren diagnostiko hori, nire asmo bete betea izango litzateke euskalgintzaren behatoki bat sortzea, hain zuzen ere interaktibitate hori bermatzeko. Adibidez, euskalgintzaren erakunde eta elkarte zenbaitzuk urtero edo bi urtean behin egingo lukete txosten bana esanez,?
|
hau
ez dugu ondo ikusten eta hau bai??. Kanalak behar dira, kanal eragingarriak.
|
|
2010
|
|
|
Eta subjektua (aurre) suposatu egiten da. Ikuskera
|
honetan
ez da eztabaidatzen subjektuari buruz; interesatzen zaigu soilik egintzaren bidez sortzen den emaitza.
|
|
|
Hizketa egintza desberdinen kopurua zenbatu eta horren araberako erabakiak hartu genituen. Baina bide
|
honek
ez gintuen asetu, zeren nagusi izatea edo hegemoniko izatea ez zegoen kantitatean. Desberdintasun bat egitea funtsezkoa da hemen:
|
|
|
BEHAR eta NAHI beti orainaldian ageri dira, kutsu performatiboarekin. Mota
|
honetakorik
ez dago: * aditzera eman behar nizuen;* aditzera eman dizuet.
|
|
|
– NI: > Esatari
|
hau
ez dago autorearekin nahasterik, NI autobiografikotik desberdina da. NI sermoien esataria edo narratzailea da, diskurtsoko izaki bat.
|
|
|
Ezer izatekotan arazo erretorikotzat har liteke, edota erritmo kontuengatik egindako bariaziotzat, edota estilo jokotzat. Halaz ere, ondo erreparatuz gero, joko
|
hau
ez dela inozokeria ikusiko da.
|
|
|
Eta diskurtso hau luze eta zabal dabil sermoigintzan. Horiek horrela, diskurtso
|
honetan
ez zaio kristauari posizio gune oinarrizkorik aitortzen, ez maila epistemologikoari dagokionez (beti ere ez-jakintasuna esleituko zaioeta); ez ontologia mailari dagokionez (ez gauzatzat, ahalmenik gabea enuntziatzen baita); ez portera mailari dagokionez, praxiari (narras eta gogo gutxirekin ibiltzen baita).
|
|
|
Barruti honekiko erlazioa kanpokoa da; ohar bedi gehienetan lehen aldian datorrela, iraganekoa edo beste garai batekoa bailitz enuntziatuz. Barruti
|
honek
ez du inongo balio diskurtsiborik. Horrela bada, sermoia benetako mediatizazio lana dugu, ideologia haragiz janzten den modalitate bat, non enuntziazioa toki sozial batekin artikulatzen den.
|
|
|
Batez ere zein kontestutan? Hizkuntza gaitasunaren puntua konplexua baldin bada, honako
|
hau
ez da sinpleagoa. Badakigu, hasteko, jardun esparruak eta rol harremanak hizkuntza batera edo bestera makurtzen dutela sarri elebidunaren hizkuntza hautua:
|
|
|
Curriculumak herri bezala identifikatzen gaituzten ezaugarri linguistiko eta kulturalen ezagutza erraztu eta bertako partekotasunaren ezaugarrien antzematea ahalbideratu behar dio. Edozein modutan, ulertu behar du identitate
|
hau
ez dela inoren aurka definitzen baizik eta beste herri eta pertsonenganako irekitasunaren oinarri dela? (Otano, 1998:
|
|
|
Ehuneko diagonalak taula gordinaren miniatura ematen digu, ikasleen kopuru osoa 100 ikaslekoa balitz bezala. Ondorioz tratamendu
|
honek
ez liguke gauza berriagorik erakuts.
|
|
|
AEKren ikasle fitxak galdetzen du zein den ikaslearen ikasketa maila ikasturte hastapenean. Galde
|
hau
ez zen egin 1995 ikasturtean. Beraz emaitzak 2002ko eta 2008ko baditugu.
|
|
|
esanetan,, soilik legeztatuta zeuden ikastolek jasotzen zituzten OHOrako diru laguntzak. Eskolaurrearen kasuan, derrigorrezkoa ez zenez, ziklo
|
hau
ez zen diruz laguntzen ikastetxe pribatuetan. Eta batxilergoaren kasuan, ikastoloi ez ziguten onartzen guk ziklo hori eskaintzea.
|
|
|
frantsesa izatea, pedagogia ikasketak izatea, eta haien Irakasle Eskoletatik pasatzea. Guk hirugarren baldintza
|
hau
ez genuen betetzen. Beraz, sinatutako akordioaren baitan, hiru urteren buruan 50 lanpostu sortuko zituen estatuak?, argitu du Maialen Garatek.
|
|
2011
|
|
|
[kasu
|
honetan
ez da thesaurusean termino estuagorik sartu. Halakorik asmatzea, ordea, ez litzateke kasu honetan zaila:
|
|
2012
|
|
|
Hala eta guztiz ere, ez genuke nahi hemen proposatutakoak Sarrionandiaren itzulpengintza interpretatzeko modu bakar eta itxitzat ulertzerik, episteme postmodernoak eta Sarrionandiak berak defendatzen duten testuaren irekitasun eta mugikortasunaren aurka egitea bailitzateke. Lan
|
hau
ez da Iurretako itzultzaile handiaren testuei emandako erantzun posible bat baino, eta irekita gelditzen da irakurleen interpretazio edo erantzun berrietara; erantzun baino gehiago, beraz, galdera izan nahi luke: –ez egia ez gezurra, baizik eta aidean utzitako gogoeta?
|
|
|
Fenomenoak azaltzeko jainko edo kausa misteriotsuetara jotzen duten teologiaren eta metafisikaren metodoen hutsaltasuna frogatzea da mugimendu honen helburuetako bat. Filosofia
|
honi
ez zaio interesatzen fenomenoen kausa bilatzea; fenomeno horiek definitu eta aurresan ahal izateko legeak ezartzea da bere egitekoa. Pentsamendu positibistak gertaera, positiboak?
|
|
|
Zentzuaren ikuspegi platoniko
|
hau
ez zuen bere egin XIX. mendean agertutako positibismoak, arrazionaltasun zientifikoan oinarritzen zen mugimendua izanik, ezin baitzuen onartu egiaren bilaketarako ikuspegi metafisiko eta subjektiboak proposatzen zituen teoriarik. Hala eta guztiz ere, positibismoak proposatutako zentzuaren teoria ikuspegi platonikoak proposatutakoarena bezain unibertsalista eta totalizatzailea da, gertaera eta lege behagarri eta egiaztagarriak soilik jotzen baititu benetako zentzua aurkitzeko modu bakartzat:
|