|
2000
|
|
|
toloztura: zerbaittolesturikedobildurikizandenparteedoatalbakoitza, baitatolesturikegonakutzitakomarkakere; (irudizkoesanahiadu; toluzturaere idaztendu, betidarabil, z, z);, besteascotanguztia ucatutendaveenactainos bere eurenvijotzecotolozturaacondozabaldutaicusi ecinleizanac? (Esku, 145).//?
|
Ez
datoluzturaricbereeurenvijotcetan? (Icas II, 207).
|
|
|
traza: antza, itxura;. Zuben umiaczortzi amar urtegazberedotrinaricez equijen, conpeseetanez equijen, meza batentzutenez equijentaoraindinoberetraciadaucanez)
|
ez
(daquije. Esku, (251).
|
|
|
zamai: mehatxua;. Eznaveeicaratuco, dino, ezimpernubac, ezerijotciac,
|
ez
carcelac, ezdesondriac, ezzamaijac, eznirecontrajaguialdedinec, millacabadi rabere? (Icas II, 294).
|
|
|
¿ Bainacerverba? Arimiari ondoguradeutsanac, albotibereentzunbiar
|
ez
ditubanac. ¿ Tacemaitequerija. Escubaquin, veguijaquintaarpeguicogeriagaz guztialuxurijar ensubadarijona.Icustendadantzia asidedinian, nescaacarma tutadagozala, avijangosericdaguanchorijaamarenjanarijar enzainleguez, nosnocdantzara eruangoetedituban, goguandauqueenleunquerija, ondoeracusten daveela.Erribatzubetannescaacastendaveetacumplidutendavee mutilezedoguizonezdantziaEuscal errijetaco...
|
|
|
Hizkuntzarenerabilerabizi bizia, ongiesateareneredua, bizkaierarenbaliabidejatorrakezinhobekijasotzendituena, batezerepartitibohorietannabaridena: nocjaso andiric, cegaz poztuandiric,
|
ez
cergalduandirik... augaiti da Joskeraonagatik azpimarragarria(...) hurrenkerahori.Ondorenezarriduguntestuatalean erebizkaieraren baliabide politakaurkituditugu; goikohorienantzekoak, bainapartitiborikgabeedoelipsiaeginez: nogazezdaucalaco:
|
|
|
ona galduezquero,
|
ez
daucacristinaubacmunduban, nocjasoandiric, cegazpoztuandiric, ezcergalduandiric.Augaitidagauza guztiz mingarrija, erruba garicguzurragaztaembusterijagazinori ondriagaldutia. () Icas I, 245
|
|
|
Ezgaisuacargaldutendau,
|
ez
eguzquijacbaltzutendau, ez otzaczurituten dau, ez edadiaczaartutendau, ez biarraccanseetandau gueureJaungoicoona (Icas I, 61).
|
|
|
Ezgaisuacargaldutendau, ez eguzquijacbaltzutendau,
|
ez
otzaczurituten dau, ez edadiaczaartutendau, ez biarraccanseetandau gueureJaungoicoona (Icas I, 61).
|
|
|
Ezgaisuacargaldutendau, ez eguzquijacbaltzutendau, ez otzaczurituten dau,
|
ez
edadiaczaartutendau, ez biarraccanseetandau gueureJaungoicoona (Icas I, 61).
|
|
|
Ezgaisuacargaldutendau, ez eguzquijacbaltzutendau, ez otzaczurituten dau, ez edadiaczaartutendau,
|
ez
biarraccanseetandau gueureJaungoicoona (Icas I, 61).
|
|
|
cua? ¿ Celanartutenda? ¿ Ceimbat artutenda. Boticacuaartutenda, biardanian. Gaixodanian.Aimbagaricosasunajadijchiezin danian. ¿ Tacelan? ¡ Ah! Gacha ondoexaminauta, medicubai itanduta, ac aguindutendavenmodubantaordu beetanartutenda boticacua. ¿ Taceimbat?
|
Ez
gueijagotaez guichiago, gachac escatutendavenbesteedoescatutendavelaustedan bestetamedicuabacaguindutendavenbestebaino (Icas I, 115).
|
|
|
...etacogarijaedoartuadacarrena ri. Tratalariascocez.Verbaederraquinleengauciasaldu eutsanac, esangodeutsa orain: laboriaprecijoatanartuten davela; tagura badau, atanichi daguijala, ta ezpaberedirubaecarridaguijola. ¿ Cereguingodau, cegazdirubaeguinez dau can zorduntristiac. Largalaborezatibatzorrarenalderaco, emacumeordi batec imilaunbatsaldu davenprecijuan, tratalaripaltsuac ataraecarridavelaco.Ta
|
ez
daguijalagura izan Jaungoicuac, alacotratalarijaccompesinoianesatia: Pagazaillecharraberebazala, tapuscabatgorachuagosaldu eutsala; lalaboria corridutenevanprecijuacontueguineutsala.Aualde guztietatiostutiada.
|
|
|
pobriariarpeguiasarriaeracutsi; bestiacecertaco eztzat edo pecataritzatta gaistotzateuquitasarricomulgau,
|
ez
dacristinautzaeguijazcuagazbateguiten (Icas III, 223).
|
|
|
Ustezcocaltiac, menturazco caltiac, cereguingonevanezdaquidanecocal tiac, ezdira, ezcaltejaquinac,
|
ez
ciartubac, ez zucenac (Icas II, 114).
|
|
|
Ustezcocaltiac, menturazco caltiac, cereguingonevanezdaquidanecocal tiac, ezdira, ezcaltejaquinac, ez ciartubac,
|
ez
zucenac (Icas II, 114).
|
|
|
Compesoriacaguinduarren,
|
ez
daucanacdiruricemon ecinlegui.Gaixoric daguanacbaruric ezinlegui.Presodaguanacmezaricentzunecinlegui.Ta modu onetanbesteecineguijazcoasco.Vicitziaren, osasunarenta cleitubarencalte jaquin andijan, nequezizangoda compesoriarengogua, pecatarijaalacocalte andicopenitencijapian imintiaIcas III, (158).
|
|
|
...Bereetorrihandihoriongibideratzendaki, osagaibakoitzaberetestuinguruan egokisartzenetaesaldieitolesbizi biziaematen.Horretan maisuduguFrai Bartolome.Harenlanakirakurriz, kapitulubakoitzatesiantzeragoitikbeheraarrazoitsuetaongimoldatuadagoelaohartzengara.Idazlehonetazhitzegiterakoan, indarradabetiaipatzendena.Izanere, horibere bereadu.Txukuntasuneanedo, nahi bada, dotoretasunean bai, baina horretan
|
ez
dio inork hurrik ematen. Gutxiagoaipatzenbadaere, ezinazpimarratugabeutziharentestuenbesteezaugarribat: argitasuna.Helburudidaktikoabetigogoanzerabileladirudi.Horregatik, moldezaharrekoformabatzukerabiliarren, gurpilonaematendakiesaldieieta hariagaltzeranekezeramangoduirakurlea.Puntuazio markakoraingousadiora egokituzgero, harentestuaindartsua ezezik, garbiaerebada.Sintaxia erelagungarridahorretarako, etabehinetaberriroesanadugunez, beregaraikogainerakoakbainojoskeraberezkoagoetanaturalagoadarabil.Joskeraeuskaldunagoaduela esaten, agian, ezginatekeausartuko, bainalatinarenetaerdarenmoldeetarahain lerratuaezdenaduelaesatenbai...
|
|
|
1777.urtean29zirenguztiz, 23mezakoeta 6anaia
|
ez
mezako82; hauenartean
|
|
|
Parisen1870etik1883rabitarteanegindakoak20liburukizituen.Bainaseiliburukimarduletan egindakoTeologiaMoralekokurtsobaterebazen, besteliburukibatbezalahardaitekeen eranskinazuena.Obrahandihonekargitalpenugariizanzituen; lehenengoa1665etik1723ra bitarteanegina. Honenegileak Frantzisko JesusMariarena, AndresJainkoaren Amarena, SebastianSanJoakinena, IldefonsoAingeruena, JoseJesusMariarenaetaAntonioSakramentu Santuarenaizanziren.TeologiaMoralekokurtsohonenediziobatbainogehiagogordetzendira Markinako Karmeldarren bbiliotekan, batzuk
|
ez
osorik; hauetariko lau liburukitan Frai Bartolomerenoharautografoadator, esanez:, libreríadelCarmendeMarquina?. Ik.ENRIQUEDEL SAGRADOCORAZÓN, Lossalmanticenses: suvidaysuobra.EnsayohistóricoyprocesoinquisitorialdesudoctrinasobrelaInmaculada.Madrid, 1955, 278or.
|
|
|
Ikasketa, ikastetxehauetan, gogorraizanohizen; halaere, otoitzaetaliturgi bizitza, Konstituzioekagintzen zutenez
|
,
ez zirenhorregatikalde batera uzten. Honelabanatzenzirenegunekoorduetazereginak: goizekootoitza(?, gorespenak) bostetan, etahorrenondorenOrduenLiturgiakolauordutxikiakerrezatzen ziren; geromeza, igandeetan kantatua; larunbatetaneremezakantatuaizanohi zen, handikiro, AndreMariarenohoretan.Bazkariahamaikaketaerdietanizanohi zen.Bezperakarratsaldekoordubietan; jaibatzuetan, kantatuak.Barnekootoitza,
|
|
|
201 Cristauo Dtrina, ceñetan eracusten baitire gure fede sanduco gauzaric bearr enak, Iruña, 1802 (Astete Nafarroako euskaran). Hala ere bigarren liburua
|
ez
zen argitaratu askoz ere geroagora arte: Curutze Santearen Aita Gure ta Ave marien geneco Eracusaldiac.
|
|
|
Kapitulua1832komaiatzeaneginzen.FraiBartolomeezzenpriorehautatua izan, baina lehen definitorioprobintzialakLazkaokonobizioen maisu izendatu zuen1832kouztailaren7an409.EzdakiguordurakoLazkaokokomentukoazenala
|
ez
.
|
|
|
(215 262.orr.) izenburuaz. Etaliburua laster agertzekozela, BlancaUrgel ekkritikazorrotzaeginzionL.M.Mujikaren424artikuluari.Horageridenez, MujikakezzituenFraiBartolomerenhainbathitzulertu,
|
ez
eta Karmeldarrarenhizkuntzarenfonetika muinabeharbezala jasoere. Dena dela, liburuarensarrerakoikerketaaskohobetu zen, hainzuzenere, Luis Baraiazarrak425 egindakooharugariengatik.Halaereliburuak,, ediziokritikoa, kalifikazioazagerturikgainera, ezzuenbizkaieranongijantziakdirenenoniritzirikjaso; halanabaridaaipaturikoBlancaUrgel en artikuluarenbukaeran, Alfonso Irigoienen426 lerro bakanetan eta be...
|
|
|
dagokionez, edizio kritikoarenarauak
|
ez
dakizkiela dirudi, testuanzuzendurik emanetaaparatukritikoanedooharretaninprimategikonahizBartolomeberaren hutsaseinalatubeharrean, alderantzizegitenbaitu, hots, testuan seinalatuhutsaeta oharretan zuzendu?; testuanezditukontuanhartzenFraiBartolomekberakegindakozuzenketakere, 1816ko argitalpeneanazkenengoorrialdeandatozenak. Batzuetangaizkizuzentzendu; bestebatzuetantestuanzuzentzendu, bainagero oharretanezduazaltzen; behinbainogehiagotanlehenargitaraldikohutsakerrepikatzendituetab.
|
|
|
ziohonetazere: argitaratzaileakbereliburua, ediziokritikotzat, jotzenduenean, edozeinediziokritikokeskatzendituenarauakbetebeharradu.Honek, ordea,
|
ez
ditubetetzenbeharrezkoarauhoriekhiruataletarikobateanere: ezsarreran, ez liburuarenmuinean, hots, Bartolomerentestuan, ezetaaurkibideetanere?
|
|
|
ziohonetazere: argitaratzaileakbereliburua, ediziokritikotzat, jotzenduenean, edozeinediziokritikokeskatzendituenarauakbetebeharradu.Honek, ordea, ez ditubetetzenbeharrezkoarauhoriekhiruataletarikobateanere: ezsarreran,
|
ez
liburuarenmuinean, hots, Bartolomerentestuan, ezetaaurkibideetanere?
|
|
|
33: gainian (L+ M:
|
ez
aip.)
|
|
|
183: eguin (L+ M:
|
ez
aip.)
|
|
|
...artolomerenautografoa) (2 OG/ 10); PedroMURILLO, Geographiahistorica.LibroIX. DelaAmerica, ydelasislasadyacentes..., Madrid, 1752,(. EsdelusodeFr.BartolomedeSta TeresaCarmta?, ezdaBartolomerenautografoa) (2 OG/ 10 b); PedroMURILLO, Geographía histórica, enquesehaceuna compendiosamemoriadelosvaronesmás insignesdeel mundo..., 10.t., Madrid, [1752?],(. EsdelusodeFr.BartolomedeSta TeresaCarmelita?,
|
ez
daBartolomerenautografoa) (2 OG/ 10 c).
|
|
|
Echecocereguineen, edoosasunarencaltian
|
ez
bada (Euscal errijetaco... 31) (hemenbigarrenaezdalehenengoarensinonimoaedoazalpena).
|
|
|
Ibiltia, edoolgueetia, berezizan
|
ez
arren chaarra, edopecatuzcua (Euscal
|
|
|
Baina
|
ez
, guichituta, mudauta, noberac gura daven moduban; ezbada Jaungoicuac, ta Elesia Ama Santiaren Espiritubac eracusten davenmoduban (Euscal errijetaco... 12).
|
|
|
Bada
|
ez
olgueetaguztiacdira onac; ez guztiacdira chaarrac, edopecatuz cuac (Euscal errijetaco... 17).
|
|
|
Bada ez olgueetaguztiacdira onac;
|
ez
guztiacdira chaarrac, edopecatuz cuac (Euscal errijetaco... 17).
|
|
|
Tabestiac: dantzia berezpecatuizan
|
ez
arren, eguiten dan moduban, ta naturalezajausijacguizon, taemacumenaasteeguinleijan moduban, pecatu dala, edopecatucoocasino urrecuadala (Euscal errijetaco... 9).
|
|
|
Aleguereizatiagauza ona da: baina Jaungoicuagan, taJaungoicuagaz,
|
ez
pecatubagan, tapecatubagazEuscal errijetaco... (25). (Hemenbipuntubarik, puntuetakomaizangolitzatekegureusadioarenerakoa).
|
|
|
Icustenda: dantzia
|
ez
davilendemporaan, nescabat, bi, edoirumutil bate gaz, bigaz, edoirugaz alcarri escubacsolbardaan, edo... iminita, verbeetan, ta (64) (Ezdagureusadiokoa).
|
|
|
Abadiac, eta Prailiac berejuatendirapiestara... Chaarrac balira
|
ez
litzaate quez juango (Euscal errijetaco... 165).
|
|
|
EzdaugueureErriidalgubeetaninos oinicgueratu,
|
ez
Judeguc, ez Moroc, ez Heregec, ez Jaungoico bagacoc, ezda, entzuteoneco ascorenerichijan, Jaungoico ascodunecbere (Icas I, IV).
|
|
|
EzdaugueureErriidalgubeetaninos oinicgueratu, ez Judeguc,
|
ez
Moroc, ez Heregec, ez Jaungoico bagacoc, ezda, entzuteoneco ascorenerichijan, Jaungoico ascodunecbere (Icas I, IV).
|
|
|
EzdaugueureErriidalgubeetaninos oinicgueratu, ez Judeguc, ez Moroc,
|
ez
Heregec, ez Jaungoico bagacoc, ezda, entzuteoneco ascorenerichijan, Jaungoico ascodunecbere (Icas I, IV).
|
|
|
EzdaugueureErriidalgubeetaninos oinicgueratu, ez Judeguc, ez Moroc, ez Heregec,
|
ez
Jaungoico bagacoc, ezda, entzuteoneco ascorenerichijan, Jaungoico ascodunecbere (Icas I, IV).
|
|
|
|
Ez
: Ezezkoesaldietako adizlagunhauadizkiariloturikerabiltzendumaiz; elkartzegehienakaditztrikoekineta, izan, aditzarekineginakdira, ondorengoadibidehauetanikusdaitekeenez:
|
|
|
...utenoiditubeen, achaquijaacquenduteco, esatenda (Euscal errijetaco... 45);/ euracesanoidaveenleguez: ija pusca brdat aauac alegueretuta (Euscal errijetaco... 48);/ nundi, etacelanoidirianpiestaracojantzijac, etagalaacemacumeascorensoinian, sobredaqui mundubac (Euscal errijetaco... 58);/ euracesanoidaveenlegueez, impernucuenvitzitziaechiandirialapiestamada ricatubacgaiti (Euscal errijetaco... 58);/
|
ez
, gueratuoidalacopiestaegunicerdijeetan, taguichijagotanbere (Euscal errijetaco... 71);/ urtetendavee, oidanez, leenagoplazati (Euscal errijetaco... 72);/ ateraoiditubanocasinoiac (Euscalerrijetaco... 75)(...)
|
|
|
(29);/ legue oneen contrajocuanirabaztendana, atzerabiurtua birda conciencijan, maisuricjaquituneenacdinuenezSantoomassegaz T (Euscal errijetaco... 30);/ taolgueetiacbereeuquibiardau bereerra zuazcotercijuaEuscal errijetaco... (38);/ leleengolecubaerrazoiagazeuquibiar dau BenedictoXIV.
|
ez
estutzat, ez nasaizat iracurla batecbere ezdaucanacEuscal errijetaco... (89);/ auobetoaituteco, gogoratubiardogunaastecodantceen asieria, tacelancristinauerrijeetaraetorrizirianEuscal errijetaco...
|
|
|
(29);/ legue oneen contrajocuanirabaztendana, atzerabiurtua birda conciencijan, maisuricjaquituneenacdinuenezSantoomassegaz T (Euscal errijetaco... 30);/ taolgueetiacbereeuquibiardau bereerra zuazcotercijuaEuscal errijetaco... (38);/ leleengolecubaerrazoiagazeuquibiar dau BenedictoXIV. ez estutzat,
|
ez
nasaizat iracurla batecbere ezdaucanacEuscal errijetaco... (89);/ auobetoaituteco, gogoratubiardogunaastecodantceen asieria, tacelancristinauerrijeetaraetorrizirianEuscal errijetaco...
|
|
|
|
Ez
dau eitenJangoicuarenamodijua gaiti, ezda bere burubarenamodijuagaiti bere; ezpada, edo ondasunacgaiti, edo vanidadia gaiti, edozequenquerijagaitiEsku (100).
|
|
|
eta, guizaldi? behin ere
|
ez
. Hona bakoitzetik adibide pare bat:
|
|
|
Ta
|
ez
dira luxurijaren eguitade oneec guiz a aldi batecuac, ezbada dempora guztietacuac (Icas II, 44).
|
|
|
Ezcondutecolagunadoteonecuaizatia, cerbaitgueijagodaucana, edoabe ratsa nai izatia,
|
ez
dau inocdeungatzatemoten, jagocuenbalijua dirubai, ta euquijariemonezquero (Icas III, 349).
|
|
|
|
ez
da: Ezezkoesaldikopulatiboetakoadizlaguna, oraingousadioz, ezeta?/, ezta, idatziohidena, bietaraidaztendu.Loturikidaztendueneanere, ezdualdaketafonikorikagertzenidazkeran; bestehorrenbesteesandezakegu, ezbada?/, ezbada, adbertsatiboazere:
|
|
|
–ezarren? hamabi bider agertzen da; lau bider Eucal errijetaco... eta zortzi bider eskuizkribuan; hau da, bere lehenengo lanetan; gerora zuzendu egin zuen eta Icasiquizunac saileko hiru liburukietan behin ere
|
ez
da agertzen. –Esatiarren?
|
|
|
Horretan, beraz, gaur eguneko joerarekin bat datorrela esan genezake,. Jainkoarren?,, pozarren? eta antzeko sintagma finkatuetan izan ezik, bereiz idazten baita; Bartolomek berak
|
ez
du erabiltzen. Jaungoicuarren, forma eta, poz arren?
|
|
|
(53) (haiek). Kasuhauetan,, u, reneraginez ondorengobokala gradu batixtendenez gero, bikoiztea bereizgarri da; bainabeste batzuetan, honen analogiazedo, behar
|
ez
deneanereegitendubatzuetan... Iraganeanezduondoko bokalaixten; beraz, honakobikoiztehauezlegoke zuzen: –ez da esatenapostolubacsaldu eveela, ezbadaapostolubatecsaldu evala. Euscal errijetaco...
|
|
|
Kasuhauetan,, u, reneraginez ondorengobokala gradu batixtendenez gero, bikoiztea bereizgarri da; bainabeste batzuetan, honen analogiazedo, behar ez deneanereegitendubatzuetan... Iraganeanezduondoko bokalaixten; beraz, honakobikoiztehauezlegoke zuzen: ?
|
ez
da esatenapostolubacsaldu eveela, ezbadaapostolubatecsaldu evala. Euscal errijetaco... (167).
|
|
|
chanza: Luxurijaz, tanasaitasunezbetetacoverbaric, eta chanzaric, inos bere
|
ez
(Icas III, 338).
|
|
|
Bestehorrenbesteaditz partizipioakezdirenhitzetanere: estaduco, libertadia, desonestidadia, virginidadiaparca... Maileguzaharretan, ordea,
|
ez
dahorrelakojoerariknabari: tu, bedeincatu...
|
|
|
Gobait egin: Hauerekontsonanteendisimilazio kasuada.Honelaidaztendu beti;
|
ez
–gogait?,, gogaicarri, etab.:
|
|
|
Vitzitziagazgobait eguitenda (Icas I, 258).// atsecabamingochagoric, nai bagueminaagorictavitzi izatecogobaitgarrijagoric, beracnequezazidituban umiac, moduonetanzaartzan berari erantzutiabaino (Icas I,// Laster g 7serm.). obaitutendira alcarregazegoten (Icas III,//
|
Ez
bestegauza gaiti, ezbada gueuregenijuac, condecinoiac edonaturaleciacbeti senbaten, biar batenedo gauza baten, go 209). baiteguinbagaric, iraunecindavelacoEuscal errijetaco... (15).
|
|
|
Bein artutenbadaveevendianguizona, edoemacumia: Eruango ditubee,
|
ez
arrazoia dan lecura, ezvorondatiacjuanviardavenlecura, ezbada gurari cha rraceurac gura daveenlecura (Icas II, 258).
|
|
|
(177).// ¿ Ta cerateratendozuzuc, aribidaoca, gachopa deutsazula, aren gorrotuan, taodi juan su artuta egonagaz? (iIcas I,// B 103). daua
|
ez
da berez, ez blaspemija, ez maldecinoia; ezbadagacharenizena preminabagaricesatia (Icas I, 148).
|
|
|
(177).// ¿ Ta cerateratendozuzuc, aribidaoca, gachopa deutsazula, aren gorrotuan, taodi juan su artuta egonagaz? (iIcas I,// B 103). daua ez da berez,
|
ez
blaspemija, ez maldecinoia; ezbadagacharenizena preminabagaricesatia (Icas I, 148).
|
|
|
(177).// ¿ Ta cerateratendozuzuc, aribidaoca, gachopa deutsazula, aren gorrotuan, taodi juan su artuta egonagaz? (iIcas I,// B 103). daua ez da berez, ez blaspemija,
|
ez
maldecinoia; ezbadagacharenizena preminabagaricesatia (Icas I, 148).
|
|
|
III, 239).// Ecieijozuumiari iruna gaztetan, tadomaueijozuzsaijetsacchiquija dan artian, güerogogortutaceurecontralotsagalducotuez dedin, ta arimaco peniaecarri ezdaizunEsku, (239).// Beeratueguijozuumiari iduna gaztetan, ta domaueguijozuzsaijetsac, chiquijadan artian, descuiduangogortuezdedin, ta sinistutiaucatuezdaguizun, etaarimacopeniaizanezdaguizunIcas I, (1).//
|
Ez
dinotecer, aracobularrac, idunac, ta besuac aguirijan, edo guztiz aguirijan baino, araguijarensugarrijago, AndiquijeenBiguirara daruezanandra, edonesca loijacgaiti (Eucal Errijetaco... 117).(...)
|
|
|
Aredijo: Normalean, arerijo, eta, etsai, darabiltza.Behindakar, aredijo?.
|
Ez
dakiguhutsaedonahigabeitzurizaionaden:
|
|
|
Aguidaca/ aguiraca: Bienartekoalternantziadago, bakoitzetikhiruzpalau datozelarik: Senarra aguidacaastendanian, Emaztiacisten badauaocoatia, ber tatijuangodaasarriarenaisiaIcas III, (376).// Errosarijo baterdi luan, edoerdi aguidaca, tapriisacaerreceetia (Icas I,// bestia 23). caguiraca, tajoterabereegui ten deutsala (Icas I,// ¿
|
Ez
daveeurtetenechetigavaz, taegunaz, naidaveen lecura, gurasuac aguiraca, tadiadarca 7). dagozala. Icas III, (204).
|
|
|
tidadiarencontracopecatumortaladirian gauza desonestubac, esateco, entzute co, tasentidutecoocasinoeurrecuacdiraEuscal errijetaco... (121).//
|
Ez
diraguztizquenduten: Begazezdiradeungaac, edopecatuzcuacEuscal errijetaco... (137).
|
|
|
Icustenda: dantzia
|
ez
davilendemporaan, nescabat, bi, edoirumutil bate gaz, bigaz, edoirugaz alcarri escubac solbardaan, edo... iminita, verbeetan, ta maitequerijeetandagozalaEuscal errijetaco... (64).
|
|
|
Ohikoak
|
ez
diren kontsonante multzoak agertzen zazikigu batzuetan
|
|
|
dacuszu: Jazo oneetan dacuszu, cristinaubac, jausi zirianac,
|
ez
ziriala edo
|
|
|
bezalakoetan,, jat? ageri da, baina
|
ez
dirudi lerroburuko hitzak horrela sortzea bidezko denik, hauek elkarketa libreak baitira...
|
|
|
hh. Gune horietan ohikoak
|
ez
diren kontsonante afrikariak
|
|
|
(berriz, ordea, ostera...) horrelaxe ebakitzen dira. Horregatik, Frai Bartolomeren vitzi, irabatzi, eitza, atzi, lutzar o eta abar
|
ez
dugu uste gogoak hala
|
|
|
atzi: Hitzhonetanerezalantzanabaridu, bainaformanormala, azi, da, 118 aldizbaitatorharenobraosoanbarrena;, atzi?, ordea, 13aldizsoilik.Honaazken huaetariko adibide batzuk: Vizcaidichosoonetanezdauseculailluneco Aguintarijac atzichaarraerinda, pruturic batu (Esku,// gaurcoegunin umiac, cein atzijac, eta ceinchiquijacgurasuenzatez lotsaric,
|
ez
bildurric, ez errespetoricezdauqueena, nic esan bagaric, zeubecautor dozuna III). daEsku, (225).
|
|
|
atzi: Hitzhonetanerezalantzanabaridu, bainaformanormala, azi, da, 118 aldizbaitatorharenobraosoanbarrena;, atzi?, ordea, 13aldizsoilik.Honaazken huaetariko adibide batzuk: Vizcaidichosoonetanezdauseculailluneco Aguintarijac atzichaarraerinda, pruturic batu (Esku,// gaurcoegunin umiac, cein atzijac, eta ceinchiquijacgurasuenzatez lotsaric, ez bildurric,
|
ez
errespetoricezdauqueena, nic esan bagaric, zeubecautor dozuna III). daEsku, (225).
|
|
|
Adizkiekaurretikezadizlagunadutenean, euskarazaldaketafonikoakegiteko joera bizia dago; gehiago edo gutxiago, euskalki guztietan gordetzen dena. ...teerregelaetakonbentzioakdaude, etaegungoidazkeraarautuanezdiraegitenahozohikoakdirensandhihoriek, gunerikgehienetanbehintzat.Gureidazleakereezdituegiten.Agian, bereeskualdekoeuskaranjoerahorihainmarkatuaez delako.... Garaihartanezzeneuskaraznolaidatzibeharzenesatekoerakunderik eta, horrelakoetan, herriakedoidazlerikhoberenekegitenzutenaimitatzenahalegindukoziren...Euskarazkoahoskeragozoetajasoak,
|
ez
dira> eztira; ez da > ezta; ezgara> ezkara; ezbada > ezpada egiteaeskatzendu;, l, eta, n, renaurreanezezluke> eluke; eznator > enator adizlagunaren, z, horigalduegitenda:; bi, z, elkartzean, tz, eginohidu: ez zara> etzaraizanzen >. Aditza etaberelaguntzailearen artekoloturaneregertatzendiraaldaketafonikoak, esaterako,, n, eta, z, lotzen dire... Ikus dezagungureidazleaknolaegitenduen.
|
|
|
Adizkiekaurretikezadizlagunadutenean, euskarazaldaketafonikoakegiteko joera bizia dago; gehiago edo gutxiago, euskalki guztietan gordetzen dena. ...kdaude, etaegungoidazkeraarautuanezdiraegitenahozohikoakdirensandhihoriek, gunerikgehienetanbehintzat.Gureidazleakereezdituegiten.Agian, bereeskualdekoeuskaranjoerahorihainmarkatuaez delako.... Garaihartanezzeneuskaraznolaidatzibeharzenesatekoerakunderik eta, horrelakoetan, herriakedoidazlerikhoberenekegitenzutenaimitatzenahalegindukoziren...Euskarazkoahoskeragozoetajasoak, ez dira> eztira;
|
ez
da > ezta; ezgara> ezkara; ezbada > ezpada egiteaeskatzendu;, l, eta, n, renaurreanezezluke> eluke; eznator > enator adizlagunaren, z, horigalduegitenda:; bi, z, elkartzean, tz, eginohidu: ez zara> etzaraizanzen >. Aditza etaberelaguntzailearen artekoloturaneregertatzendiraaldaketafonikoak, esaterako,, n, eta, z, lotzen direnean: izantzen... Ikus dezagungureidazleaknolaegitenduen.
|
|
|
Adizkiekaurretikezadizlagunadutenean, euskarazaldaketafonikoakegiteko joera bizia dago; gehiago edo gutxiago, euskalki guztietan gordetzen dena. ...ibeharzenesatekoerakunderik eta, horrelakoetan, herriakedoidazlerikhoberenekegitenzutenaimitatzenahalegindukoziren...Euskarazkoahoskeragozoetajasoak, ez dira> eztira; ez da > ezta; ezgara> ezkara; ezbada > ezpada egiteaeskatzendu;, l, eta, n, renaurreanezezluke> eluke; eznator > enator adizlagunaren, z, horigalduegitenda:; bi, z, elkartzean, tz, eginohidu:
|
ez
zara> etzaraizanzen >. Aditza etaberelaguntzailearen artekoloturaneregertatzendiraaldaketafonikoak, esaterako,, n, eta, z, lotzen direnean: izantzen... Ikus dezagungureidazleaknolaegitenduen.
|
|
|
FraiBartolomerenganezdaagertzen, euskalki guztietaneuskaramintzatuan ohikoakdirenaldaketafonikohorietakorik.Grafianadierazidugunez, ezadizlaguna, ondorendatorrenadizkiariloturiknahizbereizidatzikodu, bainaaldaketafonikorikegingabe.Bihitzaipatubehardituguberariaz:
|
ez
da/ ezdaez bada/ ezbada eta; adizkiakizandaitezkebiaknahizhurrenezhurrenesaldielkartuetakoeta adbertsatiboetakojuntagailuak.Juntagailuakdireneanereloturiknahizbereizidaztenditu, bainaaldaketafonikorikegingabe.Azkenjuntagailuhau, ezpada (gure
|
|
|
darabilgehienetan, hamaikaaldiz, bainabehinedobehinidaztendualdaketafonikorikgabeaere, ezbereiznahizloturikduela:
|
ez
baberehirualdizetaezbabereezbada behin.Lokailuhau, gaureguneko euskaran, FraiBartolomekerabiltzen duentestuingurubereanerabiliohidainguruhonetan, bainaBartolomekberak ongibereiztenditubiak: ezbada=... baino/ baizik: Ezdaá, olgueetacodemporia; ezbadatempluSantuban JaungoicuaalaveetacodemporiaEuscal errijetaco... (41); ezpabere= bestela/ osterantzean/ horrelaezbada; gaztelaniazko`delocontrario': Baitaeguiijada, dantza naastauti urtetendaveelaedodantza zaliac diriala gueijenianezcutubeetaco, taaguiricooquerrijaguinac, tagaisquinac.
|
|
|
(41); ezpabere= bestela/ osterantzean/ horrelaezbada; gaztelaniazko`delocontrario': Baitaeguiijada, dantza naastauti urtetendaveelaedodantza zaliac diriala gueijenianezcutubeetaco, taaguiricooquerrijaguinac, tagaisquinac. Ezpabere, betozguztiocesaminara (Euscal errijetaco... 199). Ezda/ ezda, esaldielkartuetakojuntagailua, gauregunean, ezeta... ere?/, ezta... ere, formazerabiltzenda:
|
Ez
dagauza barrija, ta ezdaguichitanjazooidana bere( (Icas I, 8, serm.).
|
|
|
Bestalde, ezadizlagunarenz etaadizkiarenj, hauda, z+ jlotzendirenean, bizkaieramintzatuan berez berezkoadazgalduetaaldaketafonikoatxegitea:
|
ez
jat> etxat; ezjaku> etxaku. Gureidazleakinprimaturikoliburuetanezduhorrelakorikegiten; behinitzurizaiosoilik: Echazuariemonagazcaltericetorri, asmo orreeccegazerremedijau, ostiandaucazunian (Icas II, 114).
|
|
|
Inprimaturikolanetan, berakalazentsoreekezdakigu, bainahorrelakoaldaketafonikorik ager
|
ez
dadinkontuhandiaizanzuela dirudi; eskuizkribuan, ordea, ezpadajuntagailuadbertsatiboaagertzendelaesanduguarestian; honelakoakeremaizagertzendira: echat: Neucarguitaraetaratacoliburubachaarra dalaesatia, echatniritoqueetan (EskuVI); echaco: Gueijendaquijenari, bapere sobreetanechaco (Esku13); echacuen: echacuengarbatucobeineguineveen pecatuba (Esku23); echacue: Bada Ainguerubaiechacueemon, ondo, edogaisqui, beineguinaerremedijetaco, libertaderic (Esku23); echaco: baña noberaren gogocuaezpada, echacocasuandiriceguiten (Esku50); echazu: Gudongacizan
|
|
|
|
Ez
dagousadijoric, taezdagoestalguiric, mosuca, escuca, oratute, tabeste azalquerijadesonestubac pecatutilibretanditubanicIcas I (I, 73).
|
|
|
Inprimaturikoliburuetan, lexikoan
|
ez
, berak ematen dituen arrazoiengatik,. Esanbatzucimini ditut gogo bagaric, gueureEusqueracoverbeetanausi, maite, zaar, gaztetu, gozo, prestu, ugarira gueureerruz, ervestetietorrijac(...)?, bainagainerakoanformajantziak, jasoakerabiltzenahalegintzendelaargidago. Halaere, FraiBartolomebezalakoeuskaldunpetobatinahitaezitzuribeharherrikoeuskararen gauzatxobatzuk.Honelakoakdira, esaterako, sinkopaegineznahizbokal artekokontsonanterenbatgalduzdatozenformak: bagoz, baqui, zaatia, ezautu, illaineco...
|
|
|
Bainaorain ezdaquiguutsian betianbaino,
|
ez
, cecgacheguinguinaigun, ez,
|
|
|
Bainaorain ezdaquiguutsian betianbaino, ez, cecgacheguinguinaigun,
|
ez
,
|
|
|
(aberastutiarren/ emotiarren/
|
ez
esatiarren...)
|
|
|
Leleengolecubaerrazoiagazeuquibiar dau BenedictoXIV.
|
ez
estutzat, ez
|
|
|
Leleengolecubaerrazoiagazeuquibiar dau BenedictoXIV. ez estutzat,
|
ez
|
|
|
Irakurlebatbainogehiagoharritukoda, agian, FraiBartolomerengan ecbukaerakoergatibobatzukikustean; esaterako, semec/ sinistutendavenec... Baina...
|
ez
, ezditubereiztensingularraetaplurala, hura ac e eginezetahauc.Adibidehauetanagertzendiren ecbukaeradunhoriekezdiraergatibopluralak, mugagabekoakbaizik.Izanere, mugagabeaerabiltzenmaisudugugureidazlea.Ezezkonahiz galderazkosintagmajarraituakmugagabeanerabiltzekojoeradu.Egungoidazleen arteanhonezkerogalduadajoerahori, etagaldetzaile, izenlagunzehaztugabe, zenbatzaile, osagarrimugagabeaeskatzenduten... Ikusditzagunadibideoktestuinguruosoan:
|
|
|
Ezdaveebesteasierariceuquiezerreguiac, ezerreguinac, ezguerraguinac,
|
ez
caballeruac, ezda besteAdanen semecedoalabecbere.Andita chiqui, guztioc gatozasiera humildeonetatimunduraIcas III, (60).
|
|
|
edoneurgarriric,
|
ez
eracusleenesanic, alacodantceetaraduazanac, leenjuana garbatu taosteraezjuatecoasmuaartuartian, pecatubeetatiascatuedoabsolvidu leguizala, esatendeutsanicEuscal errijetaco... (103).
|
|
|
Enpin ezc, munducoez impernucoc,
|
ez
ezecbereezin leiqueguecerbeer gachic, gueuJaungoicuarenadisquidiacizanezquero (Icas I, 57).
|
|
|
Ezletrauc, ezescribauc, ezprocuradorecez deutseeentzutericemonbiar
|
ez
empeinubari, ezvitartecuari, ezerregalubari, ezdirubari, eurenconturadaguan auzi zaintzaan bigunduteco, laututecoedo errazoiarenindarra macalduteco, aucija jaocanarennaiaguirija bagaricIcas II, (169).
|
|
|
Ezdaucristandadecolegueguinecezuriric, ezciudaderic, ezerriric castigue etan, bereluurrecodantza nastecuacquenduditubalaco.Erege batecedoateista [153] bateccastigaulegui, prancesaceguindaveenleguez.Baina
|
ez
parte oneco aguintaric (Euscal errijetaco... 152).
|
|
|
Baina bildurrajuan dedinian, estualdijairagodedinian,
|
ez
dauqueeconturic, Jaungoicuaritasantubaieguindaco promesaquin (Icas I, 138).
|
|
|
¡ Ah, cristinaubac! Goguaniragocobaguendupuscabat, ceimbatgauza onta andi daucazanmeza santubacgueurearimetaraco,
|
ez
litzatequeguretzatmeza lucericizango (Icas III, 243).
|
|
|
|
Ez
daiguncontubansartu, piestiatadantzia dala medijobaseerriecheetan eguitendirian castualperricacuac, vanidadezcuactaneurribagacuacEuscalerrijetaco... (96).
|
|
|
Ecanduchaarraartutendavee, verbaanverbaanjuramentueguitecotainos
|
ez
|