|
2000
|
|
|
Kanpotik datozenak ere euskaldunak izan ohi dira, Azpeitia eta barnealdekoak gehienbat. Baina horrek ez du esan nahi, euskaraz
|
ez
dakien herriko norbaitek erdaraz ezin dezakeenik hitz egin, noski»
|
|
|
Urteroko kontua dugu izeiona. Gabonetako beroaldian edozer gauza etxeratzen dugu eta urtarrileko hotzarekin estrapozo egitean, txoroaldiak hutsegiten duenean, izeiarekin zer egin
|
ez
dakienaren mozolo muturraz harrapatzen gaitu urte berriak. 2.000.a sona handikoa izango da baina ez da desberdina izan.
|
|
|
Horrez gain, eta honetan badut erantzukizuna, alfabetatzea oso inportantea da eta hor, esaterako, herri aldizkariek ere ez dute ezer egin. Irakurtzen
|
ez
dakienak, bere herriko euskara oso hurbil jarrita ere ez du irakurriko, ez dakielako euskaraz irakurtzen.
|
|
|
Horrez gain, eta honetan badut erantzukizuna, alfabetatzea oso inportantea da eta hor, esaterako, herri aldizkariek ere ez dute ezer egin. Irakurtzen ez dakienak, bere herriko euskara oso hurbil jarrita ere ez du irakurriko,
|
ez
dakielako euskaraz irakurtzen.
|
|
|
Badirudi euskalduna izatea ez dela nahikoa. Hemen adibidez, zein da euskaldunagoa, jatorriz Caceresekoa den arren, euskaraz bikain ikasi duen Antonio Garcia, edota zortzi abizen euskaldunak izan arren, euskaraz kaixo eta agur baino
|
ez
dakien Xabier Etxeberria. Eta espainiarrek beste hainbeste egiten dute, nor da espainiarragoa Xabier Etxeberria, Jordi Bofill i Puig edo Antonio Garcia?
|
|
|
Frantzian frantsesa ikasten aritu nintzenean, nire irakasle batek Berlineko horma bota zutenekoaren inguruan saiakera polita argitaratu zuen. Beti barrez ari zitzaidan, inork
|
ez
dakien hizkuntza batean idazten dudalako. Halako batean, nire nobelaren zenbat ale saldu nituen galdetu zidan.
|
|
|
Zeren potentzialki kapazitatea egon badago. Dena dela, helburua da euskara indartzea, baina ez euskara erakustea
|
ez
dakienari, ezpada dakienak erabiltzea baino. Eta, bertoko euskara bada hobeto".
|
|
|
Eguraldi bikaina egiten duela eta hondartzan ere irakur dezakeela ohartu arte, ordea. Baina hara iristen denean, alabatxoa agertzen zaio negarrez, galdu egin delako eta
|
ez
dakielako non dagoen ama. Alabaren nahigabea uxatzeko zerbait egin behar duela erabakiko du aitatxok.
|
|
|
Inbiri ta ikusi eziñak gutxiago. Bakoitzari berea ematen
|
ez
dakienak asko palta du gizona izateko. Cooper ingelesa obea atera da oraingoan gure' Urtain' baiño".
|
|
|
1987ko Joseba Sarrionandiak idatzi zuen Marinel zaharrak betirako kondenatu bat besterik ez dela badakien bezala, eta" Tren luze bat" ean" Trena beti infernurantz doa" la badakien bezala. Coleridge ez ezik, Kafkaren narrazioen absurdua eta ulertu ezinaren oihartzuna sumatzen da, zein oker egin duen
|
ez
dakien kondenatu horren patu gogorrean, azken batean giza patuaren ezinbestearen eta ulertezinaren sinboloa baita.
|
|
|
Ihes egin zuen urtean gorderik egondako etxekoen alaba txikiari zuzenduriko gutunak dira. Neskatxa hori irakurle eredu baten sinbolo da" Aita edo ama presondegi urrunen batean zergatik daukaten apenas ulertzen duen haurrari; edota izeba edo neba aspaldian non dauden
|
ez
dakienari Ainhoa deitzen diot: (...) Gure gerlako haurrari izkiriatu nahi diot".
|
|
|
Itxuraz, bidaia izpiritual honek indar gehiago bereganatuko du narrazioak aurrera egin ahala. " Azken batean, bidaia honetan pertsonaia konturatu egiten baita bidaiekiko bere zaletasuna, zer den
|
ez
dakien baina bilatzen duen zerbaiten lasterketa dela. Baina mutila ez dago bakarrik, neska du itxoiten, bidaiak noiz amaituko." (Egunkaria III) Baina, istorioan aurrera egin ahala, ordura arteko narrazioaren zenbait ezaugarri hankaz gora utziko dituen beste pertsonaia batekin topo egingo dugu:
|
|
|
dagokionez, edizio kritikoarenarauak
|
ez
dakizkiela dirudi, testuanzuzendurik emanetaaparatukritikoanedooharretaninprimategikonahizBartolomeberaren hutsaseinalatubeharrean, alderantzizegitenbaitu, hots, testuan seinalatuhutsaeta oharretan zuzendu?; testuanezditukontuanhartzenFraiBartolomekberakegindakozuzenketakere, 1816ko argitalpeneanazkenengoorrialdeandatozenak. Batzuetangaizkizuzentzendu; bestebatzuetantestuanzuzentzendu, bainagero oharretanezduazaltzen; behinbainogehiagotanlehenargitaraldikohutsakerrepikatzendituetab.
|
|
|
Zast!, entzun zen auzoan, eta ondoren kexu txiki bat, ozenegi hitz egiten
|
ez
dakien oilarren batena edo.
|
|
|
Hasierako momentuan harrigarria egin zitzaidan, mingarria ia, gogoratzea maite dudanari agur esana niola hiru ordu lehenago. Eta maite ez dudanari (eta maite ez dudala
|
ez
dakien horri), berriz, kaixo esan behar izan nion besarkada erdi bortxatu batez.
|
|
|
Ahalegindu naiz atzo nondik ibili zen jakiten, eta mutil horiek nola ezagutzen zituen, baina keba, ez dit oso erantzun zuzenik eman, eta nahiago izan dut gehiago
|
ez
ekitea. Ze goxo sartzen den kolakaoa etxetik hain urrun.
|
|
|
...i eta zur geratu zen aita, begiak zabal, zeren eta, bere bidaietarik itzultzen zen bakoitzean, beti edireiten baitzuen gure ama bere zerbitzurat, haren obligazinoetarik eta postutik den mendrenik ere higitu gabe, morroi neskameei bere manuak emaiten, txilina noiznahi eskuan —ekarri pitxer bat ur eta garbiontzia honat!, eraman etxeko jaunaren zaldia harat! —, bere senarrari deus ere falta
|
ez
zekion amoreakatik. Honek, halarik ere, ez zizkion amari argibideak eskatu, eta, etsiak hartua bezala, bi hitz haiek erraiterat mugatu zen:
|
|
|
Medikuaren joan jinak eta Uraitzeko barberarenak bi egun haietan...! Eta medikuak bere enplastoak eta bere erremedioak eskaintzen zizkion, eta barberak burua ebaki zion —zeren eta Mattinek buruan izan baitzuen kolpea—, harik eta buruko hezurra agerian jarri eta inguru hura garbitu zion arte, odol ustelik gera
|
ez
zekion... Aita, bere aldetik, herstura ezin hertsiagoan egon zen, nehoiz ez bezala, medikuari eta barberari galde eta galde, durduzadurak harturik.
|
|
|
—Fida hadi nitaz, Joanes, eta kontsola hadi, zeren eta halakoetan fidatzeko gizona bainaiz... eta zeren dukeak ez baikaitu fusilatuko, gure intentzione ezkutuen berri
|
ez
dakien bitartean... Aitzitik, nola hura txantxazalea baita, eta nola laket baititu, bertzalde, kaka kontuak —edo, ez al haiz oroitzen zer ipuin kontatu zigun atzo, bai berak eta bai kondeak, baita dukesak eta kondesak ere, ene kakategia probatu ondoren? —, lagundu ere lagun ziezagukek, oharkabean...
|
|
|
Garunei eta hortzei lana eman nien puska batean, herenegungo tortilla zati bi eta gorritik urdinera mudatzen hasia zen ziztor bat irentsiz bertze garagardo batekin batean. Kankarroei ekin
|
ez
ekin barne borrokan nengoela, karrak egin zuen ostatuko ate betiere olioztatu gabeak.
|
|
|
Zurigarriak Anari zegozkion, ni afera horretan laguntzaile gogo txarrekoa baizik ez bainintzen. Neskak, ordea, dela lanbidean oraindik zaildu gabe zegoelako, dela ostatuan bere sarrerak sortutako zirrarak uzkurtua zuelako, aski lan zuen gorputz osoko odola mazeletan atxikitzen, goitiago joan
|
ez
zekion. Ni mintzatu nintzen:
|
|
|
Ikuskizun hura aipatu nion orduantxe, eta isiltzeko agindu zidan hark, ezker besoa falta zuela, eta ezintasun hark zeharo mingosten ziola aldartea. Nik, gauzen alderdi ona ez ezik komikoa besterik ikusten
|
ez
dakien honek, galdetu nion, irrimirri apur batez baina betiere errespetuz, ea zein aldartez ari zitzaidan, kosmikoaz ala beste batez, probintziar idazle gaixo bat besterik ez nintzela eta azal ziezadala arren astiroago puntu hura. Ubel eta triste jarri zen, eta ilean artesia egiten hasi zen abilezia txalogarriz.
|
|
|
Badakite geldirik ezin dutela iraun, horrek beren amaiera suposatuko lukeelako. Batek bide bat aukeratzen du senez; beste batek beste bide bat, zantzu bat dela-eta; hirugarren bat metodikoagoa da eta, zin zinez, ebentualtasun guztiak hartzen ditu kontuan, argumentu eta kontraargumentu denak neurtu eta, desegokiak direla
|
ez
dakien premisa batzuen arabera, ibilbide batetik bideratzen da hura zuzena delakoan, erabat harro eta fidakor arazoa maneiatzeko izan duen moduagatik. Laugarrenak, azkenik, hirugarrenak egin lez, aukera guztiak metodikoki eta arretatsu analizatu ondoren, denak oso ahulak direla onartzen du.
|
|
2001
|
|
|
Gaur bertan irakurritako albistea: Estatu Batuetako satelite sistemak (ECHELON izenez ezagutzen da) jendeak bidalitako milioika mail eta fax irakurtzen ditu egunero inork
|
ez
dakielarik seguru gero espioitza sistema horren bidez nola eta zertarako erabiliko duten informazio andana hori, horregatik Europako Parlamentuak hiritarrei esan die mezu guztiak kodifikatu egin behar dituela babes neurri gisa.
|
|
|
Eta amesgaizto handi handi bat izan du Ninak. Ez zaio batere gustatu, jakina, baina berarekin zer egin
|
ez
dakienez, etxean gordeta dauka, sekula egin behar ez dena. Baina halako batean mister Daffodilek duen denda bereziaren berri izango du eta bere arazoa konponduko da.
|
|
|
Prix des Critiques, Simon & Garfunkel en" The Sounds of Silence" kanta edo Otto Preminger ek 1957an zuzendutako filma merezi izan zituen Saganen nobela goiztiar honek, luxuaren eta edertasunaren mundu itxurazkoa baztertu eta heldutasuna besarkatzen duen Cécile gaztearen bizitza du kontagai. Giro melankolikoa iradokitzen duen nobela, Juan Martinen jarrera melankolikoaren adierazgarri ere izan daitekeena, baina oraindik melankolia horren arrazoien berri
|
ez
dakien Juan Martin gaztearena (hortik," bonjour" en ordez," adio"). Edozein kasutan, Saganen liburuarekin egiten den konparaketaren ironia azpimarratu genuke, 19 urtekin Frantziako panorama literarioa astindu zuen nobelaren arrakasta ez baita, inondik ere, Juan Martinen nobelak lortutakoarekin alderagarria.
|
|
|
Baina, autobiografiak badu genero berezia bere testuak idazteko, hilarri izkribua, eta" norberaren burua apenas identifikatzen" duenak, hil ala bizirik den
|
ez
dakienak bere hilarriak idatziko ditu.
|
|
|
Gizakiak jaiotzean edoskitzen
|
ez
dakien arren, gaitasun hori lehendabiziko 48 orduetan garatuko du.
|
|
|
Nola azaltzen zaio astrofisika ezer
|
ez
dakienari?
|
|
|
Horren guztiaren aurka aritu du aholkulariak. Ez dugu ahaztu beharikaslea ez dela aditua, eta askotan
|
ez
dakiela kontzienteki zer nahi duen, zer beharduen edo zergatik egiten dituen gauzak. Urteetan izandako ikas prozesuen inertziahor dago, eta horri ihes egitea oso lan nekeza da ikaslearentzat.
|
|
|
Baina ez fidatu, gogorarazi dio bere buruari hala ere, beharrezko tentsio puntua galdu eta zertara etorri den ahaztu
|
ez
dakion. Baina ez zaio erraz ahaztuko.
|
|
|
Aurrean duen margolanari arretaz begiratuz. Zer esan
|
ez
dakiela.
|
|
|
Nahiz eta Tasio ez den kasik begiratzera ausartzen. A, eskerrik asko, erantzun die neskaren oinetakoei eta, zer gaineratu
|
ez
dakiela, joaten hasi da.
|
|
|
Arratsaldero hor ikusten zaitut geratu gabe idazten eta... ez zara ba idazlea izango, galdetu dio herabe baina emozionaturik. Beno, idazlea, erantzun du Tasiok, jarraiketarena nola azaldu
|
ez
dakiela. Banekien, oihukatu du neskak orduan, eta zer ari zara idazten.
|
|
|
hirurak hiltzea. Etorkizunean herriko jendeari ezkontza nahasiak egiteko burutaziorik etor
|
ez
zekion, mutilaren etxekoak ere zentzarazi egin behar zituztela.
|
|
|
Eta orduan eztarriak laztu arteko kantak abestuko dituzue, letra
|
ez
dakienak ere kantariaren boza estaltzeko moduko orroak eginez:
|
|
|
‘Logopedek kasu hauetan esaten dutenez, ’ dio Imanolek, ‘argi dago fisiologikoki ezin duela, intelektualki
|
ez
dakiela, psikologikoki ez duela nahi. Baina nahi balu, benetan gura izanez gero, ahal izango luke eta jakingo luke...
|
|
|
Edna begi begira geratuko zaizu ontziaren sabelean, esan diozun ala ez diozun
|
ez
dakiela, ontzia abante dena doan artean.
|
|
|
Adiskide Berriren tokian nagoenez gero (makal xamar dabil gizajoa bolara honetan), haren ordez mintzatu beharrean aurkitzen naiz. Adiskide Berrik
|
ez
dakizkien gauzak elkarren gainka metatuko baldin balira, mendirik altuenak ere zazpi kana eta erdiz estaliko lituzkete, uholde handiko urek bezala; bazuen horratik horrelako zerbaiten zantzua. Irakurria baitzeukan Mikoletaren 1653ko Modo breue de aprender la lengua vizcayna delakoan bilbaotar hura honela mintzatzen zela:
|
|
|
Oraingo zenbait gizoni guztiok beregan gauzkan Jainkoaren eskua ageri ez zaionez gero âgure Orixek agian inork ez bezala kantatu duen" esku legun begiduna" â, nahitaezkoa da nor bere barrenean ezin hautsizko hesiz inguratua egotea. Gizonak bere burua munduan aurkitzen du, hemen gertatzen da âhemen suertatzen, gure artean esaten den bezalaâ nola eta zergatik
|
ez
dakiela. Jaiotzean piztutako argi harrigarria, mundu guztia beregana lezakeen  argia, ez da halaz guztiz ere, kanpotik eta barrendik inguratzen duen ezerezean, edozein haizetxok itzal dezakeen su ahul bat besterik, ezerezak luzaro gabe deuseztatu eta irentsi beharrekoa.
|
|
|
Eta euskara biziko baldin bada âeta gure aurrekoena ez baina geure izaera benetan azalduko baldin baduguâ, gure herrietako biziera nahasia euskaraz jarri behar nahitaez: gaurko ezinegona, bizibeharra eta ezin bizia, handinahia, diru gosea, maitasun gorrotoak; gaurko gizonen ametsak, zuhur edo zoro; ezerezaren gau beltzean âhiltzeko sortuaâ, nondik datorren eta zertarako den
|
ez
dakienak daraman huskeriazko ibilera galdua eta bera baino goragoko zerbaiten alde gizona bere buruari uko egitera behartzen duen indar ezkutua. Eta goazen lehenbailehen Lizardik bere maitearekin amets bideetan barrena egin zuen bidaldi luzea berritzera.
|
|
|
Ez nuke, ordea, egia osoa esango âeta, egia esatekotan, egia osoa zor duguâ hemen aitortuko ez banu zenbateraino lagundu ninduten arrotz zirelako irakasleek, batez ere âJulio Caro Baroja, gure gurea dugulakoan, ez dut aipa  tzenâ elkarren hagitz adiskide ez ziren José Vallejok eta Antonio Tovar-ek. Eta arrotz horiek beti jakin dute zenbait" euskaldunek" oraindik
|
ez
dakiena: ni, zerbait baldin banintzen, Euskal Herriko seme nintzela eta Euskal Herriko seme gisa, ahal nezakeen neurrian, jokatuko nuela aurrerantzean ere.
|
|
|
Aditza dela eta ez dela, hasi gara, alde batetik eta bestetik, ahapaldi mingarriak esaten eta entzuten. Okerrago dena, eta Jainkoari nahi
|
ez
dakiola, behin bide horretan herresta abiatuz gero, ez da berehalakoan gelditzerik izango. Gero eta mingarriagoak esango dira eta gero eta mingarriagoak entzungo.
|
|
|
ustekabean sortua izanik, ez guretzat bakarrik, baita egilearentzat ere?, ustekabeko sortze horren ezaugarriak agerian daramatza. Lehen lana delako, ohiturarik eza ere nabari zaio, lanbidearen berri ongi
|
ez
dakien langilearen ohiturarik eza. Hutsune horiek, ordea, esan bezala, aise bete ditzake lanak.
|
|
|
Nondik jo ongi
|
ez
dakiela sumatzen dugu batzuetan, eta ez da  harritzeko. Euskararen alde txarrak eta debekuak, zenbaiten iritziz, bere eskas eta urritik omen datoz.
|
|
|
Equally at home in English and French...". Honek esan nahi du, norbait ingelesez
|
ez
dakielakoan hasten baldin bazait, delako Beckett hori batean bezain trebe eta abil dela bestean, ingelesez eta frantsesez. Conraden izena entzun ote du Aita Mokoroak?
|
|
|
Filologo bat edo beste bada iritzi emaileen artean, baina gehienak" orojakileak" dira. Ñimiñokeria izango da baina, uste dut bildu ditudan iritzien egile batek ere
|
ez
dakiela euskaraz.
|
|
|
Eta horrez gain bere gaiaren eremu osoan epaiketa lanak egiteko gai izan du. Baina lonek, berak onartu bezala, Homeroz bakarrik daki, beste poetez ezer
|
ez
dakielarik. Honen aurrean, eta logikari jarraituz, Sokratesek frogatu egiten dio Homero ere ez duela ulertzen; singular bat, kasu honetan olerkaria, egia irizpideen unibertsaltasunetik abiatuta bakarrik uler baitaiteke.
|
|
|
Rapsoda ez bailitzateke inoiz rapsoda ona izango olerkariak esandako gauzak ulertuko ez balitu. Izan ere, rapsodak entzuleentzat izan behar du olerkariaren pentsamenduaren interpretaria, baina olerkariaren esanak
|
ez
dakizkienak ezin du hau ondo egin (530b c, 59 orr.; letra etzanak geuk jarriak dira).
|
|
|
Rapsoda ez bailitzateke inoiz rapsoda ona izango olerkariak esandako gauzak ulertuko ez balitu. Izan ere, rapsodak entzuleentzat izan behar du olerkariaren pentsamenduaren interpretaria, baina olerkariaren esanak
|
ez
dakizkienak ezin du hau ondo egin. Eta aurretik esandako horiek guztiek, orduan, bekaitza eragiten dute. lon.
|
|
|
lon. Jakin ezazu ongi, Sokrates, ez dakidala berak
|
ez
dakien gauza bat bera ere.
|
|
|
Sok. Nire ustez, txirularen, zitararen, zitararen laguntzaz abestearen edo rapsodikaren arteetan, ez duzu inoiz gizonik ezagutu Olinpo12 edo Tamio13, Orfeo14 edo Femio15 Itakako rapsodari buruz adierazpen zehatzak egiteko gai dena, baina Efesoko lonen gainean zer esan jakin gabe aurkitzen denik, eta lonek ondo zer deklamatzen duen eta zer gaizki guri adierazten
|
ez
dakienik. lon. Honi dagokionez ez dut zure aurka ezer esatekorik, Sokrates; baina, hala ere, beste honetaz jabetzen naiz, hots, Homerori buruz gizonek esandakoen artean nik esaten ditudala ederrenak, eta berari buruzko nire ideiak ugariak direla; eta denek baieztatzen dute Homerori buruz ondo hitz egiten dudala, baina gainerakoei buruz, ez.
|
|
|
‘itxaron dezagun zientziak adimena aurkitu arte, eta adimenak kontzientzia (gogoa?) ulertu arte; eta orduan erakutsiko dugu zientzia hutsez zer den gizakia’; gure tesiaren arabera disparate hutsa dena. Baina, egia esan, tesi fundamentalista horrek ez du eskatzen zain egoterik, zalantza izpirik onartzen, ziur dakielako bihar edo etzi jakingo duela gaur
|
ez
dakiena. DAKI:
|
|
|
Galdu duzue edo, egokiago litzateke esatea, agian, zuen kulturaren egoera esklerotikoak ez duela abenturarako zirrikiturik uzten. Helburu militar guztiak bete dituen eta jada zer kolonizatu
|
ez
dakien armada hatsantu bat bezalakoa da zuen kultura. Nahikotasunaz begiratzen didazue ni txiki naizelakoan, eta ez zarete konturatzen nirean usu direla zuen sudurrentzat aspaldi debeku diren urrin gozoak.
|
|
|
" Jainko guztien Jainkoa, klitoria hatzaz eragitetik eskuzkotik harantz joan ez den gizontto ezdeusa naiz!". " Unibertsoko Indar Sortzaileak, erruki zaitezte, apenas idazten eta irakurtzen baizik
|
ez
dakien ezjakin honetaz!". " Ama Lurreko Energia Telurikoak, barka ezazue proteina multzo desitxuratu hau!".
|
|
|
Carbayo bezalako detektibeak ez du sekula erretreta hartzen; eraldatu, itxuraldatu eta mutatzen da, heriotzak azken erretreta harrarazten dion arte. Gibela zaindu zuen, hori bai, dama segaduna agudoegi irits
|
ez
zekion.
|
|
2002
|
|
|
Distortsiona dezake horrek zenbait datu? Inkesta batean, guraso askok esan dezake euskaraz
|
ez
dakiela, baina gero haurrekin zerbait egiten dute edo saiatzen dira.
|
|
|
Guztiz berezia da «Senez» itzulpen aldizkariaren azken zenbaki hauxe; izan ere erdal hizkuntzetatik geurera itzulitako lanak agertu ohi ditu, baina oraingoan uzta zaharreko aleak bildu dituzte, hamar hamabi urteotan «Senez»en orrialdeetan argitaratutakoak, eta frantsesera edo ingelesera itzulirik eskaini dituzte, euskararik
|
ez
dakienari, eta geure kultur esparrua hurbiletik ezagutzen ez duenari, euskal itzulpengintza zertan den aditzera eman nahian. Xabier Mendiguren Bereziartu, Jesus Mari Zabaleta, Gotzon Egia, Anjel Lertxundi, Juan Garzia, Koldo Biguri, Manu Lopez Gaseni, Lurdes Auzmendi Ayerbe, Josu Baranbones Zubiria eta Oscar Gonzalez Atxa dira frantsesera edota ingelesera itzuli dituzten lan horien egileak.
|
|
|
Oro har, produktu mediatikoak herritar egiten gaitu. Inguruan gertatzen denaz ezer
|
ez
dakiena basatitzat hartzen du gizarteak. Gizarteak sortzen duen jario informatibotik aparte gelditzen denak bere herritartasun nortasuna galtzen du, gizartetik at jartzen baitu bere burua.
|
|
|
Gauzak horrela, errazagoa da hedabidearen jardunean erakundearen diskurtsoaren igorpena aurkitzea, ahula denaren eta alternatiboa izan gura duenarena baino. Inoiz zer kontaturik gabe gelditzearen paniko eszenikoak bultzatuta, profesionalak hipererrutinatu egiten du bere lan profesionala, halako moldez non ezustekoa zelan komunikatu kasik
|
ez
dakien, baldin eta ezusteko hori hondamendi bat ez baldin bada.
|
|
|
Maitasuna saihesten duena ez da, ordea, Venusen fruitu gabe gelditzen, aitzitik nahigabe gabeko atseginak hautatzen ditu; atsegina sanoentzat puruago baita, noski, gaixoentzat baino. Zeren posesio unean bertan ere, maitaleen sugarra zalantzan eta noraezik fluktuatzen baita, lehenik eskuz ala begiz gozatu
|
ez
dakiela. Desio zutena estutzen eta gorputzari min egiten diote eta sarritan hortzak ezpainetan itsasten eta musuka zauritzen dituzte, ez baita atsegin purua, eta badira azpi eztenak, sugar hazien sorburu den zernahiri min egitera kinatzen dutenak.
|
|
|
ABESTALDEA. . Atsedenean atsegin hartzen
|
ez
dakienak
|
|
|
Bagoia erdi hutsik doa, aurrealdean dagoen emakume gazteak begirada leihoaren iluntasunean galdurik dauka, magalean daraman haur lokartua besoekin goxotasunez inguratzen duen bitartean. Honantzago eseri diren lau gaztek, ikasleak antza, liburu lodikoteen aurrean begiak itxi
|
ez
dakizkien etengabeko borroka batean dihardute. Itxura zarpaileko gizonezko parea lo sakonean murgildu da trena martxan jarri orduko.
|
|
|
Begira
|
ezak
ekin zion adoretsu. Aspaldian, atxiloketak eta heriotzak direla eta ez direla, negarra eta samina baizik ez diagu ezagutu.
|
|
|
Aulkia hankaz gora geratu duk, eta mahaia herren. Maritxu, zer egin
|
ez
dakiela, hik botatako aulkia eta hondatutako mahaia zuzentzen ari duk. Hik, bien bitartean, botaka egin duk.
|
|
|
Indarrak auskalo nondik aterata egin nuen harainoko bidea. Ez dakit tarte labur hartan zer pentsatuko nuen, zer hipotesi egingo  nituen amak erakutsi nahi zidanari buruz, baina sukaldean sartu eta mahai gainean egunkaria ikusi dudanean, berehala jakin dut horrexek dakarrela amak ordu arte niri nola adierazi
|
ez
dakien disgustua.
|
|
|
Esku bateko azkazalak garbitzen hasten da aita beste eskuko azkazalen laguntzarekin. Gauza bera egiten du beti, argumenturik gabe edo zer esan
|
ez
dakiela gelditzen denean. Azkenean, zalantzaz beterik hitz egiten dit:
|
|
|
barrutik beste inondik maitatzen
|
ez
dakiena,
|
|
|
jainko izaten
|
ez
dakien Jainkoa,
|
|
|
Baina uste dut pozik egoten ahal garen. Zeren holako galderak orain egin baititzakegu, norbait konturatu denean euskaraz idazten denak interes zerbait izan dezakeela, euskaraz
|
ez
dakienarentzat ere. Horixe da zor dieguna gure idazleei, etxekoak izanik ere gure egoera kanporatzeko gai izan baitira.
|
|
|
Uste baitut, datu horien arabera, gizarte elebidun baten alde egiteko arrazoi pila bat ematen zaigula hor, esperimentuekin hasi aitzinetik. Gainera, familia guztietan badugunez urruneko edo hurbileko norbait euskaraz
|
ez
dakiena, pentsa zer aurpegi mota jarriko lukeen egun batetik bestera ingelesez hasten baldin bagintzaizkio. Uste dut gizarte elebidun bat (euskara gaztelania edo euskara frantsesa), edo hiru elekoa nahi bada, anitzez ere hurbilagoa dela, eta egingarriago, gaztelania atzendurik euskara eta ingelesa erabiliko dituen gizarte bat baino.
|
|
|
Ez hori bakarrik: batzuek, frankismoa ezagutu zutenetako haietako batzuek, gaitzetsi egin zuten sozialistek bultzatutako publifikazioa, proposamen honek inork ere
|
ez
dakien interes isilak gibeleko aldean zituela edo, omen, atzenduz, jakina, legea EAJk eta EEk ere sinatu zutela. Kontuz, esan ziguten, kasu, hauek kraskaraziko baitigute, eta betiko hondatu, euskaldunok garatzeko gai izan garen hezkuntza sistema bakar, jator eta eredugarria, aldi berean pribatua eta publikoa, pribatua izan gabe oroz gain publiko, eta publiko izan gabe oroz gain pribatu, mundua guri begira baita.
|
|
|
Ondorioa da," nor fidatuko da zer itzultzen duen
|
ez
dakien itzultzaileaz?". Kultura orokor falta sumatzen du itzultzaile gero eta profesionalago baino gutxiago trebatuak diren itzultzaile berriengan.
|
|
|
Paseoaren abiapuntua izandako terrazan ziren handik minutu gutxitara. Elkarren aurpegiak ikusteko moduko triangelua osatu zuten motozikleta utzitako tokitik gertu, nola agurtu
|
ez
dakien koadrila baten antzera.
|
|
|
Artean diskoa amaituta zegoen, eta ur txorrotadaz baldea bete eta erratzaz lurra igurzten aditu zezakeen hormaz bestaldetik. Sarritan erabiltzen zuen musikaren aitzakia gela hartatik batzuetan etortzen ziren aieneak burmuinetan barnera
|
ez
zekizkion.
|
|
2003
|
|
|
Jose Mari Carrerek esaten du ipuin kontalari ona izateko entzule ona izan behar dela entzuten duenean, irribarre egiten duela, berak hitz egiten besterik
|
ez
dakielako. Gazte eta helduentzako prestatzen ditu bere emankizunak, umeekin aritzea zailagoa iruditzen zaiolako.
|
|
|
Lau mila ale inguru saldu omen dira dagoeneko! Besterik da, ordea, euskaraz
|
ez
dakien gure herriaren zati gorrak eduki zuen jarrerak kazetari eta idazle elgoibartarraren baitan piztu duen sumindura. Izan ere, Bernardo Atxaga, Koldo Izagirre, Anjel Lertxundi, Ramon Saizarbitoria eta Joseba Sarrionandiaren gogoetak irakurri eta gero erdal komunitateko euskal hiritarrek errespetu gehiago edukiko zigutelakoan zegoen…
|
|
|
Lagunartean eta! Orain adina bertso ez zen egundo kantatuko eta, apustu egingo nuke, bost kantu zahar
|
ez
dakizkiela inork. Hori lehendik asko aldatu da.
|
|
|
Ez da kanpainaren lema nagusia, gogoeta egiteko «probokazio txiki» moduko bat baizik. Jende asko nekatuta eta itxaropenik gabe ikusi dugu gizartean, gauzak nondik nora doazen
|
ez
dakiela. Elkarritik etsitzeko arrazoi asko ikusten dugu eta aldi berean eusteko arrazoi asko ere bai.
|
|
|
Euron jokabidea, eleiz agintarien aurka doa: esanik egiten
|
ez
dakie.
|
|
|
Baita D. Jose Etxeandia be(" abade frankista, baina euskaltzain urgazlea"). Gauza harrigarria bada be, Euskerazaleak alkartearenik, ez izenik
|
ez
ekinik ez dau aitatu be egiten Lizundiak! Jakineza?
|
|
|
Pekatuak... hori Jaungoikoak eta neure kontzientziak baino
|
ez
dakie. Berbeteak, erderaz autortu beharrak, emoten eustan larrigurea.
|
|
|
Nahasketa sortzen da kontsumitzaileak sarri
|
ez
dakielako akademia, altzari denda edo bidai agentziari dirutza osoa banketxeak aurreratu diola eta, aurreneko kontratua baliogabe uztea deliberatzean (jasotzen ari den zerbitzuekin ados ez dagoelako, esate baterako) konturatuko da bigarren kontratuak mailegu pertsonalak, alegia, hilero hilero ordaintzen segitzeko obligazioa ezarri diola.
|
|
|
Sareak eskaintzen duen berehalakotasun eta elkarreragina ez dira auzitan jartzekoak baina, nola iristen zaizkio mezuak ordenagailua Internetera konektaturik ez daukan pazienteari, edo baliabide hori nola erabiltzen den
|
ez
dakienari?
|
|
|
Azkenik, batzuetan nork bere hizkuntzan hobeki ulertaraziko du esan nahi duena, indar handiagoz adieraziko duelako eta, hortaz, komunikazioa eraginkorragoa izango da ingeles eskasean totelduz gero baino; kontuan har dezagun gure solaskideak ere gehienetan
|
ez
dakiela asko ingelesez.
|
|
|
Benetan kezkagarriena da, ea aipatu logika horrek ez ote duen 5/ 2000 lege oso osoaren interpretazioa kutsatuko. Edonola ere, lege aldaketa horiek argi asko erakusten dute ildo politiko kriminal berria zein arriskutsu gerta daitekeen, aspaldiko arazo konplexu eta gizarteetan oso sustraituei aurre egiteko, baieztatutako diagnostikoak alde batera utzirik, gogorkeria gehiagoren botika antzua eskaintzen besterik
|
ez
dakienean.
|
|
|
Gaztela eta Leongo Juntak “Kontsumitzailearen Oinarrizko Gidaliburua” aurkeztu du gaur, kontsumitzaileek beren eskubideak ezagut ditzaten eta, hartara, Espainiako herritarren %70 inguruk
|
ez
dakiela horren inguruan dituzten eskubideak. Guztira, 2.000 ale argitaratu dira, eta udaletan, kontsumitzaileen elkarteetan eta beste erakunde batzuetan banatuko dira.
|
|
|
Fabrikatzailea salatu dute, jendeak
|
ez
dakielako zein arriskutsua den koipe mota hori.
|
|
|
Hori dela eta, erakundeak dei egiten du herritarrek jakin dezaten Espainiako Aireportuak eta Aireko Nabigazioa (AENA) bakarrik direla gai Albaceteko aireportu zibilean edo beste edozeinetan lanpostu bat lortzeko oinarri gisa har daitezkeen gai zerrendak zehazteko, baita bete beharreko plaza kopurua ere. Era berean, ohartarazten du ez dela ikastarorik finantzatuko, horrek aldez aurretik ordaintzea baitakar, eta
|
ez
dakiela behin ikastaroa hasita aurreikusitako helburuetarako balioko duen.
|
|
|
Ondoren entzuleen artean galdetuz ohartu ginen adibidez, inork gutxik edo inork
|
ez
dakiela, Espainian dauden zientzia edo kulturako aldizkarien berri, Elhuyar eta Jakin bezalako aldizkari tematikoak adibidez eta gauza bera gertatuko zela Leonen esanez. Euskal aldizkarietara etorrita ordea gertatzen zaigu euskarazko zientzia eta kultura aldizkariak mundu guztiak ezagutzen ditugula.
|
|
|
–Arazo larri bategatik deitzen diat. Hemen badiagu emakume bat orain dela ordu erdi bat senarra tiroz hil duena eta hire izena baizik esaten
|
ez
dakiena –esan zidan komisarioak.
|
|
|
Maistra berri batek
|
ez
dakizkien eskolako milaka detaileren jakitun egin nintzen zuri esker. Negu gorrian heldu nintzen eta, besteak beste, eskolako berogailua pizten irakatsi zenidan.
|
|
|
Prakak eta galtzontziloak izterretaraino jaisten zizkion bitartean hasi zitzaion belarria miazkatzen," primeran egin diagu, Jon, primeran...". Eta  horrela segitu zuen tarte luze batez, orain gainean, orain azpian, biharamunean argia ikusiko ote duen
|
ez
dakienaren etsipenarekin. Ia ia eguna urratzen ari zela lokartu zen," maite haut, Jon, maite haut..." xuxurlatuz.
|
|
|
Nitaz burlatzen zara horretan?
|
Ez
nakien haran hauetarik  otsoak aldendu zirela! Ez dakit gauza handirik.
|
|
|
Posmodernitatearen kontraesanak dira. Seguru bainuzale horrek badakiela interneten nabigatzen eta, aldiz,
|
ez
dakiela igerian. Lehentasunen ordena irauli dugu kontsolatu zuen Luisek, samurtasun handiz.
|
|
|
Baina ez zara oharkabean pasa, aitzitik zure drama satiriko eta sileniko hori guztiz agerian gelditu da. Baina Agaton maitea,
|
ez
dakiola ondo atera, presta zaitez baizik inork ez gaitzan zu eta biok etsaitu.
|
|
|
Hainbat eta hainbat asmatzailek ezinezko makinak eraikitzen dituzte. Abokatuek behin eta berriro erakusten dute aditu batek zertaz hitz egiten ari den ere
|
ez
dakiela. Zientzialariak, bereziki medikuak, sarritan emaitza ezberdinetara iristen dira, eta gaixoaren senideen esku geratzen da, edo eskualde bateko biztanleen esku, zein metodo hautatu behar den bozketa bidez erabakitzea.
|
|
|
Horrexek ekarriko duela, bere ustez, euskal sukaldaritzaren galera. Bere loriatan itoko dela, tipula, berakatz eta perrexilez baizik egiten
|
ez
dakien saltsatan.
|
|
|
Gerta zitekeen gauzarik aldrebesena gauzatzen. Pistolaren muturra ikusi du agertzen, eta haren atzetik Gorkaren eskua eta, denok geldi hor, esan du hegaberak zer diren
|
ez
dakien mutilak. Filmetan bezala.
|
|
|
Grazia dauka, pentsatu du, neu izatea gau honetako nobelagilea. Neu, lau esaldi jarraian esaten
|
ez
dakien hau, izatea beste denek ezagutu nahi duten istorioaren jabea. Eta profitatu egingo duela pentsatu du, ustekabean erori zaion berezitasun berria.
|