|
2007
|
|
|
Goizeko lauak ziren doi doia etxetik eta plazarako bidean sartu ginelarik eta hotzikaran, bihotza pil pilean, gogoa aments iratzartuetan murgildua, ohe beroaren gozoa gibel utzirik, iduritzen zautan mundu guziak jakiteko egitate bateri buruz nabilala. Hamar urteak bete berriak nintuen, ordu hetan, mila bederatzi ehun eta berogoita hiruan, gerla denbora betean,
|
ez
banakien ere sobera izaera horrek zer erran nahi zuen xuxen. Bakarrik, ondotik ohartu nintzan bezala, bidetan zehar aitak zaldia geldiarazten zuela, oihu arrotz bitxi batzuen gatik, gero mintzatzen erdi frantses eran —... au marche... — xamarraren azpitik atorrako sakelan zituen paper zonbait ateratzen — oui, laisser passer... voila...
|
|
|
Hogoi urtez zahartzen ikusi nuen ama bat batean, beti eskutik atxikitzen gintuela, eta etxekoanderea atean agertu zelarik
|
ez
zakien gehiago zer erran eta bahar bada ere, zertara jina ginen. " Egun on, anderea" entzun zuen eta bost minutu aski izan zizkion gazteluko berrien iresteko, madamaren gandik gainera!
|
|
2008
|
|
|
Uztailaren biko igande goiz honetan, Ganix Xorroxtegi, Peioren aita, jakinik seme burjes horri emana zioten zafraldi eta laidoa, Hemen Ongi ostatura etorri da, galdeka heian zerbait badakitenez haien semeaz, bi egun hauetan ez delakotz etxera etorri. Ezetz! Egia erran, nehork
|
ez
zakien Peio norat joana zen.
|
|
|
Oointza bat litzateke! Deus
|
ez
nakien holako berririk! Jakin dudalarik, zer egitateren obratzera doan, goibeldurek estali naute eta nere aurretik haizatu dut zure semea.
|
|
|
— Amaren esnetik bizi nintzen azerikume bat nintzelarik, gaiztagin izatea
|
ez
nakien zer zen. Baina, higuindu nindutenetik, halabeharrak zidan Otsogris ezagutarazi, eta orduan nuen ikasi gaiztakeria zer zen.
|
|
|
Bizkar ematen dizkidazun egitateez ez naiz hobendun. Zure buztana suilari lotu nuelarik
|
ez
nakien putzuko ura hormatuko zela, ez eta ere ehiztariak etorriko zirela. Ez nuen aurreikusia xingar tegiko hesian ateka hertsiegi izanen zela zure pasatzen uzteko.
|
|
2009
|
|
|
Ur beroak idariak klaratzeko partez, seko nahasi zizkian nintuen pizarrak. Ohartzen nintzen zerbait gertatzen ari zela hemen, baina
|
ez
nakien justu zer. Forma guziz lasaitua nintzen, eta hala senditzia kontent. Nekane, eldu zare?
|
|
2010
|
|
|
Une erabakigarria! Segur naiz SS kolonelak
|
ez
dakiela ezer bere peko diren soldadoekin dituztan harremanez eta gure arteko joan etorriez. Halere lortzen dut goiko gelara igotzea eta zenbait minutu balios irabazten ditut.
|
|
|
Anartean, kaporalak buruzagi bat telefonoz juntatzen du. Pentsatzen nuen bezala
|
ez
zakien ezer ez soldado alemaniarren eta gure arteko harremanez.
|
|
|
Aurpegia beti lurrari buruz itzulia baitu, saiatzen naiz emeki, haztamuka eta ongi kasu eginez haren ahoa atzematera eta lukinka poziak barnean sarrarazten lortzen dut. Baina
|
ez
nakien ez zuela gehiago indarrik pozi nimiño horiek ere ahoan atxikitzeko. Eta ohartzen naiz uste bainuen janaria ahoan sarraraztea lortu nuela, poziak lurrera erori zaizkiola murtxukatuak izan gabe.
|
|
|
Hanna eta Liliren etxola partikatzen duen Jolly Joker batek, emazte isila, nahi du gurekin egon.
|
Ez
zakien ezer gure bilkurez baina Hannaren aurpegi dirdiratsua ikusiz lantokira itzultzen zelarik, nahi zuen baitezpada parte hartu. Erran zidan"... eta zuen ihardespena eza izan balitz, sartuko nintzatekeen zuen atea bortxatuz."
|
|
|
Hannari iduritzen zaio haren bitartez mintzo denak zer erraten duen
|
ez
dakien haur txoriburu bat bezala ikusten nauela.
|
|
2012
|
|
|
Talendu frango zituen nausi horrek, behiak eta zaldiak sangratzen baitzituen ere lantxeta batekin. Ongarri metaren ondoan egiten zen hori,
|
ez
nakien zer debrutarako egiten zen haatik. Odol zurruta bat luzaz heldu zen.
|
|
|
Gogo indar berrien sustatzailea eguneroko lan beharrean kausi daiteke, gogo ilunduren haizatzaile bezala. Lana kezka bat da hau bortxaka edo ongi egiten
|
ez
dakienarentzat, aldiz atseden
|
|
|
Hortakotz, 1999ean, agorril hasteko egun bero batez, Bordele hirira jo nuen, Marechal Juin deitu hiri bidetik hurbil kausitzen den Bordeleko akademia Errektorearen adminiztrazio bulegora.
|
Ez
nakien oporren aurreko azken lan eguna zela. Hala ere, harrera gixako bat eginez ongi zehaztu zidaten jakintza heinaren araberako ikaslanari lotzeko txoxten betetze bat beharrezkoa zela eta hori zortzi egunik barnean, bestela 2000 ikas urte lana ez nioken egin.
|
|
|
Igande arats eztiño batez gertatu ginen Garazin Hango herriño ttipi batetik fandango aireak zoazin Entzun orduko, ene laguner, erran nioten: " Goazin"
|
Ez
bainakien amodioa zerabilala ihizin
|
|
|
|
Ez
nakien zer markakoa zen! Hau ba zinezko miru herbaila!
|
|
|
Amarekin solas gutti gurutzatu zuten. Pinpinatu horrek
|
ez
zakien Euskara, nolaz hori. Amak ez zakien Frantses hitz zenbait baizik!
|
|
|
Pinpinatu horrek ez zakien Euskara, nolaz hori? Amak
|
ez
zakien Frantses hitz zenbait baizik! Egun hartarik geroan hasi zen gure egun orotako galbarioa.
|
|
|
nungo nexkatxoak onhart lezake senartzat gisa hortako gogo hits, ilun eta lotsakorra duen mutiko bat? Hitz erdika baizik mintzatzen
|
ez
dakiena. Inorek ez!
|
|
|
|
Ez
nakien oraindik, hauteskundea demokrazia seinale bat zela. Bainan demokraziak ote du manatzen hautagai alderdiek elkar haztaparkatzea?
|
|
2013
|
|
|
Zertako leku horretan? Lurpeko bide bat badelako gotorlekuan eta jendeak
|
ez
dakielako. Esan dezaket bahitzaileak badakiela xehetasun lodi hori eta beraz hemengoa izan behar duela.
|
|
|
Heldu zen Muskildirat.
|
Ez
zakien nora joan eta gelditu zen herri barnean, Gorri senitartearen etxea non zegoen jakiteko. Hor, pilota plazan, gizon zahar bat bazen zuhaitzen pean, itzalean eserita; haren aitzinean bi haur pilotan ari ziren zinki.
|
|
|
Bat batean biolin jotzaile errusiar bat gerturatu zait, konpainia musikatua eskaintze aldera, baina segituan konturatu naiz
|
ez
dakiela jotzen, ezta errusiarrez hitzik ere
|
|
2016
|
|
|
Joaten naiz eta beste bospasei nirekin eta egon ginen nonbait han hil bat, laguntzaile berri zenbait etorri arte. Artean,
|
ez
bainakien haien eragiketarik, ezarri ninduten tiratzaile. Heldu da obuza hutsa airez aire, beste bat sartzen dut eta berriz hetsi.
|
|
|
Dominica Cherberok eta Germaine Ipoutchak Ttapusaren heriotzaren kondaira kasik berdina dute, salbu Dominikak ez duela toki edo jenderik izendatzen. Amak
|
ez
zakien norberak kontatzen duela bere etxean entzun duen bezala, etxe bakoitzak baitzuen bere bertsioa sineste berarentzat, bizi lekutik hurbil" egiazki" gertatu zena. Ameztoia Leizparzen izanez lehenago, gertakariak auzo horretan iragaiten dira Germainentzat eta herri bereko beste auzune batean Dominikarentzat.
|
|
|
Agian Josefinek ezagutzen zuen nire sekretua, baina ez zuen nehori salatzen. Oinez joaten zen Arizkunera han baitzituen jendakiak, baina nehork
|
ez
zakien nor ziren, beti bakarrik abian baitzen. Behar bada, Josefinekin amaitu zen etxe honetako agoten memoria, nahiz eta tradizioarekin segitu zuen:
|
|
|
Ondorioz, Ameztoiaren gain zen hipoteka altxatua izan zen. Horrela idatzia da 1861ean, uztailaren 29ko akta originalean Detcheverry eta Duhalde notarioek izenpetu dutena Baionan, baita Jeannette Bidartek, baina ez Grazian Bidegainek,
|
ez
dakielako.
|
|
|
Gazteleraz hitz batzuk ezagutzen zituzten. Euskara
|
ez
zakien nafar gizon batekin ezkontzen zen emazteak aholku hau izaten zuen amarengandik eztei egunean: " senarrak erraiten duenean vamos a la cama, ohera joan nahi din, segitu!".
|
|
|
Anhauzeko D’Apeztegi eta Leizparzeko St Martin izenekoak. Lauek dokumentua izenpetzen dute notarioaren etxean Leizparzen, salbu Ameztoikoak, aktan ezarria da
|
ez
dakiela idazten. Baina ongi kontatzen zakien dudarik gabe zergen eskuratzeko.
|
|
|
1757an Jarako Buztinate oihana zatitzeko et neurtzeko aipatua den Ameztoiko Joanes bera zitekeen. Gizon hori lur neurtzen aditua zen, baina
|
ez
zakien idazten. Ehulea zen ere, agoten ohidura segituz, baita laboraria nahita nahiez, Ameztoia baserria zelako.
|
|
2017
|
|
|
Bihar eskuan izanen du berriz ere bere luma eta, orobat, burua irudiz betea. Halere, pentsakor geldituko da hurrengo urteko bixitarekin amets, zer idatz
|
ez
dakiela.
|
|
|
Maitatu ditugunek daukute bihotzean huts bat egiten kasik hunki litekena, emaiten genien maitasuna umezurtz gelditzen baita, nora buruz itzuli
|
ez
dakiela.
|
|
|
Leku horretan, frangotan, behardun batzuek lo egiten zuten, aterpean. Ohartu zen behardun horrek ez zuela zakurrik bere ondoan eta,
|
ez
zakien zertarako, bere gogoeta joan zen berehala Felixengana. Zalutu zuen urratsa irudipen hori egiaztatzeko.
|
|
2021
|
|
|
Gaualdi huntan badugu bilkura garrantzisu bat, zeren deliberatu baitugu Palestinarat joaitea. Erresuma horrek sofritzen du, zeren jadanik badira hainbeste urte
|
ez
dakiela zer den bakean bizitzea. Gaur, gurekin dugu emazte famatu bat, Leila Shahid, Yasser Arafat-en bozeramailea.
|
|
|
Zazpi edo hamar urtetan
|
ez
nakien frantsesa; oroitzen naiz egun batez joan nintzela itzuli baten egitera, Miarritzeko bikote batekin; zeren ene burasoek alokatzen baitzuten gure etxeko ganbera bat, sos puxka bat kobratzeko, bakantza denboran. Gure etxe gibelean bazen harri peña bat eta erran nion Miarritzeko emazte hari:
|
|
|
" Bainan behar duzu kantua ikasi, pena handia izanen da dohain horren galtzea!".
|
Ez
zakien nola erran zuri aita. Bazakien jadanik akitua zinela eta zuretako bozkario bat zela zure semearekin lanean aritzea.
|
|
|
Bordan jarri nintzen hastapenean, bi ziren, bide horretan geldiarazten nindutenek eskatzen zizkidaten paperak. Behin, dirudiz, astia zeukaten ez egiteko deus zeren eta hiru orduz euren lau bider lau ondoan xutik eduki ninduten, anartean
|
ez
nakien nori telefonoz deitu zioten luzaz, tarteka planu bati begiratuz, azkenean erraiteko, legez kanpo mendian bidexka ideki nuelako, 5000 euroko isun bat ordaindu nuela.
|
|
|
Aspaldidanik nahi nuen artista izan. Garai hartan zergatia hain zuzen
|
ez
nakien, agian alde batetik gizartearen baitako artistaren irudikapena, baita, beharrik, margolaritzarekiko nuen joera ere. Momentu hori arte ez banuen bihurgune handi hau hartu, nire amarengatik izan zen, gehien bat.
|
|
|
Hala nola, poliki poliki aitzinatzen nintzen euskararen jabetasunean. Hizkuntzaren gibelean, agian aitzinean, herriaren paisaia linguiztikoan, hain zuzen,
|
ez
nakien non zegoen nire lekua. Horretaz, mundu berri honetan, nahasiki konturatu nintzen zuzengabekeria bat bazela, ez nuen zehazki ikusten injustizia horren jatorria, erraztasuna zen Historiaren aitzakia aurreratzea.
|
|
2022
|
|
|
Baina epaile zibil eskolatu aberatsek zer zakiten populuaz, bereziki baserrikoaz eta haren sineste erdi kristau, erdi animistez? De Lancrek
|
ez
zakien bere akusatuen hizkuntzarik, arbasoen euskararik.
|
|
|
nor ote ziren eta zer egina zuten, egunkari frankistetan agertzen ziren euskal deiturak zituzten mutil arrastatu desitxuratuek? Espainolaren ikastera joana nintzen eta deus
|
ez
nakien orduan Hegoaldean gertatzen zenaz.
|
|
|
" Ez nuen uste bizia hain gogorra izango zenik.
|
Ez
nakien hori dena jasan nuenik. Nehork ez zidan erran beti galtzaileen aldean izango nintzenik.
|
|
|
Nahiz eta ez oso aditua izan gai horretan, pentsatu nuen behar bada drogatzen zela. Ala ere adiskide egin ginen, baina niregandik ez zuen gauza handirik jakin,
|
ez
banakien ezer.
|
|
|
Burasoek eskatu didate frantses administrazioaren aurrean horren arduraduna izango naizen.
|
Ez
nakien ausartzia horrek zer ondorio judizial izaten ahal zituen, nehork ez baitzuen holako pausorik eman Giza Eskubideen Herrian. Garbi nuen auzi baten jasateko prest nintzala, baina ez gose greba bat edo presondegia.
|
|
|
Jainkoa emaztea da, en fait.
|
Ez
nakien... Baina den bezala errateko, itzulika eta inguruka ari da mundua ez dakit zer abiaduratan.
|
|
|
Bere zango txikiak. Otoiz egitea baizik ez zait gelditzen deus
|
ez
dakion gerta.
|
|
|
A?
|
Ez
nakien bazuela ere. Eskasak?
|
|
|
Jada hor da munduaren akabantza hura.
|
Ez
nakien berehalako zela. Ez da aterabiderik..
|
|
2023
|
|
|
Errukirako zoriona objektu da zorigaitza bezala, bera ere lurtarra delako, erran nahi baita osatugabea, hauskorra eta behin behinekoa; gainera, tamalez, herri baten bizitzan bada beti zorigaitz maila jakin bat. Aldiz, ez uste ukan, horrelako amodioak
|
ez
dakiela edo gutxietsi lituzkeela handitasun egiazkoa eta aratza iraganean, orainean eta etorkizunerako Frantziaren nahikariak. Aitzitik164 Objektu batentzako gure errukia are samurragoa eta are biziagoa bilakatzen da noiz eta ongi gehiago ikusten baitugu gure errukiaren objektuaren izaitean, eta gainera errukiak preseski laguntzen gaitu ongia bertan hobeki bereizten.
|