|
2000
|
|
|
Hain zuzen ere, ikerketa honen helburua honako puntu hau aztertzea da: gutxiengoen identifikazio estrategiei dagokienez,
|
etxeko
hizkuntzaren erabilpenakgurasoen jatorriarekin nola interaktuatzen duen aztertzea.
|
|
|
|
Etxeko
Hizkuntza Erabilpena
|
|
|
1 taula: Proposaturiko identifikazio estrategiak
|
etxeko
hizkuntzaren etagurasoen jatorriaren arabera.
|
|
|
Lehenengo eta behin,
|
etxeko
hizkuntza eta gurasoen jatorria subjektuen identifikazio estrategia desberdinekin noraino erlazionatzen ziren aztertzeko, klusterrenanalisi iteraktiboa burutu zen, autokategorizazio eta identitateak erabilirik, honelasubjetu talde desberdinen kokapena ateratzeko.
|
|
|
|
Etxeko
Hizkuntza 0,97384* 0,22722
|
|
|
Analisiak bi funtzio sorrarazi zituen. Lehen funtzioak baieztu egin zuen
|
etxeko
hizkuntza: negatiboki erlazionatua asimilaziorako identifikazio estrategiarekin, eta oposaturik separaziorako identifikazio estrategiarekin.
|
|
|
Gure bigarren ikerketa Berry-ren ereduaren eraldaketan oinarritu da, non gurasoen jatorriaren eta
|
etxeko
hizkuntzen arteko erlazioan ainguratzen diren hiru identifikazio estrategiak gerta daitezkeen gutxiengo egoeran dagoen taldean: asimilazio, integrazio eta separaziorako estrategiak.
|
|
2001
|
|
|
Geurezko genituen eskubideak ez ziren (sekula, beharbada)
|
etxeko
hizkuntzaren alde erabiliak izan, gorengo gobernu mailan behintzat. Gure arbasoek ez zuten, halaz guztiz, gogor hartu hizkuntza, nik axalekotzat jotzen ditudan kasu batzuetan baizik.
|
|
|
Londresen jaioa naiz, esplikatu zuen Berlusgoñik, arbasoak errusiarrak zituen Parisko aristokrata judutar baten seme nagusia; txikitatik eduki dut letra inprimaturako joera oso errotua; familiatik datorkit. Aitak erakutsi zidan irakurtzen; bost urte nituenerako Ovidio irakurria nuen, latinezko jatorrizkoan;
|
etxeko
hizkuntzak errusiera eta ingelesa baziren ere, Firenzetik propio etorritako inude batek ematen zizkidan italierazko eskolak, eta ikastetxe frantses batean ikasten nuen; buruz oso betea ez zen osaba batek irakurtzen zizkidan Bibliaren pasarterik adierazgarrienak polonieraz; sei urte nituenean buruz nekizkien Dostoievskiren nobela gehienak, errusierazko bertsioan edo galegozko itzulpenean; zortzi u... Hori Tuaregekin bizitzera joan baino lehen izan zen; islandieraz eta moldavoz defenditzen naiz, Reyjavikeko azentu markatuegia dudala leporatzen didaten arren.
|
|
2003
|
|
|
Hala ere, badira ereduan ikasitako ikasleak oso erraz eta aise euskaraz hitz egiten eta idazten dutenak eta, D edo ereduan ibili arren, idazmenerako zein, bereziki, mintzamenerako zailtasun handiak ere dituztenak. Bada, orain arteko emaitzen arabera, irakaskuntza denborak ez ezik
|
etxeko
hizkuntzak, ingurune soziolinguistikoak, hizkuntzen arteko interferentziak, metodologia didaktikoak, irakasleen formazioak eta abarrek badute euskararen gaitasuna eskuratze horretan eragina.
|
|
2004
|
|
|
Euskal Konfederazioak lankidetza hitzarmen bat sinatu du 28 Herriko
|
Etxerekin
Hizkuntza Normalizazio Planak bideratzeko. Beste lau Herriko Etxek orain gutxi onartu dute plan hori.
|
|
|
Ispilu horretan begiratuta geure burua zertan den hobeto ikusteko edo. Kontua da, Bilbon dagoen Unesco
|
Etxeko
hizkuntza arduradun baten iritzia ezagutu nahi genukeela, munduko mintzaira horien kinka larriaz aski informatua eta jantzia dagoelako. Belen Uranga hautatu dugu jakin mina asetzeko:
|
|
|
|
Etxetik
hizkuntza hegemonikoaren jabe den haurrak zer nolako arazoak dauzka hizkuntza minorizatuan eskolatua izateko. Etxeko kultura giroa arras aldrebesa ez baldin bada behinik behin, halakoak ez luke eskuarki arazo larririk izango, betiere, hori bai, bigarren hizkuntzaren jabetza elebitasun goiztiarraren parametroetan txertatzen bada.
|
|
|
Oraindik bere herrian euskara tokian tokiko hizkuntza bizia zen eta XIX.mendean zehar goian aipatu ditugun euskaltzale sutsuen bizilekua. Baina Bilboaldeko merkatal eta industri giroko burgesiaren mordo handi batek, gaztelania zuen
|
etxeko
hizkuntza, etxe bereko neskamearena euskara izan arren. Gaztelaniaz hasi eta hezi zen baina gazte gazterik, bere Abandoko Euskal Herriaren ikuspegi zabalagoa lortu zuen.
|
|
|
Hizkuntza bat, munduko ikuspenaren mintz etengabean egiten dugun ebakikuntza bat da... Aldez aurretik geure
|
etxe
hizkuntzek markatutako bideetan barrena antolatzen dugu naturaleza". Eta beste batean:
|
|
|
|
Etxeko
hizkuntza zen euskara erabat. Eguneroko bizitzan, Zumaia herria erabat euskaraz bizi zen, baina ez zegoen ikasketarik euskaraz egiterik.
|
|
2005
|
|
|
1981az geroztik, Espainiako Estatistikako Institutu Nazionalaren eta Eustat en arteko hitzarmenari esker, EAEko errolda datuez gain, hainbat datu soziolinguistiko jaso da Araban, Bizkaian eta Gipuzkoan. Bost urtero izan ditugu euskararen ezagutzari, ama hizkuntzari eta
|
etxeko
hizkuntza erabilerari buruzko datuak. Badirudi ordea, INEk errolda ez duela bost urtez behin berrituko, baizik eta etengabe berritzeko sistema ezarriko duela.
|
|
2006
|
|
|
Korapiloa askatzeko honako kontingentzi taula hau eratu dugu, batetik hizkuntz gaitasunaren araberako sailkapena eta, bestetik, jatorrizko hizkuntzaren araberakoa, barruan, kasurik kasuko
|
etxeko
hizkuntzaren araberako sailkapena ezarri dugu.
|
|
|
|
Etxeko
hizkuntza euskara daukatenak gazteak baino, euskaldun helduak dira. Euskaldunenelebiduntzegoiztiarrak negatiboki eragiten du euskararen erabileran.
|
|
|
Kulturarteko integrazioa. Integrazioa eskolan benetan gertatzen dela esan dezakegu
|
etxeko
hizkuntza eta harrera hizkuntza garatzeko programak eta estrategiak bidean jartzen direnean. Orduan lantzen baita, norberak bere nortasun propioa zainduz, bi taldeen arteko elkarrizketa eta bizikidetza.
|
|
|
Nagusiki" hizkuntza murgiltze" eredua erabiltzen da, harrera hizkuntzan zuzenean eta trinko txertatuz, zenbait laguntza jasoz banaka edo taldean eta beti ere eskola ordu arruntetan. Zenbait kasutan hezkuntza elebidunaren laguntza erabiltzen da, orduan modu osagarrian ikaslearen
|
etxeko
hizkuntza erabiliz.
|
|
|
Gizarte kulturanitzetan
|
etxeko
hizkuntza mantentzearen garrantziaz jabetu beharra dago, ama hizkuntza, adituen ustetan, ikasle etorkinen nortasun eta komunikazioaren garapenerako berebiziko eragilea baita, eta horren alde eskolak ez badu bultzatzen ikasle horiek tresna garrantzitsu baten faltan aurkitu daitezke.
|
|
|
• Zein den jatorrizko hizkuntza zehazki mugatzea. Batzuetan
|
etxeko
hizkuntzaz ari gara, ama hizkuntzaz, baina bestetan jatorrizko herriaren hizkuntza ofiziala da onartzen dena, eta ez dira beti bat etortzen. Berberearen eta arabieraren kasua da, baita ere Txinan erabilitako zenbait hizkuntza eta mandarin hizkuntzarena.
|
|
2007
|
|
|
" Antzuolako osasun etxeak ez ditu bermatzen herritarron hizkuntza eskubideak eta horixe izan da gure jardunbide nagusia; osasun etxea euskalduntzeko lanari eman diogu lehentasuna bi urte hauetan". Besteak beste, horixe eskatzeko, osasun
|
etxeak
hizkuntza eskubideak errespeta ditzala, alegia, sinadurak batzen jardun zuten; 400 herritarrek eman dute euren sinadura. Orain, sinadurok agintariei bideratzeko asmoarekin dabiltza.
|
|
2008
|
|
|
2 TAULA: E.A.E.KO POPULAZIOA, HIZKUNTZA GAITASUNAREN ARABERA, BIZI DEN
|
ETXEETAKO
HIZKUNTZA EGOERA
|
|
2009
|
|
|
Lehen emaitzen arabera, etxetik erdaldun izanda euskaraz eskolatzen diren ikasleek etxetik euskaldun diren ikasleen pareko garapena egiten dute euskaraz.Ez da inondik ere berria baieztatzea etxetik erdaldun diren haurrek eskolan euskara ikasten dutela. Munduko beste hainbat eta hainbat txokotan bezala, Euskal Herrian ere erakutsi da haurrak etxekoa ez duten beste hizkuntza batean eskolatzeak eskolakoa ez ezik
|
etxeko
hizkuntza ere ikastea dakarrela. Eta hau guztia maila akademikoan ere onurak lortuz.
|
|
|
hizkuntza ikaskuntzaren prozesua; hizkuntzak ikasteko motibazioa; eta hizkuntzak ikastearen inguruan adierazitako sentimenduak. Diskurtso analisia
|
etxeko
hizkuntza eta eskolako ereduen argitan egin da. Hona hemen azterketarako kontuan hartu diren alderdiak:
|
|
|
Argi dago eskolako ereduaz gain
|
etxeko
hizkuntza, lagunen artekoa, bizi girokoa eta beste zenbait faktore eragile ere badirela hizkuntza gaitasunaren lorpenean. Hala ere, hizkuntza konpetentziari dagokionez, agerian geratu da" D" eredukoek ziurtasun handiagoa dutela" B" eta" A" eredukoak baino, baita" B" eredukoek" A" eredukoek baino ere. alde batetik, nahiago dute gaztelaniaz idatzitako testuak irakurtzea, errazagoa egiten baitzaie.
|
|
|
Ereduen baitako gaitasuna desberdin mailakatu da beraien artean. Argi dago eskolako ereduaz gain
|
etxeko
hizkuntza, lagunen artekoa, bizi girokoa eta beste zenbait faktore eragile ere badirela hizkuntza gaitasunaren lorpenean. Hala ere, hizkuntza konpetentziari dagokionez, agerian geratu da" D" eredukoek ziurtasun handiagoa dutela" B" eta" A" eredukoak baino, baita" B" eredukoek" A" eredukoek baino ere.
|
|
|
Bestalde, oso argi zegoen erronkaren nolakoa, besteak beste, etxe barruko eremu pribatuan ere eragiteko materiala sortzea eskatu zelako (bikote hizkuntza, lehen hizkuntza,
|
etxeko
hizkuntza); ezinbestekoa zela errespetu handiz egitea.
|
|
|
Orokorki, hizkuntza bat ikasten duzularik, ez da batere erraza baliatzera ausartzea, baina Iparraldean zailago da. Hemen, euskararen aldeko legerik ez izanki, anitzek barneratu dute euskara
|
etxeko
hizkuntza bat bezala. Baina Euskal Herrian euskaraz mintzatzea eskubidea dela iruditzen zait eni.
|
|
|
Eta inork ez dezala pentsa beste hizkuntzen kontra nagoenik... Izan ere, nire ama hizkuntza erdara da, orain gure
|
etxeko
hizkuntza euskara den arren; ikasketez ingeles irakaslea naizenez, nola egonen naiz ni ingelesaren aurka. Era berean, alemana ikasten ibili naiz.
|
|
|
Osakidetzaren azken lan eskaintza publikoa dela eta, Uema Udalerri Euskaldunen Mankomunitateak ohartarazi du osasun zerbitzuak euskaraz jasotzeko eskubidea urratzeko arriskuan dagoela. Herri askotako osasun
|
etxeetan
hizkuntza eskakizunik gabeko postuak eskaini dituzte, baita hizkuntza eskakizunak betetzeko 2010 urtera arteko epea duten postuak ere. Hori ikusirik, lan eskaintza publikoaren aurkako mozioa aurkeztu du Uemak hainbat udaletan, mankomunitate barrukoetan eta kanpokoetan.
|
|
|
Erabakigarria da euskaldun berriek hizkuntzari eman diezaioketen bizi indarra, eskolan nahiz unibertsitatean, zerbitzu publikoetan ez ezik familian eta lagunartean euskara erabiliz. Erabakigarria izango da, guraso euskaldun berriek euren seme alaben
|
etxeko
hizkuntza euskara izatea lortzen baldin badute, 15 urte barru euskararen erabilera naturalagoa eta handiagoa izan dadin egin dezaketena.
|
|
|
|
Etxeko
hizkuntza, auzo hizkuntza eta lagunartekoa zena, kultur hizkuntza jasoa ere izateko aldarriak betidanik bete ditu euskaltzaleen mihi ezpainak Euskal Herrian. Indartsuagoak izan dira, ordea, etxeko sutondora mugatu nahi izan dutenak.
|
|
|
dagokienez, bikoiztu egiten da eskolaren eginkizuna: alde batetik, euskara bigarren hizkuntza legez irakatsi behar die, eta, gainera, bai hauek bai
|
etxeko
hizkuntza euskara dutenek ere euskararen lanketa formal eta jasoa egin behar dute eskolan.
|
|
|
eragiten dutenak ikaslearen euskara gaitasunean:
|
etxeko
hizkuntza eta norbanakoaren harreman sareetako kontzentrazio demolinguistikoa, ingurune soziolinguistikoaren araberakoa izan ohi dena.
|
|
|
Ikusi besterik ez dago,
|
etxeko
hizkuntza euskara ez denean, D ikastereduko ikasleen %47, 6k bakarrik eta B ikastereduko %26, 6k soilik gainditzen dutela B2 mailaren proba. Etxeko hizkuntza euskara denean, aldiz, D ikastereduko ikasleen %74, 1ek eta B ikastereduko %47, 5ek gainditzen dute proba.
|
|
|
Ikusi besterik ez dago, etxeko hizkuntza euskara ez denean, D ikastereduko ikasleen %47, 6k bakarrik eta B ikastereduko %26, 6k soilik gainditzen dutela B2 mailaren proba.
|
Etxeko
hizkuntza euskara denean, aldiz, D ikastereduko ikasleen %74, 1ek eta B ikastereduko %47, 5ek gainditzen dute proba. Eta ingurune soziolinguistikoa oso elebiduna denean, zehatz esanda, elebidunen portzentajea bi herenetik gorakoa denean?, etxeko hizkuntza euskara ez izan arren, %71, 6k gainditzen du proba.
|
|
|
Etxeko hizkuntza euskara denean, aldiz, D ikastereduko ikasleen %74, 1ek eta B ikastereduko %47, 5ek gainditzen dute proba. Eta ingurune soziolinguistikoa oso elebiduna denean, zehatz esanda, elebidunen portzentajea bi herenetik gorakoa denean?,
|
etxeko
hizkuntza euskara ez izan arren, %71, 6k gainditzen du proba. Bistan denez, etxeko hizkuntzaren falta inguruneak konpentsatzen du neurri handi batean.
|
|
|
Eta ingurune soziolinguistikoa oso elebiduna denean, zehatz esanda, elebidunen portzentajea bi herenetik gorakoa denean?, etxeko hizkuntza euskara ez izan arren, %71, 6k gainditzen du proba. Bistan denez,
|
etxeko
hizkuntzaren falta inguruneak konpentsatzen du neurri handi batean.
|
|
|
Beraz, ikerketa horien argitan, garbi dago ikaslearen euskara gaitasunean zuzenean eta neurri guztiz erabakigarrian eragiten duten faktoreak direla, eskola eta euskarazko ikastorduak ez ezik,
|
etxeko
hizkuntza eta eguneroko gizarte bizitzako hizkuntza, eta hutsegite galantetarako bidea baino ez luke irekiko faktore horiek gutxiesteak. Ez da zalantzarik eskolako euskarazko ikastorduen faktorea oso erabakigarria dela; ez da, ordea, askietsi behar horrekin.
|
|
|
Ikasketak ereduan egin dituztenen %38, 5ek euskarazko hizkuntza komunikaziorako gaitasun maila aurreratua erakusten du, %38, 6k erdi mailako gaitasuna, eta %22, 9 hasierako mailan geratzen da.
|
Etxeko
hizkuntza euskara dutenen kasuan, ordea, %55, 3 dira gaitasun maila aurreratua erakusten dutenak, eta etxeko hizkuntza gaztelania dutenen kasuan, berriz, %32, 4 besterik ez dira gaitasun maila hori bera erakusten dutenak, nahiz eta, ez dezagun ahantzi, guztiak ereduan jardun ikasketak egiten.
|
|
|
Ikasketak ereduan egin dituztenen %38, 5ek euskarazko hizkuntza komunikaziorako gaitasun maila aurreratua erakusten du, %38, 6k erdi mailako gaitasuna, eta %22, 9 hasierako mailan geratzen da. Etxeko hizkuntza euskara dutenen kasuan, ordea, %55, 3 dira gaitasun maila aurreratua erakusten dutenak, eta
|
etxeko
hizkuntza gaztelania dutenen kasuan, berriz, %32, 4 besterik ez dira gaitasun maila hori bera erakusten dutenak, nahiz eta, ez dezagun ahantzi, guztiak ereduan jardun ikasketak egiten.
|
|
|
Faktore pisudunenen artean, honako hauek nabarmenduko genituzke:
|
etxeko
hizkuntza, ingurune soziolinguistikoa, ikaslearen familia giroko testuinguru ekonomiko eta kulturala, ikaslearen eskolatik kanpoko harreman sareetako hizkuntza, ikaslearen gaitasun kognitiboa, irakasleen hizkuntza gaitasuna, ikastetxearen hizkuntza proiektua eta kudeaketa linguistikoa, jarduera osagarrietako komunikazio hizkuntza, beste zenbaiten artean.
|
|
|
Euskara gaitasunean eragiten duten faktoreak horiek guztiak izanik, kontua ez ote da geure buruari galdetzea, gaur egungo errealitate soziolinguistikoan, ahaleginak eta bi eginda ere, zein neurritaraino euskaldundu daitezkeen belaunaldi gazteak, edo zer egin behar den eta egiazki zer egin daitekeen
|
etxeko
hizkuntza gaztelania duten haur eta gazteak euskalduntzeko edo elebidun orekatu funtzionalak [68] izatera iristeko. Hori da eskolaren bidez bakarrik lortu ezin litekeena, eta hain zuzen ere horregatik ezin zaio zama hori eskolari egotzi, eta horrexegatik ezin dira ikastereduak gaitz guztien sendabelar edo petrikilo mirarigiletzat hartu.
|
|
|
Etxean jasotako lehen hizkuntza eta/ edo ingurune hurbileko harreman hizkuntza nagusia euskara izateari ere zor diote, zenbait kasutan ikastereduari baino neurri handiagoan gainera. Eta, jakina denez,
|
etxeko
hizkuntza euskara duten haur guztiak D ikastereduan matrikulatzen dira, eta gutxi batzuk B ikastereduan.
|
|
|
Nolanahi ere, komeni da ez nahastea Euskal Autonomia Erkidegoan gurasoek aitortua duten irakas hizkuntza aukeratzeko eskubidearen ondorioz zilegitasun osoz A edo B edo D ikastereduak aukeratu ahal izatea, batetik, eta haurrak etxean jasotako hizkuntzan eskolatzearen egokitasuna, bestetik. Izan ere, mundu zabalean aspaldidanik kolokan baitago nahitaez" ama hizkuntzan" edo
|
etxeko
hizkuntzan eskolatzearen egokitasunaren balioa edo, hobeto esanda, ama hizkuntza deitu izan zaion hartan ez eskolatzearen desegokitasuna.
|
|
|
Hizkuntza normalizatu eta hegemonikoen kasuan, ordea, ez da hori ezinbestekotzat jotzen, hain zuzen ere, gizarte bizitzan indar handiz erroturiko hizkuntzak direnez gero, eskolatik kanpoko faktoreek aise orekatzen baitute eskolan jaso gabe utzitakoa, horrexegatik ez da kasu horietan ezinbestekoa iraganean ama hizkuntza deituriko lehen hizkuntzan eskolatzea. Hortaz, milaka gurasok azken bi hamarralditan erakutsi dutenez,
|
etxeko
hizkuntza gaztelania dutenentzat ez da ez arriskutsu, ez desegoki, B edo ereduen aukera egitea, nahiz eta hizkuntza eredua bera bakarrik ez den besterik gabe euskal elebidun edo elebidun orekatu izatera iristeko bermea.
|
|
|
baita Eusko Legebiltzarrean ere (nahiz eta, zenbait diskurtsotan, A ereduaren babesa baino gehiago A ereduaren erabilera alderdikoi eta sasi ideologizatua sumatzen den, tamalez, A eredua B eta ereduen kontra bultzatzeraino eta gaztelania euskarari kontrajartzeraino). Kontua da
|
etxeko
hizkuntza gaztelania duenak aise eutsiko diola gaztelaniari, ez bakarrik gizartean oro har eta, besteak beste, hedabideetan duen indarragatik, baizik eta, batez ere, bere familia inguruneko hizkuntza gaztelania bera delako. Aitzitik, hizkuntza gutxiagotuentzako, euskararentzako adibidez, hil edo bizikoa da eskolan leku handia izatea.
|
|
|
Aitzitik, hizkuntza gutxiagotuentzako, euskararentzako adibidez, hil edo bizikoa da eskolan leku handia izatea. Haurren garapen kognitiboan eta psikolinguistikan adituak direnek diotenez, gainera, horrek ez dakarkie batere kalterik, onura baizik,
|
etxeko
hizkuntza gaztelania duten haur eta gazteei.
|
|
|
Euskal hezkuntza sistema elebiduna, praktikan, murgiltze sisteman oinarritzen da nagusiki, nahiz eta, tokian tokiko errealitateen arabera, beste zenbait erkidegotakoa baino mugatuagoa izan murgiltze neurria. Izan ere, B ikastereduko ikasleen proportziorik altuena
|
etxeko
hizkuntza gaztelania dutenena da, eta jadanik D ikasteredukoen artean ere, lehen hezkuntzako lehen urteetan, gehiago dira etxeko hizkuntza gaztelania dutenak euskara dutenak baino. Etxetik elebidun ez direnetako gehienak B edo D ikastereduetako murgiltze sisteman ari dira.
|
|
|
Euskal hezkuntza sistema elebiduna, praktikan, murgiltze sisteman oinarritzen da nagusiki, nahiz eta, tokian tokiko errealitateen arabera, beste zenbait erkidegotakoa baino mugatuagoa izan murgiltze neurria. Izan ere, B ikastereduko ikasleen proportziorik altuena etxeko hizkuntza gaztelania dutenena da, eta jadanik D ikasteredukoen artean ere, lehen hezkuntzako lehen urteetan, gehiago dira
|
etxeko
hizkuntza gaztelania dutenak euskara dutenak baino. Etxetik elebidun ez direnetako gehienak B edo D ikastereduetako murgiltze sisteman ari dira.
|
|
|
Egoera honetan, euskara gaitasunaren emaitzak hobetzeko tarterik badago. ...dezagun sare publikoan irakasleen %20k ez daukala egiaztaturik euskaraz irakasteko hizkuntza gaitasuna; eta sare pribatuan, %37k), eta seguruenera badago zereginik franko euskararen transmisiorako estrategiak hobetzen, estrategia horiek ezin baitira ikasteredu bakoitzean kasu guztietarako bat eta bera izan; aitzitik, kontuan hartuz zonalde soziolinguistikoa, batetik, eta B eta ereduetako ikasleen
|
etxeko
hizkuntza bestetik, hainbat beharrizani modu eraginkorrean erantzuteko estrategiak behar dira.
|
|
|
Datu horien argitan erraz ulertuko da, gizarte hartan, elebitasuna eta ikas prozesua elkarren etsai jotzen zituen aurreiritziak pisu itzela izatea, eta euskarak eta elebitasunak ikasleen garapen kognitiboa auzitan jar zezaketela eta halako topikoak nagusi izatea. ikasturtean A, B eta D hizkuntza ikastereduak abian jarri zirenean eta ondorengo urteetan, lehen hizkuntza edo
|
etxeko
hizkuntza gaztelania zuten gurasoak ez baizik eta euskara zutenak ohartarazi behar ziren ikasketak euskaraz egiteak euren seme alaben garapen kognitiborako ez zuela inolako kalterik eragingo, onura baizik, eta, beraz, onuragarri izango zutela ereduan matrikulatzea. Euskal hiztunak euskarazko irakaskuntzara erakartzea zen urte haietako helburua, euskal hiztunen artean indar handiz sustraiturik baitzeuden euskararen eta elebitasunaren aurkako aurreiritziak.
|
|
|
Legeak eta arauak beharrezkoak dira, bidezkoak, lagungarriak beti, baina ez dira ahalguztidunak. Lege eta arauek, edo hizkuntza plangintzek, ezin alda ditzakete, esate baterako, elebidunen euskara gaitasun ezberdinak, edo
|
etxeko
hizkuntza euskara ez izateak eta euskara gizarte bizitzan gaztelaniaren ondoan ahula izateak euskara ikasi berriari euskara erabiltzerakoan ekartzen dizkion mugak eta zailtasunak, edo euskararen estimu soziala, edo elebidun berrien soslai berria. Faktore horiek guztiek zuzen zuzenean eragiten dute erabileran, baina ameskerian erortzea da uste izatea faktore horiek lege eta arau bidez alda daitezkeela.
|
|
|
Nolanahi ere, gazte elebidunen ezaugarrien artean azpimarragarrienak honakoak dira: gehienek gaztelania dute
|
etxeko
hizkuntza, eta elebidunen portzentajea %40 azpitik duten udalerrietan bizi dira gehienak. Hizkuntza errealitate horren argitara, arrazoizkoa dirudi uste izatea eskolak konpentsazio eginkizuna areagotu behar duela, baina aldi berean helburu lorgarriak jartzen asmatu dela.
|
|
|
zuzenean eragiten du erabileran, zuzenean eragiten baitu bai hizkuntza ohituretan, baita euskararen gaitasun erlatiboan ere. Izan ere,
|
etxeko
hizkuntza gaztelania eta euskara bigarren hizkuntza duten elebidun askoren euskara gaitasuna, arrazoi horrexegatik normala denez, gaztelaniaz duten gaitasuna baino murritzagoa da, eta, ondorioz, gaztelaniara jotzen dute oso modu naturalean. Diogunaren argitan, merezi du hamabost urtetik gorako elebidunen artean gertatzen denari arreta eskaintzea.
|
|
|
Bistan da prestigio sozialik gabeko hizkuntza zela euskara, herri aginteek eta elite kultural eta ekonomikoek aintzakotzat hartzen ez zuten hizkuntza, onenean ere
|
etxeko
hizkuntza izatera mugatzen zutena, eta, bereziki hainbat legeren bidez eta debeku bortitzen indarrez, hezkuntzatik kanpora espresuki jaurtikitako hizkuntza. Jakina da herritarrek utzi egiten diotela prestigio sozialik gabeko hizkuntza belaunez belaun transmititzeari, hiztunek gero eta proportzio altuagoan bizkarra ematen baitiote estimu gutxitan duten hizkuntzari.
|
|
2010
|
|
|
Frantsesaren zentralizazioaren seinale izan daitekeena elkarrizketatuen iritziz. Hala eta guztiz ere, lekuko batzuek esan digutenaren arabera, ZUPen bizitzeari esker, hobeto atxiki ahal dute haien haurrek
|
etxeko
hizkuntza Baionako erdiguneko karriketan baino. Hau da, haurrek frantsesa bere tokian ikasten dute, komunikatzeko eta gizartean nagusi den bizimoduan ibiltzen ikasteko, baina aldi berean, estuago identifikatzen dute etxeko hizkuntza eta etxeko kultura, eta gehiagotan praktikatu eta bizi ahal dituzte beren jatorriaren ezaugarriak.
|
|
|
Hala eta guztiz ere, lekuko batzuek esan digutenaren arabera, ZUPen bizitzeari esker, hobeto atxiki ahal dute haien haurrek etxeko hizkuntza Baionako erdiguneko karriketan baino. Hau da, haurrek frantsesa bere tokian ikasten dute, komunikatzeko eta gizartean nagusi den bizimoduan ibiltzen ikasteko, baina aldi berean, estuago identifikatzen dute
|
etxeko
hizkuntza eta etxeko kultura, eta gehiagotan praktikatu eta bizi ahal dituzte beren jatorriaren ezaugarriak. Berdin zaie orain modan jarri badute Cite Breuer deitzea betidanik La ZUP izan dena, edota ez badituzte turistak inguraraziko, izan ere, hamaika mundutan murgiltzeko zortea dute bizilagun hauek goizeko merkatuko erosketak egiteko ateraldian.
|
|
|
euskaldun zaharren %86k etxean nagusiki erabiltzen dute euskara; euskaldun berrien %89k, ostera, gaztelania erabiltzen du. gune soziolinguistikoaren arabera ere alde nabarmenak daude, ezagutzari lotuak, euskararen erabileran: ...baitira euskara adierazkortasunez, bizitasunez eta naturaltasunez erabiltzen duten hiztunak. orobat, guztiz erabakigarria da euskaldun berriek hizkuntzari eman diezaioketen bizi indarra, eskolan nahiz unibertsitatean edo zerbitzu publikoetan ez ezik familian eta lagunartean euskara erabiliz. giltzarria izango da, hain zuzen ere, guraso euskaldun berriek euskara (edo euskara ere) beren seme alaben
|
etxeko
hizkuntza izatea lortzea, 15 urte barru euskara era natural, bizi eta adierazkorragoan erabil dezaketen hiztunen masa kritikoa eta erkidegoa arrunt biderkatuko bailitzateke. hizkuntzen elkarbizitzarantz eta orekarantz urratzen ari garen bidea zabaltzeko eta sendotzeko, hazi beharra dugu ezagutzan. gizarte elebiduna eraikitzeko herritar elebidunak behar ditugu, jakina. baina alferrikakoa dugu, eus... beraiek bezala euskaraz bizi nahi duten herritarrek.
|
|
|
[Bera]... Euskara txikitatik ikasi dut
|
etxean
hizkuntza horretan solasten nindutelako, eta ondoren eskolan ereduan ikasi dut(...) nere kasuan inguruan ditudan pertsona ia gehienak euskaraz dakite eta beraz ia beti euskaraz solasten dut (ez euskara batuan, noski). Euskarak nere bizitzan leku garrantzitsua betetzen du batez ere hizkuntza hau erabili ahal izateko eta bermatu ahal izateko zailtasun handiak izan ditudalako.
|
|
|
2008ko galiziako hauteskundeetan, ikerketa Soziologikoen zentroak8 galiziarren hizkuntza profilari buruzko inkesta bat egin zuen. inkesta horren datuen arabera, galiziera ez zutela ulertzen zioten galiziarren kopurua %2, 9raino jaitsi zen; baina, aldi berean, galizieraren erabilera ere asko jaitsi zen, 1991n galiziera
|
etxeko
hizkuntza zuen %62, 4tik gaur egungo %56ra, hain zuzen. inkestak beste datu interesgarri bat erakusten digu, hots, familia elebidunen kopurua jaitsi egin da, eta familia erdaldunen kopuruak gora egin du, %25, 6tik %33ra hain zuzen ere. horren guztiaren ondorioz, eta sektoreka banatu eta segidan emango ditugun datuak ere kontuan hartuta, galiziera indar handiz barneratu bada ere kultura, politika ...
|
|
|
Eredu batean euskara (edo gaztelania) gehiago baldin badakite ikasleek, diferentzia hori ez da ezinbestean ereduagatik. Ikusi dugu gorago,
|
etxeko
hizkuntzak zer eragin duen: eredu berean dabiltzan ikasleek arras euskara maila diferentea dute, etxeko hizkuntzaren arabera.
|
|
|
Ikusi dugu gorago, etxeko hizkuntzak zer eragin duen: eredu berean dabiltzan ikasleek arras euskara maila diferentea dute,
|
etxeko
hizkuntzaren arabera. ereduari dagokionez, etxean euskaraz egiten ez duten ikasleen artean %26, 6k gainditzen du B2; etxean euskaraz egiten dutenen artean, aldiz, %47, 6k.
|
|
|
etxean euskaraz egiten ez dutenen artean %47, 5k gainditzen du B2, eta etxean euskaraz egiten dutenen artean %74, 1ek.
|
Etxeko
hizkuntzari kaleko, lagunarteko eta gelako ikaskideekiko hizkera informalaren eragina erantsiko balitzaio, are matizatuago geldituko litzateke ereduaren eragimena.
|
|
2011
|
|
|
Hurbilen (gertuen) genituen bertako saltoki orosaltzaile haiek URBILek irentsi dizkigu. Egun ez dugu aldian aldikoa bakarrik erosten, ez ere erosketaren aitzakian dendariarekin geure
|
etxeko
hizkuntzan hitz aspertu bat egiten.URBILen sartzean non aurkitzen zaren jakiteko super aurrizkia erantsi behar diozu merkatuari, edota mega dendari. Kito gainerako guztia.
|
|
|
Gogoan dut bizi bizi, Pio XII.a aita santua hil zeneko urtea, Donostiako Artzain Onaren katedralean haren aldeko meza kantatzeagatik etxeratutako nire lehen itxurazko jornala, Jaime Font de Andreu gotzaia eta Jose Cruz Sudupe Larrañaga bikarioa zirelarik. Ordurako
|
etxeko
hizkuntza, euskara, galdua nuen, ez nuen nahi" cashero" izan eta erdarak modernizatzen ninduen. Bagenituen inguruan euskaldunak, sekulako burlak jasan behar izaten zituztenak beren gaztelaniazko azentuak salatzen zituztenak.
|
|
|
nik etxekoa (edo etxeko herrihizkera) esango diot, labur beharrez eta zatiak osoa ulertarazten lagunduko duelakoan. Bestea, h,
|
etxeko
hizkuntzaren" gainean" ezarria dago: hori baino beranduago ikasten da h (sozializazio osoaren bidean), normalean eskolan edo etxeaz kanpoko beste instituzio formalen baten eskutik. edonork instituzio eta sozializazio molde horretarako sarbiderik ez duen neurrian, h ez dute hiztun guztiek eta neurri berean menderatzen. era askotakoa izan liteke h. eta, bereziki, era askotakoa izan liteke konpartimentazio oinarria.
|
|
|
horrek ematen dio diglosiari, besteak beste, belaunez belauneko jarraipen indarra. Izan ere L hori,
|
etxeko
hizkuntza denez, diglosia indarrean dagoen artean belaunez belaun transmititzen da, etxe familia lagunartearen kontestuan. oinarri oinarrizko datua da hori, diglosiak ahuldutako hizkuntzak bizirik gordetzeko eta indarberritzeko duen aparteko garrantziaz jabetzeko. hortxe dago gakoa, hainbat adituk behin eta berriro seinalatu izan duenez.
|
|
|
Modernidadeak, ordea, ez du euskara indarberritzeko saioekin korrelazio positibo handirik oro har. ez du izan orain arte, eta ez dago motibo argirik aurrerantzean hala izango duela uste izateko. hemendik hamar urtera jaioko diren haurrak (haur guztiak: bereziki hiriburu handietakoak, hor baitago biztanleon gero eta zati handiagoa) ez dira urrundik ere euskarazko familietan jaioko.
|
etxeko
hizkuntza nagusia, are gutxiago bakarra, ez dute euskara izango. kalera atera orduko erdal munduarekin egingo dute topo, d ereduko eskolara joaten badira ere gehienak. Are gehiago:
|
|
|
L1 moduan ikasten ez den hizkuntza batek kontaktu gune horretan" bere lekua" egitea baina, Mikel Zalbide – Diglosiaren purgatorioaz. Teoriatik tiraka
|
etxeko
hizkuntza izatera iristen ez denez, belaunez belaun berriro hutsetik hasi beharra bere hedapen lanean. eta d) hizkuntza Indarberritzea edo hINBe (Reversing Language Shift edo RLS): ahulduta dagoen hiztun elkartearen hizkuntza propioak belaunaldi berrien L1 izaten jarraitzea (sarriago, L1 izaera berreskuratzea) eta, horrezaz gainera, bere osasun egoera hobetzeko hiztun gehiago eta jardun gune berriak irabaztea. gertakari sozial desberdinak dira a), b) eta d) alde batetik, eta c) bestetik. kontestualki ahula den hizkuntzaren ezaugarri posibleak dira a), b) eta d) kasuak; kontestualki indartsua den hizkuntzaren ezaugarri nabarmena (ez esklusiboa, baina bai ohikoena) adierazten du, aldiz, c) kasuak.
|
|
|
Txepetxen ekarpenik handiena,"
|
etxeko
hizkuntza soziologiaren alorrean", El estado actual del vascuence en la Provincia de Navarra" (1970) liburuak ekarri zuen zalbideren ustez. 1987ko" Un futuro para nuestro pasado" tesi lana dela-eta, bestalde," asmoz zabala eta, azalari dagokionez, 1972koa baino ondotxoz teorikoagoa" ez zaio iruditzen Mikeli" hemengo hizkuntza soziologiaren benetako mugarria":
|
|
|
Fishmanek, haugenek, klossek, Fergusonek edota weinreichek ezagutzen dituzte Txepetxenak? Barka atrebentzia, baina uste dut Txepetxen ekarpenak
|
etxeko
hizkuntza soziologiaren eremua gainditu egiten duela, badagoela bertatik zer ikasia etxetik kanpora ere. unibertsaltasuna neurtzeko zein begirada darabilgun, hortxe izango dugu aldea, my friend! Aspiración maximalista ren, utopiaren eta etikarik gabeko pragmatika posibilistaren artean, non dago muga?
|
|
|
Aditu honen aburuz ere, etxeko transmisio naturalaren etenik gabeko jarraipenean datza hizkuntz erreprodukzio sozialaren gakoa, eta gako hori% 30aren inguruan dago. Hizkuntz egoera bideragarrienen kasuan
|
etxeko
hizkuntzaren transmisio maila% 70 ingurukoa izan ohi da belaunaldi gazteen artean; bideragarriak ez diren herri mintzairetan, aldiz,% 30etik behera jaisten da transmisioaren jarioa.
|
|
|
Aski izan zait hizkuntza bera giza kezken artean kokatzea hizkuntzaren zoriak gure pentsaeran eragin zuzena duela egiaztatzeko. Ariketa sinple hori aski eta gehiegi baita, bere horretan, gizakiaren
|
etxea
hizkuntzazkoa ere badela erakusteko. Hizkuntzaren baitakoak ere bagarela ohartzeko.
|
|
|
Eskoletan nagusitzen diren 5 hizkuntzetatik, nagusia gaztelania da. Ikasle etorri berrien% 63ren
|
etxeko
hizkuntza gaztelania da. Ondoren,% 10 gainditzen duten hizkuntzak dira portugesa (komunitate lusofonoa:
|
|
|
Autore hauen iritziz, ikasle etorkinen emaitza txarren atzean leudekeen arrazoietako bat da ez dela betetzen murgilketa ereduen arrakasta azaldu izan duen ezaugarri bat: ikasleen
|
etxeko
hizkuntza eskolan komunikaziorako baliagarria dela, nahiz eta ez izan eskolatze hizkuntza. «Ohiko» murgilketa ereduetan, euskal murgilketan adibidez, ikasleen etxeko hizkuntza ulertu egiten dute irakasleek, eta ikasleentzat gaztelania komunikaziorako tresna baliagarria da, eskolan bertan ere bai.
|
|
|
ikasleen etxeko hizkuntza eskolan komunikaziorako baliagarria dela, nahiz eta ez izan eskolatze hizkuntza. «Ohiko» murgilketa ereduetan, euskal murgilketan adibidez, ikasleen
|
etxeko
hizkuntza ulertu egiten dute irakasleek, eta ikasleentzat gaztelania komunikaziorako tresna baliagarria da, eskolan bertan ere bai. Baina hau ez da gertatzen ikasle etorkin askoren kasuan, eta ondorioz, gerta liteke ikasleak, eskolako hizkuntza ikasi bitartean, eskolako jarduerak behar bezala jarraitu ezinda geratzea.
|
|
|
Ez da bideragarria. Baina eskolak egin dezakeena da ikasleen
|
etxeko
hizkuntza eta kulturak nola edo hala kontuan hartu, ikusgai eta entzungai jarri ikasgeletan zein ikasgeletatik kanpo eskolaren beste eremuetan, eta nolabait, ikasle etorkinei adierazi etxetik dakartzaten hizkuntza eta kultura bere egiten dituela eskolak. Beranduxeago azalduko ditugu Euskal Herrian bertan ildo honi jarraituz egiten diren hainbat ekimen interesgarri.
|
|
|
Gure ustez, «etxeko hizkuntza eskolako hizkuntza etenaz» gain, eskolako hizkuntzak eskolaz kanpo dauzkan presentzia eta erabilera ere kontuan hartu behar dira ikasle etorri berriek eskolako hizkuntzak ikasten dituzten ala ez azaltzeko orduan. Azpiatal honen hasieran aipatu dugun ikerketako ikasle batzuen kasuan,
|
etxeko
hizkuntzaren eta eskolako hizkuntzaren artean erabateko etena dago: etxean arabiera egiten dute ikasle batzuek, eta beste batek bulgariera.
|
|
|
Ikasle horiek eskolaz kanpo ere euskaraz dihardute, aisialdiko jarduerak euskaraz egiten direlako herri horretan. Hortaz, oso litekeena da ikasle horientzat
|
etxeko
hizkuntzaren eta eskolakoaren artean etena dagoen neurri berean, eskolako hizkuntzaren eta kaleko hizkuntzaren artean jarraipena egotea. Euskaraz eskolatu, eta kalean ere, ikaskideekin eta aisialdian, euskaraz.
|
|
|
Horretarako, Munduko Hizkuntza Ondarearen Unesco Katedrak Azkue Fundazioaren bidez eskura jarri dituen hizkuntza leihoak tresna baliagarria dira (http://www.azkuefundazioa.org/web/ hizkuntz gutxituak/ hasiera). Gurean, adibidez, oso ohikoa izango da euskaraz gain, ikasleen
|
etxeko
hizkuntzak ere hizkuntza gutxituak izatea jatorrizko lurraldean. Hor ere proposamen konparatzaileak egin litzake irakasleak, ikasleengan hizkuntza aniztasunarekiko sentsibilitatea bultzatuz eta horrela eskolako hizkuntzaren ikaskuntza erraztuz.
|
|
|
Lehendik ere esana dugu etorri berrien hizkuntzak bultzatzeko asmoz hizkuntza horiek eskolatze hizkuntza izatea edota irakasleek ikasle etorri berrien hizkuntzak ikastea praktikan ezinezko diren planteamenduak direla. Baina jakina da, era berean,
|
etxeko
hizkuntzak sustatzea bigarren edo hirugarren hizkuntzak ikasteko aldagai garrantzitsua dela (Barkin, 2002) edo hizkuntzen ikaskuntzan motibazioa funtsezko aldagaia dela (Txepetx, 1987). Eskolak, beraz, ondo asmatu beharra dauka zer egin dezakeen eta zer ez ikasle etorri berrien hizkuntza eta kulturekin.
|
|
|
Hortik «nortasun arazo bikoitza» izenburua. Katalunian Grup d. Estudi de Llengües Amenaçades ikertaldeak (www.gela.cat) egindako lan bat aipatzen da32, Marokotik etorritako ikasleak ea jatorriz kultura eta hizkuntza marokoardunak ziren, ala, ikertzaileek susmatzen zuten bezala, tamazight hizkuntza egiten zuten33 Inkesta pasatu zitzaien ikasleei, erantzun zezaten nongoak ziren eta zein zuten
|
etxeko
hizkuntza. Ikasle guztiek erantzun zuten marokoarrak edo arabiarrak zirela, eta etxeko hizkuntza arabiera zutela.
|
|
|
Katalunian Grup d. Estudi de Llengües Amenaçades ikertaldeak (www.gela.cat) egindako lan bat aipatzen da32, Marokotik etorritako ikasleak ea jatorriz kultura eta hizkuntza marokoardunak ziren, ala, ikertzaileek susmatzen zuten bezala, tamazight hizkuntza egiten zuten33 Inkesta pasatu zitzaien ikasleei, erantzun zezaten nongoak ziren eta zein zuten etxeko hizkuntza. Ikasle guztiek erantzun zuten marokoarrak edo arabiarrak zirela, eta
|
etxeko
hizkuntza arabiera zutela. Ikertzaileek, ordea, pentsatuta ikasleak ez zirela jatorriz arabiar hizkuntzakoak, baizik eta tamazight hizkuntzadunak, beste datu mota bat biltzeari ekin zioten.
|
|
|
Gogoratu liburu honetako hirugarren eta laugarren kapituluetan azpiratzeereduez salatutakoak: ikasleentzat etxekoa ez den hizkuntzan egiten da eskolatzea, eta helburua da ikasleek
|
etxeko
hizkuntza baztertu eta eskolakoa bakarrik ikastea. Baina horren ondorioak larriak dira, etxeko hizkuntzaren garapena kaltetu eta jatorrizko kulturarekiko loturak hausteaz gain, eskolako hizkuntzaren ikaskuntza ere ez duelako bermatzen.
|
|
|
ikasleentzat etxekoa ez den hizkuntzan egiten da eskolatzea, eta helburua da ikasleek etxeko hizkuntza baztertu eta eskolakoa bakarrik ikastea. Baina horren ondorioak larriak dira,
|
etxeko
hizkuntzaren garapena kaltetu eta jatorrizko kulturarekiko loturak hausteaz gain, eskolako hizkuntzaren ikaskuntza ere ez duelako bermatzen. Eta hortik, eskola porrota.
|
|
|
Eskolaren helburuek, berriz, justu kontrakoak izan behar dute: etorri berriak etxekoa ez duten hizkuntzan eskolatuta ere, lortu behar dena da eskolako hizkuntzak ikasteaz gain,
|
etxeko
hizkuntza ere garatzea. Zentzuduna dirudi murgilketa bidezko irakaskuntzaz baliatzeak (Barkin et al., 2007), baina era berean, Kataluniako esperientzia kontuan hartuta, ezinbestekoa dirudi etorri berrien etxeko hizkuntzak nola edo hala sustatzeak.
|
|
|
etorri berriak etxekoa ez duten hizkuntzan eskolatuta ere, lortu behar dena da eskolako hizkuntzak ikasteaz gain, etxeko hizkuntza ere garatzea. Zentzuduna dirudi murgilketa bidezko irakaskuntzaz baliatzeak (Barkin et al., 2007), baina era berean, Kataluniako esperientzia kontuan hartuta, ezinbestekoa dirudi etorri berrien
|
etxeko
hizkuntzak nola edo hala sustatzeak. Hori egin ezean, etorkinentzat murgilketa eredu horiek azpiratze eredu bihurtuko dira, alegia, etxekoa ez den hizkuntzan eskolatzea, etxeko hizkuntza hori baztertzeko arriskuarekin.
|
|
|
Zentzuduna dirudi murgilketa bidezko irakaskuntzaz baliatzeak (Barkin et al., 2007), baina era berean, Kataluniako esperientzia kontuan hartuta, ezinbestekoa dirudi etorri berrien etxeko hizkuntzak nola edo hala sustatzeak. Hori egin ezean, etorkinentzat murgilketa eredu horiek azpiratze eredu bihurtuko dira, alegia, etxekoa ez den hizkuntzan eskolatzea,
|
etxeko
hizkuntza hori baztertzeko arriskuarekin.
|
|
|
Hezkuntza sisteman jatorrizko kultura eta hizkuntzari eusteko tradizioa ez da eragozpena izan atzerriko ikasleen kultura errespetatzeko. Horrela, eskolaurretik helduen hezkuntza arte, etorkinek hezkuntza euren ama hizkuntzan jasotzeko eskubidea dute, Hezkuntza Ministerioak etorkinen
|
etxeko
hizkuntzei atzerriko hizkuntzen tratamendua ematen dielako, eta ondorioz, etxeko hizkuntzan egin lezakete eskolatzea. Gainera, zentroetan talde horientzako laguntza irakasleak izateko aukera ere aurreikusten dute (atzerriko hizkuntzak dakizkitenak).
|
|
|
Hezkuntza sisteman jatorrizko kultura eta hizkuntzari eusteko tradizioa ez da eragozpena izan atzerriko ikasleen kultura errespetatzeko. Horrela, eskolaurretik helduen hezkuntza arte, etorkinek hezkuntza euren ama hizkuntzan jasotzeko eskubidea dute, Hezkuntza Ministerioak etorkinen etxeko hizkuntzei atzerriko hizkuntzen tratamendua ematen dielako, eta ondorioz,
|
etxeko
hizkuntzan egin lezakete eskolatzea. Gainera, zentroetan talde horientzako laguntza irakasleak izateko aukera ere aurreikusten dute (atzerriko hizkuntzak dakizkitenak).
|
|
|
Datu orokor horiek erakusten dutenez, beraz, hizkuntza gutxitudun komunitate askori ez zaio inolaz ere onartzen haurrak
|
etxeko
hizkuntzan eskolatzeko eskubidea, UNESCOk 1953an bere egin zuena, hain zuzen ere. Martí eta bestek baieztatzen dutenez, ama hizkuntzan eskolatzearen hatsarrea «erabakigarria da oraindik ere, munduko hizkuntz komunitate guztietan garatu behar den hezkuntza politikan, txikienetan bereziki» (2005:
|
|
|
Skutnabb Kangasen (2008a) arabera, hizkuntza gutxituetako komunitateei haurrak
|
etxeko
hizkuntzan eskola ditzaten eragoztea giza eskubideen bortxaketa garbia da, genozidio linguistikoa dakarrelako horrek. Baieztapen hori egiteko autoreak Nazio Batuek genozidioari emandako bi definiziori begiratzen die:
|
|
|
Nahiago dute gizartean indar handiagoa daukan hizkuntzan egitea. Eta haurrak eskolatu ere,
|
etxeko
hizkuntzan ez, baizik eta beste hizkuntza (askotan) handiagoan egiten dute. Aukera kontu bat da, gurasoek euren seme alabak zein hizkuntzatan haztea eta eskolatzea aukera kontu bat da.
|
|
|
Baina Skutnabb Kangasen arabera, «aukera»ren argudioaren atzean gurasoen erabaki huts bat baino errealitate askoz ere konplexuagoa dago. Munduko leku askotan, gurasoei ez zaie inoiz galdetu ere egin ea seme alabak
|
etxeko
hizkuntzan eskolatu nahi dituzten ala ez. Gurasoek aukeratu, aukeratzen dute etxekoa ez den hizkuntzan eskolatzea, baina sarritan bestelako irtenbiderik eskaini ere ez zaielako egin.
|
|
|
Gurasoek aukeratu, aukeratzen dute etxekoa ez den hizkuntzan eskolatzea, baina sarritan bestelako irtenbiderik eskaini ere ez zaielako egin. Aldiz, benetako aukera ematen denean, gurasoek haurrak
|
etxeko
hizkuntza indigenetan edo gutxiengoetan eskolatzen dituzte: suedieraz Finlandian, frantsesez Kanadan, galesez Galesen, frisieraz Frisian eta abar.
|
|
|
Eta hala egitean, ez dute ezer berezirik egiten. Hizkuntza handietako gurasoek egiten duten bezalaxe, haurra
|
etxeko
hizkuntzan eskolatzea aukeratzen dute.
|