|
2003
|
|
|
Ohargarria da, ikuspegi historikoa nola aldatu den ikusteko:
|
egun
gipuzkoar euskaldun askok Nafarroako erreinuaren galera, gure. Euskal Estatuaren galera gisa sentitzen badute ere, mende t, erdi lehenago, Iztueta moduko gipuzkoar euskaldunentzat Nafarroako erreinuaren historia arrotza zen, are etsaia, Frantziari lotutakoa.
|
|
|
aldetik gure
|
egunotara
: euskararen estandarizazioa, segidadun produkzioa, taldeko lana, profesionalizazioa.
|
|
|
Espezie eta ongailuak oso erabiliak ziren, gehienbat lehenak: piperrautsa (asko, 11
|
egunetatik
10etan erabiltzen zen), ziapea, azafrana, saltsa eta resalca(? 18). Arrautzak, Erdi Aroko dietan arruntak ziren (gehienbat beste gauza batzuk prestatzeko), baina ez dira aipatzen, bidaian hiru egunetan egon baitziren, beraz, ez ziren hain ohikoak eta legatzaren prezio antzeko izango zuten (nahiko garestiak).
|
|
|
piperrautsa (asko, 11 egunetatik 10etan erabiltzen zen), ziapea, azafrana, saltsa eta resalca(? 18). Arrautzak, Erdi Aroko dietan arruntak ziren (gehienbat beste gauza batzuk prestatzeko), baina ez dira aipatzen, bidaian hiru
|
egunetan
egon baitziren, beraz, ez ziren hain ohikoak eta legatzaren prezio antzeko izango zuten (nahiko garestiak). Gazta, batean ageri da soilik (baina kontuan hartzekoa da abuztua zela).
|
|
|
Haragiak elementu garrantzitsua dira zerrenda horretan (bariatuak eta gastuen kopuru garrantzitsua hartzen zuten); janari gehienetan bi plater zituzten behikia eta aharia, idia eta oilarra zituztenak (oilaskoa eta arkume hanka, legatz freskoarekin, jaunen elikaduraren parte ziren, soilik); ehiza gutxi, oso garestia baitzen. Arrainetan, ostiralero gutxienez; Gasteizeko merkatua egiten zen
|
eguna
zen, ostegunean heltzen ziren sardinak eta legatza eta besteak ostiral eta larunbatean. Aipatutakoen artean gehiengoa barazkiek osatzen zuten; azpimarragarrienak:
|
|
|
Aipatutakoen artean gehiengoa barazkiek osatzen zuten; azpimarragarrienak: zalkea19 da (arveja), ostiraletan eta entsaladetan janak; kipula eta berakatza saltsetarako; aza asko, lau
|
egunetako
afarietan ageri baita. Fruituen artean, nahiko agertzen direnak?, denboraldikoak:
|
|
|
Denean landatzen zen, baina Araba eta Nafarroan batez ere. Gaur
|
egunean
patatek ordezkatu dute.
|
|
|
Dulantziko apaizen kofradiak Irailaren 9an (Santa Isabel
|
eguna
), 1696an «que para ese día[?] tres cuartas de pan; frutas, especies acostumbradas[?] y más la fricachea para el desayuno con la fruta acostumbrada».
|
|
|
Antonek (Anton, 1991), 1803ko dokumentu bat erabiltzen du Antoñanako famili xehe batek egunero jaten zuena agertuz: hiru janari egiten zituzten; goizean berakatz zopa olio edo gantzez (diruaren arabera), eta lan handiko
|
egunetan
tortilla bat, txerriki apur bat, sardinak edo arrautza egosiak gehitzen zitzaizkien; eguerdian eltzekoa, urdaia, zezina edo txorizoa, bababeltz lehortuekin, zalkearekin, babekin, potxekin edo barbantzuekin; gauez berdina, lekari freskoekin eta barazkiekin (aza, arbia, txiribia, etab.). Euren ardoa edango zuten (atlantiar zonaldetik bereizten dituena, besteak beste20).
|
|
|
1840ko Tolosako kontratu baten arabera (Garmendia Larrañaga, 1979), aprendizari urte baterako kontratua egiten zitzaion; bertan, ikasle izan nahi zuenak 7,5 urrezko ontza ordaindu behar zizkion maisuari bere heziketagatik (fiadore bat aurkeztuz, gainera, horren kargu egingo zela ziurtatzeko). Kontratuaren baldintzetan zehazten zen, maisuak ahal zuen dena irakatsi behar ziola, eta ikasleak
|
egunik
huts egin gabe eta gogoz lan egin behar zuela. Aldiz, 1685ean Monrealen zazpi urtetarako kontratu bat egin zen (Mateo Pérez, 1995), maisuak mantenua emanaz ikasleari (janaria eta «calzado» zehaztuta), irakasteaz gain, noski.
|
|
|
Gozogileek kandelak, txokolatedun gozo guztiak (bizkotxoak barne) egin izan dituzte. Okinek ogiak, eta pasteleroek arrain eta haragiarekin egidako tortak prestatzen zituzten (horregatik, ostiraletan hartzen zuten jai, Elizaren eraginez ezarritako bigilia
|
eguna
zelako).
|
|
|
Alhondigan udaletxearen kontrolpean salduak ziren. Produktu horiek azken destinora heldu baino lehen, gaua igarotzeko bideko hiri batean produktu horiek sartzen zituzten, hurrengo
|
egunean
bidaiarekin jarraitzeko asmoz. Baina hirira heltzean hurrengo 24 orduetan produktuak, al por menor?
|
|
|
Gorrotxategik gauza bera irakurri zuen Ertamerikako makina bat aldizkarietan. Ez gara gu izango zalantzan jartzen dutenak boladua katalan horrek asmatu zuenik (agian, gaur
|
egunean
ezagutzen den forman).
|
|
|
Esklaboen merkataritzak, gainera, ondasun gutxi ekarri zizkien bertakoei: gaur
|
egunean
erabiltzen eta jaten diren produktu asko (platanoa, artoa) esklabo merkatariek eraman zituzten Afrikara.
|
|
|
10Gaur
|
egun
bertan Araban azukre erremolatxaren garrantzia ezin da ukatu, eta aurretik izan duena XX. mendean zehar.
|
|
2004
|
|
|
Aurreko lekukotzan Arantxak esan digun moduan hamalau urte ingurutik ezkondu bitartean fabrikan lan egitea nahiko ohikoa zen, eta ohikotasun horrek normaltasun bat ematen zion. Beste batzuen iritziz fabrikan lan egitea oso gaizki ikusia zegoen, Asunek dioenez gaur
|
egunean
prostituta moduan lan egitean bezain gaizki:
|
|
|
Horrela, banku guztiak kontrol federalaren azpian ezarri eta herritarrei aurrezkiak bankuetan sartzeko gomendatuz krisia bukatu zen. Ehun
|
Egunak
izeneko garaia orduan hasi zen, hau da, aktibitate frenetikodun garaia.
|
|
|
Eta memoria indibiduala lantzen den bezala, hala jorratzen dela memoria kolektiboa ere: gure familia nola osatu zen jakin nahi dugu, gure kirol taldeak iraganean lortutako garaipenak ezagutu gura ditugu, bikotearekin irteten hasi ginen
|
eguna
ospatu, gustatzen zaigun musika taldea noiz eta zelan sortu zen ulertu... Historiaren abiapuntua identifikatzen gaituzten nortasun desberdinen iragana ezagutu nahia baita.
|
|
|
1914/ 18tik 1936/ 45era, gerra eta gerrarte epe ezegonkorra (lehen mundu gerraren ondoren Europa osoan, XIXtik zetozen sistema liberal kontserbadoreak krisian sartu baitziren, alternatiba liberal demokratiko, komunista, zein faxistak agertuz; eta giro ezegonkor hau azkenean gerra berrietan lehertu zen. Hor koka ditzakegu Euskal Herrian eragin zuten diktadura desberdinak, errepublikak zein gerra zibil eta mundialak); 1945etik gure
|
egunetara
, atlantismoa eta Europaren eraikuntza aldia (gerra ostean mendebaldeko Europa estatubatuar orbita atlantiarraren pean geratu zelarik, multzo honen baitan zati batek, Alemania Frantziak gidatuta, europar eraikuntza abiatu zuen, Ipar Euskal Herria barne hartuz; eta beste zati bat, Espainia frankista kasu, atlantiar orbitan egon arren europar eraikuntza eta dinamika demokratikotik kanpo geratu zen 1... Era horretara periodizazio propio bat ehundu dugu, guztiz independentea izan ez arren, gutxienez autonomoa (ez autonomikoa) eta estatuena baino testuinguru zabalagoan kokatuko dena.
|
|
|
Irudipena dut historiak transmiti ditzakeen balio nazionalekin larritzen diren gehienak behinola ikasle on xamarrak izandako eta lanbide liberaletan segitzen duten pertsonak direla(. Sagunto y Numancia, Isabel y Fernando? ahaztu ez dituztenak eta
|
egun
hori berori edo horren kontra. Orreaga eta Arrigorriaga, Antso IIIa eta Sabino Arana, irakastea erabakigarriak izan daitezkeela uste dutenak).
|
|
|
Beraz abiapuntuak izugarri baldintzatzen du emaitza. Horregatik da garrantzitsua ikergaia edo subjektua, guk gaur
|
egunetik
definitzen duguna, ondo zehaztea. Eta kontziente izatea gu izan garela definitu duguna, eta ez dela historia izan bere baitatik, berez, eman diguna.
|
|
|
Arestian aipatu dudan bezala, Nafarroa altxatuen feudoa izan zen, altxamendua Iruñean hasi eta Nafarroa osora hedatu baitzen. Baztan Bidasoa eskualde honetan nahasmena eta beldurra izan ziren nagusi gerrako lehen
|
egun
hauetan.
|
|
|
Donostiako Loiola kuartelean, ezin erabakia izan zen nagusi lehenengo
|
egunetan
. Gainera populazioaren gehiengoa Errepublikarekiko leiala zen eta altxamenduari kontra egiteko prest zegoen.
|
|
|
Demokratikoki hautaturiko udalak bi urte zeramatzan agintean, alkatea, Ignacio Iturria Zavala zen (nazionalista).
|
Egun
haietan alkatea Hondarribian zegoen uda pasa, eta handik zuzen, mugaz beste aldera joan zen. Udal batzarra honakoek osatzen zuten:
|
|
|
Altxamenduaren lehen
|
egunean
, Belateko mendatea (Iruñea Irun errepide garrantzitsua bertatik pasatzen zen) zuhaitz enborrez itxi zuten, militar altxatuei pasabidea eragotziz. Mendatea zabaldu ondoren, altxatuen bi kamioi heldu ziren Almandozera (Belateko mendatetik gertuen dagoen herria) herriko jendea atxilotu nahian barrikada jartzeagatik.
|
|
|
153). Bi
|
egun
beranduago, uztailaren 23an, altxatuen beste zutabe batek Uretaren buruzagitzapean Baztan Bidasoa zeharkatu zuen eta lurralde guztia modu eraginkorrean okupatu8.
|
|
|
141.orrialdean. Gerra hasi zenetik, udalak ez zuen biltzarrik egin, irailak 12
|
egunera
arte. Badirudi denbora tarte honetan, frentearen hurbiltasunagatik, udaleko kide eskuindarrek denbora pasatzen utzi zutela badaezpada ere, eta aginte osoa Arrizibita tenientearen eskuetan utzi zutela.
|
|
|
Horretarako herritarrei ohartarazten zitzaien etxeko aterik inori ez irekitzeko.Hala eta guztiz ere, Baztanen ere odola isuri zen. Altxamendua gertatu eta sei
|
egunetara
(VII) gorpu bat agertu zen Irurita eta Berroeta artean dagoen bide bazterrean17 Erratzun, Ceferino Aznar Sancho, 18 urteko Ablitaseko mutila, buruan tiro bat jota agertu zen18 Oronoz Mugairen Francisco Mula Castro hil zuten, Diputazioko zeladorea19 Herri honetan bertan, Miguel Catalanek bere buruaz beste egin zuen oso egoera arraroan20 Arizkunen bizi zen Angel Mikelarena Aiorta,. Murio en las inm... Aipatu hilketez gain, heriotza gehiago ere izan ziren, Berroetako Maria Francisca Iturralde Olaetxea, 23 urteko neska hil baitzuten22.Baztandar gehiago hil zituzten baino gure eskualdetik kanpo.
|
|
|
Altxamendua gertatzean, zentroa euskaltzaletasunetik garbitzea lehen mailako helburua bihurtu zen espainiar nazionalistentzat.Zapalkuntza Elizak berak gauzatu zuen bere hierarkia erabiliz. Horrela 1938ko Sagrado Corazon
|
egunean
, Lekarozko zuzendari berriak,. Quien no esta con Franco, no esta con Cristo, erranez bukatu zuen meza.
|
|
|
Urte ilun hauetan, Baztanen jende asko ihes egin nahian zebilen.
|
Egunean zehar
, bertakoek beraien etxeetan babesten zituzten, eta gauean muga zeharkatzen laguntzen zieten. Baztandarrek jende askori lagundu zioten.
|
|
|
Bertan erabaki zen halaber zortzi orduko lan-egunen aldeko manifestazio unibertsala egitea. AEB n manifestazioaren
|
eguna
jarria zuten jadanik, eta horrela, 1890eko maiatzaren lehenean egin zen eskari haren aldeko manifestazioa. AEBn izan zen oihartzun gutxien izan zuen lekua, agian, iraileko lehenengo astelehenean. Lanaren Eguna?
|
|
|
AEB n manifestazioaren eguna jarria zuten jadanik, eta horrela, 1890eko maiatzaren lehenean egin zen eskari haren aldeko manifestazioa. AEBn izan zen oihartzun gutxien izan zuen lekua, agian, iraileko lehenengo astelehenean. Lanaren
|
Eguna
–ospatzeko ohitura zegoelako.
|
|
|
Batzuk, manifestazioa maiatzeko lehendabiziko igandeetan egitearen aldekoak ziren (Britainia Handia batez ere) lanegunak aprobetxatzeko, eta beste batzuk ez. Bestetik, esan,
|
egun
hori jai internazionala izatearen jatorria alderdi politiko antisozialistetan dagoela.
|
|
|
Bazekiten neurri hura bidegabea zela, baina inork ez zuen protestarik egin. Haietako batek adierazi zutenez, neurriaren kontra 30 irakasle altxatzen baziren hurrengo
|
egunean
150 irakasle Hitlerren alde agertuko ziren aurrekoen postuak eskuratzearren. Horrelakoa zen egoera:
|
|
2005
|
|
|
Derrigorrezkoa zen ezkongabeak edo alargunak ziren 35 urtetik beherako emakumeentzat. Emakume horiek sei hilabetez sei ordu
|
egunean
lan egin behar zituzten, jaiegunetan izan ezik. Helburu doktrinatzaile argia zuen:
|
|
|
Ondorengo bi testuetan esandakoa argiago ikusiko dugu. Lehen testua, Dolores Ibarrurik 1960ko martxoaren 8an, Emakume Langilearen
|
egunean
, erbestetik bidalitako mezua da. Bigarren testua, Espainia barnean une berean zabaldutako panfleto baten pasartea da:
|
|
|
Bere senarra beste emakume batzuekin egon zela zekien emakumeak baliabide juridikoak zituen soilik infidelitatea senar emazteen etxebizitzan arruntki eman baldin bazen edo kalean era oso deigarrian burutu baldin bazen. Emagalduei dagokienean, berriz, gehienetan ez zuten inolako zigorrik jaso; II. Errepublikaren
|
egunetan
, berriz, prostituzioa zigortu egiten zen, emakumeen duintasunaren aurka zihoalako (arrazoi morala) eta sexu bidezko gaixotasunak hartzeko arriskua zegoelako (arrazoi eugenikoa). Beraz, frankismoaren moral bikoitza da.
|
|
|
60 hamarkadatik aurrera, Espainian emakumearen inguruan emandako aldaketen aurrean, SFk ez zuen aldaketa eraginkorrik burutu, 1961eko legea bultzatzearen salbuespenarekin, eta ondorioz, errealitate sozialetik urruntzen joan zen. Azkenean, 1977an, dekretu berezi baten bidez SF desagerrarazi zuten, baina Nueva Andadura taldea sortu zen, gure
|
egunetaraino
emakumeen erakunde falangista horri jarraipena ziurtatu diona.
|
|
|
Bigarren kapituluan, iberieraren euskarazko irakurketaren adibide gehiago ematen ditu, baita anakronismo etnografiko injustifikatu bat jaso ere, iberiarren ohitura erlijiosoak gaur
|
egunean
Euskal Herrian ezagunak diren basaelizen inguruko erromerienekin parekatzen baititu, eta horra hor bere bigarren obraren portadarako erabilitako argazkiaren zergatia:
|
|
|
Laburtzeko
|
egun
Beltran-en gudua deitzdeari egiten zaizkion kritikak hauek dira: alde batetik gudu hitzak beharbada jatorri germanikoa duela, eta itsatsirik daraman a artikulutzat har daitekeela, hots, euskarak erromantzetik jasotakoa26 Bestalde deitu aditzari dagokionez, ez dirudi hitzak euskal jatorria duenik, latinezkoa baizik (dictum), tu daramaten aditzak ez baitira normalean euskal jatorrikoak.
|
|
|
Beraz,, que nunca se ha hecho eso??. Ni joan nintzen hurrengo
|
egunean
bere andreari laguntzera ze zegoen ikaratuta etxean. Eta oraindik zegoen atea puskatuta, oraindik hurrengo goizean.
|
|
|
Oraintxe,
|
egun
hauetan Madrilen PPk eta PSOEk darabiltzaten borrokatxoak, bueno, hori da konflikto bat. Sistemarena, nik batez ere historikoki pentsatuz.
|
|
2006
|
|
|
Kalagorrin jaio egin zen 348 urtean, abokatua izan zen eta Teodosio enperadoreak prokontsul izendatu zuen. Bere bizitza, 405 urte aldera amaitu zen, bere
|
egunak
fede kristauari eskainita.
|
|
|
Arima guztiz garbiak ez du onartzen gaizkia, ezta zuntz arinei ere ez diete erasaten lohiduren zipristinek; baldin gaiztakeriaren ukitugabekorik bizi bada oihan baskoian, haren jiteak, lehen bezain kutsagabeak, ez du kalterik nozitzen bere ostatariaren gizagabeagatik. Baina, zergatik, haien erruz, suertatu naiz akusatua ni, hala iraganean nola egungo
|
egunean
, toki diferenteetan bizi izan naizena, hiri aberatsez nabarmenduak eta beren biztanleen harreman landuengatik arras ospetsu diren tokietan, hain zuzen. Eta neure bizitza Baskoien lurretan iragan balitz ere, zergatik, nere jokaeraz pitin bat kutsaturik, ez zituzketen jende haiek bazterrera utziko, bada, beren ohitura basatiak, geureetara etorriz? 29
|
|
|
Ausonio eta Paulino Nolakoaren epistola hauetan antzinako euskaldunen irudi basati, barbaro eta zibilizatugabe hori agertzen da, batez ere, baskoien basoari dagokionean. Historialari askok (Julio Caro Baroja, Marcelo Vigil, Abilio Barbero, etab.) bi idazle horien arteko gutun elkartrukea erabili zuten, baskoien bizimodua Estrabonen
|
egunetatik
ez zela aldatu frogatzeko. Testu horietan oinarrituz, baskoien herria menperaezina, barbaroa eta Erromarentzat arriskutsua zela eta erromatarren eragina oso ahula zela defendatu nahi izan zen.
|
|
|
Hurrengo urteetan, geldialdi batetan dirudi erromatarrak barneraldiak egin zituztela Ebro bailaran barrena, geldialdi hori Kantabriar Gerrateen
|
egunetara
arte luzatzen delarik. Ez dirudi urte horietan baskoien gune honek arazo handiegirik sortu zionik erromatar administrazioari.
|
|
|
Salustioren bi obra iritsi dira gure
|
egunetaraino
: Katalinaren konjugazioa eta Yugurtaren aurkako gerra.
|
|
|
Armada erromatarrak, orduan, alez hornitzeko asmoz, baskoien lurraldera jo zuen, eta denbora berean, Sertorius abian jarri zen, oso interesaturik baitzegoen, normala denez, Asiak eta Galiak era berean eskutik alde egin ez ziezaioten. Pompeio etsaiengandik haran txiki batez bereiziriko kanpamendu batean egon zen zenbait
|
egunez
, eta Mutudurum eta, eoren auzo hiriek ez zuten janariez hornitu ez bata, ezta bestea ere. Gosea nabari egiten zen bietan.
|
|
|
Gero Bordeleko Landak datoz, hiru
|
egun
nekagarriko bidea. Ondasun orotan urria da lur hau, ogirik, ardorik, haragirik, arrainik, urik eta iturririk gabea, herri gutxi dituena, laua, hareatsua, ugaria ordea ezti, artatxiki, artaxehe eta txerritan.
|
|
|
(?)
|
Egunaren
bederatzigarren orduan dago espainiarren aberri oso entzutetsua. Egunaren hamargarren orduan dago Galletiako aberria edo (vel) espainiar baskoiena, eta Galletia horrek goian aipaturiko Espainiarekin mugatzen du.
|
|
|
(?) Egunaren bederatzigarren orduan dago espainiarren aberri oso entzutetsua.
|
Egunaren
hamargarren orduan dago Galletiako aberria edo (vel) espainiar baskoiena, eta Galletia horrek goian aipaturiko Espainiarekin mugatzen du. Egunaren hamaikagarren orduan dago baskoien aberria, aspaldian Akitania deitzen zena40.
|
|
|
Egunaren hamargarren orduan dago Galletiako aberria edo (vel) espainiar baskoiena, eta Galletia horrek goian aipaturiko Espainiarekin mugatzen du.
|
Egunaren
hamaikagarren orduan dago baskoien aberria, aspaldian Akitania deitzen zena40.
|
|
|
Ondoren, Bursaones, Cascantini eta Gracuritani direlakoen lurretara joanik, guztiak suntsitu zituen eta, haien uztak hondaturik, Calagurris Nasicara abiatu zen; pasatu zuen hiritik hurbileko ibai bat eta, zubi bat eraiki ondoren, bertan ezarri zuen bere kanpamendua. Hurrengo
|
egunean
, Marcus Marius quaestorea igorri zuen Arevaci eta Cerindones direlakoen herrietara tropa biltzera, eta handik Contrebia Leucadara gari hornimendua jasotzera; hiri honetatik erabat erraza zen beroien lurraldera irtetea, armada noranahi eramatea pentsaturik ere; halaber, Caius Insteius zaldieriako prefektuak igorri zuen Segoviara eta Vaccaei direlakoen herialdera zalditeri indarrak biltzera, beraue... Hauek igorri ondoren, bera baskoien lurraldean barrena sartu zen bere armadarekin eta beroien mugaldean ezarri zuen kanpamendua.
|
|
|
Hauek igorri ondoren, bera baskoien lurraldean barrena sartu zen bere armadarekin eta beroien mugaldean ezarri zuen kanpamendua. Hurrengo
|
egunez
, zaldieriarekin aurreratuz bidea ikuskatzera eta oinezkoei aginduaz jarrai ziezaiotela lauki eraikuntzan, Vareiako hirira iritsi zen, lurralde hartako indartsuenera. Ez zen izan ustekabekoa bere etorrera, gauean zehar; eta nonnahitik bere zaldunekin eta autrigoiekin? 13
|
|
2007
|
|
|
Albumina paperak sentikor bihurtzen ziren %10eko zilar nitratodun soluzioetan. Operazioa
|
egun
berean egin behar zen albuminak ez zuelako ondo mantentzeko gaitasunik.
|
|
|
Behin, prozesu berri baten ezaugarriek momentuan erabiltzen ari zenarenak hobetuz gero berehala ordezkatzen zuten, eta jarrera horrek argazki prozesu bakoitzaren nagusitasuna mugatu zuen. Horregatik
|
egun
argazkigintzaren historiaz hitz egitean aldiak ezberdintzen dira, prozesu bakoitzaren erabilpenak ezarritakoak. Gai honi buruz ikertu duten egileek argazkigintzaren historia hainbat alditan banatzen dute.
|
|
2008
|
|
|
Horrela, Harry Truman ek, (Roosevelt-en ondorengoa) 1945eko ekainaren 26an San Frantziskoko konferentzian honako esaldi hau bere egin zuen: «Gizaki libre moduan bizitza duina bermatuko duen mundu bat ikusten has daiteke» Nazio Batuen Erakundearen sorreraren
|
egun
berean.
|
|
|
Azken bi hamarkadetan, abian zegoen joera historikoa bizkortu eta tinkotu egin da.
|
Egunotan
ekonomiak duen nazioz gaindiko dinamika tinkoa da, eta ondorioz, ekonomialari asko mundu ekonomia bakarrez mintzo dira. Ekonomia globalizazioaren errealitatea egiaztatzeko, estatuek nazio ekonomietan duten kontrola eta administratzeko ahalmenaren galera erabiltzen dira.
|
|
|
Bitartean, 1992 urtean biztanleriaren erdia pobrezia mailaz azpitik bizi zen eta hurrengo urtean hiru laurdena. Soldatak prezioak baino askoz gutxiago igotzen ziren eta erosahalmenaren galera
|
egunetik
egunera handitzen zihoan. Ondorioa izan zen elikagaiak erostera bideratutako diru sarreren kopurua oso epe motzean hazi egin zela,% 34 1991n,% 50 1992ko otsailean eta% 70 urte horren amaieran.
|
|
|
Bitartean, 1992 urtean biztanleriaren erdia pobrezia mailaz azpitik bizi zen eta hurrengo urtean hiru laurdena. Soldatak prezioak baino askoz gutxiago igotzen ziren eta erosahalmenaren galera egunetik
|
egunera
handitzen zihoan. Ondorioa izan zen elikagaiak erostera bideratutako diru sarreren kopurua oso epe motzean hazi egin zela,% 34 1991n,% 50 1992ko otsailean eta% 70 urte horren amaieran.
|
|
2009
|
|
|
Azkenik, gure protagonistek iritzi txarra zuten indigenen gainean eta garai horretako mentalitate eskemetan edo aurreiritzietan sartzen zituzten: gaizkileak, zibilizazio gabekoak, ohitura txarrekoak, ez fidagarriak, etab. Hau dela eta, zer esanik ez, edozein gertaera edo fenomeno historikoren irudiaz aritzeko garaiko ideia menderatzaileez aritzea ezinbestekoa da eta bere testuinguru osoa ahalik eta hoberen ezagutu behar da gaur
|
egunetik
egoki interpretatu ahal izateko. Hala ere, lan honen helburua xumeagoa izan da:
|
|
|
Jakina, familia da gauza guztien gainetik lehena eta askotan gogoratzen dena da hunkigarriena. Sebastian Lopez zangozarrak 1577ko gutunean Peru aldera, eta Eguberri
|
egunean
zehazki, itzultzearen berri ematen du. Sanlucar de Barrameda portutik atera zen eta Nombre de Dios hirian gaixorik denboraldi bat eman zuen Perun sartu baino lehenago.
|
|
|
Ezin da ukatu, beraz, honako gai hau aski ikertua izan dela, Espainian batez ere. Izan ere 1898ko Gerra berezia izan zen prentsari dagokionez, badirudi lehenengo aldiz gerra baten nondik norakoak
|
egunetik
egunera jakin izan zirela eta hori iraultza bat izan zen garai haietako kazetaritzan. Aipagarriak dira Kubara joaten ziren soldaduei buruzko deskribapenak eta bertan sufritzen zituzten miserien kontakizunak, «beharturiko emigrante» horren irudiari buruzko informazio zabala aurkezten da bertan eta.
|
|
|
Ezin da ukatu, beraz, honako gai hau aski ikertua izan dela, Espainian batez ere. Izan ere 1898ko Gerra berezia izan zen prentsari dagokionez, badirudi lehenengo aldiz gerra baten nondik norakoak egunetik
|
egunera
jakin izan zirela eta hori iraultza bat izan zen garai haietako kazetaritzan. Aipagarriak dira Kubara joaten ziren soldaduei buruzko deskribapenak eta bertan sufritzen zituzten miserien kontakizunak, «beharturiko emigrante» horren irudiari buruzko informazio zabala aurkezten da bertan eta.
|
|
2011
|
|
|
Langileek euren patroiekin ospakizunak elkarbanatzen zituzten,. Boinas Elosegui? enpresaren kasuan bezala Izaskungo Ama Birjinaren
|
egunean
. Papertegien alboan, feudoak?
|
|
|
Krispazio egoera hau urte bereko abuztuan areagotuko da, Estatu osorako PSOEk izaera politikoko greba iraultzaile bat deitzen duenean. Hiru
|
egun
iraungo ditu grebak Tolosan eta estatu mailan bezala porrot egingo du, langile tolosarren aurkako errepresioa eta langile erakundeen debekua ekarriz, De Franciscok bere lana udalera bakarrik zentratu duelarik.
|
|
|
Honen ondorioz enpresako langile guztiak izango dira kaleratuak eta lau atxilotu egongo dira. Handik hiru
|
egunetara
, Juan Mencia Sindikatu Bakarreko presidentea, edota hala usteko da behintzat, Enrique de Francisco hiltzen saiatuko da eta gazte sozialista bat, Francisco Salsamendi, hilko da tiroz liskarrean. Honek sozialistek bultzatutako greba bat eragingo du eta Sindikatu Bakarraren lokalak itxiko dituzte autoritateek.
|
|
|
Soldatak izoztu egingo dira. Kontsumoa murriztuko da, soberakin industriala ugaritu egingo da eta lan
|
egunaren
murrizketa bat emango da lan indarraren behar gutxiago dagoelako, kaleraketez gainera. Gazteak izango dira bereziki langabezia jasan dutenak.
|
|
|
Irailaren 20ko plenoan, Azurzaren kideak bakarrik egongo direlarik, nazionalisten aurkako salaketak burutuko dira. Jesus Insausti El Díako kazetaria prozesatua izango da Azurzaren aurkako ustezko irain delituagatik eta 1935eko uztailean espetxeratuko dute honengatik. olosako giroa bero bero egongo da Urriko
|
egunak
iristen direnerako.
|
|
|
3. Tolosa asaldatu zuten zortzi
|
egunak
–
|
|
|
Ez zuen laburpen zehatzegirik eman hala ere, ez zuen ezer asko esateko, diskurtso hura tramite hutsa zen. Hamabi
|
egun
inguru ziren greba amaitu zela eta jakin beharreko guztia bazekiten zinegotziek, azaldu ziren bakarrak, azken aldiko pleno guztietan gertatu ohi zen bezala, Azurzaren kidekoak baitziren auzi honetan, EAJren zinegotziak, errepublikazaleak eta sozialistak, udalen krisiaren ostetik ez baitziren plenoetara agertzen. Inork bere, modo de proceder, en eta, la forma como se había conducido en las delica... ren aurkako kritikarik ez zuenez, sesioa indar armatuen eta Udalaren goraipamenetara mugatu zen.
|
|
|
–Gerra? bat izan zen
|
egun
haietan bizitu izan zutena, gerraren aspektu militarra barne, eta beraiek, Udaleko indar kontserbadoreak, Tolosako lantegietako patronala eta errepresioan parte hartutako indar militarrak garaileak ziren, bi bandoren arteko borroka hartan. Statu quo a mantentzearen aldeko borroka bat burutu zuen bando garaileak, Azurza bezalako tradizionalista batek, bere bizitza osoa Errepublikaren aurka eman zuenak, errekonozitzen zuen une gogor haietan Errepublikaren eta gobernuaren aldean ipini behar izan zuela.
|
|
|
Aurreko plenoetan giroa baretu arte greba iraultzailearen inguruko bilerarikegingo ez zela aipatu zen. Urriaren 12a grebarentzat infleksio puntu bat izan bazen, 24 ere hala izan zen. Aurreko
|
egunak
erregistro eta atxiloketetarako izan ziren. Urriaren 24tik aurrera egoera berrantolatzen hasi ziren autoritateak.
|
|
|
Hurrengo
|
egunean
Tolosako bizilagunak suskripziora gonbidatzen zituen bando bat zabaldu zen hirian. Bai olosan, bai Gipuzkoan, bai Estatu mailan Ejertzitoari eskerrak emateko modu hau hedatu zen, garaiko prentsan hainbat eta hainbat adibidetan ikusten den bezala, bai enpresen aldetik, bai pertsona pnbatuen aldetik. Bazuten zer eskertu tropa hauei eta hurrengo batean fideltasun berarekin joka zezaten benetan desia... Salbuespen benetan berezia Alfonso Anta Castañosena dugu.
|
|
|
Zentzu horretan garrantzia berezia hartzen zuen Ejertzitoa gustora edukitzeak eta suskripzioaren helburu nagusia, haien kostuak ordaintzeaz gain, horixe izan zen. Plenoaren aurreko
|
egunean
gobernadore militarrak jaso zuen idatzi batean, Gipuzkoako Merkataritza eta Industria Kamarak, gobernadorearen bidez ministroen Kontseilura zuzentzen zenak, Goardia Zibilentzako eta Asaltoko Goardientzako koartel bereziak ezartzeko eskatzen zuen Eibarren, Arrasaten, Beasainen eta Tolosan, horretarako Kamarak berak dirua ipiniko zuela azalduz178 Tolosan plenoan erabaki hori onartua izan zen azaroa... Argi geratu zen 10 goardia zibil, mikeleteak eta goardia munizipala ez zirela aski halako mobilizazio bati aurre egiteko.
|
|
|
Azaroaren 11ko udal batzarrean Goiburu zinegotziak langabezian dauden langileei lana emateko Udalak hartu duen erabakia benetan zoriongarria dela aipatuko du187 Tolosako enpresek langabeentzako diru donaketak ere egingo dituzte,. Mustad y Cía? enpresaren gisan, abenduaren 26ko plenoan aipatzen denez 250 pta bidali dituelarik188
|
Egun
berean langabeei begirako lan publikoen antolaketaz hitz egingo da eta ekimen hauen fruitu izango da. Beotibar, frontoi estali entzutetsuaren eraiketa eta zabalguneko kale berriak egitea erabakia, hau 1935eko urtarrilaren 2ko plenoan onartuko delarik189 Horretarako. Caja Ahorros Provincial?
|
|
|
arabera nahiko aspertuta omen zebilen Ismael erakunde hartan eta, matxinada ondoan, apaizen batek eta eskui aldeko jendeak laguntzen ziotela ta, C.N.T., tik irten eta Langille Katoliko, en bazkunean sartu omen zan edo beintzat sartzeko omen zebillen? 197 Hilketaren igande artan Rojo, bide batez, Ismaelen arrebaren bikotea zena, Ismaelengana hurbildu omen zen tren geltokira, hau aita agurtzera joan baitzen Iruñearako bidea hartua zuela eta. Bertan, Rojok ea aurreko
|
egunen
batean semea bataiatu al zuen galdetu omen zion Ismaeli. Honek Rojori puru bat eskeintzen zion bitartean, azken honek sakeletik pistola bat atera eta bost tiroak sartu zizkion.
|
|
|
–Tolosa asaldatu zuten zortzi
|
egunak
–. 1934ko Urriko greba iraultzaileko gora-beherak
|
|
|
Tolosa 1934ko urriko gertakariek gerora ez dute oihartzunik utzi, baina sententzia haietan kaleetatik armaturik ibilitako sindikalistak, lehergailuak,... aipatzen ziren. Akusatuaren aurkako proben faltsifikazioa izan zitezkeen, gertakariak puzteko modu bat, baina interesa eta behinik behin jada piztuta zeuden eta urte, hilabete eta
|
egun
haietara hurbiltzeko nahia ere bai, galdera bakarrarekin buruan, ia ia zerotik hastea baitzen Tolosan emandako greba hura aztertzea: zer gertatu zen Tolosan 1934ko urriko grebak iraun zuen bitartean?
|
|
|
Ikerketa historikoa egiterako orduan ordea selektiboa izateak bere abantailak izan baditu ere (prozesu sakonena eman zen gunea sakonkien azterturik egotea, esaterko) bere desabantailak ere badakartza, gainerako lurraldeen gainean itzala egiten baitu, halako punturaino ezen azkenerako badirudien ez zela ezertxo ere gertatu gune haietan, azken finean Gipuzkoaren kasuan Eibarren edota Arrasateren errepikapen etengabeak gainerako lurralde osoa desertu mantendu izanaren ideia ematera jo dezakeen bezala.
|
Egun
haietako estatu mailako egunkari bat besterik hartu beharrik ez dago (ABC bat, edota La Vanguardia bat) grebaren berriak, eta biolentziazko berriak gainera, Espainiako ia probintzia guztietatik datozela ikusteko. Euskal Herria kontsideratu izan da gertakarien larritasunari begira hirugarren gune garrantzitsuena, Asturiasen eta Kataluniaren ostean5, baina hala ere ez zaio ikerketa jakin bat eskaini, aurreko bi artikulu horietan salbu.
|
|
|
Eskuineko gobernua aurreko gobernu errepublikar sozialistaren neurriak atzera botatzen ari zen. Konfesio eta Kongregazio Erlijiosoen legea gelditu egin zuten, Sanjurjadako partehartzaileei amnistia eman zitzaien,... 11 Polarizazioaren sakontze prozesu horretan Lerrouxek berak dimisioa aurkeztu zuen amnistia lege honetatik bost
|
egunetara
eta Samper ipiniko da exekutiboaren buru bezala bere lekuan. Euskal Herriaren kasuan auzi autonomista ari zen giroa berotzen.
|
|
|
Azken artikuluak, ordea, ez du berritasun handiegirik erakusten Fusiren azalpenarekiko eta gainera, izenburuek erakusten duten bezala, artikuluen helburu nagusietako bat II. Errepublikaren historiografiako gai izarra da, euskal nazionalismoa, kasu honetan nazionalismoaren parte hartzearen edo parte hartze ezaren bilaketan zentratzen dena. Bibliografiaren problematika honetan aurrerago sakondu behar badugu ere, Fusik 1985ean bere artikuluan zioena oraindik ere
|
egunean
dagoela iruditzen zait: –No hay ningún estudio de la revolución del 34 en el País Vasco.
|
|
|
Prentsak ere lehen begiratuan fruitu handiegirik eman ez zuenez kasuaren inguruan, ezer ere gertatu ez zela pentsatzera eramateraino, lehen mailako dokumentuetara zuzenki jotzea izan zen hartutako erabakia. Tolosako Udal artxiboa izan zen lehen gerturaketa sakonena, ez bereziki gertakarien inguruko erreferentzia handiegirik ematen zuelako, baizik eta garaiko protagonistekin, gertakari solteekin, handik eta hemendik agertzen ziren bando, gutun, telegrama eta edozerrekin 8
|
egun
haien koadroko lehen zertzeladak ematea ahalbidetu zuelako: kronologia bat finkatzea, grebaren errepresioa antolatuko zuen Fidel Azurza alkatearekin lehen hurbilketa izatea galdutako soldatak eskatuz, goardia municipal errebeldeak,...
|
|
|
Artxiboak ordea hutsune handiak zituen. Interesezkoak ziren
|
egunetako
gutunik ez da erregistraturik eta artxibaturik geratu. Urriaren 5etik Azaroaren 6ra bitarteko gutunak dira, hain zuzen, falta direnak.
|
|
|
Artxiboek ematen zuten informazio murritzaren aurrean Tolosan ezer handirik gertatu ez zela pentsatuz eta ondorioz lan honen hipotesia izan zitekeena, hau da, Tolosan izatez mugimendu grebalari nahiko sakona egon zela eta bere kasua aipatua izan ez bada askotan Eibarrek edota Arrasatek Gipuzkoa osoaren gainean egin duten itzalagatik edota lehen aipatzen genuen Tolosaren irudi kontserbadoreagatik izan zela, pikutara joan zitekeen. Prentsaren bigarren gainbegirada batek, batez ere Donostiako Udal Hemeroketaren bitartez, ekarri zuen falta zen pieza, Tolosako gertakarien
|
egunez
eguneko kronika. El Día, egunkari nazionalistan, aurrerago sakonago aztertuko duguna baina hein handi batean, esan dezaket, hipotesiaren baieztapena justifikatzera etorri zena.
|
|
|
egunkari nazionalistan, aurrerago sakonago aztertuko duguna baina hein handi batean, esan dezaket, hipotesiaren baieztapena justifikatzera etorri zena. Kontakizuna batez ere egunkari ezberdinetan oinarrituz eta Tolosako artxiboko dokumentuekin han hemendik osatuz, egituratu da hain zuzen lan honen gai zentrala, 1934ko 8 greba
|
egunak
. Gero Tolosako langile mugimenduaren antolaketan eta Tolosako historiaren aurrekarietan sartu nahi izan da muturra, gertakarien garapen bidea hobeto ulertze aldera eta hiri honen inguruko lan historiko guztietan ahaztu den gertakaria gogorarazte aldera.
|
|
|
Bigarren puntu batean Tolosaren aurrekari historikoak azalduko dira, batez ere bere bilakabide industrialean, langile klasearen sorreran eta honen antolaketa moduetan azpimarra eginez. Hirugarren eta azken puntua berriz, 1934ko Urriaren 5etik 12rako zortzi
|
egunak
eta hauen ondorioak Tolosan azaltzea izango da, ikerketaren ardatz zentrala alegia.
|
|
|
modu, esan genezake, nahiko arinean aipatuta, badirudi ezer handirik eman ez zela gune hauetan. Zinez gertakari sakontzat hartuko genituzke, behinik behin egungo ikuspegitik, halako hirietan indar publikoen eta grebalarien arteko tiroketak egotea, petardoak (askotan petardotik gutxi izango dutenak) ipintzea, hildakoak egotea, ezin ahaztu baitaiteke hildakoen kopuruak lehen emandakoak badira ere zaurituak ere ugari izan zirela
|
egun
hauetan. Azken finean halako sailkapene azalpen helburu bat izan dezakete sailkapen bat eta ondorioz honek exijitzen dituen gradazio parametro batzuk finkatzea beharrezkoa egiten baitu honek, baina aldi berean gertakariak sinplifikatu egiten dira aurrerago ikusiko ditugun Tolosako gertaerak baketsutzat kalifikatzeraino (eta ziurrenik gainerako hiriekin ere antzeko zerbait gertatzen da).
|
|
|
Azken finean halako sailkapene azalpen helburu bat izan dezakete sailkapen bat eta ondorioz honek exijitzen dituen gradazio parametro batzuk finkatzea beharrezkoa egiten baitu honek, baina aldi berean gertakariak sinplifikatu egiten dira aurrerago ikusiko ditugun Tolosako gertaerak baketsutzat kalifikatzeraino (eta ziurrenik gainerako hiriekin ere antzeko zerbait gertatzen da). Aurrerago ikusiko dugu ordea sailkapen hauetan zein den errealitatean Tolosako zortzi
|
egun
haiek merezi duten postua.
|
|
|
Ezkerreko edota langileen egunkariren batek argitaratua izan nahi bazuen, beraz, nekez lortuko zuen hau, eta hemeroteketako katalogoek hala adierazten digute. Laburbilduz, beraz, izango dugun prentsa zentsura militarra igaro duena izango da, hots, kontserbadorea edo ez iraultzailea, behinik behin, eta hain justu Tolosako grebak iraun zuen bitarteko
|
egunetan
ez zen Gipuzkoako probintzian egunkaririk (legalik) argitaratu, Estatu mailako prentsaren aipamen urriak bakarrik ditugularik. Urriaren 12tik aurrerako argitalpenetan ohikoak izan ziren greba egunen laburpen edota kronika batzuk baina gerora historiografiak hartu dituen aztergaien kasuan bezala, gertakaririk aipatuenak Eibar eta Arrasatekoak izan ziren, eta Donostiakoak bigarren maila batean.
|
|
|
Laburbilduz, beraz, izango dugun prentsa zentsura militarra igaro duena izango da, hots, kontserbadorea edo ez iraultzailea, behinik behin, eta hain justu Tolosako grebak iraun zuen bitarteko egunetan ez zen Gipuzkoako probintzian egunkaririk (legalik) argitaratu, Estatu mailako prentsaren aipamen urriak bakarrik ditugularik. Urriaren 12tik aurrerako argitalpenetan ohikoak izan ziren greba
|
egunen
laburpen edota kronika batzuk baina gerora historiografiak hartu dituen aztergaien kasuan bezala, gertakaririk aipatuenak Eibar eta Arrasatekoak izan ziren, eta Donostiakoak bigarren maila batean. Tolosako gertakariek ez zuten lerro bat baino gehiago bete egun bakoitzean egunkari gehienetan.
|
|
|
Izatez, Tolosaren prentsako presentzia murritzak ia gertakaririk ere eman ez zela pentsatzera eraman dezake irakurlea eta kasu bat baino gehiagotan ikusi denez giro lasai eta baketua aipatzen dute, beste iturrien arabera erabat kontrakoa agertzen den bitartean. Muga Gipuzkoako gobernadore zibilak berak urriaren 8an giroa hobetu zela esanez bete zuen ahoa, hurrengo
|
egunek
kontrakoa erakutsi zutelarik.
|
|
|
Irailaren 4an Kontzertu Ekonomikoaren eta udal autonomiaren defentsarako eratutako lurraldeetako Udalarteko Batzorde Betearazleek abuztuaren 12an hautatuak Euskal Herriko udal guztietako nudalbatzakide abertzale, ezkerreko errepublikazale eta sozialista guztien dimisioa erabaki zuten. . Handik hiru
|
egunera
, agindu honi atxikita, udalbatzakide abertzaleek Ziaurriz, Labayen, Iñurrategi eta Muñoa Jn.ak, errepublikazaleek Aguerri eta Labadia Jn.ak eta sozialistak Doctoriarena Jn. bere dimisioa aurkeztu zuten. Hortaz, Tolosako Udala, bada, Azurza Jn. Zuela buru, 7 udalbatzakide tradizionalisten, karlista disidentea zen Urreta Jn.aren eta errepublikazale erradikala zen Goiburu Jn.aren eskuetan geratu zen.?
|
|
|
ABC, Gipuzkoako bertako egunkariek, euren laburpenetan, prentsa estatalak hitz hauek jaurti ziren
|
egunean
ez bezala, ez zituzten aipatu ere egin Gobernadore zibilaren diskurtsu lasaigarri hauek, izan ere, biolentzia mailak egun horietan nolabait behera egin bazuen ere berriro ere tentsioen goraldi bat emango baitzen bigarren aste horretan. Optimismoak edota errealitatea ezkutatu nahiak hanka sartze horretara eraman zuren Muga jauna
|
|
|
ABC, Gipuzkoako bertako egunkariek, euren laburpenetan, prentsa estatalak hitz hauek jaurti ziren egunean ez bezala, ez zituzten aipatu ere egin Gobernadore zibilaren diskurtsu lasaigarri hauek, izan ere, biolentzia mailak
|
egun
horietan nolabait behera egin bazuen ere berriro ere tentsioen goraldi bat emango baitzen bigarren aste horretan. Optimismoak edota errealitatea ezkutatu nahiak hanka sartze horretara eraman zuren Muga jauna
|
|
|
nazionalista da salbuespena, berak eman baitzuen gertakarien azalpenik zabalena bai orokorrean eta baita Tolosaren kasuan ere. Bertako korrespontsalak Tolosaren inguruan idatziriko kronika, egun bakoitza banan banan azalduz, ia literarioraino iritsiz, aztergai dugun auziaren inguruko harribitxi bat da, narrazio zabal, ez zatikatu eta koherente bat ematen baitigu hilaren 5etik 12ra,
|
egun
horietako Tolosa aztertu nahi duen ororentzat oinarrizko dokumentua delarik. Batez ere Gipuzkoako prentsa (El Día, La Constancia, El Pueblo Vasco, La Voz de Guipuzcoa) eta egun horietan zehar Udalak eta honekin era batera edo bestera erlazionaturiko instituzioek (Goardia Munizipala, Gobernazio Zibila, Gobernazio militarra, jende pribatua?) ekoitzitako dokumentuak hartu dira gertakari historiko hauen narrazioa eraikitzeko oinarri gisa.
|
|
|
Gatazka honen islada azaroko gertakari batean agertzen zaigu, baina hori ere gerorako utziko dugu. Greba egoerako 8
|
egunen
azalpena burutuko dugu oraingo honetan, urriaren 5etik, ostiraletik, hurrengo asteko hilaren 12ra, ostiralera (berau barne) luzatu zen grebaren azalpenera.
|
|
|
(aurrerago inutilizatzeko dio), 3 talde,, anbulante? deiturikoak, armak eta autoak errekisatzeko; lan hauek egin ostean kanpaien kontrola, udaletxearena, hartu behar zuten eta era berean atxilotuen eta kotxeen errekisamenduen arduradunak finkatu ziren Tolosako grebalariek lehen
|
egun
honetan eta hurrengoan eraman zuten ekintzen ordena ikusita pentsatu behar da zuzendaritza baten ordenamenduari eta halako planen bati jarraiki burutu zituztela egindako ekintzak.
|
|
|
Udalaren plenoetako aktetan, behin eta berriz agertzen dira Brigada Munizipaleko langileen eskariak(,), euren borondatearen aurka lana utzi behar zutela argudiatuz, bi astetan 6
|
egunez
lan egin beharrean egun batean bakarrik lan eginez, iraultzaileek horretara behartu zituztelako. Udal langileetaraino ere iritsi zen greba beraz, goardia munizipaleko kide bat grebaren sustatzaile izanaren susmoa izan zutelarik.
|
|
|
En Tolosa fueron los solidarios vascos los primeros en ir a la huelga, obligando a cerrar fábricas y la sucursal del Banco Guipuzcoano? . Greba amaitu zen
|
egun
berean, urnaren 12an, Tolosako Aberri Etxea itxi izanak bide beretik pentsatzera garamatza: sindikatu nazionalisten eta ez nazionalisten arteko elkartasuna errealitate bat izan zela baiezta genezake Tolosako kasuan.
|