|
2001
|
|
|
Landareen hostoak edo fruituak ikusten ditugunean, elikagai naturalenak direla iruditzen zaigu, baina adi! Haragia ekoiztera emandako animaliek
|
beste
elikagaien ekoizpenetan dauden astakeriak ahal den azkarren aireratzen ahaleginduko dira, beraien amorrua eta agoniarako bidean jarri dituzten galera ekonomiko izugarriak ahal bezainbeste banatzeko. Laster honelako kontua besterik ez dugu izango ahoan.
|
|
|
Elikagai osagarriak hartzean, aitzitik, giltzurrunek disolbatuen zama handiagoa nozitu dutenez, esneak eta
|
beste
elikagaiek daukaten ur hori ez da aski izango haren organismoarentzat; beraz, ura maiz eskaini behar zaio haurrari.
|
|
|
B2 (mg) Niazina (mg) 0 2 0 0 0 Kontsumoaren abantailak eta eragozpenak: Organismoak behar dituen kaloria guztietatik, dieta orekatua izan dadin, %55 eta %60 artean karbohidrato moduan kontsumitu behar dira (zerealak, patatak, lekaleak eta azukreak), eta kopuru horretatik, %10 gehitutako azukrearen edo
|
beste
elikagai gozo batzuen kontsumoak ekar ditzake. Horrek esan nahi du 2.000 kaloriako dieta baterako, egunean 50 g azukre hartzea egokia dela.Materia ezti horren funtzio nagusia organismoaren funtzionamendurako behar duen energia ematea da, hala nola garuna eta muskuluak.
|
|
|
Mineralei dagokienez, potasioa, fosforoa, magnesioa eta zinka nabarmentzen dira; burdin kantitate aipagarria izateaz gain, burdina ez da hemoa, animalia jatorriko burdinaren forma kimikoa baino okerrago xurgatzen dena. Hala ere, bitamina eta otordu berean hartutako
|
beste
elikagai batzuetatik datorrena (piper berdea, tomatea, zitrikoak)? ), asimilazioa areagotzen du.
|
|
|
Nahikoa da egunean 3 intxaur hartzea, baina ez da ahaztu behar, beste fruitu lehor oleaginoso batzuk bezala, oso kalorikoa dela, eta gehiegizko pisua izanez gero kontsumoa kontrolatu behar dela. Beraz, elikagai horren ondorio onuragarriak lortzeko,
|
beste
elikagai kaloriko batzuen (gurina, margarina, hestebeteak) kontsumoa ordezkatu behar da? ), eta dietan osagarri gisa ez sartzea.
|
|
|
Jatorrizko deituren esparru araua 1970ekoa da, eta Ardoaren, Mahastiaren eta Alkoholen Estatutua arautzen zuen. Bistan denez, jatorri deituren babes erregimena nekazaritzako
|
beste
elikagai batzuetara zabaldu da. Horrela, bi kategoria berri gehitu ziren:
|
|
|
Otordu mota horiek ez dute osasunerako inolako eragozpenik sortzen, baldin eta ohitura bihurtzen ez badira eta oinarrizko
|
beste
elikagai batzuk jaten ez badira.
|
|
|
Nutrizio balioa Bretxa haragitarako arrain zuria da, nahiko gihartsua. Balio biologiko handiko proteinak ditu, eta,
|
beste
elikagai batzuei dagokienez, fosforoa, potasioa eta B taldeko bitaminak eta A bitamina liposolubleak. Konposizio taula (zati jangarriaren 100 g ko) Kcal.
|
|
|
Pertsona baten kolesterol maila altuak (hiperkolesterolemia) ez dira elikagai jakin bat kontsumitzearen ondorio, dieta globalaren ondorio baizik, beste faktore batzuez gain. Dietako neurri murriztaileek, arrautzaren kolesterolari buruzko aurreiritzien ondorioz,
|
beste
elikagai batzuen urritasuna eragin dezakete. Nahikoa frogatuta dago kolesterolemiaren kontrolean elikagaien kolesterol edukiak ez ezik, beste faktore batzuek ere eragiten dutela, hala nola, elikagaien bitamina eta mineralen ekarpena, gantz azido saturatu eta poliasegabeen edukia eta bien arteko erlazioa.
|
|
|
uretan pasatuta, galdarraztatuta, frijituta, plantxan, egosita, tortillan, nahaskian. Arrautzak
|
beste
elikagai batzuekin batera ere kontsumi daitezke, eta horiek izaten dira gozogintzan eta hainbat saltsaren elaborazioan gehien erabiltzen diren lehengaietako bat.Era berean, hainbat elikagai birrineztatzeko erabiltzen dira, ogi birrindua itsasteko aukera ematen dute eta gainazalean geruza bat osatzen dute, olioa gehiegi xurgatzea galarazten duena. Salmonelosia, arrautza nahasiak eta tortillak saihesteko, erabat lehortu arte prestatu behar dira, eta arrautzak irabiatu diren plater berean ez dira inoiz utzi behar, aldez aurretik garbitu ez badira.
|
|
|
Hozkailu askok arrautzak sartzeko erretiluak dituzte atean, baina hobe da hozkailuaren zati nagusian gordetzea. Usainak erraz xurgatzen dituztenez, komeni da
|
beste
elikagai batzuetatik bereiztea, hala nola arrainetatik eta frutetatik. Arrautzak mutur puntazorrotza beherantz dutela kontserbatzea gomendatzen da; hala, gorringoa erdian geratzen da, kontrako muturrean dagoen aire poltsatik urrun.
|
|
|
Milaka urtez ekialdeko elikagaiak sojarekin elikatu dira,
|
beste
elikagai batzuekin konbinatuta, batez ere zerealekin eta horien deribatuekin.
|
|
|
Tamariarenaren antzekoa da, baina zapore exotikoa harrigarria izan daiteke eta erabilera desberdina du. Misoak
|
beste
elikagai batzuen digestioa eta aprobetxamendua laguntzen du, entzima naturalen, laktobazilitoen, gatzarekiko erresistenteak diren legamien eta gure gorputzarentzat onuragarriak diren beste mikroorganismo batzuen edukiagatik, eta eragin desintoxikatzailea du. Lezitina du, azido linoleikoa (gizakiarentzat funtsezkoa den gantz azidoa; hau da, elikaduratik hartu behar du nahitaez, organismoa ez baita kolesterolik sortzeko gai), kaloria gutxi ditu eta B12 bitaminaren kantitate oso txikia du.
|
|
|
Horretarako, lokalei, makinei, erabilitako tresnei, ontziei eta langileei eragiten dieten baldintza industrialak ezarri dira. Eskakizunak
|
beste
elikagai industria mota batzuen antzekoak dira, eta higiene baldintzei nahiz osasungarritasunaren kontrolari eragiten diete, elikagaiak garbitu, desinfektatu eta manipulatzeko prozesuen bidez. Lokalek eta instalazioek desinfektatu, arratoi garbiketa eta intsektu garbiketa egokiak eta egokiak egin dituzte; material, makina eta gailu eraginkorrak izan dituzte prestatutako produktuak kontserbatzeko ... Produktua saltzen duten langileek ere elikagaien manipulatzaileek berezko dituzten betebehar guztiak bete dituzte, hala nola, itxura garbi eta txukuna izatea; ez jatea, edatea, listu egitea, erretzea edo txiklea ez jatea; zauriak hesgailu edo apositu egokiekin estaltzea; eskuak garbitzea beharrezkoa den bakoitzean; eta hortxeletako propietateak era batera edo bestera kutsatu edo alda ditzaketen neurri guztiak.
|
|
|
Aldiz, elikadura osagarriak solutuen giltzurrun karga handiagoa eragiten duenez (likidoan disolbatutako substantziak: gatz mineralak, glukosa…), ez da nahikoa esneak eta
|
beste
elikagai batzuek ekarritako likidoekin, eta haurrari maiz eskaini behar zaio ura. Behi esnea.
|
|
|
Elikagai galkorrak kontserbatzeko ohiturak axolagabekeriatzat hartzen dira, eta heriotza eragin duen istripua ezin da aurreikusi. Bibliografía B–ARAUDIA Abuztuaren 2ko 1254/ 1991 Errege Dekretua, norberak egindako maionesa eta arrautza osagai duten eta berehala kontsumitzen diren
|
beste
elikagai batzuk prestatu eta kontserbatzeko arauak ematen dituena. Osasunari buruzko apirilaren 25eko 14/ 1986 Lege Orokorra.
|
|
|
Hala ere, esnearen proteinekiko alergiaren pronostikoa ona da, eta kasurik gehienak hiru urteko bilakaera baino lehen gertatzen dira, nahiz eta batzuetan sentsibilizazioak bizitza osoan irauten duen. Batzuetan, alergia hori ez da diagnostikatzen, eta alergiak eragiten ditu
|
beste
elikagai batzuetan.
|
|
|
Eritasuna feo ahotik transmititzen da, eta giza infekzioaren biderik ohikoena behi haragia da, batez ere gutxi egindako hanburgesak.
|
Beste
elikagai batzuek (indioilar haragia, salamia, esnea, jogurta, maionesa, entsaladak, barazki gordinak eta ura) eragindako infekzioa ere dokumentatu da. Agerraldi epidemikoak ohikoak dira hainbat herrialdetan, besteak beste, Estatu Batuetan, Erresuma Batuan, Australian, Argentinan eta Japonian (6).
|
|
|
1 Esnea edo esnekiak edo soja produktu gotortuak (kaltzioarekin eta A eta bitaminekin) eta osagarri gisa hartzitutako zenbait alga eta sesamo (Klamath, Hiziki, Wakame…), batez ere kaltzio iturri eta kalitate oneko proteina gisa. 2 arrautza bat+ zuringo bat, nahi denarekin nahastuta, proteina osoaren eta
|
beste
elikagai batzuen iturri gisa. 3 Behar adina zereal, fekula eta lekale:
|
|
|
Ahal denean, horretarako erreserbatutako lokal edo espazio batean eginen da, edo espazio berean. Alderdi nagusietako bat da
|
beste
elikagai batzuekin kutsadura gurutzaturik izateko arriskua saihestea, bai produktua egiteko unea bereiziz, bai elikagaiekin kontaktuan dauden laneko gainazal eta tresnak garbitu eta desinfektatuz. Lehengaiak, tarteko produktuak eta azken produktuak lan beharren edo eskariaren arabera zatikatu behar dira, eta ahalik eta kantitate txikienak erabili behar dira berehala egiteko, kontsumitzeko edo saltzeko, eta produktu horiek kutsatzea edo aldatzea saihesteko higiene baldintzetan.
|
|
|
Lekadunaren aukerak ez dira mugatzen haragiaren nutrizio balioa gainditzera. Sojak
|
beste
elikagai batzuk ere sortzen ditu, hala nola tofua, misoa, tempeh, okara, kinatoa, soja irabiakia, landare proteina testurizatua (haragi begetala deitzen zaio), irin integrala, ernamuinduak, gazura eta kafearen edo txokolatearen ordezkoak, gero eta ezagunagoak izango direnak, eta, beraz, oso interesgarria da haiek ezagutzea.
|
|
|
Oso aberatsa da hezurren mineralizazioan parte hartzen duten gatzetan (magnesioa, fosforoa, kaltzioa).
|
Beste
elikagai batzuei dagokienez, zuntz ekarpena nabarmentzen da. Nutrizio osaeraren taula (zati jangarriaren 100 g ko) Kcal (n) Ura (mL) Proteina (g) Koipea (g) Karbohidratoak (g) Zuntza (g) Potasioa (mg) Magnesioa (mg) Abita.
|
|
|
Ingelesek eraman zuten aita Europara, landare apaingarri gisa. Irlandan gertatu zen, non ez baitzuten
|
beste
elikagai aukerarik, eta patata berehala bihurtzen da elikagai esklusibo. Mendekotasun hori dramatikoa da Irlandan patata uzta osoekin amaitzen den izurrite bat agertzen denean.
|
|
|
2 Dumping berantiarra saihesteko, batez ere azukre sinpleak dituzten elikagaien kantitate minimoak kontsumitu. Janez gero, ez hartu bakarrik, janari nagusien barruan baizik,
|
beste
elikagai batzuekin konbinatuta. Adibidez:
|
|
2002
|
|
|
Zuntzak asetasun sentsazioa sortzen du, ura hartu, puztu eta urdaila husteko denbora atzeratzen baitu. Horrek murriztu egiten du orduen arteko gose sentsazioa, eta
|
beste
elikagai batzuk gutxiago hartzen laguntzen du. Pertsona diabetikoak.
|
|
|
Horretarako, kontuan hartu dira ezarritako segurtasun maila maximoak. Horretarako, arriskuaren ebaluazio zientifikoa egin da, onartutako datu zientifikoetan oinarrituta eta kontsumitzaile taldeen sentikortasun maila desberdinak kontuan hartuta, bai eta
|
beste
elikagai batzuetan sartutako mineralen eta bitaminen maila ere.
|
|
|
Gaur egun haurren dietaren zati garrantzitsu bihurtu direla kontuan hartuta, kezkagarria da haien osagaiei eta osasunean dituzten ondorioei buruzko azterketa zehatzik ez egitea. Ascensión Marcos Ikerketa Zientifikoen Goi Mailako Zentroko (CSIC) Nutrizio eta Bromatologia Institutuko zuzendariak azaldu duenez, gaur egun bada legeria bat,
|
beste
elikagai batzuekin gertatzen den bezala, gozokiek kontsumitzaileentzat kaltegarria den gehigarririk izan ez dezaten. Hala ere, Marcosek argitu du ezin dela haren kontsumoari buruzko gomendiorik egin, ez baitago berariazko azterketarik.
|
|
|
Txingarretan edo plantxan egiten diren barazki berak erabil daitezke. Zapore bereziak ematen dituzten
|
beste
elikagai batzuk ere sartzen dira, hala nola mangoa, anana edo sagarra. Kasu horretan, hobe da olio espezializatuen beratzeak edo soja saltsarenak belarrekin erabiltzea.
|
|
|
Erraiak, haragia (zaldi azienda bereziki), arrautzak eta arraina dira burdina gehien duten elikagaiak. Mineral hori duten
|
beste
elikagai batzuk hauek dira: melaza, sesamoa, lekaleak eta landare ernamuinduak, nahiz eta organismoaren partez gutxiago aprobetxatzen diren.
|
|
|
Era berean, ondorioztatu zuten ezen, energia berdin hartuz gero, kaloriaren jatorria funtsezkoa dela arazo kardiobaskularra izateko. “Pazienteak kontsumitzen dituen kalorien proportzio handiagoa oliba oliotik badator
|
beste
elikagai batzuen ordez, miokardio infartua izateko arriskua are gehiago murrizten da”, dio Martínezek. Ikertzaileek azterlan honi jartzen dioten eragozpen bakarra da aztertutako laginaren tamaina, nahikoa izan arren, ez dela oso handia.
|
|
|
Hartzidura luzea duenez, oso te txikia da azido tanikoetan, eta horrek esan nahi du urdail delikatua duten pertsonek arazorik gabe edan dezaketela. Te gorria, kafeina duten
|
beste
elikagai batzuk bezala, hala nola kafea, beste te mota batzuk, kola freskagarriak, etab. haurdunaldian edo edoskitzaroan har daiteke, baina kontuz, kantitate txikitan betiere. Kafeina kontsumoak hainbat aldagaitan duen eragina ebaluatu duten ikerketak egin dira:
|
|
|
Mahatsaren eta platanoaren, pomeloaren, jogurtaren, algen, basa siropearen, pastaren, patataren, tigre kontrako zoparen, dieta desintoxikatzailearen, baraualdi total partzialaren eta erdi idietaren dieta, Hauser en dieta, makrobiotika, begetariana zorrotza, etab. Proteina ugariko eta karbohidrato gutxiko dietak: Hemen sartzen dira haragia, urdaia, arrautzak eta
|
beste
elikagai hiperproteiko batzuk jaten badira soilik emaitza azkarrak emango dituztela agintzen dutenak, eta karbohidrato ugariko elikagaiak ahal den gehiena kentzen edo mugatzen dituztenak, hala nola zerealak eta deribatuak (arroza, pasta, ogia), patatak, lekaleak, barazkiak eta frutak. Nutrizioan adituak bat datoz esatean proteina gehiegi eta karbohidrato gutxiegi hartzeak hezurren deskaltzifikazioa errazten duela eta giltzurrunetan kalteak eragin ditzakeela.
|
|
|
Arlo honetan, nutrizio arloko heziketa handiagoa eskatzen da dieta irrazionalen jarraipenari aurre egiteko, eta horrek kalte egiten dio nutrizio egoerari, eta horrek baldintzatzen du, hain zuzen ere, osasunerako galera gutxi, labur eta arriskutsuak izatea. Beste azterketa batzuen arabera, ogiaren eta karbohidrato konplexu ugari dituzten
|
beste
elikagai batzuen kontsumoa baliagarria izan daiteke pisua hobeto kontrolatzeko eta pisua galdu ondoren pisua galtzen laguntzeko. Gainera, karbohidratoen kontsumoa handitzea eta gantzena gutxitzea onuragarria da, pisua kontrolatzeaz gain, arrisku kardiobaskularra, minbizia eta, oro har, populazioaren osasuna hobetzeko.
|
|
|
Haurrentzako dieta askotarikoa bada elikagaietan, eta ondo proportzionatua, haurrek elikagai naturalen bidez bete ditzakete elikagai horien behar areagotuak. Hurrengo proposamenek gosariak aldatzeko eta zerealak
|
beste
elikagai batzuekin nahasteko gonbita egiten dute: hiru zerealeko mueslia, sagarra eta intxaurra, olo malutak orejoiekin eta sagar birrinduarekin, etxeko jogurta fruitu lehorrekin eta olo malutekin edo arroz harrituzko mueslia arto malutekin, mahaspasekin eta almendra ehoarekin.
|
|
|
Hau da, animaliek ez dute horrelako substantziarik behar gizentzeko. Energia, proteina, lipido, karbohidrato eta funtsezko
|
beste
elikagai batzuk baino ez dituzte jan behar. Hala ere, haien erabilera interesgarri bihurtzen da orain arte animalia ekoizpenean erabili diren irizpideak kontuan hartuz gero.
|
|
|
Tapasetik alde egiteaTaberna edo kafetegi izenekoek debekatuta dute menu zerbitzua, plateren karta, banketeak, plater konbinatuak edo beste edozein janari zerbitzu egitea, bai eta horrelako zerbitzuak eskaintzen dituzten kartel edo iragarkien bidez publizitatea egitea ere, aurreko establezimenduentzat erreserbatuta geratzen baitira. Horrek ez du galarazten lokal berean lehentasunez kontsumitzeko
|
beste
elikagai batzuk zerbitzatzeko aukera, hala nola aperitiboak, ogitartekoak eta gozokiak. Tabernatzat hartu behar dugu jendeari, prezio bidez, pintxoak eta ogitartekoak, hotzak edo beroak, laguntzeko edo ez emateko barra edo mahai zerbitzua duen establezimendua, lokal berean kontsumitzeko.
|
|
|
Elikagaiek kaltzioa xurgatzen laguntzen dute, besteak beste, bitamina, laktosa eta azido askorbikoa. Lehenengo biak esnekien osagai naturalak dira, nahiz eta
|
beste
elikagai batzuetan ere bereiz egon. Kaltzioaren ekarpen dietetikoa ziurtatzeko, beharrezkoa da:
|
|
|
Biologia zientzietan doktore honek udaberrian argitu zuenez, aurreratzen ari da, eta, horrekin batera, “hostoen eta zuhaitz eta landareen loreen ekoizpena”. “Espezie horiek, jarduera aldi luzeagoa dutenez, ur gehiago behar dute, eta, horregatik, landareek baliabide hidriko gehiago erabiltzen dituzte, bai eta karbonoa eta lurzoruko
|
beste
elikagai batzuk ere”, esan zuen Sanzek. Tenperaturak gora egingo duela uste denez, prezipitazioak gutxitu egingo dira, eta ekaitzak eta euri jasak bezalako fenomenoak maizago gertatuko dira datozen urteetan, “horrek gune jakin batzuk desertifikatuko ditu, batez ere Mediterraneoa” esan zuen.
|
|
|
Bi ikerketa taldek, bat britainiarra eta bestea suitzarra, tenperatura altuetan patatak, zerealak edo
|
beste
elikagai batzuk frijitu edo egosten direnean akrilamida nola sortzen den aurkitu dute. Aurkikuntza hori lagungarria izan daiteke minbizia sor dezakeen substantzia horren presentzia murrizteko elikagaiak prestatzeko moduak aurkitzeko, Nature aldizkariak jakinarazpen batean adierazi zuenez.
|
|
|
Hala, espezialistek gomendatzen dute seigarren hilabetetik aurrera hastea haurtxoaren dietan elikagai solido batzuk sartzen, baina betiere bularra eman ondoren. Izan ere, hilabete horretara arte umearen digestio sistema heldugabea da eta ez dago prest
|
beste
elikagai batzuetarako. Amagandiko edoskitzeak arazo bat du:
|
|
|
Gauza bera gertatzen da frutekin, barazkiekin eta fruitu lehorrekin osagaiak partekatzen dituzten beste polen batzuekin. Hori dela eta, adituek eskatu dute Espainian
|
beste
elikagai bat sartu aurretik, hala nola fruta exotikoak, arrisku alergikoaren ebaluazioa egiteko. “Ez zen kiwiarekin egin, eta orain pertsona alergiko askok ez dakite”, nabarmendu du Montserrat Fernándezek, SEAICeko kideak.
|
|
|
Txostenaren arabera, azken urteotan esnekien kontsumoa jaitsi egin da. “Arrazoi aipatuena elikadura ohiturak aldatzea izan zen(% 33); horren ondoren,
|
beste
elikagai mota batzuk erabiltzea(% 19) eta gehiegizko gantza edo gizentzea(% 15). Prezioak du eragin txikiena (%2) ”, esan zuen Vidalek.
|
|
|
Kasu horien zati handi bat molusku gordinen edo gutxi kozinatutakoen kontsumoak eragiten du. Hala ere, badira NLVk eragindako gastroenteritisaren agerraldiak eragiten dituzten
|
beste
elikagai batzuk, hala nola frutak eta barazkiak, paredatuak, entsaladak, ura eta abar. A hepatitisaren birusak sortutako hepatitis infekziosoaren ALa birusak moluskuak kontsumitzeari lotutako birus infekzio serioena da, eta oso gaixotasun ahul bat eragiten du, eta, batzuetan, heriotza ere bai.
|
|
|
FAO/ OMEko (Osasunaren Mundu Erakundea) Adituen Taldeak eta antzeko beste erakunde eta elkarte batzuek gomendatzen dute kaloriatoen %55 kaloria baino gehiago ematea. Beraz, uste da azukrea eta haren deribatuak osatu gabeko elikagaiak direla, eta murriztu egin behar direla karbohidrato konplexuak eta beste mantenugai batzuk (proteinak, bitaminak, mineralak…) ematen dituzten
|
beste
elikagai batzuen alde, organismoak ongi funtziona dezan ezinbestekoak baitira. Gozokiak bereziki desegokiak direnean?
|
|
|
“Hemo burdina” askoz hobeto xurgatzen da “hemo ez den burdina” baino; hala ere,/ >function mostrarTermino (url){/ >var termWin= window.open (url, ” term”, ” height= 310, width= 460, scrollbars= auto”);/ >termWin.moveTo (210,40);/>}/> duodenoa, burdina askoko elikagaiari laguntzen dioten substantzien araberakoa. Landareetan dagoen burdinari eragin handiagoa ematen diote
|
beste
elikagai batzuk egoteak, hala nola zuntzak, oxalatoak, fitatoak, eta horiek guztiak elikagaien osagaiak dira, xurgapenari eragin diezaioketenak. Burdin iturriak hobeto aprobetxatzeko, talde lana egin behar duzu.C bitamina ugari duten elikagaiek gorputzak “burdina ez hemoa” hobeto erabil dezan laguntzen dute.
|
|
|
Burdin iturriak hobeto aprobetxatzeko, talde lana egin behar duzu.C bitamina ugari duten elikagaiek gorputzak “burdina ez hemoa” hobeto erabil dezan laguntzen dute. Horregatik, onuragarria da burdina askoko elikagaiak hartzea, laranja zukuarekin edo bitamina horretan aberatsak diren
|
beste
elikagai batzuekin, hala nola zitrikoak, kiwia, marrubiak, meloia, tomatea, piperrak, brokolia… Kafea eta tea jan ondoren hartzen dira, eta burdina xurgatzea eragozten dute. Saihestu ezin baduzu, jan baino ordu bat edo gehiago pasatzen utzi.
|
|
2003
|
|
|
Sabela betetzeko erabili ohi dugun janariak gure osagarririk onena izan behar duelako, osasunean eta elikaduran aditu den gizon honek gai hauek azaltzen ditu: besteak beste, giza gorputza nolakoa den, diabetes izanik zer jan, baratxuriaren eta
|
beste
elikagai batzuren onurak, euskal sukaldaritzako hainbat plater gozo, hanburgesa osasuntsuak, ogitarteko bikain eta osasuntsuak egiteko ideiak, minbiziari aurre hartzeko jan genituzkeenak, eta 55 urte bete eta gero osasuntsu ibiltzeko egitea komeni dena.
|
|
|
Nutrizio ikuspegitik, proteina horien balioa arrain, haragi edo arrautzaren parekotzat jo daiteke, ogia
|
beste
elikagai batekin hartzen badugu (lekaleak edo animali elikagaiak), hala nola: esne zopak, gazta ogitartekoa, garbantzuak arrozarekin, etab.
|
|
|
Karbohidrato konplexuetan aberatsak diren elikagaiak (almidoia), xumeak baino mantsoagoak eta pixkanakakoagoak. * Oro har, ez da gomendatzen karbohidrato totalak eguneko dietako energiaren %60 baino gehiago kontsumitzea; izan ere, digestio arazoak sor ditzake (meteorismoa, sabeleko mina eta kolikoak), dieta globalaren nutrizio balioa urria izango litzateke,
|
beste
elikagai batzuen ekarpena murriztu egingo bailitzateke karbohidratoen mesedetan. Zer gertatzen da glukogeno erreserbak agortu edo nahikoa ez direnean?
|
|
|
Zerrenda horietan agertzen ez diren bitaminak eta mineralak Elikagaien Segurtasunerako Europako Agintaritzak egin beharreko “presazko” ebaluazioaren zain daude.
|
Beste
elikagai batzuen artean, aminoazidoek, elikagai zuntzak, legamiek edo lizitatzaileek bigarren fasera arte itxaron dute, berariazko erregulazioa izateko, datu zientifiko egokirik ez dagoelako. Behin behinekoz eta onetsi arte, haiei buruz onetsi diren arau nazional berariazkoak aplikatuko dira.
|
|
|
Egia da uretan disolbagarriak diren mineralak eta zenbait bitamina eta proteina egoste likidora pasatzen direla, baina ez dira hainbeste aberasten elikagaietan, jendeak uste duen bezala. Zopa elikagarriak Txikienei, askotan, kaldituak edo zopak eskaintzen dizkiegu beren gorputza intonatzeko, eta helburu hori bete eta aldi berean hidratatu arren, urdaila ere betetzen da eta
|
beste
elikagai batzuk hartzeko gogoa kentzen die. Eta are gehiago jangela txarrak izan ohi diren haurrengan.
|
|
|
Pastei lotutako arrisku nagusiak manipulazio desegokien edo kontserbazio baldintza desegokien ondorio dira. Gaur egun,
|
beste
elikagai asko, gariaz gain, pastaren osagaietako bat dira. “Pasta konposatuak” arrautzarekin, esnearekin edo barazki eta barazki sorta zabal batekin egiten dira, hala nola espinakekin, azenarioekin edo tomateekin.
|
|
|
Txanoen, obturadoreen, tapoien edo itxitura gisa erabiltzen diren antzeko gailuen migrazio probak egiteko, objektu horiek dagokien ontziekin kontaktuan jarri dira, erabiltzeko baldintza normalak edo aurreikus daitezkeenak betetzeko. ...nak askatutako substantzia kantitate osoa (migrazio globala) eta/ edo substantzia baten edo gehiagoren kantitate espezifikoa (migrazio espezifikoa) zehaztasunez zehazten duten proba gogorragoen bidez. Material edo objektu bat behin eta berriz elikagaiekin kontaktuan jartzeko bada, migrazio proba edo probak hiru aldiz egin dira lagin berean, legez ezarritako baldintzen arabera, eta proba bakoitzean
|
beste
elikagai lagin bat edo simulatzaile bat erabiliko da. Material edo objektu horren eta mugen arteko adostasuna hirugarren proban dagoen migrazio mailaren arabera kontrolatuko da.
|
|
|
«Nahikoa ez badira, bakterioak iraun egin dezake». Horrek azalduko luke zer kutsadura dagoen saltxitxa egosien edo aurrez prestatutako
|
beste
elikagai batzuen bidez; izan ere, askotan, egosteak (labur labur plantxatik pasatu edo galdarraztatu) ez du beti bakterioa kanporatzen, eta are gutxiago egosketa elikagaiaren barruan badago. Horregatik, badaezpadako neurrien artean," gogoratu egin behar da egostea nahikoa bada eta eskuak garbitu", patogenoa eraman dezaketenak, gogoratu du Suárezek.
|
|
|
“Hainbestekoa da gure organismoa, eta, denborarekin, sintoma fisikoak nabariak dira”, dio Turbok. Haragia, arrautzak eta
|
beste
elikagai batzuk alde batera utzita, nutrizio gabeziak agertzen dira, hala nola hipovitaminosia edo anemia, eta, batzuetan, hezur masa galtzen da. Gainerako elikadura nahasteekin partekatutako gaixotasunak; haien larritasuna obsesio mailaren araberakoa da.
|
|
|
Fosfolipidoak ez dira bereziki ugariak dietan; hala ere, gibelean, bihotzean, arrautza gorringoan eta antzeko elikagaietan egoten dira. Hori bai, kantitate esanguratsuetan merkaturatzen dira, margarinak, gaztak eta
|
beste
elikagai batzuk fabrikatzeko gehigarri emultsionatzaile gisa. Kolesterola Gure gorputzeko zelula mintzen egitura osagai bat da (egonkortasuna ematen die), eta garrantzi handiko beste molekula batzuen aitzindari ere bada:
|
|
|
Produktu honek tenperatura baxuetara egokitutako mikroorganismoak eta entzimak ditu, eta, beraz, hozketak ez du bere bizitza komertziala nabarmen handituko.
|
Beste
elikagai gordin batzuei dagokienez, haien bizitza komertziala produktuaren poluzioaren araberakoa izango da egun batzuetan. Hori txikia bada eta elikagaia kalitate onekoa bada, emaitza ezin hobeak lortuko dira.
|
|
|
Ez da kasu bakana Espainiako auzitegiek ebatzitako kasua ez da kasu bakana. Garai berean,
|
beste
elikagai enpresa bat, kasu honetan Nestlé, estortsioaren biktima izan zen Alemaniako Maguncia hirian, Renania Palatintoko land eko hiriburuan. Kasu horretan, gaizkileak hiriko supermerkatu bateko Maggi markako zopetako bat pozoitzeko mehatxuak bete zituen.
|
|
|
Aurkikuntza horrek ateak ireki dizkie
|
beste
elikagai batzuekiko alergien inguruko ikerketa berriei
|
|
|
Frutaren zukuan dago, eta lehenago deskribatu arren, orain arte ez da aurkitu alergiarekin duen lotura zuzenik. Aurkikuntza horrek ateak ireki dizkie
|
beste
elikagai batzuekiko alergien inguruko ikerketa berriei; izan ere, cucumisina motako proteinak hainbat landaretan daude, hala nola sojan, tomatean eta arrozean. Gainera, pazienteen diagnostikoa erraztuko du, probak egiteko erreaktibo bat izan baitezake.
|
|
|
Hala ere, denak ez dira desegokiak, eguzkitan neurrizko jartzeak lagundu egiten baitu gure azalean bitaminaren sintesia, funtsezkoa baita haurren errakitismoa prebenitzeko. “Esnekiek eta
|
beste
elikagai batzuek ematen duten kaltzioa hesteetan xurgatzea errazten duen substantzia da”, azaldu du Pelta doktoreak. Bestalde, eguzki argiak nerbio sistema orekatzeko ekintza estimulatzailea du, depresioak saihesten laguntzen duen ongizate sentsazioa sortuz.
|
|
|
Hala ere, epaimahaiak uste du erlazio zuzena dagoela" garagardo akastunaren" kontsumoaren eta elikadura intoxikazioaren artean. Ez da frogatu garagardoaren ondoren irentsitako
|
beste
elikagai batek hildakoaren organo anitzeko akatsa eragin dezakeela. Eta hortik dator garagardoa «akastuna» zela uste nagusia, itxura guztien arabera kaltea eragin zuen produktu bakarra izan baitzen.
|
|
|
Hala ere, denak ez dira desegokiak, eguzkitan neurrizko jartzeak lagundu egiten baitu gure azalean bitaminaren sintesia, funtsezkoa baita haurren errakitismoa prebenitzeko. “Esnekiek eta
|
beste
elikagai batzuek ematen duten kaltzioa hesteetan xurgatzea errazten duen substantzia da”, azaldu du Pelta doktoreak. Bestalde, eguzki argiak nerbio sistema orekatzeko ekintza estimulatzailea du, depresioak saihesten laguntzen duen ongizate sentsazioa sortuz.
|
|
|
Europan egunero kontsumitzen diren isoflabonen, genisteinaren eta dadzeinaren (sojako fitoestrogenoen) batezbestekoa baloratzea zen VENUS honen helburuetako bat. Horretarako, Irlandako, Italiako, Erresuma Batuko eta Herbehereetako zenbait ospitale eta epidemiologia zentrok biztanleen elikadura aztertu zuten, ohiko menuak kontuan hartuta, bai eta soja eta haren eratorriak, lekaleak eta fruitu lehorrak, ogia, gosaritarako zerealak eta
|
beste
elikagai batzuetako isoflabonen edukiari buruzko informazio zientifikoa ere. Lau herrialdeetatik, Herbehereek kontsumitzen dute batez beste isoflabona gehien (913 mikrogramo), Irlandak (726 mikrogramo), Erresuma Batuak (718) eta Italiak (554).
|
|
|
Fenomeno hori bat dator Salmonella eta Campylobacterrek produktu horien kutsadura handiagoarekin. Haragia eta deribatuak (Alemania eta Herbehereak), arrantzako produktuak, barazkiak eta, neurri txikiagoan, esnea eta produktu eratorriak dira tartean dauden
|
beste
elikagai batzuk. Kasu batzuetan, okintzako edo gozogintzako produktuek ere elikagaien toxiinfekzio agerraldiak izaten dituzte.
|
|
|
Eskularruek soilik prebeni dezakete materia organiko horrek, bakterioen «janariak», ugaritzeko behar diren mantenugaiak ematea nahi ez den helburua betetzea. Era berean, hori da kutsadura eskuetara eta hortik
|
beste
elikagai batzuetara zabal ez dadin mekanismo eraginkor bakarra. 37 gradutan, edozein pertsonaren batez besteko gorputz tenperatura, mikroorganismo patogenoak abiadura handian ugaritu daitezke, eta 15 minutuan behin, gutxi gorabehera, bikoiztu egiten da kopurua.
|
|
|
bitamina, fruta freskoan gehiago, galdu egiten da lehortzean. Potasioa beharrezkoa da nerbio bulkada transmititzeko eta sortzeko, muskulu jarduera normalerako eta zelularen barruko eta kanpoko ur orekan parte hartzeko.Elikagai horien kaltzioari dagokionez, esan behar da haien aprobetxamendua esnekiena edo mineral horren iturri diren
|
beste
elikagai batzuena baino okerragoa dela. Beta karotenoa A bitamina bihurtzen da gure organismoan, behar duen bezala.
|
|
|
Gantz proportzioa %61 baino handiagoa denean, produktuak neutroa izateko joera du; gatz kontzentrazioa %2 baino txikiagoa denean, ez da ez salmonelarik ez listeriarik kanporatzen. Horiek dira gure herrialdean kontsumitzen den gurinaren zatirik handienaren baldintzak, eta, beraz, ezinbestekoa da mikroorganismo horiek produktuan egotea mugatzen duten baldintzak betetzea; bestela,
|
beste
elikagai batzuekiko kutsadura bektore bihur daiteke. Nolanahi ere, mikroorganismo horiek ez dute aztertutako laginetan ugaltzeko gaitasunik erakusten.
|
|
|
Haren iritziz, transgenikoak desmitifikatu egin behar dira: “Aztertu beharreko
|
beste
elikagai bat dira, eta zientzialariek diotenaren arabera, manipulazio genetikoaren mende ez daudenak bezain seguruak dira”. Bestalde, AESAko lehendakariak adierazi zuen azken urteetan aldatu egin dela enpresetan elikagaien segurtasunerantzukizun guztia bereganatzeko ikuskera, eta ahaztu egin dela produkzio primarioaren inplikazioa.
|
|
|
Izan ere, arrainak tenperatura baxuetara egokitutako mikroorganismoak eta entzimak ditu, eta, beraz, hozteak ez du nabarmen handituko bere bizitza komertziala. Hoztutako
|
beste
elikagai gordin batzuei dagokienez, haien bizitza komertzialeko egunen hobekuntza produktuaren poluzioaren araberakoa da. Hori txikia bada eta elikagaia kalitate onekoa bada, emaitza ezin hobeak lortuko dira.
|
|
|
Saguek ez dute inolako erreakziorik izan hurraren proteinak eta
|
beste
elikagai batzuk hartu ondoren. Hala ere, erreakzio alergikoak izan dituzte protoi bonbaren inhibitzailea jaso ondoren.
|
|
|
Potentzia handiko antiazidoa da, eta antisekretore farmakoen familiakoa. Austriako adituen arabera, erreakzioa hur proteina berriak ematen direnean gertatzen da, ez
|
beste
elikagai batzuekin. Azterlanaren zuzendari eta Vienako Unibertsitate Ospitaleko irakasle Eric Jensen Jarolimek dioenez, eguneroko dietaren parte ez den elikagai berri bat irenstean bakarrik agertzen da arazoa.
|
|
|
Bitamina gehien duten elikagaiak zitrikoak dira, hala nola laranja, mandarina eta pomeloa, beste fruta batzuk (marrubiak, kiwiak eta mangoa) eta barazkiak (piperrak eta azaren familia).
|
Beste
elikagai batzuen defizitak sistema immunea ahuldu eta edozein infekzioren aurrean suszeptibilitatea areagotu dezake. Horien artean daude selenioa eta zinka, omega 6 gantz azidoak eta aminoazidoak, hala nola arginina eta glutamina.
|
|
|
Bitamina horren iturririk onenak frutak eta barazkiak dira, eta horien presentzia funtsezkoa da hotzeriari aurre egiteko. Immunitate funtzioa estimulatzen duten
|
beste
elikagai batzuk selenioa (arrautza, zereal osoak, lekaleak, haragia eta arraina) eta zinka dira. Horien elikadura iturri nagusiak gibela, gazta ondua, itsaskiak, lekaleak, arrautza eta fruitu lehorrak dira.
|
|
|
Elikagaien Segurtasunerako Europako Agintaritzak (AESA) elikadura industriari eskatu dio haurrentzako janaria kristalezko ontzietan eta bestelako elikagaietan ontziratzeko erabilitako teknologia alda dezala, prozesu kimiko bat sortzen baitu eta “a priori” ez baita kaltegarria gizakiarentzat. Ahiek, kristalezko ontzietan datozen
|
beste
elikagaiek bezala (zukuak, maionesak, marmeladak, kontserbak, eztia edo saltsak), substantzia kimiko bat dute, erdigaingabetua, ontziratze prozesuan sortzen dena, azaltzen du AESAk. Substantzia hori produktua berotzean eta azodikarbonamida gehitzean sortzen da, esterilizatzeko, eta ez dago elikagaietan hermetizatu aurretik.
|
|
|
Kasu horien zati handi bat molusku gordinen edo gutxi kozinatutakoen kontsumoak eragiten du. Hala ere, badira NLVk eragindako gastroenteritisaren agerraldiak eragiten dituzten
|
beste
elikagai batzuk, hala nola frutak eta barazkiak, paredatuak, entsaladak edo ura. Prebentzioa eta kontrola Era horretako infekzio agerraldiei aurrea hartzeko, gordinik kontsumituko diren elikagaiak aldez aurretik kontrolatu behar dira, eta birus kargarik ez dagoela bermatu.
|
|
|
Eztia da Neolitoan dagoen eta erabiltzen den elikagai naturalik energetikoena, nahiz eta arabiarrak izan haien aplikazio terapeutikoen lehen hedatzaileak mendebaldeko munduan. Medikuen arabera,
|
beste
elikagai batzuen digestioa eta asimilazioa errazten du, libragarri leuna da eta triptofanoa, serotoninaren aitzindari bat, xurgatzen laguntzen du, eta horrek lasaigarriak ematen dizkio.
|
|
|
Koipe eta proteina gutxi ditu, baina azukre asko duenez, balio kalorikoa ertaina edo handia du.
|
Beste
elikagai batzuei dagokienez, potasioa eta bitamina nabarmentzen dira. Potasioa beharrezkoa da nerbio bulkada transmititzeko eta sortzeko eta muskulu jarduera normalerako, eta zelularen barruko eta kanpoko uraren orekan parte hartzen du.
|
|
|
C. perfringens elikagai mota askotan aurkitzen da, bereziki hil berri diren animalia batzuen kanalen azalean. Kutsatuta egon daitezkeen
|
beste
elikagai batzuk eskortako hegaztien kanalak, arraina, barazkiak, esnekiak eta elikagai deshidratatuak dira. Baliteke haien espora populazioen presentzia handia kutsadura fekalaren ondorio izatea.
|
|
2004
|
|
|
Janari horiek proteinetan, burdinan eta
|
beste
elikagai batzuetan aberatsak dira, eta neurrizko kantitatetan agertu behar dute; gosea ez da proteina kontsumoan oinarrituta ase behar.
|
|
|
Arrautzaren proteinak balio handi handikoak direnez organismoak premiazkoak dituen aminoazido esentzial guztiak proportzio egokian dauzka,
|
beste
elikagai batzuen proteinen kalitatea zehazteko erreferentzia gisa hartzen dira: arrautzak 13 gramo proteina dauka, 100 gramoko.
|
|
|
Burdin gehigarriak hartzeak urdaileko intolerantzia, goragalea, idorreria eta gorozkien kolore iluna eragiten ditu. Hobeto xurgatzeko, baraurik jatea gomendatzen da, baldin eta albo ondorioek horretarako aukera ematen badute, edari zitriko batekin edo bitamina ugari duen
|
beste
elikagai batekin batera (kiwia, mandarinak, laranja, marrubiak…), eta kafearekin edo tearekin batera ez hartzea (edari horiek gutxiago xurgatzen dute gure organismoak). Bestelako gehigarri eta neurriak Bitamina eta mineral gehigarriei dagokienez, haien preskripzioa amak defizita izateko arriskua duen ala ez izango da.
|
|
|
Itsaskietan eta gordinik edo gutxi eginda kontsumitzen diren
|
beste
elikagai batzuetan dagoen norobirusen eragina gutxietsita egon daiteke.
|
|
|
bitaminaren kasuan, eduki hori 2.000 UI/ kg koa da, eta elikagai osagarriari dagokio, modu diluituan. Hortik ondorioztatzen da elikagai osagarri batek bitamina eduki behar duela, eta, aurreikusitako proportzioetan
|
beste
elikagai batekin diluituta, pentsu konposatu osoan 2.000 UI/ kg baino gehiago ez izatea. Izan ere, gai honen xedea den produktua bezalakoxea da, forma garbian (hau da, ez diluitua) 16.000 UI/ kg ditu eta, ondoren, batetik zazpira arteko proportzioan diluitu behar da.
|
|
|
Kutsadura eta eboluzio mota hori bereziki nabarmendu da Italiako arrainxka, Mantxako, Espainiako Cabrales edo Erronkari, Portugalgo pikantea edo Greziako feta bezalako gaztetan. NSLABak elikagai hartzituetan NSLABek gaztan eta, seguruenik,
|
beste
elikagai hartzitu batzuetan duten eginkizuna ez dago guztiz argituta. Ondorio onuragarriak dituztela frogatzeko, zenbait ezaugarri bete lituzkete:
|
|
|
Bertan, substantzia kutsatzaile hori izan dezaketen elikagai multzoetan dagoen detektatzeko aplikatuko diren laginketa prozedurak eta analisi metodoak arautzen dira. Elikagai horiek fruta zukuak dira, bereziki sagar zukua eta beste edari batzuetako fruta zukuen osagaiak; fruta zuku zehatzak, fabrikatzailearen jarraibideen arabera berregin ondoren; edari espiritutsuak, sagardoa eta sagarrez edo sagar zukuz egindako beste edari hartzitu batzuk; sagarrez egindako produktu solidoak eta sagarrez eta haurrentzako
|
beste
elikagai batzuez egindako produktu solidoak. Substantzia horrek elikagaietan duen banaketa oso heterogeneoa denez, laginketa prozedura oso zehatzak eta analisi metodo homogeneoak erabili behar dira, lortutako emaitzak antzekoak eta Europar Batasuneko lurralde osoan konparagarriak izan daitezen.
|
|
|
Horregatik, hain garrantzitsua da ontzien diseinua. Produktua saltzeko, enpresak kontsumitzailearen arreta erakartzen saiatzen dira, ontziaren itxuraren eta ezaugarrien bidez. Horregatik sartzen dira haurrentzako jostailuak edo jokoak, edo bi aldiz erabiltzen dira ontziak,
|
beste
elikagai batzuen edukiontziak edo beste mila aplikazio. Ontziratze sistemak Dibertsifikazioaren eta gure bizi sistemaren alde, gero eta bilgarri gehiago bilatzen dira.
|
|
|
Tradizionala: ohiko ontziratzea, inolako gas aldaketarik gabe,
|
beste
elikagai batzuetatik, manipulatzaileetatik edo ingurunetik kutsadura gurutzatuak saihestu nahi baitira. Hutsean:
|
|
|
Kaltzioa garrantzitsua da amaren deskaltzifikazioak saihesteko (hezurretan eta hortzetan minerala galtzea). Laktosarekiko intolerantzia edo behi esnearen proteinarekiko alergia duten eta esnekirik hartzen ez duten emakume haurdunek kaltzio askoko
|
beste
elikagai batzuekin osatu behar dute beren dieta. Aberastutako soja deribatuak (soja irabiakia, tofua…), hezurra jaten duten arrainak (latako sardinak, antxoak…) mineral horretan aberatsak diren elikagaiak dira, baita fruitu lehorrak eta horien estraktuak ere (almendra esnea), nahiz eta azken horien kaltzio xurgapena ez den hain eraginkorra.
|
|
|
Horrela, hainbat fruta sartzen dira hartualdi berean, eta, beraz, gosaria oso osoa izango da bitamina ikuspegitik. Gainera, aukera hori oso erabilgarria izan daiteke gosaltzeko denbora gutxi duten edo jateko gogo handirik ez duten pertsonentzat; izan ere, mota horretako konpotetan
|
beste
elikagai batzuk ere sar daitezke, hala nola galletak, esnea, jogurta edo gaztatxoak. Hala, plater bakar batean gosari osoa eta bizi bizia lortuko dugu.
|
|
|
Eltzekariak egoskari lehorrak edo patatak dituzten gisatu gutxi asko saldatsuak dira. Sarritan,
|
beste
elikagai batzuk ere sartzen dira, hala nola haragia edo arraina eta barazkiak, eta, barazkien edo haien jatorriaren arabera, modu batera edo bestera pikatzen dira. Eltzekariak eta osagaiak Osagai nagusia:
|
|
|
Horiei esker, hainbat produkturen bizitza komertziala luzatzen da. Era berean, margarinak edo antzeko
|
beste
elikagai batzuk «erabilgarriagoak» dira, hau da, errazago heda daitezke ogiaren moduko gainazaletan, hozkailutik atera ondoren tenperatura igo arte itxaron gabe. Osasun kardiobaskularra Trans koipeek produktuen bizitza komertziala luzatzen dute eta industrian egiten laguntzen dute, baina patologia kardiobaskularra eragiten dute Kontua da margarinak eta trans koipeak dituzten beste produktu batzuk ez direla ogia igurzteko bakarrik erabiltzen.
|
|
|
Orain arte txibi eraztunak egiteko erabili da. Hala ere, IATeko ikertzaileek, Susana Fiszman, Ana Salvador eta Teresa Sanzek, gaur egun,
|
beste
elikagai batzuekin egiten dute lan, eta horiei ere aplika dakieke prozesua, eta, hala, abantaila berak lortzen dituzte.
|
|
|
Horrelako dieta egin ahal izateko, ideia ona litzateke lehenengo platerei garrantzi handiagoa ematea bazkari eta afarietan, eta bigarrenei laguntzea barazkiekin, patatekin, arrozarekin edo pastarekin. Gainera,
|
beste
elikagai batzuk ere sar daitezke, hala nola esnekiak, zukuak, frutak eta fruitu lehorrak…, dieta askotarikoa izan dadin. Lehiaketako dieta Dieta honek ez du bakarrik probaren eguna hartzen, probaren aurreko hiru egunak ere barne hartzen ditu.Horrelako lasterketak egiteak dakarren estresa dela eta, ohikoa da egun horietan kirolariak beherako baten ondorioz urdail hesteetako arazoak izatea.
|
|
|
B12 bitamina, azido pantotenikoa, folatoak, erriboflabina, selenioa eta biotina ditu iturri. Elikagai horiek
|
beste
elikagai batzuekin ordezka daitezke. Prozesatzean (egonkortzea, emultsifikazioa, etab.) zenbait elikagaitan egon daiteke.
|
|
|
Proteinak eta niazina, B6 eta bitaminak, fosforoa, selenioa eta gantz azidoak ematen ditu. Arraina eta
|
beste
elikagai talde batzuk beste talde batzuetako elikagaiekin ordezka daitezke. Gure dietako oinarrizko edo ohiko elikagaiekiko sentsibilizazio anizkunak izanez gero, beharrezkoa izan daiteke nutrizio edo dietetika espezialistaren orientazioa, menu elikagarriak eta praktikoak egiteko.
|
|
|
Gazpatxoak, mundu osoan zabaldu den Andaluziako plater tipikoak, adiera asko ditu; pertsona batzuentzat barazki zopa da; beste batzuentzat, edari freskagarri edo entsalada birrindua hartzeko modu sinple bihurtzen da. Ezinbesteko elikagaiak Gazpatxoaren oinarria tomatea da, eta
|
beste
elikagai batzuk ere baditu: baratxuria, pepinoa, piper berdea, tipula, ogi zatiak, oliba olioa eta ozpina, eta ura.
|
|
|
Teknika berri hori erabiltzen duten industriek ez dituzte ia instalazioak aldatu behar; izan ere, aurrefrijitzeko erabiltzen diren olio upeltxoen ordez ur beroko upeltxoak erabil daitezke, besterik gabe, CSICen iturriek adierazi zuten. Orain arte, prozesua erromatar erara egindako txibiak egiteko erabili da, nahiz eta Susana Fiszman doktoreak zuzendutako IATA ikerlariak teknika berria
|
beste
elikagai batzuetan probatzen ari diren.
|
|
|
Adibidez, hotz katea ez haustea, kutsadura gurutzaturik izateko aukerarik ez izatea, prestatutako elikagaiak giro tenperaturan ez uztea, behar adina prestatuta ez egotea, elikagaiak aldez aurretik prestatzea… Elikagaiak egiteko erabiltzen diren gainazalek garbi garbi egon behar dute, baita materialak ere, eta ez da nahastu behar: adibidez, arrautzekin kontaktuan egon diren tresnak ez dira
|
beste
elikagai batzuetarako erabili behar. Eta, jakina, salmonelarekin zerikusirik ez duten neurriak ere badaude, hala nola fruta jan aurretik garbitzea.
|
|
|
Azkenik, entsalada epelak apaingarriak dira. Entsalada nagusiak eta zerbitzatzean edo salteatzean prestatzen diren
|
beste
elikagai batzuek osatzen dituzte, eta, ondoren, gantz, azido eta gatz nahasketa batekin ontzen dira. Adibidez, antxoa, otarrainxka eta perretxiko entsalada.
|