|
2001
|
|
|
Oliba olio birjina fruta zuku hutsa da, ez dauka inolako aditibo edo kontserbatzailerik. Litro
|
bat
olio ekoizteko 4 kilo oliba zanpatu behar dira. Olibaren koloreak ez du zerikusi zuzenik barietatearekin, umatze edo heltze fasearekin baizik:
|
|
|
Esku
|
batek
olioz igurtzen du ogi xigortu berria.
|
|
|
Oxidotik babesteko, parafinaz edo baselinaz estal daitezke. Beste aukera
|
bat
olio finez bustitako trapu batekin garbitzea da, azidorik gabe. Erremintak oso oxidatuta badaude, petrolioan edo trementinan sartu behar dira zenbait orduz, eta horiek igaro ondoren, eskuila batekin edo aluminiozko espartzu batekin igurtzi.
|
|
|
Haragia pixka bat irineztatuko dugu, lau zentimetro inguruko kubotan moztua. Jarri gorritzen lapiko
|
batean
olio bero pixka batekin. Txandaka egin eta plater batera eraman.
|
|
|
Ondoren, bota pixka bat irin gazituarekin. Zartagin txiki eta itsasgaitz
|
batean
olio pixka bat berotu eta haragia piezaz pieza erregosi; xukatu eta gorde. Sua jasateko gai den buztinezko kazola batean, urtu gurina eta salteatu azenarioa, apioa eta tipula zati txikitan (brunoise), su ertainean hiru minutuz, kipula erre gabe.
|
|
|
" Baita zuri ere", erantzun zioten, eta segitu zuten erosten: litro erdi
|
bat
olio, azukrea, lau ogi...
|
|
|
Ateei ematen zizkieten danbatekoak aditzen zituen. Makina
|
bat
olio zuen haien zauriak sendatzeko! Zaldiak batere kulparik gabe aldiro hartzen zuen kastigua sekula ikusi gabeko gauzarik tristeena iruditzen zitzaion," Anima salbo, gu bezalakoak dituk ta!".
|
|
|
Nahasia, gandutsua, berdexka iluna... Kotxe
|
baten
olio aldatu berria. Bai, halakoxe kolorea zuten begi misteriotsu haiek.
|
|
2002
|
|
|
Udal edo mankomunitate
|
batek
olio bilketa egiteko erabakia hartzen duenean biztanleek zerbitzu horren berri izan dezaten kanpaina bat antolatzen dute. Bilketa egiteko leku, egun eta ordutegi bat finkatuko dute.
|
|
|
Transformazioa egiteaz Araban kokatua dagoen Bionor enpresa arduratuko da. Enpresa horretako kontseilaria den Angel Jauregik esan digunez, litro
|
bat
oliotik gutxi gorabehera litro bat biodiesel lortuko da. Euskal Herrian horrelako proiektu bat martxan jartzen da lehenengo aldiz, baina Europan hainbat herrialdetan aspalditik egiten da.
|
|
|
Kilometro
|
bateko
olio orbana ageri da Ebron, Tarragonatik igarotzean
|
|
|
Atzo arratsaldean Ebro ibaian agertu zen kilometro
|
bateko
olioaren orban handia Tarraconense de Flix herritik gorako puntu batetik dator, Generalitateak Ebroko Lurretan duen ordezkariak, Francesc Sanchok, esan zuenez. Ordezkariak baztertu egin zuen hidrokarburoaren ihesa, Mora d’Ebre aldera iritsi baino lehen eutsi nahian ari dena, Flixeko ezein enpresatatik datorrela, “biztanleria horretatik gorago duelako jatorria”.
|
|
|
4 Gorrituta daudenean, atera eta gorde plater batean. 1 Oinarri zabaleko lapiko
|
batean
olio pixka bat bota. 6 Bertan, frijitu kipula moztuta, garden egon arte.
|
|
|
Zulo txiki batzuk egin behar dira laban batekin, olioa kantitate txikitan atera dadin. – Egosten ari diren bitartean patatak osorik gera daitezen, nahikoa da koilarakada
|
bat
olio gehitzea eta gatzez gazitzea sutatik kendu baino minutu bat lehenago. – Arroza bere puntuan egotea erraza da, olio tanta batzuk edo gurina gehitzen badiogu egosteari.
|
|
|
Berotu labea 200 ºC an. Jarri labean kazola sakon erregogor
|
bat
olio pixka batekin, eta salteatu oilarra su bizian, beti azalaren aldetik, gorritu arte. Gaineratu barazkiak eta belar bereiziak, eta kozinatu 5 minutuz edo berdurak bigundu arte.
|
|
2003
|
|
|
: olio pote batek 5 kilometroko luzera duen orbana sortzen du eta litro
|
bat
oliok edangarria den milioi bat litro ur kutsatzen du.
|
|
|
Kipula, porrua, azenarioa, baratxuria, piperra, tomatea eta babarrun zati bat kontu handiz atera eta irabiagailu batekin birrindu. Baratxuri pixka
|
bat
olio pixka batekin frijitu, eta irabiagailu ontzira bota. Dena ondo birrindu eta babarrunen lapikoan sartu.
|
|
|
Etxera iritsitakoan usain berri batek egin dio diosal sukaldetik. Arroza ikusi du perrexila eta txirlekin mahai gainean plantatuta, eta neskazahar egosi
|
bat
olio errez lagunduta. Arrainari laguntzeko moduko ardorik ba ote duen pentsatzen hasi denean, albariñoren bat edo, Lupek salto egin dio lepora kata muxarra balitz bezala.
|
|
2004
|
|
|
Arroitzeko azken uzten batez besteko etekina% 25ekoa izan da. Alegia, lau kilo olibarekin litro
|
bat
olio lortzen da. Azken uztetan hiru milioi kilo oliba inguru jaso zirenez, %25eko etekin hori oso errentagarria izan zen ezbairik gabe.
|
|
|
Bola horiek irinetatik pasatuko ditugu, gero irabiatutako arrautzatik eta, azkenik, ogi birrindutik. Gutxitan frijitzen direnak zartagin
|
batean
olio oso beroarekin. Frijitu ondoren, erretilu edo plater batera atera, sukaldeko paperarekin, frijitutako olioaren zati bat xukatzeko, eta, ondoren, erretilu edo platerera pasatu.
|
|
|
Kopuru irrigarria da, kontuan hartzen badugu erretzaileek eta tabako kearen eraginpean dauden pertsonek 23.000 ng/ g bentzopireno har ditzaketela egunean. Vidalen aburuz, zigarro batek litro
|
bat
olio zuriren bentzopireno kantitatea halako 100 du. Gogoratu olioari buruzko EBko eztabaidetan 420 ng/ g jartzen dela eguneko arrisku muga.
|
|
|
Kendu eta gehitu gurin urtua, esnea, ura, koñaka (aukerakoa) eta utzi ordubetez. Zartagin bero
|
batean
olio pixka bat botako dugu, orea estaltzen duen zorrotada bat. Kolorea hartzen duenean, espatula batekin ematen dugu buelta.
|
|
|
Adibidez, bigarren txanpa amaitu zenean ia bi orduko geldialdia egon zen. Izan ere, istripua izandako auto
|
batek
olioa galdu zuen eta errepide guztia zikindu; epaileek karrera gelditzea erabaki zuten, eta errepidea garbitu egin behar izan zuten.
|
|
2005
|
|
|
Kasurik onenean, horrek kostu ekonomiko handiak eta hiru urte baino gehiagoko itxaronaldia eta ziurgabetasuna ekarriko zizkien, beren produktuak EBn legez merkaturatu baino lehen. Oraingoz, EBko enpresa estatubatuarrek eta elikagai ekoizle handiek hainbat produktu baimentzeko prozesua jarri dute abian, hala nola, igurzteko koipe horiak edo esnea eta jogurt motako produktuak fitoesterolekin; mikroalga
|
bateko
olioa; patata koagulatuko proteinak eta hidrolizatuak; pasteurizazio tratamendu baten bidez lortutako frutekin egindako prestakin pasteurizatuak. Ematen diren baimenak, hasiera batean, enpresa eskatzaileentzat lehentasuna izango dute, baimenik gabe, produktu sorta bera merkaturatzen ari diren eta legezkotasunetik kanpo geratzen diren enpresen aldean, eta horrek arau hauslearentzat ekar dezakeen guztia ekarriko du.
|
|
|
babarrun zuriekin egiten da, tomatearekin eta patata risolatuekin (patatak). zartagin
|
batean
olioa eta gurina bota, eta egosi kanpotik gorritzen dira eta barrutik bigun geratzen dira). Brusela:
|
|
|
Animalia ehun adiposoak, gantz azidoen asetasun maila handiarekin. Frijitzeko prozesua Frijitzea sukaldaritzako prozesu bat da, eta jaki
|
bat
olio bainuan edo koipe beroan sartzen da tenperatura altuetan (150 °C). Olioak beroa transmititzen du eta produktua azkar eta uniformeki berotzen du.
|
|
2006
|
|
|
Ogi integrala, tanta
|
bat
olio, tomatea eta urdaiazpiko ondua.
|
|
|
Epeldu esnea olio koilarakadatxoarekin eta bota pixkanaka pixkanaka aurreko masaren gainean, espatularekin edo koilararekin nahastuta. Bizkotxozko molde biribil
|
bat
olioarekin igurtzi, eta gainean irin pixka bat bota. Bota dezagun bizkotxoaren orea molde honetan eta egosi labean 30 bat minutuz 200 °C an.
|
|
|
Txipiroiak, beren tintan prestatutako txibiak, legatz eta bakailaoarekin batera, euskal karta osatzen duten arrainak dira. Legatza koskeran dasta daiteke, buztinezko kazola
|
batean
olio, perrexil eta baratxuriarekin prestatua eta ilarrekin, zainzuriarekin eta arrautzarekin apaindua. Bere kokotxak, legatz kokotsa, ere oso ezagunak eta preziatuak dira, bere ukitu gelatinakara eta zapore leunari esker.
|
|
|
berniz zati bat, agoarrasa zati bat eta linaza olioa. Era berean, ontzi garbi
|
batean
olioa (kolore hautatukoa) aguarrasa pixka batekin disolbatzen da eta aurreko nahasteari gehitzen zaio. Konposatu hori paletina batekin hedatzen da horman, eta paletina hori norabide desberdinetan mugitu behar da, iztukuaren ohiko efektua lortzeko.
|
|
|
Orly garagardo edo zeta orea Ore hori prestatzeko 250 g irin bahetu behar dira, dezlitro bat. garagardoa edo soda, gatza, koilarakada
|
bat
olio, bi dezimetro ur epel eta arrautza zuringo bat. Osagai guztiak nahasten dira, zuringoa izan ezik.
|
|
|
Orly legamia masa Orly orea legamiarekin eginez gero, osagai hauek erabiltzen dira: 250 g irina, 10 g legamia, hiru dezimetro ur, gatza, koilarakada
|
bat
olio eta arrautza zuringo bat elur puntuan. Aurreko prestakinak ez bezala, osagaiak honela nahastu behar dira:
|
|
|
Dieta horretan, gainera, fruta, barazki eta labore ugari sartzen dira. Falta ezin den beste elikagai multzo
|
bat
olioak eta bestelako elikagai koipetsuak dira, kaloria gehien ematen dituztenak, bai dieta begetarianoan, bai bestelako modalitate dietetikoetan. Ez bakarrik landareak Pertsona batzuek kaloria gutxiko dieta batekin lotzen dute dieta begetarianoa, barazki sorta zabala baitu, eta fruta eta barazki ugari, eta horiek zereal integralekin eta lekaleekin konbinatzen dira, besteak beste.
|
|
|
Olioa zilindroan zehar ibiltzen da pistoian zehar, baita bigarren ganberan ere, bien artean dagoen balbula baten bidez. – Monotuboa: bi ganbera ditu,
|
bat
olioarekin eta bestea gasarekin. Bien artean, pistoi flotatzaile bat dago.
|
|
2007
|
|
|
Piskat pentsatzen jarri ezkeroz laordentxo
|
bat
olio.
|
|
|
Ozeanoa neurtzeko tresna robotizatu eta automatikoak dira Argo buiak, eta ozeanoan 2 km-ko sakoneran ezartzen dira. Hamar egunetik behin, kanpoko tanga
|
batera
olioa ponpatuz, gainazalera igotzen dira. Goranzko bidean, tenperaturari eta gazitasunari buruzko informazioa biltzen dute (zenbaitek oxigenoa ere neurtzen dute), eta, gainazalean daudenean, informazio hori satelite bidez transmititzen dute.
|
|
|
Sartzen den kantitatea normala baino handiagoa bada, gerta daiteke segmentuak pistoiaren arteketan ondo doituta ez egotea, eta horrek kedana eta kea sor ditzake. Normala da, halaber, gasolina pixka
|
bat
oliora pasatzea, baina kantitatea hain da txikia, ezen ez baita ikusten neurketa hagatxoan. Oliorik onena da garestiena:
|
|
|
Denbora hori igarotakoan, hozkailuaren nahastea atera, bola bolak osatu eta irinetik pasatu (prozesu hori azkarragoa izan dadin, prestatutako albondiga freskoak ere eros ditzakegu). Zartagin
|
batean
olioa berotu, albondigak frijitu eta, gorritu ahala, kazola batera pasatu. Amaitzeko, egosi albondigak garbantzuekin, 20 minutuz su motelean.
|
|
2008
|
|
|
Gero, denborak ezabatu egin ditu batzuetan maitale bakan horien aurpegiak, baina iraungi gabe geratu zaizkit lehen ibilbide horretako irudiak: itsumustuan igotako eskailera estu eta ilunak, igogailu zaharkitu
|
baten
olio usaina eta dardara, edo dotore izandako hotel baten pasilloko moketa gorria. Edaritegi horretan, ordea, bera izan zen nire esku bat bereetan hartu eta, goazen?
|
|
|
Ezaugarri hori, biskositatea, handitu egiten da propietateak galtzean. Olioa berrerabiltzeko gai den jakiteko adierazle on
|
bat
olioaren biskositatea behatzea da. Zartagina edo frijigailua Bi aukeretako edozein da baliozkoa.
|
|
|
Ontzeko osagaiekin nahastu, brounoisse eran moztua (oso xehe xehatua, baita robotean ere), nahi dena (tipula, porrua, piper berdea edo baratxuri gorria, perrexila, ezkaia, piperbeltza edo gatza, besteak beste), eta eskuak pixka bat bustita, orea eskuz itsats ez dadin, bolak egin eta, ondoren, zanburgesa forma lortu arte zapaldu. Prestatu ondoren, frijitu zartagin
|
batean
olio bero pixka batekin hiru minutuz alde bakoitzean, gorritu arte. Tomate saltsarekin edo edozein barazki saltsarekin zerbitza daitezke.
|
|
|
Porru saltsa egitea: Lapiko
|
batean
olio pixka batekin, erregosi kipula zerrendatan moztuta eta baratxuri alea. Kipula prestatu ondoren, gehitu porru garbiak eta xerratan moztuak.
|
|
|
Moldearen trinkotzea ez ateratzeko, pilaw motako sukaldeak egin behar dira. Pilaw arrozaren sekretua lapiko
|
batean
olioa eta baratxuri pixka bat edo tipula xehatua sueztitzea da lehenik, eta, prest dagoenean, arroz bolumenaren bikoitza gehitzen da. Gatz puntuan jarri eta 20 minutuz egosi, arrozak ura xurgatu eta lehor gelditu arte.
|
|
|
Olioa eta gosea Pinazi olioaren giza kontsumoaren historia duela urte asko hoztu zen Siberiako negu hotz eta luzeetan, Errusiako iparraldean. Herritarren jakinduriak dioenez, gosea eta janaririk eza mehatxatzen zituztenean, herritarrek koilarakada
|
bat
olio hartzen zuten janari urria osatzeko, edo, are gehiago, aseak sentitzen zituztelako. Urte asko geroago, argaltzeko industriak elikagai hori berreskuratu du, eta gantz azido pinolenikoan aberatsa den olioa patentatu du.
|
|
|
Zartagin
|
batean
olio beroarekin, frijitu kipula brounoisse eran moztua (laukitxo txikiak). Gorritu ondoren, iragazi eta gorde.
|
|
|
Gorde lapikoa sukaldeko trapu batekin eta sutatik kanpo, arroza lehortzen amaitu eta solte gera dadin, baina ez da estaltzen, 5 minutu inguruko atsedena hartuko du. Zartagin
|
batean
olio bero askorekin frijitu arrautzak su bizian. Zuringoa gatzatua, harroa eta puntillitekin dagoenean eta gorringoa estaltzen duen mintza zurixka denean lortzen da arrautzak egosteko punturik onena.
|
|
|
Porrusalda basotxoa bakailaoarekin: Lapiko
|
batean
olioa jarri, brounoisse eran ebakitako tipulinarekin batera karratutxo txikitua, su baxuan prestatzeko. Tipulina prestatua eta biguna dagoenean, patata zuritua, garbia eta zati irregularretan moztua eta azenarioa xerratan bota.
|
|
|
Letxuga juliana erara (zati txikiak eta luzeak eginez) zatitu eta albo batean utziko dugu. Zartagin
|
batean
olioa eta berakatza jarriko ditugu berotzen. Olioa epel dagoenean, hirugiharrea bota eta guztiz frijitu baino lehen aterako dugu zartaginetik (berakatzak gustua emateko baino ez dira).
|
|
|
Arrasaten bakarrik, urtean 5.000 litro jasotzetik 25.000 litro jasotzera igaro da. Olio ontzi bakoitzak litro
|
bat
olio jasotzeko edukiera du, eta edukiontzi bakoitzak 174 litro jasotzekoa, ontziak gordetzekoaz gain.
|
|
2009
|
|
|
Horren ostean olioarekin eta ondoren petrolioarekin zebilen kinkea erabili zuten. Edukiontzi txiki
|
batean
olio edo petrolioa ipinita alanbre fin batekin egiten zuen argia. Analogiaz farola izena hartu zuen argia egiteko era horrek ere, orio eta petrolioaren sugarra haizetik defendatzeko aurretik aipatutako estalki bera ezartzen zioten eta.
|
|
|
Orio argik ere erabiltzen ziren, txirpilote edo mariposatxuk ere esaten zaienak. Edalontzi
|
batera
olioa isurtzen zen urarekin batera eta gainean metxa ipintzen zitzaion. Kandelek baino gehiago irauten ei zuten orio argiek.
|
|
|
Hegal edo palanka batek ontzi horiek banan banan bultzatzen ditu, eta grabitatearen eraginez erortzen dira gehitu du. Olio ontzi bakoitzak litro
|
bat
olio jasotzeko edukiera du, eta kontainer bakoitzak 174 litro jasotzekoa.
|
|
|
Litro
|
bat
olio= litro bat bioerregai
|
|
|
Irakinaldi bat emon eta mamina kendu; tomateak zuritu eta dadotan ebagi; piper berdeari haziak kendu eta karratuetan zatitu. Lapiko
|
baten
olioa, kipulea eta pipermina surtan ipini eta, erregosita dagozanean, piper berdea, tomatea, patatak, piperraren mamina eta gatza bota. Su motelean minutu pare baten euki ondoren, eragin eta bota saldea.
|
|
|
    – 1/ 3 bezperako ogia         (xerratan ebakita)     – 6 berakatz ale     – 4 piper siku     – 1/ 2 l. haragi salda arina     – Arrautza 2     – Oliba olio apur bat     – Gatz lodia Prestatzeko era:     Eltze
|
baten
olio zarrastada bat bota, eta bertan berakatzak gorrituko ditugu. Ogia gehitu, eta horrek olioa xurgatzen duenean, salda eta piperrak gehituko ditugu.
|
|
|
Zabaldu oilasko izterrak, gatzaz eta piperraz ondu, eta bete egindako nahasketarekin. Lotu soka fin batekin oilasko izterrak, eta jarri erretilu
|
batean
olio pixka batekin. Eduki ordubete gutxi gorabehera labean, 180 gradutan.
|
|
|
Xukatu eta garbitu. Eltzean, jarri egosten azukiak eta konbu alga, ur ugaritan, gatza eta zorrotadatxo
|
bat
olio botata. Jarri estalkia eta utzi egiten, 15 minutu.
|
|
|
Hara zer idatzi zuen 1950ean Passages olerki bilduman Henri Michaux poeta eta margolariak (Namur, 1899 Paris, 1984). 25 urte bete dira hil zenetik, eta haren azken hamar urteetako 40
|
bat
olio elkartu dituzte Angeluko Beatrix Enea egoitzan (Lapurdi). Otsailaren 6a arte izanen dira.
|
|
|
Zenbat lagun, hainbeste pomelo hartuta, atera zukua eta irabiatu tanta
|
bat
olio, izpi bat gatz eta amiñi bat perrexil xehaturekin. Pomeloa pittin bat mikatza, garratz edo mingotsa denez, ez dugu orain postrean hartuko, jaten hasi aitzin baizik.
|
|
|
Hara sartuko da geroxeago Timo, anaia bik atendituko dute: batak, hitzmurritz, ogia eta espartinak eskuratzen dizkion bitartean, besteak, emakume
|
bati
olioa granelean zerbitzatzen dion artean, ‘Altzaiko kotxea’ eguerdi partean ateratzen dela baietsiko dio. albaren irudiak 24
|
|
2010
|
|
|
Instalazio hauetan altzairuzko sareez egindako zinta amaigabea izan ohi da, tenperatura jakin
|
batean
olio termoegonkorrean murgilduta (200 litro olio). Elikagaia oliotan murgiltzen da eta paleta batzuek poliki poliki bultzatzen dute, oliotan hondoratuz eta zinta amaigabean zehar mugituz (ikusi 10.5 irudia).
|
|
|
Hondakin hori ibaietara iristen bada, oxigeno trukeari eragiten dion eta ekosistemako izaki bizidunei kalte egiten dien azaleko geruza sortzen da. Litro
|
bat
oliok mila litro ur kutsa ditzake. Etxeko olio litro batek mila litro ur kutsa ditzake Industria olioak, makina astunetan edo automobiletan erabiltzen denak bezala, are ondorio okerragoak ditu:
|
|
2011
|
|
|
Mikel ibilgailu
|
baten
olioa aldatzen ari zen konponketa lantegi batean. Erabiltzen ari zen ontzia auto bateko gasolina jasotzeko erabilia zen lehenago.Beste lankide bat, Andoni, soldadura bat leuntzen ari zen, eta jaurtikitako partikula goriak olioaren ontzira erori ziren.
|
|
|
Gatz puntuan jarri. Bota arroz egosia 20 minutuz, ur irakin gatzarekin eta koilarakada
|
bat
oliotan. Arroza, aldez aurretik nahastu eta salteatu egingo dugu minutu batzuetan barazkiekin.
|
|
|
Presio eltzerik ez badugu, etxeko errezetara jo dugu. Lapiko
|
batean
olioa jarri, brounoisse eran ebakitako tipulinarekin batera koadratutxo txikitua, su baxuan prestatzeko. Tipulina kozinatuta eta bigun dagoenean, bota patata zuritu garbia eta zati irregularretan moztua, eta azenarioa xerratan, erregosi multzoa eta busti urarekin edo saldarekin arrainarekin, haragiarekin edo arrainarekin–, justu patatak estali arte.
|
|
|
Arraina erretzea: Arraina erretzeko, nahastu bol
|
batean
olioa, gatza eta espeziak, eta nahasketa horrekin igurtzi arrainaren gainazala larruazaletik, jarri labe erretilu batean eta erre 15 minutuz 180 °C an. Arraina erre ondoren, labetik atera eta patata kremaren koilarakada batzuetan eta porrusaldaren oinarrian aurkeztuko dugu.
|
|
|
1944ko otsailaren 16an, hileko eta pertsona bakoitzeko errazionamendu hau agintzen da: hirietan, litro
|
bat
olio, kilo bat azukre, lekalea eta arroza kilo bat, sei kilo patata, 100 gramo txokolate, zopa egiteko fideoa 250 gramo, 200 gramo xaboi. Herrietan, nekazari eremuetan berriz:
|
|
|
Herrietan, nekazari eremuetan berriz: Badajoz, Caceres, Cadiz, Ciudad Real, Kordoba, Jaen, Granada, Lerida, Malaga, Sevilla, Tarragona, Teruel, Toledo eta Campo de Gibraltarren litro
|
bat
olio. Beste lurraldeetan, litro erdia.
|
|
|
Baina, behar zaio eman hari naphtaline deitu zer batetarik: berrehun gramma pinta
|
bat
oliotan. Gogo eman honi:
|
|
2012
|
|
|
SENAR EMAZTEENTZAKO OPARI BEREZIA: 2,5 L KO LATA
|
BAT
OLIO BIRJIN EXTRA, BAENA JATORRI DEITURAKOA. LEHEN HOTZETAKO ERAUZKETAKO OLIOA, IRAGAZI GABEA.
|
|
|
Hala, lurruna sortzen da, eta turbina batek bultzatzen du elektrizitatea sortzeko. Instalazio horiek gauez ere funtzionatzen dute, beroaren zati
|
bat
oliotan edo gatz urtuan gordetzen baita. Espainia aitzindaria da teknologia horretan, Sevillaren kanpoaldean eraikitako planta baten antzera.
|
|
|
Jakiak prestatzeko unean, beratzetik atera, xukatu eta irinetatik pasatzen dira. Zartagin
|
batean
olio beroarekin berehala frijitu, beratzeak arraina pixka bat eraldatu baitu eta zartaginean gutxiago kozinatu behar baitu. Arrain marinatu hori oso goxoa geratzen da allioli saltsa arinarekin edo saltsa tartariarrarekin batera.
|
|
|
Bi elementu horiek, gatz apur bat, ozpin tanta batzuk eta emultsioa egonkorra izan dadin irabiaduran airea sartuz gero, saltsa aberats hori lor dezakegu. Baina arazoetako
|
bat
olio asko izatea da, oliba olioa edo ekilore olioa, eta hori dela eta, ez da jakirik egokiena ohiko kontsumorako. Hala ere, trikimailu erraz batzuekin saltsa arindu daiteke.
|
|
|
little blue hen Maionesa saltsa arintzeko modu bat arrautza esnez ordezkatzea da, arrautzarekin eta oliba olioarekin arrautzaren koiperik gabeko saltsa lortzen baita. Prestatzeko beste modu
|
bat
olioaren zati bat esnea, barazki edo oilasko salda arrautza irabiatuari gehitzea da. Esnea edo salda eta olio pixka bat gehituz gero, saltsa arinagoa lortuko da, olioaren zati bat esnez ordezkatzen baita.
|
|
|
Sukaldaritza txinatarreko plater ezagunenetako bat, eta, aldi berean, mundu osoan gehien kontsumitzen direnetako bat, udaberriko biribilkiak dira. Hainbat barazki egosi eta xerra mehetan moztutakoak dira, ore mehe batez bilduak, eta zartagin
|
batean
olio askorekin prestatzen dira. Gorritu eta kurruskatu ondoren, atera frijitutik, xukatu oliba batean eta gehitu soja saltsa edo saltsa gazi gozo bat.
|
|
|
Ur pixka batekin garbitzen da eta kozinatzeko prest dago. Arrain osoa prestatzeko modu hori da frijitzeko modurik gustukoenetako bat, irin pixka batekin, gainazala ondu eta zartagin
|
batean
olio bero ugarirekin murgildu ondoren, flotatu eta kanpoaldea azkar urtzeko. Horrela azala kurruskaria geratzen da eta barrualdea, mamitsua.
|
|
|
Arrautzaren ordez esne gaingabetua erabiltzen da, hura olioarekin nahastuz gero emultsioa sortzen baita eta arrautzaren koipea murrizten baita. Saltsa arinago hori egiteko beste modu
|
bat
olioaren zati bat barazki edo oilasko saldarekin ordezkatzea da, eta hori pixkanaka irabiatutako arrautzari gehitzen zaio. Urdaiazpiko ondua, hestebeteen ordez.
|
|
|
Horiek aurkezteko beste modu bat baratxuri, perrexil eta ogi birrindua egitea da, guztia sukaldeko robot batean xehatuta. Zartagin
|
batean
olio pixka batekin, salteatu azkar, baina tenperatura handirik gabe, gorritu dadin. Erregosi hori albondigen gainean bota, erregosi baten hornigai gisa, entsalada baten osagarri gisa edo aperitibo gisa.
|
|
|
Bola horiek irinetatik pasatuko ditugu, gero irabiatutako arrautzatik eta, azkenik, ogi birrindutik. Gutxitan frijitzen direnak zartagin
|
batean
olio oso beroarekin. Frijitu ondoren, erretilu edo plater batera atera, sukaldeko paperarekin, frijitutako olioaren zati bat xukatzeko, eta, ondoren, erretilu edo platerera pasatu.
|
|
|
Piperrak garbitu eta erditik moztu, luzetara, eta errabitoa hil. Kendu pipitak eta jarri labeko plaka
|
batean
olio pixka batekin. Sartu aurrez berotutako labean 200º ko tenperaturan 20 minutuz.
|
|
|
Azpizuna prestatzea: – Zartagin
|
batean
olioa eta juliana eran moztutako tipula bota. Garden dagoenean, txanpinoiak, ardoa, perrexila eta gatza bota.
|
|
|
Nahikoa da patatak zuritzea eta gehien gustatzen zaien moduan moztea (makila, pospoloa, lastoa, txipak, xaflak…), zartagin batean frijitzeko, oliba olio askorekin. Aromatizatzeko trikimailu on
|
bat
olioari zuritu gabeko baratxuri ale bat gehitzea da. Patata horiek hainbat modutan erabil daitezke:
|
|
|
Dickensen nobelako Dorrit ttipiak Andre Madaleni laurden erdi
|
bat
olio eskatu zionekoa.
|
|
2013
|
|
|
Margaritaren ganbera, berriz, bigarrenean. Eskaileretan goiti abiatu nintzen, esku
|
batean
olio argia eta bertzean sastakaia nuela.
|
|
|
Bola horiek irinetatik pasatuko ditugu, gero irabiatutako arrautzatik eta, azkenik, ogi birrindutik. Gutxitan frijitzen direnak zartagin
|
batean
olio oso beroarekin. Frijitu ondoren, erretilu edo plater batera atera, sukaldeko paperarekin, frijitutako olioaren zati bat xukatu dezaten, eta, ondoren, erretilura edo platerera pasatu, eta han zerbitzatu bero.
|
|
|
Pasta karbohidrato konplexu eta xurgapen moteleko iturri bikaina izan dadin, «aldendu» egin behar da, hau da, kanpotik egosita eta barnean erdi itxita. Horretarako, litro
|
bat
olio berotu behar da 100 gramo pasta bakoitzeko. Ura irakiten hasten denean, bota gatza eta pasta.
|
|
|
Bola horiek irinetatik pasatuko ditugu, gero irabiatutako arrautzatik eta, azkenik, ogi birrindutik. Gutxitan frijitzen direnak zartagin
|
batean
olio oso beroarekin. Frijitu ondoren, erretilu edo plater batera atera, sukaldeko paperarekin, frijitutako olioaren zati bat xukatzeko, eta, ondoren, erretilu edo platerera pasatu.
|
|
|
Irudia: CONSUMER EROSKI 2 Era berean, barazki batzuk moztu (tipula, azenarioa, porrua, baratxuria edo piperrak) eta, lapiko
|
batean
olio beroa erabiliz, haragi zatiak sueztitu. Gorritzen hasten direnean, barazkiak gehitu, multzoa salteatu eta haragi salda batekin (edo barazkiekin) estali.
|
|
|
Gainazala zigilatu ondoren, gehitu saltsa eta berotu egosten hasi arte. Azkenik, zartagin
|
batean
olio pixka batekin txirla batzuk salteatuko ditugu ireki arte. Zabaldu ahala, gehitu legatzaren lapikora saltsan, jarri berogailu bat multzoari zaporeak txerta daitezen, utzi sutatik kanpo 10 bat minutuz eta zerbitzatu bero.
|
|
2014
|
|
|
Orduan, zirriborro txiki bati erreparatu nion: taula
|
batean
olioz margotuta, emakume bat irudikatzen zuen, soinekoz jantzirik eta begiak estalirik, zuzi izeki bat zeramana. Hondo iluna zuen, beltza ia ia.
|
|
|
Askotan, honelako baieztapenak entzuten edo irakurtzen ditugu: “hartu laranja zukua baraurik”, “edan ura limoiarekin baraurik”, “jan polen koilarakada bat baraurik”, “hartu koilarakada
|
bat
olio gosaldu aurretik”. Epaiak dira —batzuetan, oso haserreak, ziurtatzen dutenak elikagai zehatz bat dagoela eta beste batzuk baino lehenago kontsumitu behar dugula.
|
|
|
Zalantzarik gabe, bi elikagai zaporetsu dira. Aguakate krema bat pepinoarekin edo herriko ogi
|
bat
olioarekin eta belar finekin osasungarri bihurtzen da. 7 Baratxuria edo tipula.
|
|
|
Horretarako, babarrun beltz egosiak, porru bat (alde zuria), piper berdea, tipula, eskarola, tomatea, oliba beltzak, oliba olioa, ozpina eta gatza. Tipulina, porrua eta erdi piperra bota juliana erara, eta zartagin
|
batean
olioarekin igurtzi. Olio ozpin bat prestatzen dugu katilu batean zuritutako eta zatitutako tomatea, piper xehatuaren beste erdia eta oliba beltzak nahasita, baita pusketan ere.
|
|
|
30 minutuz marinatu limoi zukua, jogurta, oliba olioa, gatz pixka bat eta piper eho batzuk nahastuta. Atera eta xukatu marinatutako izokin solomoak, eta, zartagin itsasgarri bero
|
batean
olio tanta batzuekin, bi edo hiru minutuz izokina gorritu alde bakoitzean, lehortu gabe. Solomoak kendu, sua igo eta, zartagin berean, arrain salda bat gehitu, zuku karamelatuak arrastatzeko.
|
|
|
Galeperrak garbitu eta barrutik eta kanpotik gatza botako diegu. Galeperra bakoitzean hezurrik gabeko aran lehor bat sartu, hankak lotu, forma gal ez dezaten, eta gorritu lapiko edo zartagin zabal
|
batean
olio beroarekin. Galeperrak gorritu ondoren, kendu zartaginetik eta jarri lapiko zabal batean.
|
|
|
Ganbak zuritu, isats haragia zatitu eta azalak eta buruak gorde. Saltsa egiteko, tipulinaren zati bat txikitu eta erregosi lapiko
|
batean
olio pixka batekin. Ganben azalak eta buruak bota, brandy zorrotada bat bota eta flanbeatu.
|
|
|
—Andre Madalen ikasi behar duzu —esaten zion begi urdineko Isane hark Bordelaisi— Andre Madalen, Andre Madalen, laurden erdi
|
bat
olio...
|
|
|
Intzaurra eta hurra azaro erditik martxo arte tinkatuak dira. Urtean nunbaitan 9.000/ 10.000 pinta olio ekoizten dira Veyssièreko eiheran, jakinez 2 kiloko intzaur andanak (kuskuak kendurik) pinta
|
bat
olio ematen duela. Eta olioa fabrikatu ondoan gelditzen den pastaren hondakina laborarieri emana da, turto gisa erabiltzeko abereentzat, zatiño bat ere arrantzarieri, apeu gisa arrainak harrapatzeko.
|
|
|
Alabainan, berek bildutako intzaurrak eta hurrak eraman dezazkete tinkatzera, beren olioa ukaiteko, sariño bat utziz eiherazainari. Hala nola, 2,5 kilo intzaur erematen duenak kilo erdia (edo 2 euro) utziko du eiherazainari, lanaren truk, eta pinta
|
bat
olio etxerat bilduko. Eta, bistan da, eihera hortatik beretik ainitz olio botoila da saltzen, intzaur olioak onura asko ukanki bai elikaduran bai osagarriarentzat.
|
|
2015
|
|
|
Txirlak hozten direnean, maskorretatik atera eta oliba olio birjinan gorde, perrexil zatitu berriarekin. Moztu tipulina ‘brounoisse’ eran (laukitxo txikiak), eta egin su txikian lapiko
|
batean
olio pixka batekin. Kozinatu eta bigun dagoenean, bota patata zuritua, garbia eta zati irregularretan moztua, eta azenarioa xerratan.
|