|
2000
|
|
|
Eta ondoren, adierazi nahi duen ideiaren atari gisa, lau txiste kontatzen ditu, eta denak barrez lehertu beharrean jarri dituenean, beste azalpen hori irteten da bere ahotik, ezari ezarian: " Aldarte ona du bai liburu honen irakurleak, aldarte umoretsua, eta distantzia;
|
baina
beste gauza bat ere aitor dezadan: hemen espiritu ludikoa trajikotasunari gailentzen zaio".
|
|
|
Ni ez naiz futbol kontuetan adituegia.
|
Baina
beste horiek badakite.
|
|
|
Jolas bat bezala da. Zuk ez duzu ezer sentitzen;
|
baina
beste batean, zurekin jolasean jardun behar dudan beste batean, neu izango naiz ezertxo ere sentituko ez duena.
|
|
|
erdi erdian, esku bildu baten tamainako zulo biribil bat zabaltzen zitzaion. Eta zuloak, alde batetik begiraturik, zirkulu perfektua osatzen zuen, nola esango nuke, laranja batenaren antzekoa;
|
baina
beste alderditik buztina kanporantza zabaltzen zen, zati ttikitan, zerbaitek buztin puska zeharkatu, eta, irtetean, materiala kanpo aldera lehertu izan balu bezala.
|
|
|
Eta oraingoz nik bakarrik dakit neure baitan halako animalia bat dabilela, zelatan, eta eraso noiz egingo dagoela, eta izena duela Bakardade. Bai, ongitxo dakit batzuetan bakardadearen beharrizan handia dudala,
|
baina
beste era batekoa da ni beldurtzen nauena: asperduriaren betea ezagutaraziko didana, igandeetako hutsune beldurgarria biderkatuko didana, etxezuloan egotera tentatuko nauena, seguruenik kilo eta zimur gehiagotan gauzatuko dena (bakardade horrexek eraman zuen amona nik oso bitxi irizten nion gauza bat egitera:
|
|
|
Zu bai,
|
baina
beste batzuk, ez... utzi du airean, eta are gutxiago zapatekin (denok ulertu dugu Tomi buruz ari zela, izan ere hirian nahiz mendian beti zapata pare berarekin baitabil, baina Tomek ezentzuna egin du).
|
|
2001
|
|
|
Dozena bat inguru eukitea komeni jatzu zuri, halako eta holako lodiera eta tamainukoak; izan bere, oihal mota asko dago-eta dendetan, batzuk errazak josteko,
|
baina
beste batzuk gatxak.
|
|
|
Nik ez dut uste Barrutiari edo dena denari zeruko argia hartu eta tximistak jota bezala gogoratu zitzaionik inongo eraginik gabe, Euskal Herriko bertako eraginik gabe esan nahi dut, obra hori egitea. Bistan da obra hori beste askoren aldamenean agertua dela,
|
baina
beste asko horien aztarrenak zeharo galdu dira. Horrenbestez esan nahi dut, Euskal Herria eta euskal literatura urriak izateaz gainera, urritasun horrek baduela arrazoi bat eta arrazoi hori dela, ez berez eta jatorriz urria eta exkaxa izatea, baizik gero urteak etorri eta urteak joan urritu eta pobretu izana neurri handi batean.
|
|
|
 Badira nonbait âEuskal Herrian edoâ euskaldun izeneko gizon emakume batzuk. Hemen, egia esan, herri koxkor batekoak bakarrik ikusten ditugu, Elantxobekoak,
|
baina
besteek ez dute alde handirik izango. Euskaldunik euskaldunenak direlakoan aukeratuko ahal zituzten.
|
|
|
Halaz guztiz, beharrezko du jakintza ere, eta jakintza ezin daiteke bestetan bihurtu, jakintza izango baldin bada. Jakintzarentzat, esate baterako, hizkuntza bat besterik ez da euskara, bere nortasun eta historia bereziaren jabea, noski,
|
baina
beste edozein hizkuntzaren kidea, halaz ere, funtsez eta muinez.
|
|
|
Erregezkoek jaiotza hutsez hartzen zuten agintea Jainkoagandik, beste bitartekorik gabe. Aitoren semeak ere, haien mende
|
baina
beste guztien gain, agintzeko sortuak ziren. Aitoren seme hauek dira, Axularrek dioenez, beste batzuek (gure aldeko euskaldunek, noski) zaldunak deitzen zituztenak.
|
|
2002
|
|
|
Garai hartan, gure sentipena balio aniztuna zen, aurpegi eta desira anitzekoa: alde batetik uste baikenuen urte batzuen buruan euskararen kontua orain ez bezala hura zen guretzat, euskaldun batzuentzat esan nahi dut, ardura nagusietako bat egintxe izango zela,
|
baina
bestetik eta aldi berean egoera hori aski urrun ikusten baikenuen zinez eta benetan. Nola esaten ziguten elizetan Jesusek ogiak eta arrainak biderkatu zituela jendea goseak ikusi zuenean (istorio ederrak ebanjelioetan irakurtzen ahal direnak, bat etorriko zara nirekin), halatsu ikusten genuen guk ere kontu hura, urrunera begira.
|
|
|
Baina gero euskarak kolorea galdu du, euskalkiek eguneroko hizkerari ematen dioten ñabardura berezi eta goxo hori galdu du, eta gaur egun erabiltzen dugun euskara koloregabea da, hila, gaitzak joa. Jesus Rubioren ustez ere euskara gaitzak joa da,
|
baina
beste mota bateko gaitzak joa. Euskara ez da gai izan komunikazio hizkuntza eraginkorra izateko behar dituen garabideak lantzeko orduan.
|
|
|
Kontua da, ordea, Euskaltzaindiak hori inoiz ere esan ez bazuen ere, argitaletxeek, itzultzaileek, idazleek (idazle batzuek bederen) eta irakasleek nahi zutela jakin paperean zer jarri, alde batera begiratu eta" ohizko"," kanta" edo" diska" aurkitzen baitzuten,
|
baina
bestera begiratu eta" ohiko"," kantu" eta" disko" agertzen baitzitzaizkien. Eta ez zitzaien batere eroso egoera hori, EGA ateratzera joan eta batek" disko" jarri eta zuzentzaileak hutsa apuntatzen zuen, eta ondokoan" diska" jarri, eskarmentuaren ondorio, eta orduan beste zuzentzaile bat izaki, honek ere hutsa jartzen zien, ez dakit zuk ere izan duzun esperientzia hau.
|
|
|
Ikusten ari nintzenak eragin bikoitz eta kontrajarria sortzen zuen nigan. Alde batetik, hasieratik sentitzen nuen beldurra areagotu baino ez zuen egiten,
|
baina
beste aldetik, nik ere adrenalinaren dangada hura sentitu nahi nuen lokietan, urdailean hutsunea nabaritu nire oinen azpian zorua zabaltzen zela eta, han behean, milaka metrora, Nevadako basamortuak itxaroten ninduela ikustean. Ikaraturik nengoen, eta aldi berean salto egiteko irrikatan.
|
|
2003
|
|
|
Lasterka bizian.
|
Baina
besteak ez ziren geldi egotekoak. Batik bat gazteak.
|
|
|
" Neska behorrak", berak esan ohi zuen moduan.
|
Baina
beste ezer gutxi esaten zuen. Ez, Kepak ez zidan dena kontatzen.
|
|
|
Garai batean," beste gixajo bat" esaten zuen norbait hiltzen zutenean, eta senarra aztoratzen zen. " Bai;
|
baina
besteak ere...". Horixe esan zion, gogoratzen da, tregua hautsi zenean.
|
|
|
Horixe esan zion, gogoratzen da, tregua hautsi zenean. " Bai;
|
baina
besteak ere... ez dira gelditu". Behinik behin aspalditik dago pasaportearena entzun gabe, eta ez da gutxi.
|
|
|
Zuri oso ondo ulertzen dizut, Begori ere bai,
|
baina
besteei...
|
|
|
Honako Dekalogoa taxutu dut, erabiltzen dituzten hamar argudio nagusiak argiago azaltzearren. Soilik Umerezek jorratzen ditu den  denak,
|
baina
beste autore guztiek aipatzen dituzte hauetako zenbait, eta denak agertzen dira behin baino gehiagotan:
|
|
|
Euskaldunak ez dira, beraz, soilik Espainiako jatorrizko bizilagunak, baizik eta baita erromatar eta gainerako inbaditzaile guztiei aurre egin zien heroiak ere. Lehen ere ikusi ditugu adibideak XIX. mende hasierako Bilboko gabon kantetan,
|
baina
beste bat gehitzekotan, hona hemen Pedro Astarloa frantziskotarrak (gero aipatuko dugun euskararen apologista ospetsuaren anaiak), bere liburuaren sarreran, D. Francisco Longa y Anchiari, Napoleonen gudarostearen kontra gogor borrokatu zen euskal jeneralari, zuzentzen dion gorazarrean datorrena. Kantabriarrek Augusto enperadore erromatarraren aurka egin  zuten gerra adoretsua eta Napoleonen kontra egin berri dutenaren arteko konparaketa etengabea da:
|
|
|
Ba al dugu gure mundurik euskaldunok, hedabideetan? Bai eta ez; modu batera bai,
|
baina
bestera ez. Nola esan?
|
|
|
Hau eta hau berdinak dira, baina, jakina, desberdinak dira, zeharo. Beste hitz ba  tzuetan esanda, oro har, modu absolutuan hitz eginda, abertzaleak ez daki ze abertzale ze aberriren alde dagoen; agian berak badaki bere buruaz,
|
baina
besteak zeren alde dauden ez, ezta ba ote dauden ere, eta dudaren aurrean, beharbada, onena honoko hau pentsatzea da, hots: ez, beste horiek ez daude aberriaren alde.
|
|
2005
|
|
|
Garbi entzun nion,
|
baina
beste batentzat esandako hitzak balira bezala utzi nituen joaten, nirekin zerikusirik ez zuen errealitate urrun bati balegokie bezala.
|
|
2006
|
|
|
–Bai,
|
baina
beste momentu batean.
|
|
|
Giroa epela da kalean, eta haize pixka bat dabil. Une batez amaren antzera Benedictine bat eskatzekotan nago,
|
baina
beste kafe huts batekin konformatu naiz.
|
|
|
Hori, batetik.
|
Baina
beste alde batetik, baita espazioa, zeru bobeda, zerumuga eta atmosfera ere. Honaino iritsita, zeroak eta infinituak ea bat egiten duten nonbait galdetuko liguke ene Kaioak.
|
|
|
Asier, zuk ondo dakizu matematikarik gabe ez legokeela E= mc2 bezalako formularik. Sentitzen dut,
|
baina
beste behin ere gogorarazi behar dizut hori. " Fisika da zientziarik matematikoena", erantzungo didazu zuk; badakit.
|
|
|
Batak bestea balekar bezala. Aita soldadu ibilia zen Gerra Handian Champagne-ko lautadetan, Ernst Jünger ibili zen toki bertsuetan hain zuzen,
|
baina
beste erregimentu batean. Berehala lortu zuen, ordea, etxera itzultzea.
|
|
|
Esaten ari naizen hori da egia,
|
baina
beste inpresioren bat emango zuen nire aurpegierak, Umbertok bere erretolikari utzi eta kolpe txiki bat eman baitzidan ukondoan:
|
|
|
Hitlerren soldaduen izerdi usaina gero eta hurbilago, koska ez zen Paris hartuko ote zuten ala ez, baizik noiz. Jendeak pasio handiz bizi eta eztabaidatzen zituen gerraren nondik norakoak, eta ezin esango dut horri bizkar emanda bizi nintzenik,
|
baina
beste bat zen nire grina: lanak libre uzten zizkidan orduetan irakurri eta irakurri aritzen nintzen, non nengoen ere ahaztu arte, eta askotan loari denbora kenduz:
|
|
|
Egunero.
|
Baina
beste bolada batean azterketak egitera bakarrik. Hori geroxeago izango zen, noski.
|
|
|
Baliteke hala izatea.
|
Baina
beste hipotesi bat ez genuke baztertu behar. Honatx:
|
|
|
ia euskaldunak dauden bezala, ia erdaldunak ere ba ote daude? Nire begi belarrietara ez da sekula gisakorik iritsi,
|
baina
bestea bezain zilegia eta erreala izan liteke, ezta. Edo ia hiztuna izatea euskaldunon ezaugarri propio eta besterenezina da?
|
|
|
Ondorioz, hiztun eredu horrek eman digun argazkia edo emaitza, askotan, ez da herri horretako hiztun gehienei bete betean dagokiena. Herri jakin horretako hiztun askok antzeko emaitza emanen lukete, akaso,
|
baina
beste askok oso bestelako irudia erakutsiko lukete. Eta zenbat eta gazteagoa izan, orduan eta ezberdinagoa.
|
|
|
Gertatzen da, ordea, horietako batzuk oso erosoak eta ulergarriak direla,
|
baina
beste asko ez direla batere agerikoak. Adibidez:
|
|
|
Zuzentasunak badu zentzua, eta hura ere zaindu behar da.
|
Baina
beste gauza bat da zuzenkeria, edo, nahi bada, muturreko zuzentasunzaletasuna (hau da hau asmakizun baldarra!). Azken horri jarraituz gero, azkenean gure sormena eta jarioa murriztu, moteldu eta mutilatu egiten dugu; hanka sartzearen beldurrez lokaztu gaitzaketen hainbat hitz, egitura, kategoria gramatikal... saihesten ditugu.
|
|
2007
|
|
|
Hura Justinori begirik kendu gabe esan zuen. Botila eta edalontziak jada hartuta zegoen alkate gaztea,
|
baina
beste eztabaida batek gizon kuadrilla bati lotuta zeukan.
|
|
|
Errepublikako banderak nagusi ziren. Lizar eta zumarren adarretatik zintzilik zeuden batzuk, eszenaren apaingarri,
|
baina
beste bandera batzuk, gorri hutsak eta gorri beltzak, eskutik eskura pasatzen ziren, musikaren erritmora. Begirada Candirenganaino eraman zuen.
|
|
2008
|
|
|
b) Unibertsitate garaian ezagututako bi adiskide izango bagina bezala, garai hartan harreman askorik izan ez,
|
baina
beste hiri batean, kasualitatez topo egin duten bi pertsona bagina bezala.
|
|
|
Musikari eskuekin haren gorputz biluzia laztantzen.
|
Baina
beste norbait dauka buruan. S.I. ondoko gelan dago lo.
|
|
|
S.I. k izozki txiki bat eskatu du,
|
baina
beste biek hiru boladuna erosi dute. Batak bestearenetik dastatu dute eta, zapore bakoitza komentatu dutenean, S.I. ren bola bakarreko izozkiari begira geratu dira.
|
|
|
" Eskiloren hainbat lan, Orestiada, Eumenideak, Sofokleren beste hainbatetan, Euripidesen bat edo batean, goragoko plano bateko konponketarekin bukatzen dira heriotzak,
|
baina
beste hainbatetan, ez. Beraz, ez dago argi Goethek arrazoia duen ala ez.
|
|
|
–Eman dezagun ni Edipo naizela eta zu Antigona. Eta nik, jakinaren gainean oraingoan, lehen egindako bekatua berritzera noala,
|
baina
beste modu batera, behingoan jainko guztiak neroni baino txikiago direla ebatzirik, nahita alabarekin oheratuko naizela.
|
|
|
Ez sentitzen, ez entzuten, ez bizitzen, jakina, baina ez ikusten ere. Edo bai,
|
baina
beste eskala batean, mapa batean bezala, erraztasun operatibo murriztaile batera bildurik. Izatez eta ezizatez, goitik ez da behea ikusten, baina boterea eta kudeaketa itsumen horretantxe zuztartzen dira:
|
|
|
Ezin litekeen gauza da. Munduan batzuek besteak graba ditzakete, azter ditzakete eta folklorizatu ditzakete,
|
baina
besteek batzuk ez.
|
|
|
Boterearen kontra daudela diotenak boterearen kontra egon ohi dira, bi eratara: batzuk, zergatik eta hargatik,
|
baina
beste batzuk botere hori ez dagoelako beren eskuetan," eta, aizu, nik ere nahi dut". Azkenengo hauei aise hozten zaie boterearen kontrako sukarra botere apurren bat ukitzen hastearekin bateratsu edo, besterik ezean, zerbait kudeatzen.
|
|
|
Hona nere ustea: alemana izango litzateke" ez ingelesa"; ingelesaren hurkoa, senidea eta antzekoena
|
baina
beste bat, bestelakoa, ingelesak ez bezalako bide batzuetan barrena garamatzana. Ez ingelesa:
|
|
|
Ni eta Hi edozein izan daitezke, eta hargatik dira oso poetikoak. Gu eta Zuek ere bai,
|
baina
besteak baino lurrunduagoak eta lausoagoak dira, eta hargatik dira politikoagoak. Nitasuna eta Gu (tar) tasuna ez dira ez poetikoak eta ez politikoak.
|
|
2009
|
|
|
|
Baina
beste garai batzuetan bezala, gurasoen ondoan negar egiten zuenean edo jolasten zenean, berari entzungor eginez hizketan jarraitzen baitzuten, gau hartan ere bere errezo eta malkoak ez ziren heldu senar emazteengana.
|
|
|
Haren deitura, Asfar, kartagoarra jatorriz, zabaldua dago oraindik gaur egun Ekialde Hurbilean. Arabieraz" bidaiari" esan nahi du,
|
baina
beste figura unibertsal hura ere badakarkigu gogora: Ahasverus, Judu Herratua, gerra arteko eleberri iruditeriako eta historia garaikideko pertsonaia klabea bera, hala erakusten baitu Saint Louis eko odisea tragikoak, hango bidaiari askok, Atlantikoaren alde bietan gaitzetsiak izan ondoren, nazien kontzentrazio esparruetan amaitu baitzuten.
|
|
|
Jabetu egiten zen botatzen zizkioten begiradez eta onartu egiten zituen, soseguz eta xalotasunez. Pare bat aldiz makurtu zuen burua eta irribarre eginez erantzun zien agurrei;
|
baina
beste emakume batzuek, begiez beraien aldeko omenaldia erregutzen egon arren, aurpegi izoztua erakutsiko zuten bitartean, Wardes andreak, berriz, jendearengandik gertukoa eta urrutikoa ematen zuen aldi berean, ezkutuko amets batean sor eta lor, gizatiar eta eskuraezin aldi berean.
|
|
|
" Hitzaldi batzuk apur bat teknikoak eta aspergarriak dira, eta ez bazara aditua metafisika eta matematika kontuetan galdu egingo zara.
|
Baina
beste batzuk oso dibertigarriak dira, eta edonork gozatzeko modukoak", azaldu zion etxeratzeko orduan. Gainera, gehitu zuen Valentinak, mundu mailan ezaguna zen Horacio Petrus idazlea zen etortzekoa, eta bere hitzaldian literatura eta betierekotasuna lotzeko asmoa zuen.
|
|
|
...putz osoa pizten da, utzidazu pixka bat hozkatzen, bortxarik gabe, inoiz gehiago ez dizut eskurik erantsiko, nahiago moztu, Jainko maitea, nolatan orbandu dut zure garbitasuna, urdanga deitu zuri, emakume leialenari, maiterreak jota nengoen, hau eta hura susmatzen nuen, jostailu bat ukatu zaion umea bezain zapuzturik nengoen, zu zeu izan nahi zenuelako, zu zeu baino ez, urruntzen ikusten zintudan,
|
baina
beste modu batera hurbiltzen besterik ez zintzaizkidan ari, horixe zen dena, eta nik susmo txarra hartu; orain konturatzen naiz gehiago erakutsi didazula hilabete gutxitan aitak haurtzaro eta nerabezaro osoan baino, ama faltaren zauria sendatu nahi izan didazu, hura ordezteko mirabetzan erori gabe, zeure lekuan tinko, zu zeu izan nahirik, eta nik ulertzen ez, zu urdanga omen, urdanga, Lidia urdek... denok batera energiak aktibatu behar genituen, denok biluztu, Xabier eta Lidia ere bai, eta triangelu bat osatu, hiru erregeen hirukia, erpinetan zuek, hiru emakumeok, eta hiru gizonok txandakatuz jo behar genizuen larrua, hazia isuri gabe; nik soilik isuriko nuen errituaren amaieran zure sabelean, une egokian, eguzkia eta ilargia angelu egokian zeudela, aro berriko lehen umearen hazia ernal zedin; eta erritua hiru bider errepikatuko genuen, hiru erregeak jaio zitezen.
|
|
|
Hamabost urte besterik ez orduan, eta hor hasi gaituk yoga klaseak hartzen zaharrarekin, gorputza kontrolatzen ikasi behar dugula eta, grisek harrapatuz gero txintarik ere ez ateratzeko, kale borrokan beldurrik gabe ibiltzeko. Zahar ostia hark ideia pazifista barregarriak zitian,
|
baina
beste inork ez bezala kontrolatzen zian yoga, kabroi hark; a zer gauzak ikusi genizkion egiten bere buruari. Eta azkenean, zera, koadrila guztia bereganatu, eta, guru bat balitz bezala, denok haren atzetik.
|
|
|
Nolanahi ere, ez pentsa, ez dut argi zer den esan gura dudana. Bai, bueno, hori ere esan gura izan dut,
|
baina
beste gauza bat da horren atzealdean txitean pitean bueltaka dabilena nire buruan. Ea nola azaltzen dizudan.
|
|
|
Bata, erabileraren gainetik euskararen balio identitario eta sinbolikoa jartzeko arriskua. Jakina denez, abertzale asko dira euskaltzaleak beren hizkuntza jokabideetan,
|
baina
beste askok euskararekiko eginbeharrak egindakotzat ematen dituzte hain zuzen ere abertzale izate hutsagatik. Ahantzi egiten dute euskarak hiztunak behar dituela indartuko bada, ez maitaleak.
|
|
|
Aldaketa horrek ez du, ordea, esan nahi 2035ean elebiduna izango den gehiengo zabal horren ohiko hizkuntza edo lehen hizkuntza edo hizkuntza nagusia euskara izango denik. Batzuena hala izango da, bai,
|
baina
beste batzuena ez; batzuena hala izango da esparru batzuetan, ez ordea beste batzuetan; toki batzuetan bai, beste batzuetan ez. Asimetrikoa izango da hemengo hizkuntzen arteko harremana, ezbairik gabe, eta erabileraren lehia horretan ahulago dago euskara gaztelania baino, eta uste izatekoa da oro har hala egongo dela.
|
|
|
|
Baina
beste bat da sakon errotu zaigun azken 25 urteotako ikasgaia: legeriak, denik eta euskararen aldekoena izanagatik ere, ez dezake sekula herritarren borondatea ordezka.
|
|
|
Kontua, beste bat da: kontua da, besterenganatu gabe eta besteak irentsi gabe bizirik eusten asmatu behar dela,
|
baina
bestearekiko harremanari hesiak jarri gabe. Ez euskara ez Euskal Herria dira, zorionez, isolamenduaren harlauzapean bizi izan.
|
|
|
Israelgo estatua sortu zenean, euskal nazionalismoak han jarri zituen begiak, eredu hura zuen irudi eta esperantza, ikusi besterik ez dago garai bateko Jakin, Anaitasuna edo Zeruko Argiak eskaintzen zioten miresmenezko arreta.
|
Baina
beste nazioak bezalakoa bihurtu da Israel, basakeria handienak egiteko gai, alegia?, eta gaur inork ez du ispilutzat hartzen.
|
|
|
|
Baina
beste azpimarra klase batek harritzen du nire editore eta itzultzailea. Aldian aldian uzten dizkiodan liburuetan, batez ere nobeletan, oso azpimarra arraroak aurkitzen omen ditu, arraroak esaterakoan, estrabiko batek bezala begiratzen dit, burua pixka bat atzeraturik?.
|
|
|
Gaztelaniaz dago komikia, mutikoa orduantxe eskolan ikasten ari den hizkuntzan?, baina kontatzen dituenak euskaraz esaten ditu. Gaztelaniaz hain luze jarduteko gauza izango litzatekeen, ez da kontu segurua,
|
baina
besteek ez lioketela zipriztinik ulertuko, ez dago zalantzarik. Aldian behin, mutikoak komikiari begiratzen dio eta han ageri den elementuren bat, ezpata, gaztelua, zaldia...?
|
|
|
Zehatzago izateko, nazio nortasunez hitz egin behar genuke, pluralean. Izan ere, identitatea komunitate bat identifikatzen duen ezaugarri bereizgarria baldin bada, egia da ezaugarri horietako batzuk nahiko erraz kuantifikatu ahal izango ditugula?
|
baina
beste batzuk imajinatu egin ditugu, eta borondate handia eskatzen duen ahalegin handi baten ondoren sortuko dira?. Hala, nazio bat besteetatik bereizten duten identifikazio horietako batzuk hautatu eta aztertuko ditugu, gero zehaztu dugu zer ulertzen dugun guk naziotzat?.
|
|
|
Sinplifikatzeko eta, aldi berean, komunitate bat behar baino gehiago goraipatzeko, idazleen komunitatea, kasu honetan?. Izan ere, komunitate horrek ez zuen erakutsi ez batasunik nazioa irudikatzeko eran, ez sendotasunik gerrari aurre egiteko moduan, askok larrua utzi zuten, edo erbestearen latza ezagutu zuten, bai,
|
baina
beste askok ezer gertatu ez balitz bezala jokatu zuten. Idazle batzuek eta besteek gerran eta gerra ondoren izan zuten jarrera desberdin horren harira, egokia iruditzen zaigu Enric Sòria ren hausnarketa hau [70]:
|
|
|
Egañaren testuak egitura bera du,
|
baina
beste era batera dago banatua: zortzina bertsoko bi ahapaldi, bertsoak 10 eta 9, 10 eta 8 silaba dituztela.
|
|
|
Ondo lapatuta bizi da huntza:
|
baina
besteren bizkar hartzen duena, bere zain eta sustraietan janaritutakoaz osatzen du. Beti bizirik dirau:
|
|
|
Merezi duten horietakoa da Jose Antonioren lekukotza: anitza, urte asko eta egoera zail ugari bizi izan dituena, lan mota alor askotarikoak entseatu eta gauzatu dituena, euskararen eta musikaren aldeko apustua gailentzen delarik bere alorreko laborean,
|
baina
beste hainbat baratze eta ortu panpoxki zaindu eta txukunduta... Merezi duen horietakoa, bai!
|
|
|
Juduen jainkoaren aldera, mintzoak jainko xumeak dira.
|
Baina
beste ikuspegitik begiratuta, mintzoek jainko handiaren aurpegi ezkutua desestaltzen dute. Antropologo baten begiekin ikusita, Juduek Jainkoarekin egindako aliantza ez zuten egin, benetan eta funtsean, hebraierarekin?
|
|
2010
|
|
|
Nire osaba hori Gasteizko Michelin fabrikako zuzendaria zen bahitu zuten sasoian, eta greban zeuden langileei laguntzearren erabaki zuen ETA politiko militarrak ekintza hura egitea. Langile anitz bahiketaren kontra azaldu ziren argi eta garbi,
|
baina
beste batzuk ez, eta" Abaitua al paredón" oihuka ibili ziren Gasteizko kaleetan zehar. Gaur egun langile gehienek gaitzetsiko lukete ETAren" laguntza" lan arazoak konpontzeko.
|
|
|
Urte haietan zehar zaletasunez eta dibertsioz egindako artikuluek beren fruitua eman zuten nik espero gabe. Azterketa egin ondoren,
|
baina
beste egun batean, ezer aldatu gabe irakurri behar zen idatzitakoa tribunalaren aurrean. Irakaslegai asko ginelako, nire azterketa irakurtzeko data egun asko geroago egokitu zitzaidan.
|
|
|
Hirurek hartu zuten adore etsigarria beren buruak hiltzeko, orain haiekiko arreta berezia pitzarazten diguna. Horrela, Jon Aranok [1] aipatzen zuen moduan, euskal literaturak badauka (beren burua) Hildako Olerkarien Klub bat, oraingoz bazkide gutxirekin,
|
baina
beste literatura batzuen zoritxarreko konbentzionalismoekiko parekatzen gaituena.
|
|
|
Bi olerki horietan Lotsatiren doinu larria, dramatikoa, alde batera utzi eta estilo xeheago bat azaltzen da, eguneroko zereginei lotua. Eta papera atera bear dezu horretan, gainera, gizartearen kontrako errebeldiatxoa daukagu, txikia bada ere, matxinadarako deirik gabe,
|
baina
besteetan agertzen ez den ironiaz apainduta, olerkariaren barne sentipenaren isla ere izan zitekeena.
|
|
|
–Batzuetan pentsatzen dut Sara Xianentzat ere oso ona izango litzatekeela aita izatea,
|
baina
beste batzuetan hau ere erlatiboa dela iruditzen zait, jarraitu zuen?. Ezagutzen ditut duten aitarekin baino hobeto ezer gabe egongo liratekeen haurrak.
|
|
|
Patricia Zuluetarekin egin zuena hor zegoen, baina, han, Danielari aitortzea kostatu arren, maitasuna ere bazegoen, Nicolasek ez zuen harengana jo gobernadorearen alaba zelako bakarrik. Hura galerista ezaguna egin izanaz aparte, emakume ikusgarria zen eta honekin ez zuen adarrak jarri zizkiona zuritu nahi,
|
baina
beste kontu bat zen. Maria Fernanda ondo zegoen, baina bere adinekoentzat edo goragokoentzat.
|
|
|
Ez bakarrik hori, konturatuta zegoela inaugurazio festako gizonei begiek ihes nola egiten zieten bere ipurdiaren atzetik desio gorritan, baina alferrik ari zirela, Daniela Messiren soin perfektua beretzako zela, ez beste inorentzako, eta hau esan bezala oina zapatatik atera eta hanketan igurzten hasi zitzaion, libidoaren tenperaturak sortzen zion betekadari modu honetan irteera eman nahian. Danielak gelditu egin zion, ordea, leku hartan ezetz esanez, itxaroteko, gau osoa zutela galdutako denbora irabazteko eta bera nahi zuen guztirako prest etorri zela,
|
baina
beste leku batean. Nicolas areago kitzikatu zuen Danielaren esaldiak eta eskua hanken artean sartzeko inpultsoa gailenduko zitzaion neskak gelditu eta baretzeko erregu zuzena egin ez balio, teilaperik gabeko nerabeak ez zirela esanez.
|
|
|
|
baina
besteak epaitzen ere jakin behar da
|
|
|
Gure elizbarrutietan banaka batzuk dira, ez besterik.
|
Baina
beste nazio batzuetan asko ugaritu dira.
|
|
|
Ordurako martxan geunden eta, beti, bakea, demokrazia eta Euskadiko erakundeei laguntzea zen gure zeregina. Zuhurtasun eta jakinduria handiz jokatu nahi genuen, batetik egindako kalte handia kontuan harturik,
|
baina
bestetik baita gure demokrazia eta bakearen aldeko jokaera ere zainduz. Herriaren erantzuna ere, ordea, uste baino handiagoa izan zen, Brouarden gorpua Bilbotik Lekeitiora eramanez egin zuten manifestazioa batez ere.
|
|
|
Hala ere, diru aldetik, Italiarekin ditu bere akordioak eta, berez, ez du diru ezberdinik, Europako euroa baizik.
|
Baina
beste hainbat gauzatan, Estatu baten burujabetasun osoa dauka behar duena egiteko.
|
|
|
Loiolan bertan,
|
baina
beste etxe handi batean, Humanitateak edo antzeko ikasketak egin nituen bi urtez. Hori urte bitartean izan zen.
|
|
|
Hala ere, bai Errusian eta baita Ukrainan ere izan dira honelako buruhausteak.
|
Baina
beste hainbat patriarka ortodoxorekin, harremanak gero eta hobeak izan dira, Europa ekialdeko nazioetan.
|
|
|
Iparraldeko hautetsien artean batzuek Batasunekoak zirela; kontuan izan Batasuna legez kanpokoa zela Hegoaldean, baina guztiz legezkoa Iparraldean. Beraz, talde terrorista zen Behobia Irunen (Espainiako Erresuman),
|
baina
besteak bezalako alderdia Behobia Pausu Urruñan (Frantziako Errepublikan). Behobia Euskal Herria da, Europar Batasuna da; baina auzo batetik bestera kontuak aldatu egiten dira.
|
|
|
Juan Jose Ibarretxe hautagaiak eta haren alderdiak, EAJ PNVk, bozak irabazi zituzten.
|
Baina
beste batzuen laguntza behar zuen gehiengo izango zuen gobernua osatzeko. Bi mailatan egin zen negoziazioa.
|
|
|
por conducion de tambor ocho ducados.
|
Baina
beste ofiziorik ere bazuten danbolinok: mas quatro ducados por su salario ordinario de doces.
|
|
|
Lau kantoikoak esan dugu lehen,
|
baina
beste mila modutara koskatuak ere izan zitezkeen zorioneko txanpon haiek. Begira, esate bateko, Iruñeko Eliz Artxiboko katalogoan, 1612 urtean ageri den auzi honi [184]:
|
|
|
Ni ere kolore eta lumero sorginduz zerbait aditua nauzu, deus handirik ez bada ere. Eta liburu honetan bertan ikus dezakezu zenbat bider ageri den" estado" hitza,
|
baina
beste adibide bat gehiago ipini nahi dizut hementxe bertan eskura. Berdabioko kontuok gertatu baino urte bete lehenago, Goizuetako Alduntzingo ondasun guzien jabe zenekoak, Doña Mª Nicolasa Larreta poseedora del Palazio Maiorazgo y Errerias de Alduncin andreak, hara zer tratu egin zuen Pedro Yñarra hargin beltzarekin [45]:
|
|
|
Holaxe bukatzen da Berdabioko delitu sonatu hark eragindako eskuizkribu zaharra. Ikusi batera gastuen zerrenda hutsa eta hotza dirudi,
|
baina
beste alde batera, eta erne begiratu baduzu, ezin uka kantaren sustrai poetiko bila dabilenari argiprintza eta aztarren liluragarri franko eskaintzen ez dionik.
|
|
|
Juan de Astibia otros ocho reales.
|
Baina
beste mila modutako isunak ere ageri dira tartean:
|
|
|
begiek aseezinik dute non eta zertan mozkortu, burtzoratzeraino egun giro eta malda malkar batzuetan.
|
Baina
beste bi zentzu ere iratzar bezain hordibera dabilzke: isiltasun totala denean, sanoa bezain delikatua, erakargarria, zentzu esnarazlea, isiltasun luze lasaia baitu berekin udazken arrats ilunkarak, hosto orbelduaren punpa lurzoruan entzunarazten dizunean... minik hartu ote duen...
|
|
|
bezperako soberakinak janda ere listo asko egongo nintzela, kalerako alferrez; hori bai, amantala jantzi eta etxeko lanetan zintzo lagunduz. Ttikitan, amazulo galanta ni, kalera behar orduko bi matrail gorri gorriak nituela paratzen nintzen honi, orain odola mantsoagotu zaio bai,
|
baina
beste zera hori, kalekotasun zera hori ez, hori oraindik ez zaio etorri.
|
|
|
–Bai,
|
baina
beste eguraldi anuntzioaren hura nola huen ba?
|
|
|
Auzi horiek guztiak, eta gehiago, jorratu behar dira fikzioaren teoria batean, eta, agian, teoria horrek argibide interesgarriak eman diezazkiguke erlijio sinesmenak ulertu ahal izateko. Zailtasunak zailtasun, ikerketa bide hori interesgarria delakoan gaude,
|
baina
beste baterako utziko dugu).
|
|
2011
|
|
|
Emakume gazte liraina zen, galanta, ilehoria, gainontzeko neskak baino altuagoa; besteen aldean, titi txikiak zeuzkan eta izterretarainoko larruzko bota takoidunak janzten zituen.
|
Baina
besteengandik gehien bereizten zuena dantzatzeko modua zen; besoak eta eskuak dotore higitzen zituen, ekialde urrutiko dantzariek egin ohi dutenez; bere hanka luzeak gimnasten malgutasunarekin luzatzen eta zabaltzen zituen ia mugarik gabe: lepoa tente tente zeraman, beti aurrera begira, bezero lerdetsuei kasurik egin gabe, txerri korta hartatik oso urrun balego bezala, oraindik ere Europa osoko antzokirik ospetsuenetan Bolshoi Balleteko lankideekin Beltxargen Aintzira edo Giselle dantzatzen ibiliko balitz bezala.
|
|
|
Orduantxe agertu zen. Agertokiko laugarren gizonak abitu zuria zeraman,
|
baina
besteek ez bezala, txanoa kenduta zetorren. Urruti samar egonagatik ere, gizon gaztea zela ageri zen, ile luze samarra eta bizarra.
|
|
|
Noizbait irakurri zuen Praga hiriaren azpian halako tunelak bazirela, nazien garaian partisanoek erabilitakoak. Hango hura horietakoren bat izango zen,
|
baina
beste batzuen aldean, ezezaguna.
|
|
|
Fisikoa zen sentsazioa, arnasa bezain erreala: sentitzen nituen gorputza eta gorputz atalak, sentitzen nuen burua, sentitzen nuen ahoko gustu lakarra,
|
baina
beste batenak iruditzen zitzaizkidan. Ihes egiteko premia izanez gero, iruditzen zitzaidan nuela gorputza kontrolatu, ez nintzela korrika hasteko gauza izango, gorputz atalek ez zidatela obedituko eta ez nintzela gai izango sortuko zitzaizkidan egoera berriei erantzuteko ere.
|
|
|
Hori zen erabili zenuen argumentua.
|
Baina
beste biak ziren haserrearen arrazoi benetakoak: kanpotik jakin zenuen, ez nizun laguntzarik eskatu.
|
|
|
Faroletako argiak, dardaraka putzutxoetan, oraindik guztiz libratu ez balira bezala galernak eragindako izutik. Neska bizi den auzo aldera hartzen dut mekanikoki,
|
baina
beste norabide bat seinalatzen dit. Ez da agindu bat.
|