|
2000
|
|
|
Euskaldun izateak ez gaitu epai unibertsal batzuetatik absolbitzen, ez dugu buldarik. Kultur komunitate bat gara, baina komunitate horren barruan euskaldun zapalduak daude,
|
baina
baita euskaldun zapaltzaileak ere, banguardiako artistak daude, baina baita jarrera estetiko atzerakoienen defendatzaileak ere, poeta fusilatuak daude, baina baita poesia fusilatu izan duten apostoluak ere...
|
|
|
Euskaldun izateak ez gaitu epai unibertsal batzuetatik absolbitzen, ez dugu buldarik. Kultur komunitate bat gara, baina komunitate horren barruan euskaldun zapalduak daude, baina baita euskaldun zapaltzaileak ere, banguardiako artistak daude,
|
baina
baita jarrera estetiko atzerakoienen defendatzaileak ere, poeta fusilatuak daude, baina baita poesia fusilatu izan duten apostoluak ere...
|
|
|
Euskaldun izateak ez gaitu epai unibertsal batzuetatik absolbitzen, ez dugu buldarik. Kultur komunitate bat gara, baina komunitate horren barruan euskaldun zapalduak daude, baina baita euskaldun zapaltzaileak ere, banguardiako artistak daude, baina baita jarrera estetiko atzerakoienen defendatzaileak ere, poeta fusilatuak daude,
|
baina
baita poesia fusilatu izan duten apostoluak ere...
|
|
|
Beraz, ahozko iturriak erabili zituzten gehienbat. Neurri handi batean herri xehearengana jo zuten,
|
baina
baita iturri literarioetara ere. Ondoren, iturri herrikoiaren estiloa jaso eta literarioarena apaldu zuten, estilo bateratua sortuz.
|
|
|
Castroz gain Laredo eta Santanderko hiribilduetako ordezkariak bertan ziren.
|
Baina
baita Hego Euskal Herriko portu nagusietakoak ere. Urte batzuk beranduago, 1311an Castrok euskal hiribilduekin zituen harremanak Iparraldera zabaldu ziren Baiona eta Miarritzekin sinaturiko hitzarmenari esker.
|
|
|
Apirila edo maiatzean loretan distilatuz edo hedez joaz biltzen da isurtzen duen ladanoa. Umanzelore artean larrean dabiltzan ahuntzen bizarrak orraztuz ere jasotzen omen zen, garai batean,
|
baina
baita kexatu ere jendea honekin egindako ukendua eta perfumearen kiratsaz!
|
|
|
Azken urteotan jendeak Eugi Beloki finala ikusi nahi du eta horiek bidean geratuko balira, finala Arretxe Errandonea edo horietakoren bat izango litzateke. Sistema honek baditu bere abantailak
|
baina
baita bere desabantailak ere.
|
|
|
Ez dago azalpenik ematerik, garaiak izaten dira. Hemen afizio handia dago,
|
baina
baita Gipuzkoan ere.
|
|
|
Gaiz aldatuz, Goñi pilotaria hitzetik hortzera dabil, bere maila
|
baina
baita bere izaera dela eta. Irabaziko al du inoiz buruz buruko txapela?
|
|
|
IA 82 urte ditu Juan Joxe Eizagirrek" Mardu zaharrak" eta hala ere, uztailaren 11n aurkeztu zuen berak jotako trikiti piezez osaturiko diskoa. Bertan, Antton Baltzola edota Elgetarekin ikasitako doinu batzuk grabatu ditu,
|
baina
baita gerra garaian irratiz entzunda ikasitako beste batzuk ere. Guztira, 19 pieza bildu ditu diskoan, Xabi Nabarrok eta Joseba Tapiak aukeratuak.
|
|
|
Ez dugu asmatu gestioan, baina ideia horri eutsi egin behar zaio. Lizarrako kontzeptuak, gutxienez, Espainiako Konstituzioa aldatzea eskatzen du,
|
baina
baita Frantziakoa ere. Bide hori ez bada, alternatiba bakarra independentzia da.
|
|
|
Indar euskaltzale eta zenbait kazetal erakunderen salaketa izan du jarrera honek, besteak beste Mugarik Gabeko Kazetariak elkartearena. Adierazpen askatasuna eta teorian gailurrean ordezkatutako beste zeinbait baloreren garrantziaren adierazle dira debekuok,
|
baina
baita kontraesan ikaragarri baten agerle ere: herri bateko herritar askok ezin izan duela jarraitu herri horretako gertaera oso garrantzitsu bat bertako hizkuntzetako batean.
|
|
|
Zurrumurruek, hain zuzen ere, hemen kokatzen dute aipatzen ari garen albistea: Prisaren laguntzarekin EAE mailako telebista eta irrati sare konpetitiboak antolatu nahi omen ditu EAJk, horretarako Canal Bizkaia eta Canal Gasteiz baliatuz,
|
baina
baita bere inguruko enpresariek kontrolatzen dituzten zenbait FM ko frekuentzia ere, hauen bidez, trukean, Canal Dial emango litzatekeelarik.
|
|
|
Jaialdietako formula zaharkituarena izan daiteke egia agian
|
baina
baita jaialdiak saltzen asmatu beharra ere ez da gutxiago. Oraindik jaialdia egoki saltzen bada, jendea biltzen da, bertsolaria motibatzen da eta jendeak ongi pasatzen du.
|
|
|
Poeta, antzerkigile, hiztegigile, itzultzaile, editore... izan genuen Gabriel Aresti, orain dela 25 urte betirako joan zitzaigun idazle bilbotarra. Pentsatu eta sentitzen zuena suharki defendatzen jakin zuen pertsona dugu Gabriel Aresti, kosta ahala kosta barruan zeramana besteoi islatzen saiatu zen gizona, eta bere izateko era horrengatik, lagun handiak lortu zituen bizitza honetan...
|
baina
baita arbuiatu, zokoratu eta iraindu zuenik ere, Angel Zelaietak berridatzi duen biografia honetan garbiki ikus daitekeen bezala. Gabriel Arestiren zenbait poema ikur bihurtu da denontzat, haren hizkuntza ereduak hurrengo belaunaldiak eta euskara bera markatu zituen, bere adimen kementsuak obra mugarri eta zabala utzi digu.
|
|
|
Algortarra eta galdakoztarra, biak ere euren eskualdeetako, Bilboaldeko eta Uribe Kostako txapeldunak izan ziren udaberrian, eta elkarrekin ibili dira finala prestatzen. Batez bestean euskaldun kopuru txikiena duten Bizkaiko eskualdeetakoak dira Ibaizabaletik mendebaldera bertsozaletasunak oraindik oso urrats apalak egin ditu,
|
baina
baita bertsoaren hiritartzearen erakusle argia ere.
|
|
2001
|
|
|
Gaixotasun gehienak 15 urte horietan pilatzen dira, eta, datu bat ematearren, Gipuzkoako nagusiak populazioaren %18 badira ere, ospitaleratuen erdia eta osasun aurrekontuaren %70 suposatzen dute. Prozesu honek geriatren heziketan aldaketa handiak ekarri ditu,
|
baina
baita, esate baterako, kontsumoaren arloan, gaur egun nagusiek lehen existitzen ez zen merkatu zabala suposatzen dutelako.
|
|
|
Zergatik egiten diote jaramon eskariari eta urtegitzarrak eraiki? enpresa handien presioarengatik,
|
baina
baita gaur egun oraindik urari gatza kentzea lehiakorra ez delako, orain ez bezala nekazariek ura osorik ordaindu luketelako.
|
|
|
Sektorearen datuak ez dira oso baikorrak, artzain eta baserritarrak dagoeneko nahikoa zahartuak daudelako eta ez delako belaunaldi erreleborik ikusten. Hala ere, baikor izateko datuak ere badaude, Arantzazun adibidez artzain eskola batek funtzionatzen duelako eta bertan hainbat gaztek parte hartu duelako, gehienak euskaldunak,
|
baina
baita gaztelarrak, kataluniarrak, perutarrak eta txiletarrak ere.
|
|
|
" Trebiño Eguna ere sarritan ospatu dugu herrian eta ez dugu arazorik izan", esanda, baikor ageri da Alfredo Oraa. Ikastolen elkarteak, berak, jakinarazi duenez, inguruan euskararekiko mugimendua indartu izana eta suspertu beharra izan dira aurtengo Araba Euskaraz Argantzunen antolatzearen arrazoiak,
|
baina
baita alkatearekin daukaten harreman ona ere.
|
|
|
Ikuskizun danteskoa.
|
Baina
baita zirraragarria ere. Batzuk errezoan ari dira extasiraino, beste batzuk euren burua hiru aldiz murgiltzen dute uretan, beste batzuk geldirik daude yoga postura sinestezinean eta mantraren errepikapenaren oihartzuna ere iristen da.
|
|
|
1944an 9 urte zituen eta oroitzapen biziak ditu. Beldurra sentitzen omen zuten,
|
baina
baita harrotasuna ere:
|
|
|
Era berean,' mugetako igarobideetan' ere islatzen da gure erronka, benetan eta fisikoki. Kontrol beharrak eraginda gutxi eta inoren lur (edo ur) izan dira igarobide horiek, eta orain,' guztion' espazio enblematiko komunak izatea eskatzen dute, oztopo fisikoak gaindituz,
|
baina
baita oztopo mentalak ere... zailenak, alegia!". Agidanez, erredaktoreak berehala ohartu dira" gure oztopo mentalez".
|
|
|
Udalbiltza eta beste nazio mailako erakundeen indartzeko.
|
Baina
baita ezker abertzalekook egungo erakundetan ditugun gure bitarteko instituzionalak erabiltzeko ere. Joan den hauteskundeetan herritarrek zera adierazi ziguten argi eta garbi:
|
|
|
Proiektuak aurrera egin du, eta egun kazetariek Aretxabaleta nahiz Arrasateko erredakzioetan dihardute,
|
baina
baita Bergarako ordezkaritza nagusian ere.
|
|
|
1997 AN ekin zion Baltasar Garzonek HBko Mahai Nazionalaren aurkako operazioari, eta harrezkero ETArekiko harreman motaren bat finkatzen duen 18/ 98 sumario ospetsuan sartuta bata eta bestearen aurka jo du. Nagusiki ezker abertzaleko talde sozial eta politiko desberdinen aurka,
|
baina
baita beste era bateko mugimendu sozial edo enpresa kulturalen aurka ere. «Egin»en aurkako operazioa, Xaki, desobedientzia zibila, Ekin, Haika, AAB eta Senideak...
|
|
|
Nafar hauei erakusteko 20 irakasle dituzte. Nafarroakoak badira (Iruñea, Tutera, Etxarri, Lakuntza)
|
baina
baita Laudio, Gasteiz, Mendaro, Azkoitia, Oñati eta Azpeitiakoak ere.
|
|
|
Donostia topikoz gainezka bizi den hiria da, gehienak kurtsiak
|
baina
baita merezitakoak ere: Easo Ederra, Ozeanoko Perla, Inguru Paregabea...
|
|
2002
|
|
|
Hortaz, oraingoz egoera horretan ez gaudela esan genezake. Aitzitik, adiera konbentzionaletik haratago, aberastasunaren banaketari erreparatuz, jende ugarik errezesio iraunkorrean dihardu, atzerrian batik bat,
|
baina
baita gure herrian ere. Zoritxarrez gai honek espazio gutxiago okupatzen du komunikabideetan, burtsa, inflazioa, euroa eta ohizko aldagai makroekonomikoek baino.
|
|
|
Aukera honek, ordea, telebista digitalaren ezartze eta hedatze zabala eskatzen du eta ez da oraindik bideragarria. Edozein modutan, hau izango da, seguruenik, hemendik urte batzuetara ikus entzunezko komunikazioan igarriko dugun aldaketa nagusia, Internet, benetan, ia etxe guztietara eramango duena,
|
baina
baita haren eraldaketa ere ekarriko duena: arindua eta komertzialagoa.
|
|
|
Ikerlariak zuhaitzaren adina asmatuko du, edo zuhaitz hori bizi izan denean zein klima egiten zuen jakingo du, besteak beste. Ikerlariek oraindik zutik dauden zuhaitzen eraztunak neurtzen dituzte (enborrean zulo bat eginda),
|
baina
baita hil zirenak ere. Esate baterako, baserri bateko egurrezko habea erabil daiteke eraikinaren data jakiteko.
|
|
|
Agiria aniztasunaren defentsan egin da, giza eta bizitza eskubidearen urraketa pairatzen duenarekiko elkartasunean. Orduan, ETAren biolentzia agertzen da,
|
baina
baita torturaren salaketa edo eskubide guztien aldeko jarrera indartzea ere. Bere burua agirian kokatzen ez duenak bere arazoak ditu.
|
|
|
Arrisku egoeratan ezagutzen dituzun lagunak bizitza osorako lagunak izaten dira, eta kamaradak badira, gehiago. Militantzia politikoak askotan etsai gogorrak sortzen ditu
|
baina
baita lagun minak ere.
|
|
|
Bietan lana egiteak, askotan eskizofrenia sortzen dit,
|
baina
baita esperientzia interesgarriak izateko aukera. Alde horretatik ikusita, pribilegiatua naiz.
|
|
|
Eta ez hori bakarrik, baita horren arabera publizitatea diseinatzea. Bigarren baldintzak sormena eskatzen du,
|
baina
baita ikusgarritasuna. Publizitateak atentzioa deitzeko erabiltzen dituen bi arma nagusiak".
|
|
|
Herritarren kezkak,
|
baina
baita nahiak, eskakizunak bizi, entzun eta irtenbideak atzematen saiatuko diren ordezkariak gara (gu geu ere herritar garelako).
|
|
|
I.M. DE LUNA. Ados, baliabideak behar dira,
|
baina
baita lehentasunak ezartzea ere: utz ditzagun dauden egoerak dauden moduan eta gutxienez jar dezagun aldaketarako ahalegina hastear direnekin.
|
|
|
Errezetei begira ez noa ezer asmatzera, eta ildo nagusiak jasoak daude Euskara Biziberritzeko Planean. Oinarrian, oso inportantea da hiztunak irabazten jarraitzea, eta hiztunak nagusiki eskolatik datoz,
|
baina
baita famili transmisiotik eta azken eragile hau gero eta garrantzitsuagoa izango da. Azken eremu hau indartu eta babestea oso garrantzitsua da.
|
|
|
Baina liberalismoak errazki gainditu ditu aztarna hauek, eta sistema politikoaren egonkortasunari esker, iraganera betikotz ahanztera bidaliko ditu, luze gabe. Errepublika ohiekiko harreman odoltsua Txetxeniako gerla amaigabean gauzatzen da,
|
baina
baita nazioarteko beste indarrekiko botere eta ekonomiaren borrokan ere. Europaren erasoa Berlineko harresiak zaintzen zituen lehengo herrialdeetan emango da.
|
|
|
Gerraren hasieran milioi bat inguruko biztanlegoa zuen errepublika honek hil kopuru beldurgarri horretaz gain, biztanleen erdia ihesi joaten ikusi du. Asko inguruko errepubliketara, Ingushetiara batik bat,
|
baina
baita Dagestan, Georgia eta Errusia bertara ere. Eta beste askok, Txetxenia barruan lekuz aldatu behar dute, beren etxe, lan eta gainerako guztiak galduta.
|
|
|
Iritsi gara erakusketako azken piezara; «Botiloa» da, errebotean botea emateko erabiltzen den pieza. Artelana da,
|
baina
baita jokoan benetan erabil daitekeena ere. Antonek behintzat Zubietako errebote plazan probatu du.
|
|
|
Zalaparta handia sortzen ari da manifestazio eskubidearen inguruan, nagusiki Baltasar Garzon epailearen auto ospetsuengatik,
|
baina
baita ere Nafarroa eta EAEko agintaritzetatik sortzen ari diren debekuengatik. EAk bizi dugun egoera nahasiarekiko zuen ikuspuntua kalean eskaini zuen Gernikan eta horrek alderdi eta komunikabide estatalisten kritika zorrotza ekarri dio.
|
|
|
Bai,
|
baina
baita Zinemaldiak kultura zabaltzeko duen asmo argi baten barne. Izan ere, glamourra edota industriari zerbitzua emateaz gain kultura igorle garrantzitsua ere bada Zinemaldia.
|
|
|
Orduan, denetarik izaten zen: hantxe agertzen zen Sara Montiel,
|
baina
baita Anthony Mann bere senarra ere. Ziur aski, ederki gozatuko nuen 60ko esperimentuekin;" nouvelle vague" mugimendukoekin, adibidez:
|
|
|
Hasiera gisa, Kortajarena' tar Andoniren" Gaztaro negargarria" dator, non Gerrara joan beharrean aurkitu zen 21 urteko gudari bati gertatutakoa agertzen zaigun. Beste asko bezala, bere borondatez bihurtu zen gazte hura gudari, garbi zeukalako nork zuen arrazoia,
|
baina
baita ere" bera ez bazan aurreratzen derrigorrean eramango" zutelako. Eta Gerra anker hartatik eta hura galdu ondorengo urteetan jasandakoetatik bizirik ateratzea lortu bazuen ere, bereak eta bi pasa ondoren izan zen.
|
|
|
Lan" delikatua, ezatsegina eta erantzukizun handikoa" Olaziregiren esanetan.
|
Baina
baita" gustagarria eta aberasgarria" ere zenbaitetan, Garziaren iritzian. Kostako zaizue, halere, bi aditu hauek lehiaketa berean urte askoan jarraian epaile ikustea.
|
|
|
Izan ere, berak mimo handiz zaintzen zituen bere lanetan pertsonaia femeninoak, baina haietan azkenean emakumearen alde mitikoa agertzen zuen: amatasunaren irudia,
|
baina
baita ere Antigona, Medea eta horiekin bere seme alabak hiltzen dituen ama ere. Eta nik antzezlan honetan agertu nahi izan dudana hau baino ez da:
|
|
|
Euskal Herriko ekipamenduko ondasunen sektorea, inork azken orduan erremediatzen ez badu, likidazioan dago. Horrek ondorio soziala ekarriko du, ez bakarrik enpresa afektatuetan,
|
baina
baita enpresa laguntzaileetan ere, enpresa handi enplegu ekarleetatik bizi baitira. Horrela, Euskal Herriko ekipamenduko ondasunen sektorea, funtsean, Bizkaian kokatutako bi enpresa handitan dago oinarritua:
|
|
2003
|
|
|
Bilboren dinamismo eraberrituak deituta, jatorri ugarietako etorkinak bildu dira Bilbo Zaharrean: nagusiki arabiarrak eta beltz afrikarrak,
|
baina
baita ijituak, txinarrak eta abar. Bestetik, prostituzioaren jardun leku izan zen" Gorteak" kalea (izen paradoxikoa benetan) aldatzen ari da.
|
|
|
Gorostiaga mendia Legazpin gehienek Korosti esaten diote, edo Gurutzea ez da mendi polit horietakoa. Baditu harizti eta pagadiak,
|
baina
baita pinu sail galantak ere, eta tontorrean antena erraldoi bat. Bere jakineko pista ere badu, tontorreraino.
|
|
|
Prozesioetan, adibidez, normaltzat jo daitekeen harreman erlijiosoa eman zitekeen bezala, harreman politikoa ere ematen zen batzuetan. Eta batzokietara, edota Hego Ameriketako Euskal Etxeetara zihoan jendeak, kultur harremanak izatea nahiko zuen,
|
baina
baita harreman politikoak ere. " Guneak, helburu zehatz bat izan dezake, baina gero, horren inguruan, beste mota bateko harremanak sortu ohi dira beti.
|
|
|
Badira bi aste" Euskaldunon Egunkaria" ko zuzendari den Martxelo Otamendi Soto de Realetik atera zela. Animikoki ondo dagoela esan digu,
|
baina
baita oso haserre eta bere onetik aterata ere. Izan ere," Euskaldunon Egunkaria" ren itxierak, bertako langileez gain, jende ugari kaltetu du:
|
|
|
honek ez du irtenbiderik Euskal Herriaren ikuspegitik kanpo, eta horretarako Euskal Herriaren izaera onartu behar da. Beste adibide bat, kultura unibertsala da,
|
baina
baita lokala ere, eta gure kulturak dituen arazoei aurre egiteko autodeterminazioa behar dugu. Berdin ekologiarekin, ekonomia, irakaskuntza... guztiek dute autodeterminazioaren beharra.
|
|
|
Lanak izendatzeko garaian, berriz, lan errepikakorra, laneko ziklo laburrak, zatituak edo zentzu gabeak, gaitasunak ez baliatzea eta segurtasun falta handia. Lanaren bolumenaz edo lantokiaz, arazo da lan gutxiegi izatea,
|
baina
baita sobera ere; eta arazo dira, halaber, lanaren erritmoaren gaineko kontrola eta denborari buruzko presio larriak. Azkenik, laneko ordutegiari dagokionez, estres iturri omen dira hauek guztiak:
|
|
|
Arrazoiak eta argudioak era batekoak edo bestelakoak izan, argi ibili lukete alderdi eta politikariek herritarren ilusioarekin jolasean aritzeko. Herritar abertzaleen artean bederen, gero eta gehiago zabaltzen ari da Madrilen jarduera erasokorraren aurkako jarrera;
|
baina
baita honen aurrean erantzun bateratu, arrazional eta eraginkorra gauzatzeko gai ez den mugimendu abertzale eta aurrerakoiaren ezintasuna.
|
|
|
Beraz erabilera areagotzen ahalegindu genuke, baina ez da zeregin erraza hiztunaren kontzientzia tartean dagoelako. Gobernutik lagun daiteke horretan,
|
baina
baita kalte izugarria egin ere, Nafarroan ikusi izan dugun bezala. Dena den, EAEn ere eta ez nioke inori presa sartu nahi edota inor kritikatu nahi honekin, nire ustez heldu da gogoeta egiten hasteko unea, erabakitzeko iritsi den ala ez zenbait gauza aldatzeko ordua.
|
|
|
Oteiza eskultore handiak utzi gaitu,
|
baina
baita poetak, polemistak, pentsalariak, errebeldeak... ere. Jenio biziko jenioa joan da.
|
|
|
Bat bateko haserrealdi gogorrak ohikoak zituen,
|
baina
baita umore zorrotza ere. «Jorgerekin algaratik negarrera eta negarretik algarara pasatzen zinen, beti ezustean», esan digu Morrasek.
|
|
|
Garai oso berezia izan zen taldearentzat: " Euskal Herrian itxaropena handia zegoen,
|
baina
baita gudu asko ere. Gure lehen kantaldietako batean bertako polizia hurbiletik ezagutu genuen, emanaldi batzuk debekatu egiten ziren eta zentsura ere handia zen", diosku Ducauk.
|
|
|
1968an buletinak orratza zazpi gutxira aurreratu zuen. Horretan erabakiorra izan zen Txina eta Frantziak beren arma nuklearrak garatzea,
|
baina
baita India eta Pakistanen arteko gerra (1965), Israel eta arabiarren artekoa (1967), Europan errusiarrek Txekoslovakia inbadituta bizi zen tentsioa, AEB Vietnam eta inguruetan gerra betean sartzea, eta abar. Baina hori bezain garrantzizkoa izan zen Rabinowitch zuzendariaren etsipena, AEBek arma lasterketa geldiarazteko lidergoa bere gain hartu nahi ez zutela ikusita.
|
|
|
Gizarteak bere haserrea agertu zuen itxieraren aurrean.
|
Baina
baita euskaraz irakurtzeko nahi bat dagoela ere. Euskarazko produktuek dituzten mugaz hitz egiten da beti.
|
|
|
Oraingo honetan uharte Tangerinoetarantz abiatu dira, baina ekaitzek zigortutako artxipielago horretara iritsi aurretik, piratekin egingo dute topo. Eta jakina, piratek badakite alaiak izaten,
|
baina
baita krudelak ere etsaiarekin aurrez aurre aurkitzen direnean...
|
|
|
Alor psikologikoari dagokionez, norbanakoa osasuntsu dago ondo sentitzen denean. Osasuna gaixotasun eza da,
|
baina
baita etorkizuneko gaixotasunen prebentzioa ere. Bestalde, badira makina bat patologia ariketa fisikoaren bidez gainditu daitezkeenak.
|
|
|
Agirre, Leizaola, Irujo, Ajuriagerra...
|
Baina
baita aginterik ukitu ez zuten Lezo Urreztieta bezalako militanteen istorioak ere.
|
|
|
Iñaki Egaña historialari eta idazleak plazaratu duen" 1936 Aquella soledad" nobelan ikerketa lanak bazterrean uztera behartzen dizkion hainbat gai ukitu ditu, sentimenduen munduan murgilduz. Gerraren zurrunbilo krudelean harrapaturik dauden pertsonak dira bere idazlanean agertzen dituenak, milizianoak gehienak,
|
baina
baita beste aldera lerratutakoak ere: jende gazte xumea, etorkizunetik zerbait espero eta nola edo hala bizirik iraun nahi duena, gerrak berarekin dakarren ankerkeriatik ihes eginez.
|
|
|
Miseriatik nola edo hala atera nahi duten herrialdeetan errepide nagusiak bihurtu dira aberastasun iturri.
|
Baina
baita txirotasunaren eta deserrotze sozialaren ispilu gogorrenak ere; horietan, bi sos nondik eskuratuko bila dabiltzan emakumeak ugari eta erraz dauzkate eskura garraiolariek. Hauen ordezkari Ahmed Omar-ek aitortu dio kazetariari:
|
|
|
Eta, fikzioaren arloan literatura jasoaren eta kontsumoko eleberrien irakurketa tartekatu ohi dudan bezala, kritikari dagokionean atsegin dut W. H. Auden edo A. Lertxundiren literatur saiakerak irakurtzea,
|
baina
baita egunkarietako gehigarrietako kritikak ere; gainera, geroz eta liburu gehiago argitara ematen diren garaiotan, ezinbestekoa iruditzen zait" oinezko" kritika horren," kritika publikoaren" funtzioa.
|
|
|
Era batera ala bestera, agerikoa dena erasotua den munduaren ahultasunarena da. Euskaltzaletasuna eta euskal kultura ahulak dira,
|
baina
baita egun EAE ordezkatzen duten instituzioak ere, seguruenik instituzio horietako kudeatzaile nagusienek pentsatzen dutena edo irudikatzen dutena baino ahulago. Industria eta etxegintzan indartsua izatea erdipurdikoa bilakatzen da norberaren nortasun eta oinarrizko eskubideak defendatzeko aukerarik ez dagoenean.
|
|
|
Han eta hemen sartzen ditut kantu zaharren gauzatxoak, nire dibertimendurako bereziki.
|
Baina
baita ere hor badagoelako zerbait nik miresten dudana. Egile ezezagunaren ekarpena, hain zuzen.
|
|
|
Beharbada, bertsoen moldeak edo kopla zaharrak, edo errima bezalako arazo formalak esperimentazioaren antipodetan egongo dira.
|
Baina
baita ere horrek hurbiltzen zaitu entzulearengana. Kantu zaharra horretaz baliatzen da inongo lotsarik gabe eta gehiago esango dut, horretaz nolabaiteko arte txiki bat egiten du.
|
|
|
Izenak bada, badu izana.
|
Baina
baita nahasmenerako motiboa ere. Izan ere, UK erroa duten hiru argitalpen daude:
|
|
|
Normala denez, bakoitzak bere lehen hizkuntzaren edo hizkuntzen eragina izaten du, ingelesez egitean. Horren aurrean, edozein nahaste txartzat ematen duten puristak daude,
|
baina
baita bestelako jarrera praktikoagoa dutenak ere.
|
|
|
Sufrimenduaren mapa (osatugabea) liburua, Euskal Herrian 1968tik aurrera indarkeriak, giza eskubideen bortxaketek, eta askatasunaren aurkako erasoek sortutako oinazea oinarri duen datu bilketa irekia da, eta euskal gatazkaren eraginez mina sentitutako guzti guztiak hartu nahi izan ditu kontuan, zeharo alboratuz pairatzaileak gatazka horren zein aldetara lerratutakoak diren. Euskaraz eta gaztelaniaz eskaintzen da bere mamia euskarazko bertsioa Xabier Aranburu" Artzai" ri zor zaio, baina edozein dela ere Sufrimenduaren mapa (osatugabeak) dioenaz jabetzeko hautatzen den hizkuntza, eta edonor irakurlea, ziur egon daiteke berak maite dituenen sufrikarioa ikusiko duela bertan islatua…
|
baina
baita bere arerioena ere!
|
|
|
Izendapen berriak propio kolore kategoriarako zuzenduta daudelako »dela morea, edo grisa, edo arrosa, edo berdea bera ere». " Zaharrek ordea, »gorriak, urdinak, zuriak eta beltzak nagusiki;
|
baina
baita nabar, arre edo gisa horretako adiera zaharrek ere», besteak beste, kolorea ere adierazten dute".
|
|
|
Higienismoarentzat, gaixotasunaren kausak gorputzari emandako tratu txarrak dira. Bai norberak gorputzari emandako tratu txarra,
|
baina
baita gizartearen antolamenduak eragindakoa ere (kutsadurak, bizi baldintza ezegokiak, presioak...). Oinazea positiboa ere bada neurri batean, adierazten digulako gure bizi estiloan zerbait gaizki egiten ari garela.
|
|
|
|
Baina
baita ere garrantzitsua da ez begiak ixtea beste aukeraren aurrean: duzunak ez duela konponbiderik eta agian heriotza laster etorriko dela.
|
|
|
Zerbait bada. Garai txarrak dira kazetarientzat,
|
baina
baita monarkikoentzat ere.
|
|
2004
|
|
|
Beste zerbait gehiago ere badago, gure azterketa horiek atzematen ahal ez duten beste zerbait. Euskaraz, noski,
|
baina
baita erdera guztietan ere, berdin. Minbizi batek jota dago literatura, eta guk, petrikilo gizajook, aspirinaz, kataplasmaz, limoi uraz eta sendabelarrez sendatu nahi dugu.
|
|
|
hor eraiki nahi dute lehenengo EPR zentrala. Bidean, antinuklearrek borrokatzen dituzten zentral eta lantoki nuklearren ondotik pasako da karabana,
|
baina
baita energia berriztagarrien aitzindari eta eredu diren esperientzia eta enpresen ondotik ere.
|
|
|
Gobernuak daraman politika" sozialaren" zigorra, alegia.
|
Baina
baita ere azken sei urte hauetan sozialistek Akitanian eraman duten politikaren onarpena eta ezagupena: Iparraldeari dagokionez, mendiko laborantzari buruzko erabakiak, hala nola Euskal Herriko berezko konbenioa.
|
|
|
Bestalde, Japoniako argitaletxe batek aginduta, japonieraz metodo bat idatzi behar dut, hangoek euskara ikasteko. Ahozkoari garrantzia emango diot,
|
baina
baita gramatikari ere. Gramatika oso garrantzitsua da.
|
|
|
Euskaltzaletasunak,
|
baina
baita bertako euskaltzaletasunak ere. Lan gai hartu ditudan Nafarroako ibarrak XX. mendean euskara galdu zuten ibarrak dira, oro har esanda; salbuespen bakarra Esteribar inguruan dago, han oraindik entzun baitaiteke hegoaldeko goi nafarrera, baina gainerakoetan ez.
|
|
|
" Herritar eta talde interesatu guztiei bermatuko diegu informazioa eskuratzeko bidea, eta erabakiak hartzeko prozesu lokaletan parte hartu ahal izan dezaten zainduko dugu. Eginahalak egingo ditugu garapen iraunkorraren arloko hezkuntza eta prestakuntza izan dezaten, ez bakarrik publikoak oro har,
|
baina
baita ordezkari hautetsiek eta administrazio lokaletako pertsonalak ere".
|
|
|
Ateneumin taidemuseo a, Arte Ederretakoa, zen bata. Finlandiako mitoak azaltzen zituzten margoak zituen,
|
baina
baita Van Gogh arraro bat. Oso gomendagarria den Kiasma, Arte Garaikidearen Museoa (Nykytaiteen Museo) bestea.
|
|
|
Zergatik ez nuen segitu? Hasteko, saioak ez zuelako molderik hautsi,
|
baina
baita independentziazko eremuak zabaltzen saiatu nintzelako ere. Hara, zaila zen gero!
|
|
|
Bizkaian eta Gipuzkoan, berriz, egoera zertxobait hobea izanagatik ere, gaztelaniazko eskola zen nagusi. Batez ere hiri handietan,
|
baina
baita herri txikiagoetan ere. " Ez dugu ahaztu behar guraso gehienek nahiago zutela euren seme alabek erdaraz ikastea, hura baitzen ospea zeukan hizkuntza", ohartarazi du Davilak.
|
|
|
Literatura tentsioa da. Anbizio estetiko eta formala duen zeregina, baiki,
|
baina
baita bizitza errealarekin haragizko lotura duen zeregina, aldi berean. Finean, literatura zeregin nahiko inpurua eta bastardoa da, eta nahasketa horretatik datorkio interesa.
|
|
|
Eta hori horrela, ordua iritsi da eragile bakoitzak bere lekua eta jarrera definitu dezan, presarik gabe
|
baina
baita gelditu gabe, seriotasunez eta ardura politikoz. Behin berriro ere, gakoa euskaldunon eskutan dago, inondik ere Madrilen edota Parisen.
|
|
|
Utopiak bere balorea du,
|
baina
baita bere desbalorea ere. Utopiaren izenean zenbat jende eraman zuen aurretik Stalinek?
|
|
|
Gero eta usuagoa den obesitatea »10 urteotan gaitz horren eragina %9, 1etik %13, 7ra igo da»" ezer ez egite" horrek azaltzen du neurri batean,
|
baina
baita elikadura desegokiak ere. Helduen artean, ia 2,3 milioik ez du frutarik jaten, 1,2 milioi dira, berriz, beren dietan berdurarik sartzen ez dutenak.
|
|
|
Oso maiz joan ohi naiz eskolaz eskola txotxongilo lanak aurkeztera eta orain dela bizpahiru urte arte hemengo haurrek osatzen zuten ikusleria, gure artean etorkinik ez zegoelako, baina gaur egun ezberdina da. Herrialde askotatik datoz honantz umeak bere gurasoekin batera,
|
baina
baita adoptaturik ere. Nork ez du ezagutzen Txinara edo ez dakit nora haur baten bila joan den bikoteren bat?
|
|
|
Biak, uste dut, beharrezkoak dira. Beharrezkoa da Espainian nazio bat baino gehiago daudela onartzea »gero hortik ondorioak ateratzeko,
|
baina
baita gertakari horren garrantzia erlatibizatzeko ere»; eta premiazkoa da espainiar nazionalismoaz mintzatzea »eta, beharbada, horretarako ikuspuntu pribilegiatua dugu euskaldunok, oraindik orain plazaratu izan den liburu batek erakusten duenez». Dena dela, baliteke balizko erreforma hori gauzatzea, ez baita gauza batere ziurrik.
|
|
|
kultura politikei buruzko nazioarteko biltzarra, literatura aldizkari baterako bideragarritasun azterketa eta euskarazko lanak itzultzeko diru laguntzak aztertzea. Ilusioa piztu du Planak,
|
baina
baita polemika ere. Planaren aplikazioak ere biak ekarriko ditu.
|
|
|
Juan Carlos Muñozek eginiko koloretako argazki ikusgarri bezain ederrekin dago osatua Fauna salvaje de los Pirineos, mendilerro horietan zehar oraindik bizirik dirauten pizti basatien portaera agertzen duen formatu handiko liburua. Bertan ikus daitezke hartzak, ugatzak, sugegorriak edo dortokak bezalako animalia asko bizitzea egokitzen zaien une erabakior ugaritan »gosea ase ahal izateko egiten duten ehizean, esate baterako; edo etsairen bati aurre egiteko momentu larrian»,
|
baina
baita ondo patxadan daudenean ere. Lau ataletan banatuta dauka liburuak bere mamia.
|
|
|
Mugimenduei ari zaie abisua ematen Arundhati Roy.
|
Baina
baita espektakulu komunikazioari hain lotuta bizi garen kazetarioi, eta ikusle irakurleoi ere.
|
|
|
ELA eta LAB dira euskal esparru sindikaleko bi indar nagusiak, eta azken urteetan abertzaleen arteko elkarlanaren ikur nagusi bilakatu badira ere, beren tentsio uneak ere igarotzen dituzte, batez ere eremu sindikalean bizi duten lehiagatik. Nazio eraikuntza eta gatazkaren irtenbidea dela eta, elkarlan maila batera iritsi dira,
|
baina
baita zapai batera ere. Elorrietaren sindikatuaren ustez, burujabetzaren bidean heldu da arre edo so egiteko unea, eta prozesu zibil soberanista bultzatzekotan, ENAM osoak sinetsi luke abertzaleek egun duten indarrean eta ETAk jarduera armatua baztertu luke.
|
|
|
Garatze eta sendotze prozesu guztiak gora beheratsuak izaten baitira eta oso gutxitan linealak. Guzti horrek aberastasuna, heldutasuna dakartza,
|
baina
baita zailtasunak ere. Hori dena, oso garbi ikusi zen Florentzia eta Parisen, Europako lehenengo eta bigarrengo gizarte foroetan.
|
|
|
Europako hirugarren foroa, Londresen egin berri da. Neoliberalismo gogorraren »Thatcher ek eskola egin zuen» eta inperialismoaren sorlekua »atzoko nagusiak eta oraingo morroi leialenak»
|
baina
baita gatazka sozialen eta gerraren aurkako mobilizazio indartsuen hiria. Bi aurpegi horiek oso nabarmen azaldu dira Foroak iraun duen bitartean.
|
|
|
Zenbat zer, zenbat helburu... kakaztu ditugu NOLArekin dibortzio eta abandonu traumatiko eta barkaezinak praktikatuz ia hasiera hasieratik? Egia da hanka sartzerako eskubidearekin bat egiten dudala goitik behera,
|
baina
baita, pertsonen erreparazio eta zaharberritzeko beharrizan eta eskubidearekin ere. Hanka sartzea eta errepikatzea hobetze ariketak dira, bedeinkatuak, trebetasunak hartzeko itzelezko aukerak, pedagogiarik zahar eta interesanteenetakoak.
|
|
|
Demokrazia parte hartzaileak herritarrek erabaki horietan esku hartu ahal izatea proposatzen du, hain zuzen. Egia da hainbat eskakizun geldiarazteko erabil daitekeela,
|
baina
baita ere egoerari oldartzeko".
|