|
2008
|
|
|
Lehen testu horretan gero bere lanean hain garrantzitsuak izango ziren zenbait gai jorratu zituen. Izan ere, renacimiento vasco edo euskal pizkundea zeritzonaren beharra
|
azaltzen
zuen. Renacimiento vasco horren esanahia, hala ere, ez da 60ko hamarkadan Oteizaren testuetan zuenaren berdina, bere funtsa ez baita euskal kulturaren jarrera, adierazpide eta mito zaharkituak artearen bidez irudikatzea edo azaltzea.
|
|
|
Izan ere, renacimiento vasco edo euskal pizkundea zeritzonaren beharra azaltzen zuen. Renacimiento vasco horren esanahia, hala ere, ez da 60ko hamarkadan Oteizaren testuetan zuenaren berdina, bere funtsa ez baita euskal kulturaren jarrera, adierazpide eta mito zaharkituak artearen bidez irudikatzea edo
|
azaltzea
. Oteizaren aburuz, testu horretan azaltzen zuen modura, hori erromantizismoan erortzea izango litzateke.
|
|
|
Renacimiento vasco horren esanahia, hala ere, ez da 60ko hamarkadan Oteizaren testuetan zuenaren berdina, bere funtsa ez baita euskal kulturaren jarrera, adierazpide eta mito zaharkituak artearen bidez irudikatzea edo azaltzea. Oteizaren aburuz, testu horretan
|
azaltzen
zuen modura, hori erromantizismoan erortzea izango litzateke. Arteak mito horiei espresio eta forma gaurkotua eman behar zien, eta horrek esan nahi zuen artearen emaitzak beti etorkizunerantz zuzenduta zeudela, beti berrikuntza proposatu zutela:
|
|
|
Esaldi horretan dagoeneko Quousque tandem?! liburuan funtsezkoak diren ideiak
|
azaltzen
dira: artearen eta mitoen artean erlazio zuzena ezartzen zuen, eta horrekin lotuta dago 1959an eskulturaren praktika alde batera uzteko arrazoiaren sustraia.
|
|
|
artikulua. Testu horretan ere, Oteizaren helburua zen
|
azaltzea
nondik nora garatu behar zuen eskulturak. Horretarako, ordu arteko bere lau lan eta beraien inplikazio kontzeptualak aztertzen zituen16 Testu horretan bere lanaren eta ideien inguruko hausnarketa bat eginez, hurrengo eskulturetan hain garrantzitsua izango zen beste ondorio batera iritsi zen, zeina oraintxe aipatu dugun ezabaketarekin estuki loturik zegoen:
|
|
|
Oteizaren lanak horien ondorengo izan luke. Liburuaren amaieran garai horretan hainbeste interesatzen zitzaion arte berriaren izaeraz galdegiten zuen berriro, 1947ko testuetan
|
azaldutako
ideiak ostera ere mahai gainean ipiniz.
|
|
|
hutsunearen bitartez zetorrela uste bazuen, 1951tik aurrera, espazioaren eta estrukturaren arteko erlazioaz arduratzen hasi zen, erlazio hori baitzen Oteizaren gogoetetan artelan abstraktuaren oinarri. Idatzi horien izenburuek Oteizaren interesak edo bere hizkuntza plastikoaren beharrak nondik nora zihoazen garbi
|
azaltzen
zuten: –La investigación abstracta en la escultura actual?, Madrileko Revista Nacional de Arquitectura delakoan 1951n argitaratutako artikulua;. Renovación de la estructura en el arte actual?, 1952ko urtarrilean Revista de Lecarotz izenekoan argitaratua;. V centenario de Leonardo de Vinci?, 1952ko maiatzean Revista de Lecarotz aldizkarian argitaratua;. Escultura dinámica?, 1952an Santanderko Udako Nazioarteko Unibertsitateko kurtsoetan eskainitako hitzaldia.
|
|
|
Eztabaida horien helburuetako bat zen argitzea ea arte abstraktua gai erlijiosoak irudikatzeko erabiltzea zilegi ote zen ala ez (Autore Anitz, 1956). Eztabaida eliza katolikoaren barruan ez ezik, hainbat artisten artean ere ari zen jazotzen, eta Oteizaren testuetan oso garbi
|
azaltzen
da, hasieratik artearen eta erlijioaren artean ezarri zituen parekotasunen ondorioz. Nietzscheren. Jainkoa hil da?
|
|
|
Eskultura horiek. Proposito experimental 56? izeneko testuarekin batera bidali zituen Brasilera, zeinak bere asmo eta helburuak
|
azaltzen
zituen.
|
|
|
Testua erabat programatikoa zen, aurkeztutako eskulturak eta haiekin burutu nahi zuen asmoa
|
azaltzeko
idatzirik zegoena. Bertan Kandinsky, Mondrian eta Malevich en lanak aztertzen zituen, eta Oteizak azken horren jarraitzaile modura aurkezten zuen bere burua.
|
|
|
Hastapeneko testuetan artearen eginbehar erlijiosoa mitoarekin erlazionatzen bazen ere, orain arte abstraktua eta arte kristaua huts horretan batzen ziren, Quousque tandem?! en Estetika ezkorra deitu zuenaren bitartez. Estetika horrek mistikoetatik eta teologia ezkorretik jasotzen zuen eragin zuzena eta, bereziki, Quousque tandem?! en
|
azaltzen
zuen bezala, Gurutzeko Joan Deunaren lanetatik20 Horregatik, huts horretan arte hizkuntzak eta behar espiritual eta erlijiosoek aldi berean soluzio berbera, bakarra aurkitzen zuten, Huts horren sinboloaren bidez artea eta erlijioa uztartuz. Espazio huts horretan Oteizaren eskuak hutsik geratzen ziren, lanean jarraitzeko materialik gabe, baina aldi berean, estetika ezkorra deitzen zuenaren bitartez, 1952 urtean Interpretacion estetica de la estatuaria megalitica americana liburuan, lehen ikusi dugun beharrari erantzuna eman zion:
|
|
|
1961eko lehiaketan garaile suertatu arren, Quousque tandem?! liburuan
|
azaltzen
duen modura ezin izan zuten proiektua burutu (Oteiza, 2007a: 516).
|
|
|
Hau guztia
|
azalduta
, berriro 1963ra iristen gara, Quousque tandem?! liburura.
|
|
|
Testu horretan dago, nire ustez, liburuaren muina. Bertan Ley de los Cambios en el Arte eta Estetika ezkorra ideia garrantzitsu eta aberatsak
|
azaltzen
ditu, eta artelan bat zer den definitzen du. Eta gure ustez garrantzitsuagoa dena, ideia horiek eskulturak egiten zituen bitartean bere buruan nola sortzen joan ziren azaltzen digu.
|
|
|
Bertan Ley de los Cambios en el Arte eta Estetika ezkorra ideia garrantzitsu eta aberatsak azaltzen ditu, eta artelan bat zer den definitzen du. Eta gure ustez garrantzitsuagoa dena, ideia horiek eskulturak egiten zituen bitartean bere buruan nola sortzen joan ziren
|
azaltzen
digu.
|
|
|
433). Quousque tandem?! ekin artea zer den
|
azaltzen
digu Oteizak. Baina noski, hori jakiteko lehenik artista izan behar da, eta artearen hizkuntza plastikoa nola garatzen eta amaitzen den ulertu behar da.
|
|
|
Baina noski, hori jakiteko lehenik artista izan behar da, eta artearen hizkuntza plastikoa nola garatzen eta amaitzen den ulertu behar da. Hau gertatzen denean, artea zer den
|
azaltzen
has daiteke, edo dioen bezala, Quousque tandem?! idazten has daiteke.
|
|
|
liburuak gaurko irakurlearentzat? Gure ustez, ekarpena Oteizaren autobiografia estetiko gisa ulertu litzateke25, bere esperientzia ulertzeko eta
|
azaltzeko
saiakera bat. Horri ezartzen dion gehigarria, euskal kulturaren zenbait adierazpide folklorikoren interpretazio mitikoa, ordura arteko Oteizaren esparru estetikotik kanpo geratzen da.
|
|
|
liburu eskultura bat baita. Beste era batean
|
azaltzearren
, eskuetan hartu eta irakur daitekeen kollage handi bat dela esan genezake, berak egiten zituen kollage eskultura horietako bat bezalakoxea1.
|
|
|
Oteizaren esperimentazio prozesuaren zein lekutan kokatzen den zehaztu litzateke, galdetu genuke Oteizaren ibilbideko zein momenturi erantzuten dion Quousque tandem?! liburuan
|
azaldutakoak
, eta are garrantzitsuagoa dena, ea Quousque tandem?! bere ibilbide eskultoriko osoaren ondorio logikoa kontsidera daitekeen.
|
|
|
Beren hizkuntza plastikoa garatzen joan ziren heinean, aldiz, mundu mitiko hau alderatu eta artelan abstraktuak egiten hasi ziren. Uste zuten arte abstraktua egia sakonak
|
azaltzeko
baliabidea zela, errealitatetik abiatu eta erredukzio prozesu baten amaieran jaiotzen zen egia espiritual eta sakratua azalarazi eta aurkezteko modurik egokiena (Golding, 2003).
|
|
|
Gertakari hori Oteizak. Propósito Experimental 56? deitu zuen ikerkuntza prozesuaren emaitza logikoa izan zen, baina are gehiago, bere lehen eskultura eta testuetan, 1930eko hamarkadaren inguruan
|
azaldutako
zenbait ideiarekin ere erlazionatu daiteke. Oteizak hasiera hasieratik arteari eskatzen zizkion ezaugarri bereziak zirela eta, logikoa izan zitekeen, emaitza konkretu batzuk lortu ondoren, eskultura egiteari uko egitea.
|
|
|
Oteizak hasiera hasieratik arteari eskatzen zizkion ezaugarri bereziak zirela eta, logikoa izan zitekeen, emaitza konkretu batzuk lortu ondoren, eskultura egiteari uko egitea. Eta gertakari hori ulertzea eta besteei
|
azaltzea
da Quousque tandem?! liburuaren helburu nagusietariko bat eta hor datza gure ustez bere muina, nahiz eta helburu hori bestelako ideiez estalita egon, gehienak euskal kulturaren aspektu batzuen interpretazio mitikotik datozenak.
|
|
|
Ideia horiek izan dira gehienetan Quousque tandem?! obraz hitz egitean pisu gehiena izan dutenak, berauek
|
azaltzen
saiatu garen bezala.
|
|
|
Hari horri jarraituz, argi geratzen da Oteizarentzat artearen aspektu formalek inplikazio espiritualak ere badituztela. Oteizarentzat, arte abstraktuak zentzu erlijiosoa du, eta hori
|
azaltzen
saiatzen da une oro, batzuetan argitasun osoz, besteetan modu nahasi eta ilunean.
|
|
|
Aipatutako epea aurrera zihoala inguruabar berri bat agertu zen orain arte
|
azaldutako
panorama horretan. Uruguaiko zenbait biztanle, auzitegietan aurkeztutako lan eta erresidentzia baimenengatiko demandetan, lehenengoz, Estatuaren ondarezko erantzukizuna eskatzen hasiko ziren, beraien baimenak Gobernuak ukatu ondoren auzitegietan aldeko sententziak lortuz gero, kalte ordainak jaso nahian7 Ikuspegi praktiko batetik aztertuta, hori gatazkaren behin betiko ebazpenaren aldeko presio elementu berri gisa eratuko da.
|
|
|
Horrek termino konkretu horretatik eratorritako interpretazioari aurre egiteko aukera emango balio ere, eta, aldi berean, tratu berdintasunaren erreferentziarekin bete, 4/ 2000 Lege Organikoaren 32 artikuluak bestelako puntu batera garamatza, zeren bertan erresidentzia iraunkorra honako modu honetan definitzen baita: «La situación que autoriza a residir en España indefinidamente y trabajar en igualdad de condiciones que los españoles»13 Ikuspuntu horretatik, bertan
|
azaldutakoa
1992ko Tratatu Orokorrean jasotakoa dela ondorioztatuz, administrazioak eta zenbait auzitegik egindako interpretazioak ez luke horrekin bat egingo eta, ondorioz, Uruguaiko herritarrei erreserbatutako estatusa jarduera hauen egikaritzan espainiar herritarrekiko berdintasun mailan erraztasunak emateari erreferentzia egiten zaionean hau dela eta ez beste bat.
|
|
|
Auzitegi Gorenak bere sententzian ez dio inolako aipamenik egiten aplikagarria den zuzenbideari. Bere lana tratatu ezberdinen bi artikuluen bateragarritasuna aztertzera zuzentzen dela aipatuz ez du lerrorik erabiltzen ondorio horretara nola iritsi den
|
azaltzeko
, hau da, zein zuzenbidek ahalmentzen duen horrelako jarrera bat hartzea. Eta hau, dudarik gabe, Nazioarteko Zuzenbidea dugu eta konkretuki, behe mailako auzitegietan argi geratu zen bezala, Tratatu Zuzenbideari buruzko Vienako Hitzarmena.
|
|
|
Eta hau, dudarik gabe, Nazioarteko Zuzenbidea dugu eta konkretuki, behe mailako auzitegietan argi geratu zen bezala, Tratatu Zuzenbideari buruzko Vienako Hitzarmena. Bere momentuan behe mailako auzitegiak gehiegizko laburtasunez aplikagarria zen artikulua identifikatzeagatik kritikatu baditugu, honako honetan Auzitegi Gorenari inolako erreferentzia juridikorik ez egiteagatik kritiko
|
azaltzea
ezinbestekoa da, zeren jarrera honek aldeengan erabateko defentsa gabezia juridikoa sortzen baitu, aldi berean, auzitegiaren oinarri juridikoak kontrolatzerik ezinezkoa egiten baitu.
|
|
|
Ulertezina egiten bazaigu ere, Auzitegi Gorenaren sententzia bi estatuen aldetik irtenbide moduan ikusia zen eta 2006 urteko irailaren 26an espainiar jurisprudentziaren doktrina behin betiko finkatua utziko du. Aipatu moduan bertan, mantendutako erabakia 1870 urteko Tratatuaren indarreangotasunaren kontra
|
azalduko
da, eta ondorioz:
|
|
|
Sententzia horrek hainbat ohar sorrarazten ditu, ez bere azken erabakiak harridura sortzeagatik, Espainiako Administrazioaren aurrean politikoki zuzena delako adierazpena besterik suposatzen ez duelako, baizik eta berau oinarritzeko auzitegi honek
|
azaltzen
duen jarreragatik eta, noski, erabiltzen dituen oinarriengatik (edo hobe esanda, bereziki, erabiltzen ez dituen oinarriengatik).
|
|
|
Ipurbeltz aldizkariko. Kattalingorri? pertsonaiari (Mattin, 1998) jazoriko gertakariak
|
azaltzea
eskatu zaie, 19 irudiko komikia aurrean dutelarik.
|
|
|
1Hren araberako taldekatzea prestatu dugu. Saio bakoitzean, eztabaidagai izango duten gaia kokatzeko bideokasete bat ikusi dute; ondoren, partaide bakoitzari jokatu behar duen rolaren nondik norakoa idatziz eman eta ahoz
|
azaldu
dio ikertzaileak. Bukatzeko, kameraren aurrean, telebista saio batean ari direlakoan eztabaida grabatu zaie.
|
|
|
Argazkia gaizki interpretatu izanak (IDAZ 1), argudiozko eskutitzak duen helburua ez adierazteak (IDAZ 2 eta 3) edota deitzaile jasotzaileekin loturiko akatsek (IDAZ 4) koherentziarekin dute zerikusia, testuinguruak ezarritako beharrizanak baitituzte muinean. Informazioa ematean aurrekariak ez
|
azaltzea
, adibidez, argudiozko eskutitzetan (IDAZ 2 eta 3), eragiteko testuan funtsezkoa den informazioa ez ematea, eta argazkia deskribatzean ziurtasun eza adierazten duten hipotesi moduko baieztapenak egitea, kohesioarekin lotzen ditugu, testua eraikitzeko aukeratu den edukiarekin baitute zerikusia. Hirugarrenik, testuen ilokuziozko indarra erabat itzaltzen duten akats linguistiko zein diskurtsiboak (IDAZ 2, MINTZA 4, IDAZ 4) aurkitu ditugu.
|
|
|
Ingelesa 5 urterekin ikasten hasi ziren ikasleek emaitza kaskarragoak
|
azaldu
dituzte bai IDAZ 1 eta IDAZ 2 ariketetan euskaraz zein gaztelaniaz eta, batez ere, ingelesezko ariketa guztietan, MINTZA 3, MINTZA 4 eta IDAZ 4an. Laguntza eske etengabeen ondorioz, testu desegituratuagoak, hierarkizatu gabeak eta lotura eskasagodunak aurkitu ditugu taldekide horien artean.
|
|
|
Osagai horiek guztiek Celce Murcia, Dörnyei eta Thurrell en (1995, 1998) ereduari jarraiki, diskurtso gaitasuna ardatz hartuta, lotu ditugu. Labur labur
|
azalduko
dugu nola definitzen diren azpigaitasunak eredu horren baitan:
|
|
|
|
Azaldutako
guztiari, hizkuntza gaitasuna gaindituz ekiteko erronkari heldu diogu. Izan ere, gaitasun komunikatiboaren azterketak gero eta oihartzun handiagoa duen arren pedagogiaren aldetik, ez da gauza bera gertatzen jarraipen lan eta balorazioarekin.
|
|
|
Emandako definizioan, jada, analisirako elementu eta informazio asko pilatzen zaizkigu, baina testuaren kapitulu honi izena ematen dion anbiguotasuna zer den errazago
|
azaltzeko
, horietariko hiru baino ez ditugu oinarritzat hartuko: –eragitea?,, erabaki hartzea?, eta, kudeaketa?.
|
|
|
–eragitea?,, erabaki hartzea?, eta, kudeaketa?. Hiru kontzeptuok prozesu batean ekitearen seinale dira, baina ez dute pauso horien noranzkorik
|
azaltzen
. Eta, beraz, garapeneko parte hartzearen anbiguotasuna horrela defini dezakegu:
|
|
|
Giza garapena pertsonei aukera gehiago eskaintzen dien prozesu gisa ulertu behar da, zeinean personen gaitasunak eta gaitasunen bitartez hautuak egiteko benetako aukerak ere zabaltzen diren, zentzu horretan, nabaria da ezen parte hartzeak hasieratik jokatu behar duela paper garrantzitsua. Nazio Batuen Garapenerako Programaren (NBGP) lehen txosteneko hainbat pasartetan ere
|
azaltzen
da ezen pertsonek euren helburu eta ikuspegi propioak finkatzea, eta, emaitza materialez gain beraien komunitateetan jarduera ekonomiko, kultural eta politikoetan parte hartze sentimendua izatea garapenaren berezko zati garrantzitsuak direla (NBGP, 1990). Zentzu berean 1993ko txostenak parte hartzea honela deskribatzen du:
|
|
|
Hasteko, parte hartzearen izaera anbiguoari dagokion kezka bat
|
azaltzen
da testuan; izan ere, parte hartzeak ezarritako botereen eskupeko kooptaziorako zein gizarte eraldaketarako eta gizarte jabekuntza edo enpoderamendurako balio dezakeenez, tarteko egoera asko suertatu daitezke. Eredu eraldatzaile bat lortzeko lehenengo pausoa erreferente arauemaile eraldatzaile bat finkatzea litzateke, eta horretarako proposatzen da giza garapen, garapen jasangarri eta enpoderamenduaren teorien hainbat elementutan oinarritzea.
|
|
|
Izendatzeko interpretazio kodeen banaketa eta, ondorioz, izen batzuk balioesteko eta kapital bihurtzeko irizpideen aniztasuna eta hierarkia bi ardatzetan
|
azaldu
ahal ditugu (Bourdieu ren La Distinction lanari jarraituko diogu hemen):
|
|
|
Hala ere, izendatzeak badu kostu bat: izena, intentio actoris delakoaren arabera,
|
azaltzen
eta ulertarazten digun kodea eskuratzeko behar den ahalegina eta inbertsioa.
|
|
|
Biek hartzen dute zentzua eta balioa kode mugatu batetik, inbertsio handia eskatzen digun kode batetik. Kasu bietan izenaren zentzua eta balioa
|
azalduko
digun kodea lortzeko kultura bereziz eta gaitasun hermeneutikoz jantzi behar dugu geure burua. Diana, esaterako, ilargi jainkosaren izena da, jainkosa ehiztariaren izena, Ama Jainkosa baten gurtzeari buruzko konnotazio mitikoak dakartzan izena.
|
|
|
6 Honek beronek
|
azaltzen
du ospedun marka edo objektuen izenak pertsona izen gisan erabiltzea. Gure kultura onomastikoaren argitara aldrebesa izan daitezkeen arren, Ameriketan arruntak dira Armani, Canon, Timberland, Jaguar eta gisa horretako pertsona izenak.
|
|
|
Pertsona izen batzuk erabiltzea eta beste batzuk zokoratzea, ondare sinboliko guztiak bezala, gizarte eremuaren logikaren arabera
|
azaldu
behar dugu, kasu honetan kontsumo eremu baten logikaren arabera, modarekin parekatu ahal dugun eremua (Lieberson, 2001). Baina ez dugu gizarte eremu bakarrik, ezta moda orokorrik ere.
|
|
|
berezia hizkuntza, kultura eta politika arloetan. Egoera berezi horrek logika sozialen joera eta norakoa
|
azaltzen
dizkigu, baita, neurri batean edo bestean,, eragile erresistenteak, eta, berritzaileak?
|
|
|
Euskal izenek, itzulpena? omen dute,
|
azaldu
behar ditugu, zer esan nahi duten azaldu. Gutxitan galdetuko da, ordea, zer esan nahi duten Jose, Maria edo Eustaquio erdal izenek.
|
|
|
Euskal izenek, itzulpena? omen dute, azaldu behar ditugu, zer esan nahi duten
|
azaldu
. Gutxitan galdetuko da, ordea, zer esan nahi duten Jose, Maria edo Eustaquio erdal izenek.
|
|
|
Izenak ez du esan nahi, banako hau?; banakoa izendatzen du eta izendatuz, izena emanez, era iraunkor eta zurrunean eginez gero, banakoa eratzen du. Horrek
|
azaltzen
du zergatik doazen batera indibidualismoa eta izendatze zurruna eta adiera bakarrekoa.
|
|
|
Bourdieu k, Biografi ilusioa testuan, honela
|
azaltzen
digu ikuspuntu hori: «Instituzioa den aldetik, izen propioa denbora eta espaziotik kanpo ari da, une eta lekuen aldaketatik kanpo:
|
|
|
Horrexek
|
azaltzen
digu, Bourdieu ren iritziz, izenak izendatzen duen horri buruzko informaziorik ez ekartzea. Izena label hutsa da, haren zeregin (psikologiko eta sozial) bakarra banakotasun eta iraunkortasun ilusioa sustatzea da, norberatasunaren, abstrakzio itzel hori?
|
|
|
Labur esanda, izen, prototipikoagoak? bilatuko dira (horrela, bada, prozesu berak
|
azalduko
liguke erdal eufoniatik urruntzen diren izenen agerpena, erdaldun petoak nekez ahoskatzen dituen horiek: Sohalge, Zoihartze, Aiert...).
|
|
|
Hala ere, asko izan dira haien ustetan inozoa den lege mugapen bati aurre egin behar izan diotenak.
|
Azal
dezagun zergatik. Euskararen kasuan, euskal izendegia egitea Euskaltzaindiaren eskuetan utzi dute instituzioek (Euskal Izendegia, 2001).
|
|
|
Kapital kontzeptuaren erabilera
|
azaltzeko
kontuan hartu behar dugu Bourdieu k, praktika ororen ekonomia, eraiki nahi zuela.
|
|
|
Horrez gain, izendatze praktikek gizarte taldeen arteko bereizketak eta aldeak indartzen dituzte. Bourdieu k
|
azaldu
legez, talde horiek, zeinek bere habitusari jarraituz, interpretazio kode eta irizpide ezberdinak erabiliz, balio, ezberdinak onesten dituzte.
|
|
|
Izatez, topatu dugun lehen berri horretan, dagoenekoz Albert Goienetxe xuri gorrien arteko auzi baten erdian ikusiko dugu. ...atso urruñarrari; egin azterketen arabera, katuak ez zuen errabia sintomarik4 Alabaina, Républicain Bayonnaiseko korrespontsalak gertaera hori profitatu zuen Goienetxeren aurka aritzeko, gure mediku donibandarrak Maria Umo delakoa artatu ez zuela argudiatuz, eta EskualdunaÀ Monsieur le Rédacteur du Républicain Bayonnaisko orrialdeetan Albert Goienetxeren erantzun argibideak plazaratu ziren??,
|
azalduz
ez zuela ezbeharraren berririk izan5.
|
|
|
Dagoenekoz 1889ko urtarrilean15, Bague kaleko etxe batean giza hezurdura bat aurkitu zuten igeltseroek, sotoan lanean zihardutela; Goienetxe doktoreak aztertu zituen gorpuzkinak, eta,
|
azaldu
zuenez, gutxienetik hirurogei urte zirela ehortzitako gizon nahikoa gazte batenak ziren. Itxuraz, ezin izan zen hezurduraren jatorria argitu.
|
|
|
221). Bada, liburu horren aurkezpenerako Manex Hiriart Urrutiren bizitza
|
azaltzean
, Piarres Lafittek Eskualduna aldizkariaren hastapenetako idazleen artean kokatu zuen. Goyeneche medikua?. Hau da, Lafitteren esanean Albert Goienetxek maiz edo kolaboratu zuen astekari xuri horrekin, dirudienez sinatu gabe izan arren.
|
|
|
Ildo beretik edo, urriaren amaieran Goienetxek berak sinatzen du artikulu labur bat EskualdunaOgientzat ongarri erremedio berriez astekarian??,
|
azalduz
gariak zer nolako ongarriak eta behar dituen (Goienetxe, 1892a). Honelaxe hasten du:
|
|
|
Donibane Lohizuneko kronika hurrengo astean ere antolatzen ari den kongresuaren gainekoa da67 Besteak beste, Etnografia Elkartearen parte hartzea
|
azaltzen
du, eta, bestalde, ohorezko presidentziaren berri ematen digu, baita antolakuntza batzordekideena ere. Halaber, Goienetxe alkateak eskari bat zabaltzen du erakusketarako altzariak eta lanabesak biltzeko asmoz.
|
|
|
Goienetxeren arrastoaren atzetik Eskualduna astekarian egin bilaketan, 1898 urteari dagokionez, martxoaren 25eko zenbakian aurkitu dugu lehen aipamena80 Donibane Lohizuneko kronikak dioenez, Pauen izandako Pirinio Apaletako Laborarien Sindikatuaren azken bilkuran Goienetxe alkatearen oso eskutitz interesgarria irakurri zen, ganaduaren inportazioaren gainean. Hendaiako aduanatik sartzen ziren mota guztietako abelburuen urtekako kopuruak zehaztu eta gero, eta hori dela-eta ganadu frantsesaren prezioa amilduta zegoela
|
azalduta
, ganaduen inportaziorako tarifa babesgarriren bat ezartzea gomendatzen zuen. Antza, onartu egin zen proposamen hori, eta, beraz, diputatuengana bideratu.
|
|
|
Lidergo eraginkor batek biziki bultza lezake Kapital Intelektualaren garapena; ezagutza kritikoa identifikatu, lortu eta eusteko premia ezinbestekoa nabarmenduz eta, halatan, produkzio prozesuak hobetu eta berrikuntzak egiteko gaitasuna areagotzeko bideak zabalduz. Gainera, lidergo eraginkor bati esker, enpresaz kanpoko agenteek enpresaren aldeko ikuskera eta jarrera gara lezakete, lidergo faktore horrek enpresaren balioari buruzko informazioa egoki ematen badu eta enpresak merkatuan duen sinesgarritasuna eta bezeroen konfiantza goratzen baditu; horrenbestez, lidergo faktoreak nolabait
|
azaldu
edo justifikatu egingo luke enpresaren merkatu balioaren eta balio kontablearen arteko aldea.
|
|
|
eta. Kapital Intelektuala?. Eta liderrak dira, artikuluan barrena
|
azalduko
dugunez, aktibo ukiezin horien kudeaketaren arduradunak.
|
|
|
3 Adibidez, Carson et al. (1999) obran
|
azaldu
dutenez, modan jartzen den ideia edo teknika bat sartzen denetik ahazten den arte pasatzen den denborak behera egin du: 50 hamarkadako batez bestekoa 14,8 urtekoa zen; 80ko hamarkadakoa 7,5 urtekoa; eta 90eko hamarkadakoa 6 urtekoa.
|
|
|
16 Pinudiaren toponimoaren inguruan izen desberdinak agertzen zaizkigu. Mapa katastraletan Charillapea baserria
|
azaltzen
da pinudiaren hegoaldean, baina gudariek Txabolapea deitu zioten, hori zelako baserriaren jatorrizko izena. –Kapitxiki?
|
|
|
29 Liburuan bertan 22 marokoar
|
azaltzen
dira hildakoen artean eta orri solte batean kanposantuko sail batean beste 7 marokiar daudela adierazten da.
|
|
|
Euskal Armadaren diziplina maila urria hizpide izan zen, hain zuzen, Legutioko porrota zela-eta. Kritikak
|
azaldu aurretik
, bidezkoa da gogoraraztea gudari eta milizianoek nahiko diziplina maila altua erakutsi zutela, baja asko izan arren, borrokan jarraitu zutelako, ihesari eman gabe, kasu gutxi batzuetan salbu. Baina, oro har, ofizial eta sarjentu boluntarioak ez ziren gai diziplina errespetatzeko, ezta betearazteko ere.
|
|
|
Baieztapen horrek, ez du bat egiten, ordea, hildako eta zaurituen kopuruekin, batailoi ezkertiarrek jeltzaleek baino baja gehiago izan baitzituzten. Idazle horiek, gainera Legutioko operazioa Agirreren ardura zuzena zela
|
azaldu
zuten behin eta berriz49.
|
|
|
46), Ipar Armadako hiru eskualdeen (Asturias, Santander, Euskadi) arteko koordinazio falta eta mesfidantza erakutsiz. Erreserba faltak, Ciutat ek berak aurreikusi behar zuen faktorea, ondo
|
azaldu
zituen erasoaldiak arrakasta izateko zituen hutsuneak, ezinezkoa zelako Gasteiz hartzea hain soldadu gutxirekin53 Legution bertan, euskal batailoiek (atseden hartzeko gauez erretiratu ostean) hurrengo egunean berriro erasora jo behar zuten morala galdutako soldaduekin, askotan, ezagutzen ez zuten beste toki batean. Frankistak, aldiz, gai izan ziren tropa berriak ekartzeko eta, asko izan ez arren, funtsezkoak izan ziren defendatzaileen morala indartzeko eta erasotzaileena hondatzeko.
|
|
|
58 Martínez Bande, 1980: 219 Dena den, zenbat egilek
|
azaldu
du Francoren armadaren gaitasun ona nabarmentzeko eta errepublikarren huts egiteak azpimarratzeko duen joera Bandek. (Meer, 1992).
|
|
|
137). Kontrako iritzia
|
azaldu
zuten Luis Ruíz de Aguirre k,« (se) disputa con el calendario para lograr organizaciones que modifican toda la vida civil en interés de la guerra. Continúan incesantemente la formación de unidades, la fortificación...» (Beurko, 1977:
|
|
|
Erasoa hasi eta berehala jaso zuten laguntza bigarren mailan
|
azaltzen
da, ez zuten azpimarratzen, besteak beste, hegazkinen babesa eta bitxikeria moduan, bajak zenbatzean kontaketa berezia egiten dute, hots, errepublikazaleeen bajen berri ematean denak (sektore osoa) hartzen dituzte kontura, 4.500 inguru. Matxinatuenak kontatzean, aldiz, Legutiokoak bertakoak bakarrik aipatzen dituzte, 255 Jarrera hori are nabarmenagoa da Legutioko erasoaldia zeharka aztertzen duten egileen kasuan2.
|
|
|
Bitxikeria moduan aipa dezagun, 1987an Hernández Palacios marrazkilariak Gorka gudari komikia argitaratu zuela eta bertako gai nagusitzat Legutioko erasoaldia aukeratu zuen. Akats batzuk izan arren, oraindik egin gabeko urtegia
|
azaltzen
da, adibidez?, ondo erakusten du bertan bizitako giroa.
|
|
|
Zenbait historialarik beste iritzirik
|
azaldu arren
, Agirre lehendakariari leporatuz erasoaren eta porrotaren errua, Ciutat ek berak garbi uzten du noren ideia izan zen erasoa prestatzea:
|
|
|
Gordexola batailoia, adibidez, abenduaren 3an heldu zen Areatzara eta 8an burutu zuen bere lehen erasoa. Are gehiago Nafarreten zegoen Meabe batailoia txandakatu zuen, Meabe batailoia ezagutzen ditugun zerrendetan
|
azaltzen
ez denean. Beurko agiritegia, 14 kutxa, 59 karpeta.
|
|
|
12 Lehendakariak atzerapen hau jo zuen ofentsibaren porrota
|
azaltzeko
arrazoi nagusitzat. Aizpururen zutabearen helburua Murgia hartu eta Gasteiz inguratzea omen zen, horrela eragotziz Legutioraino frankisten laguntza.
|
|
|
Ondorengo taulan
|
azaltzen
denez, urtean hamar mila eta hemezortzi mila artekoa izan da merkatuko etxebizitzaren eskaintza. Eta eskainitako etxebizitza kopuruaren% 25etik% 50era etxebizitza berriak izan dira (lau mila eta zortzi mila artean), orotara 66 mila hamar urtean,% 53 pribatua eta% 47 publikoa.
|
|
|
Bitartean, halaber, Donostiako Antondegi auzunearen sustapenen bidetik 27.000 etxebizitza babestu berri eraikitzeko asmoa
|
azaltzen
da 2006 Etxebizitza Bideratzeko Planean, hain justu, 2002 azaldurikoa baino% 67 (16.200 etxebizitza) gehiago eta 2000 azaldurikoa baino% 93 gehiago (14.000 etxebizitza). Hau da, gero eta gehiago eraikitzeko asmoa aitortzen da erakunde publikoetatik behin eta berriz.
|
|
|
Bitartean, halaber, Donostiako Antondegi auzunearen sustapenen bidetik 27.000 etxebizitza babestu berri eraikitzeko asmoa azaltzen da 2006 Etxebizitza Bideratzeko Planean, hain justu, 2002
|
azaldurikoa
baino% 67 (16.200 etxebizitza) gehiago eta 2000 azaldurikoa baino% 93 gehiago (14.000 etxebizitza). Hau da, gero eta gehiago eraikitzeko asmoa aitortzen da erakunde publikoetatik behin eta berriz.
|
|
|
Bitartean, halaber, Donostiako Antondegi auzunearen sustapenen bidetik 27.000 etxebizitza babestu berri eraikitzeko asmoa azaltzen da 2006 Etxebizitza Bideratzeko Planean, hain justu, 2002 azaldurikoa baino% 67 (16.200 etxebizitza) gehiago eta 2000
|
azaldurikoa
baino% 93 gehiago (14.000 etxebizitza). Hau da, gero eta gehiago eraikitzeko asmoa aitortzen da erakunde publikoetatik behin eta berriz.
|
|
|
Beraz, ikuspuntu horretatik ez litzateke oso prozesu jasangarria abian duguna, funtsean, etxebizitza eta eraikin berrien eraikuntzan oinarritzen baita neurri handi batean oraindik ere. Horrela, datozen urteetan milaka etxe berri eraikitzeko asmoa
|
azaldu
dute Etxebizitza eta Gizarteko Gaietako Sailetik (27.000, hain zuzen ere, indarrean den Etxebizitza Planak dirauen hirurtekoan).
|
|
|
Horrek guztiak, gainera, ingurumenetik harago dauden ondorioak ere baditu, Bilboko kasurako analisian
|
azaldu
den moduan. Hain zuzen ere, hirietako eta bertako giza taldeen banaketan izandako mugimendu eta aldaketek eragindakoak.
|
|
|
Lurzoruaren kontsumoaren inguruko kezka, berriz, zeharka
|
azaltzen
da, plan orokorretan eraikitako hiriaren aprobetxamendua maximotzea proposatzen denean, alegia. Testuinguru horretan kokatu behar dira etxe hutsen mobilizazioaren inguruko ekimenak.
|
|
|
Hala ere, 1990ean Lurralde Antolaketako Euskal Legeak9
|
azaldu
zuenez, lurralde antolaketa era integral koordinatu eta koherentean egin zen hortik aurrera. Eta lege horren gauzatzean sortu diren Lurraldeko Zatiko Egitasmoek (LZE) eta Lurraldeko Arloko Planak (LAP) eragin dezakete nolabait lurraren erabileran eta etxebizitzaren produkzioan, azken hitza betiere udalek badute ere.
|
|
|
Eta hirugarrenik, EAEko garapen iraunkorraren eredu gisa proposatu den kasu bati buruz hitz egingo da, Donostiako Antondegi auzuneari buruz, hain zuzen. Amaitzeko, ondorioak
|
azalduko
dira, aurretik garatutako eta ikasitakoren laburpen modura.
|
|
|
Etxebizitzaren arazoa deitu zaion horren aurrean, erakunde publikoetatik esku hartzeko konpromiso hazkorra
|
azaldu
da, etxebizitzaren merkatu berezi eta konplexuaren egoera zuzentzeko eta gidatzeko. Esku hartzearen muinean babes ofizialeko etxebizitzen eraikuntza kokatu da aspaldion, eta, horrek, gure gizarteko norbanakoen momentuko ostatu beharrak asetzetik harago doazen ondorioak ditu, hain zuzen ere, etorkizuneko hiri eta herriak eraikitzen ari baikara.
|
|
|
Jaso nahi izan den hizkera erregistroa eguneroko bizitzan erabiltzen duten hizkera informala da. Grabaketa egiten hasi aurretik garbi
|
azaldu
zitzaien herriko bertako hizkera zela jaso nahi zena, etxekoa. Horregatik familiartean eta lagunartean egiten duten bezala egiteko esan zitzaien.
|
|
|
Galdera edo esaldia entzun bezain laster lehena ateratzen zaiena bilatzen zela, alegia. Hala ere, metodologia honen bidez jasotzen diren emaitzak tentuz hartu behar dira, erregistro erdi formaleko datuak ere
|
azaltzen
direlako elkarrizketan zehar.
|
|
|
Datuok atalka edo parametroka sailkatuko dira lehenbizi. Ostean, datu orokor gisa
|
azalduko
dira.
|
|
|
Izandako bilakaera edo aldaketak
|
azaltzeko
bi fenomeno izango dira kontuan: kulturizazioa eta deskulturizazioa.
|
|
|
Gazteak, aldiz, tximista hitza eta beste moduren batera esaten ote duen galdetzean oinestu hitza esan du. Termino horrek duen bilakabidea
|
azaltzen
du zalantzarik gabe, estandarra sartzen ari dela, ondare zaharreko hitza alboratuz. –Cuchara?
|
|
|
Fenomeno deskulturizatzaileak zeintzuk diren ikusteko jo gorago
|
azaldutako
Bolibar eta Etxebarria ataletara.
|
|
|
Bolibakoak urten dau vs Etxebarrikoak urten da/ dau. . Urten, en laguntzaile horrek dituen bi aukerak
|
azaltzen
dira hiztun berarengan (iragangaitza vs iragankorra). Horrek esan nahi du, estandarrak eragina izan duela etxebarritarraren jardunean.
|
|
|
Parametro bakoitzean zein desberdintasun maila dagoen
|
azaltzen
da helduen eta gazteen hizkeren artean; lehenbizi herrika eta gero adinka. Azkenik, datu orokorrak aurkeztuko dira beherengo diagraman.
|
|
|
Azkenik, datu orokorrak aurkeztuko dira beherengo diagraman. Erantzun berdinen eta erantzun desberdinen kopurua ehunekoetan
|
azaltzen
da.
|
|
|
Hona hemen aipamen bat hizkuntza batean izaten diren bateratze linguistikoak
|
azaltzeko
: «estandarreranzko prozesuan dialektoak elkarrekin batera doazenean eta estandarrak modu bertsuan eragiten dienean, estandarraren eta dialektoen arteko distantzia txikituz doan bitartean, dialektoen arteko forma ezberdinak ere urrituz joaten dira» (Auer eta Hinskens, 1996; apud.
|
|
|
bateratze horizontalak eta bateratze bertikalak. Lehenengoak, dialektoen arteko ezaugarri bateratzea
|
azaltzen
du. Bigarrenak, aldiz, estandarraren eta dialektoen arteko ezaugarrien bateratzea adierazten du.
|
|
|
Azterlan honetan Euskal Herrian bizi diren jatorri desberdineko 201 emakume etorkinen egoera psikosoziala aztertuko da. Beren ongizate maila eta osasun mentala
|
azalduko
dira, genero ikuspuntutik eragiten duten aldagaien arteko harremanak deskribatuz. Elkarrizketatutako emakumeen artean,% 77,1 Latinoamerikakoa da,% 12,4 Magrebekoa eta% 10,4 Ekialdeko Europakoa.
|
|
|
Gregorio-k (1997) bi konzeptu deskribatuz, talde domestikoa eta gizarte sareak, migrazioa
|
azaldu
eta genero ikuspuntua barneratzen duen eredu bat proposatzen du. Lehenengo kontzeptuarekin ikusarazi nahi du, bai gizonek eta bai emakumeek, familiaren iraupena segurtatzen dutela, eta horren ondorioz, edozein pertsona izan daitekeela hautagai etorkina izateko eta taldearen beharrak asebetetzeko.
|