Bilaketa
dist.
non
lema/forma
nola
bilaketa
kategoria
Iragazkiak
Formularioa garbitu

Emaitzak: 159

2009
‎Pasarte horretan hausnarketa metaliterarioa iradokitzen digu narratzaileak, Arteak errealitatea, giza sufrimendua «adierazteko»/ «aditzera» emateko duen gaitasunaz? Lisaren erantzunak errealitatearen krudelkeriak zernahi fikzio gainditu egiten duela adierazten digu.
‎Aditu Txekhovekin hasten den ipuingintzaren garrantzia (eta gaurkotasuna) azpimarratu dute. Une errebelatzaileetan, gizakion isolamendu eta beldurrak adierazten asmatzeko gaitasuna. Ildo horretan kokatzen ditut Zalduaren hainbat narrazio.
‎Morris Hilleko artxibategian bilatzen ari zirelarik, Hardestyk eta bere taldeak «O» letran zerrenda luze bat topatu zuten «Occupied Unknown» (ez da ezagutzen nork betetzen duen) kategoria zeramana. Hor zeuden zerrendaturik zenbakidun eremu, lerro, eta hilobi jakinak, gorpu lurperatuak adierazten zituztenak; hala ere, ez zen agertzen izenik hilerriko artxiboetan. Nork beteta zeuden ezagutzen ez zen hilobi horietan al zeuden oroitarririk gabeko 70 euskaldun horiek, oraindik beste inon kokaturik ez zeudenak?
‎«Hileta etxeetako artxiboak ziren zehatzenak, St. Johnekoak baino gehiago, eta Morris Hillekoak baino askoz gehiago», adierazi zuen Hardestyk. Elizetako artxiboetan baino informazio gehiago ematen zen, hala nola, heriotzaren kausa, hileta zerbitzuak eskatu zituen pertsonaren izena, ordaintzailearen izena, eta zerbitzuen kostu zehatza.
‎Commedia desagertu da, demodé dagoela esango du batek baino gehiagok, baina Los Angelesko antzerki eskoletan bada ariketa bat commedia berbera dena, funtsean: irribarrea eta tristura aurpegia dibujatuta zituzten maskara veneziarren ordez, orain, ohiko dantza, kantu eta esgrima eskolekin batera, kirurgialarien maskarekin (aurpegia erdi ezkutuan dutela, alegia), sentimenduak nola adierazi ikasteko ariketak egiten dituzte aktore ikasle amerikarrek, telebistan boladan dauden medikuei buruzko telesailetan lana aurkitzea errazteko. Posible da commedia gabeko commedia bat:
‎zirujauei buruzko telesail amerikarretako kirofanoko sekuentziak dira adibidea, commedia berritua. Aurpegia erdi estalita sentimenduak adierazten saiatu behar dute. Eta posible da, posible izan behar du, nahiz eta guk oraindik ez dakigun, poesiarik gabeko ikuspegi poetiko diluitu eta eraginkorrak ere.
‎Espainian kontrakoa gertatzen da. Espainiarrek zintzo eta artez mintzatzen ikasi dute, komunikatu behar dituzten kontzeptu sinpleak adierazten , eta gainera animatu egiten dituzte beren gogoeta eta sentipenak azaleratu nahian ari diren atzerritarrak berdin jokatzera. Eta hau gertatzen da ideiaren atzean dagoen pertsona ideia bera baino gehiago interesatzen zaielako, eta jakin badakitelako hizkuntzak nekez eman dezakeela halako ezagutza.
‎Ni ez naiz inoiz atzerriratuen komunitate baten kidea izan eta, lan egingo banuen, azkar ikasi beharra neukan hizkuntza. Hizkuntza berri bat hitz egiteak ematen duen askatasuna gogoko nuen, eta hain bihurtu nintzen hiztun «jatorra» non lagun minek erne ibiltzeko adierazi behar izan zidaten. Izan ere, bolada batez «Me cago en la leche» eta horrelako esamolde koloretsuak barra barra erabiltzen nituen.
‎defendatzen badu ere, Atxagak esan zidan behin hizkuntza bigarren mailakoa zela beti. Lehenik zerbait adierazteko , komunikatzeko premia zegoela, eta hori indartsua baldin bazen, modua eta bidea jarraian etorriko zirela. Hala ere, idazten dituen gauza guztietan, baita itzuli dizkioten guztietan ere, agerian dago eus­kara dela haren ama hizkuntza.
‎–Aeeee! , berak, munduko haur guztiek sumindura adierazteko darabilten manera horretan.
‎Hori esatearekin adierazi zuen, garbi, umea nintzelarik neuk kontu horretaz nekien guztia. Basque Hotelean jaten nuen, mendian artzain euskaldunak ikusten nituen, eta amama euskaldun bat nuen, baina ez nekien zer arraio zen euskalduna izatea.
‎Familian diotenez, Estebani telegrama batez erantzun zion, bertan ez bazegoen iristen zenean, etxera itzuliko zela berehala. Herrialde osoa gurutzatzeko bidaia luzean, ingelesez jakin gabe, jantoki bagoian bere premiak adierazteko , lau silabako bi hitz besterik ez zekizkien: en sa la da eta cho co la te.
‎garena ez ezik, izan nahi genukeena ezagutzeko aukera ematen dute. Enblema horiek gu geure kabuz adierazteko gai ez garen eztitasun bat, edo iluntasun bat edo maitasun maila bat erakusten dute.
‎Ez zen ordea horretan geratu Sweet Promised Land, The Basque Hotel edo In a hundred graves liburuen eragina. Miami Herald ek edo New York Times ek bere garaian adierazi bezala, Robert Laxaltek, euskaldunentzat ez ezik, italiarrentzat eta jugoslaviarrentzat idatzi zuen, suediarrentzat eta irlandarrentzat, portugaldarrentzat eta greziarrentzat, «for all our second generation citizens», eta arreta zabala merezi izan zuen Western irakurleen artean.
‎«It is strange, but I had not even the slightest desire to learn English. All I wanted was to make the money and come back to my own country.» Bere hizkuntzari eusteko desirak bere «lurrean» jarraitzeko asmoa iradokitzen du, hizkuntzak eremu batekin, «lurraldetasun» batekin lotzen baikaitu, Steinerrek eta bestek adierazi bezala. Baina itzultzeko tenorea ez zen inoiz iritsi Dominiquerentzat.
‎Etxetik alde egin zuen gaztea eta aurrean duen gizona pertsona bera dira, eta, hala ere, Marie Jeanneri iruditzen zaio zerbait aldatu egin dela. Dominiquek soinean daramatzan jantzi finak sintoma bat (hutsala agian) baino ez dira?, baina zerbait hori ezin du hitzez adierazi . Dominique izan, bada, baina ez da.
‎Nire bizitza oraindik labur honetan, balio izan didan ikasbideetariko bat adierazi nahi dizuet ondoren, zuei ere, begien ikusmenarekin ikusten duzuenoi ere, balio izango dizuelakoan.
‎Jaiotakoan glaukoma izeneko gaixotasun baten txartela ezarri zidaten medikuek, eta horrekin bizitzen ikasi behar nuela adierazi zuten. Arazo ikaragarri hura konpontzen ere saiatu ziren, korneako transplante bat eginez, baina alferrik.
‎Nire gaurko gogoetak gure inguruko munduaren baikortasunaren barruan ezkortasun maluta asko daudela adierazi nahi du, ezkortasun borobilean erori gabe.
‎Irakurri, braille sistema erabiliz irakurtzen dugu. Eskuak dira gure begiak, eta pantailarik gabeko ordenagailu txiki batzuk erabiltzen ditugu apunteak hartzeko, baina zuek erabiltzen dituzuenak bezalako ordenagailu «normalak» erabil ditzakegu, zuek begiekin ikusten duzuena guri «Galaxien Guda» filmean ateratzen zen «R2d2» robotaren antzeko ahotsa duen ahots sintetizadoreak adierazten baitigu. Hori erabiltzen dugu pantaila ikusteko.
‎Mundu honen gauza xinpleenekin harremanetan jartzeko, beraien izaera eta bizitasuna nabaritzeko, entzumena eta ukimena erabiltzea ezinbestekoa zaigu itsuoi. Gure azal guztian zehar dauden nerbioek adierazten digute non gauden, zer daukagun gure aurrean eta ondoan, non dauden hormak; eta gure belarriek, entzuteaz gain, soinuek zer esan nahi diguten interpretatzen laguntzen digute.
‎Azalpen horiek eman ostean, nire galdetzeko txanda heldu zen, eta halaxe bota nion bat batean: adieraziko zenidake zuk zer ikusten duzun begiekin. Berak harridura aurpegiz begiratuz, honela adierazi zidan:
‎adieraziko zenidake zuk zer ikusten duzun begiekin? Berak harridura aurpegiz begiratuz, honela adierazi zidan: Sakana osoa ikusten zuela gure oinpean, eta, han aurrera begiratuz, zeru lerroan hain juxtu, Iruñea ikusten zuela bere argiekin.
‎Zaila da adierazten , baina saiatuko naiz.
2010
‎Dokumentuaren zehaztasuna baino gehiago da jertsearen zuritasunak, tiro zuloetatik odolik ez isurtzeak edo handik bost urtera ustelgabe irauteak konnotatzen dutena. Bestela esanda, idazleak errugabearen martirioaren aurreko emozioa adierazteko «objektuen korrelato» indartsua den formula batean txertatzen ditu, T. S. Eliot en kontzeptua erabiliz, poetak objektu, egoera edo gertakari kate batean mamitzen duen esperientzia sentsoriala emozio jakin baten formula bihurtzen da, kasu honetan, gupidaren emozio sakon baten ebokazio indarra duena?
‎Baina horrek prezio bat du: ni seguru nago liburu hau irakurtzerakoan gauza bat baino gehiago galdu dudala, liburuan adierazi nahi denaren parte bat ez dudala neureganatu, eta, agian, egilearen asmoetatik kanpoko ideia batzuk sortu zaiz­kidala. Edonola ere, absurdoaren literaturarik ez dut hemen ikusten:
‎«Kostunbrista» hitza erabili banuen, gehiago izan zen Lourdesek aipatzen dituen «iraganaren oroitzapenak (haurtzaroa eta gaztaroa hiru protagonisten ahotik)» era nolabait dokumentalean aurkeztuta daudela ikusten dudalako eta ez gurean egon den kostunbrismoa ikusi dudalako. Une honetan ez zait otutzen modu hoberik adierazteko .
‎Asmoa karakterizazioa da, ez kalitatezko euskarazko lezio bat ematea inori. Funtsean, Aulki jokoaz pentsatzea zuen helburu, nire ustez, eta horretarako, joan doazen belaunaldikoen bizitzeko, jokatzeko eta adierazteko molde jakin batzuen errepresentazio konbintzentea egin du. Nik hala uste.
‎Testu iradokitzailea da, egitura aldetik biri­biltasuna bilatzen duena. Narratzaile aldaketak nahiz denbora jauziak baliatuz, modu sinesgarrian adierazten dira pertsonaia femenino bakoitzaren izaera eta ezine­gonak. Dudarik gabe, emaitza interesgarria eleberri­gintzan lehenengo pausoa eman duen egile batentzat, istorioak kontatzen badakiela erakutsi baitu Alberdik.
‎Aintzat hartzen ditut oharrak, eta, bai, bistakoa da Alberdik eleberrian aipagai duen gerra sukaldekoa dela eta ez beste lubakietakoa. Nolanahi ere izenburuak adierazten du ongien bere lehen xedea, aulki jokoa: bizitzaren legea onartzeko erresistentziaz dihardu eta gainerakoak bigarren planoan daude.
‎Nolanahi, guztiz azpimarratzekoa da zelako erraztasunez, zelako naturaltasunez darabilen hizkuntza horrelako azalpen korapilatsu eta ñabardurez josiak adierazteko orduan. Nire ustez, Joxe Azurmendik prosa pertsonala, zehatz eta adierazkorra garatu du liburuz liburu, berez nahikoa gatx eta nekezak diren gaiak arin eta ulergarri papereratzeko.
‎Bat nator liburuaren gehiegizko soiltasunak eraman gaitzakeela pentsatzera zerbait handiagorako materialak izan zitezkeela. Gehiagoren eske uzten zaitu liburuak eta horixe bera adierazi nahi nuen profesioz gidoilari den baten opera prima dela esatean. Baina ez nago ziur flash efektu horretatik aurrerago joan nahi ote zuen egileak.
‎Gogoratu, gainera, XX. mendearen hasieran Frantzia aldeko Euskal Herrian Elizaren eta gobernuaren arteko borroka latza gertatu zela, besteak beste irakaskuntzaren kontrola dela-eta. Etxepare Larresoroko seminarioko bere irakasle ohien kontra agertuko da auzi horretan, eta zuzenean adieraziko die hori saio horretan, haientzat oso mingarria izan arren.
‎«Kezkarik handienak nire anaietako batek adierazi zituen. Izengoitia erabiltzeko aholkatu zidan, bestela liburuak ate asko itxi ziezazkidakeela ezkontzarako.
‎Familian guztiek hijaba eramaten ez badute ere, orain dela hiru urte Alsaneak eta ahizpak eramatea erabaki zuten «gure fedearekiko atxikimendua adierazteko . Eta Estatu Batuetan izan ditudan esperientziek sendotu egin naute nire sinesmenean.
‎«Modelogintzak, egia esan, ez ninduen eguneroko bizitzari aurre egiteko prestatu? adierazi digu Pattiek Wonderful Today bere autobiografian?; zer egin esaten dizute, zer nolako itxura eman. Eta inoiz burutik pasatu al zaizue ni bezalako neska baten egoarentzat zer suposatzen zuen Vogueren azalean azaltzeak?»
‎«Estilo horretako literaturan, maiz ezkutatu dio autoreak bere izena irakurleari. Gabriel Arestik argitara eman zuen Boccaccioren Dekamerone ttipi bat bildumako ipuin batetik aterea da goitizena», adierazi dit. Urteak pasatakoan, aitortu zuen gaztetako azioa, eta orain Armiarma.com delakoan ezizen eta guzti agertzen da gure idazle eta irakasle galdakaotarra.
‎Ezizenek balio zuten mozorrotzeko, segurtasun ezari aurre egiteko, etsaiari erasoa lasaiago jo ahal izateko? baina baziren goitizen guztiz publiko eta jakinak ere; horrelakoek estatusa eta sona ematen zuten, adierazten zuten, nolabait, jabeak norbait izan nahi zuela letren errepublikan.
‎Horixe adierazi nizun, nahiz eta bien artekoa sekula ez zela benetan bukatuko sumatu. Baina artean ez nengoen hartaz hitz egiteko prest.
‎Ez dut esan nahi zure ahotsa bertsotan eta narratiban berdina izango denik, baina seguru nago ezaugarri komunak izango dituela. Ahotsa diodanean munduari begiratzeko modua, adierazteko modua, imaginarioa esan nahi dut. Literaturak denbora asko eskatzen du, barrura asko begiratzea, gelditzea eta egotea.
‎Banekien non hobeturik banuela, baina ez nuen aurkitzen motibaziorik. Eta txapelketa nagusiaren bueltan ikasi dut ez dudala bertsoa helburu bezala hartu behar, baizik neure ahotsa adierazteko bitarteko izan behar duela. Uste dut hori dela Maialenek egin duena.
‎Hala ere, ez da edukia irakurlea gehien harritzen duena, adierazteko erabiltzen duen euskararen konplexutasuna, indarra eta edertasuna baizik. «Pentsamenduen eta ideien arteko erlazioak adierazteko daude hizkuntza batean menpeko perpausak.
‎Hala ere, ez da edukia irakurlea gehien harritzen duena, adierazteko erabiltzen duen euskararen konplexutasuna, indarra eta edertasuna baizik. «Pentsamenduen eta ideien arteko erlazioak adierazteko daude hizkuntza batean menpeko perpausak. Ideien konplexutasuna interesatzen zait niri eta ez dit balio esaldi infantilak elkarrekin lotuz ibiltzea.
‎Manguelek, testurako laguntzan, honakoa zioen, Jo­hann Friedrich Rochlitzi idatzi zion gutunean Goethek adierazitakoa bere eginez:
‎Nik ez nuen Bowlesen emaztea ezagutu, Jane, baina haren gainean idatzi nuen. Ikerketa txiki bat egin nuen, haren idatzietan barna eta hura ezagutu zutenen artean, ezer idaz­teko asmotan nintzela adierazi gabe . Eta egia esan zidaten:
‎Gaztetasunaren argitasun eta irrika osoaz, lagunak hitz gordinetan adierazten zuen nolako mundu arrotz eta ikaragarrian zegoen: mundu lehor, bero bat zen, eta sarritan beste gizon gazte batzuek, AK eskuetan zituztela,* aurrea hartzen zioten beren Honda 50etan.
‎Bestalde, orri zuria aipatzen dudanean, bizitzako galdera askoren erantzun topaezina, erantzuteko ezintasuna, adierazi nahi dut. Errealitatearen izaera atxikiezina gogoratu.
‎Betidanik gustatu izan zait Melville ren nobela hau, eta dudarik gabe iruditzen zaigun baino gauza gehiago adierazten dituela esango nuke, susmo hori daukat behintzat. Oro har, gizakiaren eta piztiaren (edo naturaren) arteko lehia planteatzen da; Achab en obsesioa, agian eldarnioa, Moby Dick balea zuria hiltzeko.
‎Miseria, gosea eta egarria zabaldurik zeuden. Hitz gutxitan adieraziko zuen Charles de Foucauldek berak:
‎Gaelikotasuna eta miseria, horra uztarri bereko bi idiak O. Brienek bere herrikideei aurkeztu zien panoraman. Hori adierazteko , drama negar eragilera jo zezakeen arren, nahiago izan zituen esperpentoa eta satira. Idazleak eskura zituen bi literatur tradizioek, irlandarrak eta britainiarrak?
‎Gero, 1957an, Camusek irabazi zuela jakitean, Simenon sutan jarri zen. «Nola liteke astakirten babo horrek irabaztea, eta nik ez?» esan zuen, bere emazteak adierazi zuenez.
2011
‎Biltzarra bera azken ahalegina izan zen Léopold Senghorren eta Aimé Césaire ren Négritude eskolaren aurkako erasoan.1 Aspalditxo honetan, ingeles hizkuntzako afrikar idazleek, hala nola Ezekiel Mphahlele k, Wole Soyinkak eta Christopher Okigbo k, iseka handiz tratatu dute Négritude, «afrikar izaera» eta gisako kontzeptu antzuak adierazten dituen literatur mota hau. Négritude delakoa hildakotzat jo daiteke orain, Makerereko biltzarreko ohar eta erabakien tonu segurua ikusita.
‎Biltzarra bera, Afrikako literatura definitzeko une erabakigarrian, eta natiboa ez den hizkuntzan ari den idazle afrikarraren arazoak zehazterakoan, asko hurbildu zen egiara: «Jeneralean onartua izan zen afrikar idazle batentzat hobe dela bere hizkuntzan pentsatu eta sentitzea eta gero orijinalari hurbiltzen zaion ingeleseko transliterazioa egitea».3 On­dorioak berak, naive eta okerra bada ere, labur eta zorrotz adierazten du arazoa, eta hain zuzen ere ildo horretatik aurkituko dugu Afrikako literaturarentzat norabide berria, ari garen lanean benetan serioak eta zintzoak baldin bagara.
‎Horrelakoetan ez da burua ezer ganorazkoa idazteko moduan egoten. Halere, Kepak Jantzi beltz bi ri buruz adierazten duenari helduko diot, apur batean oraindik. Uste dut ulertu nezakeela berak esaten duenean sinesgarritasun arazoak aurki genitzakeela edozein idazlanetan, eta arrazoi ematen diot edozein fikzio sorkuntzatan idazleak propo­satu dion istorioa bere horretan onartzeko hurbilketa egiten duela irakurleak.
‎Ni hizkera erregistroaz ari nintzen, tonuaz, eta horretan asmatzea garrantzitsua da narrazio batek bere buruari eutsiko badio. Liburu honen balioez Kepak adierazten duenak pentsarazten dit diskurtsoaren beraren atseginak gogo­betetzen duela. Eta ez nago ni horren aurka.
‎Bosgarren foro honetako kideak hasiak zarete libu­ruen inguruko iritziak eta adierazten , eta hitz egiteko gogoa ere egin zait Jazintoren hitzen harira. Irakurria dut nik ere Josu Penadesen Jantzi beltz bi narrazio hori eta ikusten dizkiot hein batean berak azpimarra­tu dituen ezaugarri estilistikoetako batzuk.
‎«haren artikuluetan hitz erdika edo laurdenka usna zitezkeen haren azpi gogoetak». Egia esateko, Aldudeko medikuaren kasuan ez dakit zein neurritan mintza gaitezkeen autozentsuraz, zeren isiltasuna baino, halaxe adierazi zuen eskutitz batean, nahiago baitzuen zuhurtzia.
‎Horrela begiratuta, pentsa genezake lerrook ez dutela ezer apartekorik, salbu eta tek­nikotzat jo dezakegun gai baten ingurukoak direla, eta, badakigu, horrelakoak oso oso nekez aurkitzen dira euskal letren historian. Baina, dirudienez, lerro gutxi horietan os­tenduta, enkriptatuta esango dugu gaurko talaiatik, lehen begiratuan suma daitekeena baino nahikotxo gehiago adierazi zigun Jean Etxeparek, edo, behintzat, horrelaxe ulertu zuen Piarres Lafitte kalonjeak, eta bai gaitzetsi ere.
‎Kritika goresgarriak jaso zituen bere sasoian, nahiz eta oso gutxi izan, eta Etxepare hil eta gero agertu. Alabaina, Jon Casenavek adierazi bezala, kritikari gehienek. Lafittek salbu. Aldudeko medikuak egin gogo zuenaren ordez, beste zerbait ira­kurri zuten liburuan, alegia, Euskal Herriaren gaindi autoz burutu itzuli goxoño bat, besterik ez.
‎Etchepare» artikulua paratu zuen, hainbat eta hainbat laudorio plazaratuz, tartean Beribilez «une oeuvre éternelle» dela, eta bai ere Etxepare jaun medi­kua zela euskal idazle gazteen maisua, idazten. Horiez gainera, Lafittek liburuaren laburpena egin zuen, sei bat orrialdekoa, hasieran bertan argi eta garbi adieraziz , Beribilez itxuraz bidai liburu gisara agertu arren, mila eta bat gogoetarako aitzakia dela. Eta laburpen horretan honelaxe erantzun zion Etxepareri:
‎Horretarako, Chinua Achebe (Gainbehera dator dena; Arrow of God), Amos Tutuola (Mozkor bat sasirik sasi; My life in the Bush of Ghosts) eta Gabriel Okara hiru hautabideren eredutzat hartu ziren. Gabriel Okarak adierazten du ongien, Transition en berrinprima­tutako artikuluan, noraino joateko prest geunden atzerritar hizkuntzak aberasteko gure misioan, Senghorren «odol beltza» injektatuz haien giltzadura herdoilduetan:
‎Afrikako hizkeraren irudi biziak harrapatzeko, bazterrean utzi behar izan nuen nire pentsa­menduak aurrena ingelesez adierazteko ohitura. Zaila izan zen hasieran.
‎Denek bizia eta sasoia gehitzen diote hizkuntzari, zeinek bere kultura adieraztearekin batera. Zergatik ez du egon behar Nigeriako edo Mendebaldeko Afrikako ingeles bat, geure ideiak, pentsamenduak eta filosofia geure modura adierazteko –». 8
‎Zerbait esan nahi, zerbait adierazi behar eta, horretarako, poema bat idatzi.
‎Zergatik aukeratzen da bide hori eta ez besteren bat? Ez al dago beste mo­durik adierazteko esan nahi den hori?
‎Zerbait poema baten bitartez adieraztea eta zerbait prosa erabiliz esatea. Zein da aldea?
‎Horrekin adierazi nahi zuen musikak ez duela esan behar hitzekin esan daitekeen ezer.
‎Poema batek esan luke prosak, ipuin batek, nobela batek? adierazi ezin duen hori.
‎Esan diodanean gure literatur mundu hau ataltxoz josia dagoela (liburuak, idazleak, irakurleak, kritikaren mundua, publikazioak, edizioak, instituzio eta erakunde publikoen rola arlo honetan, iniziatiba eta ekimen pribatuak?) eta gaizki zer da­goen esateko esan diodanean, erantzun dit nire galde­ran dagoela erantzuna, hain juxtu ere, dena «ataltxoz» josita dagoelako, eta hori delako gerta litekeen gauzarik makurrena. Horrek estrategia falta bat adierazten baitu, eta estrategia falta bi arrazoirengatik gertatzen omen da: ezina, ala inportik eza.
‎Abangoardien agendan ere ez zen beste utopiarik. Lautréamontek edo Joseph Beuys ek ere gauza bera adierazi zuten: mundu guztiak izan behar zuela artista, lehenengoak; «Everyone is an artist», bigarrenak.
‎Guy Debord situazionistak jada 60ko urteen amaieran adierazi zuen bezala, «espekta­kuluaren gizartean» bizi ginen. Gaur egunetik begiratuta, haren hitzek zentzu beteagoa hartzen dute.
‎Musikarako mututasuna aldarrikatu zuen, eta txukuntasunaren baitan kaosa ereitea. Artearen agortzea susmatuz? «desartizazioa» hitza sortu zuen egoera hori adierazteko –, Beckett-en L, in­nommable eleberriaren azken hitzak hartu zituen bere mezua aditzera emateko: «Il faut continuer», nahiz eta ahaleginean frakasatu.
‎Artea inbertsio ondasun bilakatu zen. Robert Hughes arte kritikariak adierazi zuen bezala, merkatuaren helburua honako hauxe da: edozein objektu maisulan bihurtzea eragotziko luketen balio guztiak ezabatzea.
‎Objektu estetikoaren gainetik, hari buruzko diskurtsoa dago; are gehiago, hau gabe ez dago artelanik. Izan ere, objektua bera ez bezala, ezinbestekoa da diskurtsoa; diskurtsorik gabe genuke inoiz ezer adierazi artelanari buruz.
‎Geroxeago, Piarres Xarritonek bultzaturik, eta harekin, UZEI taldean lan egin nuen, filosofia mailan. Betidanik entzuna nuen euskara ez zela gai abstrakzioak adierazteko eta, garbiki errateko, ez nuen ezin gaindituzko oztoporik kausitu, salbu hizkuntza erabilera pertsonalari buruz, edozein gai izan zedin. Arazoa ez zen ikasmateria, baizik nire trakesia.
‎Ortu horretan izandako bisita bat eszenifikatu nuen poeman, ukitu surrealistaren bat gehituz. ...i hezurrak altzarietan» esatean, itxuraz dekorazio negatibo baten zantzu horiek erreferentzia egiten diete, hurrenez hurren, trantsizio baten nekeari (Gaza grisa poeman badira sentipen horren beste adibide batzuk), amodiorako geldi geratzen den denborari, eta espiritualitatearen soiltasunari (txoriak bizitzaz zer ira­dokitzen digun onartuta, ulertuko da «hezurrak» esanda heriotza sinboliko bat adierazi nahi dela, askatasunaren metonimia).
‎Han bereko jendearekin gurutzatzetik, apez zuri eta kristau fedearen berriemaile zenak bestelako sineste bat ezagutu zuen, sorgin­keria, bataio, ezkontza, amwen edo kuttun, beldur eta, oroz gain, ehorzketen karietara. «Afrikako bestarik handiena ez zen haur baten sortzea, ez eta ezteiak, baina ehorzketak.» Eta behin eta berriz eta askotan konparazioak egi­nen ditu Afrikako jendeen eta Euskal Herrikoen artean, batzuk besteak bezain salbai garela adierazi nahiz bezala?
‎Gizonaren bizkar gaina hertsatzetik gelditu gabe, emakumeak begiak bildu ditu, beldurrez eta berari ere erasanen ote dion goi­tika egiteko gogoak. Hamidi eta Bokori laguntza eskatzekotan dago, baina senarraren hats handituak adierazi dio okerrena iragana dela.
2012
‎Zazpi aldiz sei minutu eta sei segundotan! Eta zortzigarrena ere jasoko nuen, baina zailena egina neukanean, gerriraino ekarrita, pentsatu nuen ahal nituen jasoaldi guztiak eginez gero ez zela gero apusturako aukerarik izango, eta harria bota eta ezetz adierazi nuen eskuekin, zortzigarrena ezin nuela.
‎2012 urtean sartu ginen; «Jose Manuel Goikoetxearen eskutik jasotako kaseteen kasua» nire gogoaren izkina ba­tean zegoen. Udaberrian, ordea, Etxepare Institutuak Oxfordeko XV. «Forum of Iberian Studies» delakoaren sarrera hitzaldia enkargatu zidan, eta aurkezlea Edwin Williamson katedratikoa izango zela adierazi , hots, Jorge Luis Borges ongienik ezagutzen duen espe­zialista. Kutxatik atera eta beste entzunaldi bat eman nion grabazioari.
‎Misterio txiki bat, beraz. Zer adierazten zuen azalpenen eta testuaren arteko egokitasun ezak. Egin dira tesi galantak, esango nuke!?
‎Notizia horrek baino askoz ere inpresio areagokoa eragin zidan emakume hark jarri zuen aurpegiak eta erakutsi zigun desoseguak. Ez zuen batere haserrerik adierazi , haserreak eta errebeldia debekatuak bai­tzeuden; onartu egin zuen notizia harrigarri hura eta amaigabeko tristura batean murgildu zen, bere bizitza isolamendu gune batean sartu eta atera ezinik geratu balitzaio bezala. Apaizak egiaren ohoretan esan zigun hori, emakumeak espresuki galdetu ondoren.
‎Izan ere batzuetan (askotan ere bai, beharbada) ardura jakin bat zeure gain hartzeko eskatzen edo eskaintzen dizute eta, kostatuko zaizula jakin arren, ez zaizu ezinezkoa, gaindiezina, iruditzen. Gero, ordea, handik puska batera, bes­telako ardurak hartzeko eskaerari aurre egin beharrean aurkitzen zara; egitasmo bateko partaide, talde bateko kide zara; egoera aldatu egin da, zure beharra dutela adierazten dizute, benetan behar zaituztela. Eta, zuk ezetz esan arren beti egongo dela beste norbait jakin arren, nekezagoa, askoz nekezagoa egiten zaizu ezetz esatea.
‎Nahiz eta borroka armatuaren aldeko iritziak ere egon, boterea indarrez hartzeko alternatiba bat posible balitz bezala (soldadus­ka entrenamendu bat izan zitekeela eta abar), normalean kontzientzia objekzioaz edota ez biolentziaz hitz egiten zen, Gandhiren eta Martin Luther King-en ildotik. 1976ko Gabonetako komunikatu batean, nire anaia Kikek, gure orduko «maisuak», egindako itzulpenean, era honetan adierazten genuen:
‎Bizkarra astindu ondoren egin zuen alde, jangelako mahai gainean zuen poltsa bizka­rretik zintzilikatuta. Atearen zartakoak adierazi zigun hitza bete zuela. Neska niregana hurbildu zen eta lurrean eserita burua magalean jarri zidan, ai, zeinen malgua duen lepo hezurra.
2013
‎Saiatu naiz pintsilinthitzaren esanahi zehatza zeinden aurkitzen, baina alferrik. Gai horri buruz itaundu ditudan hirupertsonak harriduraz begiratu naute, ezer ulertu gabe.Nolabaiteko susmoa daukatpintsilint horrek oso denbora gutxitik hona esan nahi duela «fleur», eta bai ere txorten batetik zintzilikatutakoedozein apaingarri adierazten zuela jatorriz. Ziur aski posible izango zait kontu hori Aldudeko jaietan egiaztatzea, bertan biltzen baitiraEugi eta inguruetako espainol asko».
‎Hemen kultur zeretan ibiltzen den enpresa batek zerbait ordaindu zela esan zuen. Laboak eta Urkok behar zen guztirako prest zeudela adierazi zidaten, eta, behar izanez gero, estudioa ere utziko zidatela. Bien portaera chapeau esatekoa izan zen.
‎Mezurik ez da pasatzen, finean, ezpada Chirbesek berak esandako hau: «Saint Simon irakurri, Virgilio irakurri, giza arima ez da hainbeste aldatu ordudanik; bere inpultsuak bestela adierazten ditu, besterik ez. Halere, eta horregatik, kontatu behar dena da bizi garen unean gauzek hartzen duten eite berariazkoa».
‎Gamazada esan zitzaion legea ezarri nahi zutela eta, zerga berri bat, harroaldi handia sortu zen Nafarroan 1893. «Otso beltza» izenburu zuten lau bertso polit egin zituen orduan, hala adierazten baitu azpitituluan, «Geyegizko taldikidia euskalerriariGamazok ipini zion urtean».
‎Ameriketan idatzi zituen poema gehienek, ordea, malenkonia adierazten dute, «urrungaitza» bere hizkeran, herriminaren aldaera barnekoia. Ez daude Arreserenak azkenetanjartzeko gure amerikanoek kantatzen dituzten bertso ugarietan, xalotasun zoragarrianematen digu tolosarrak sentimendu hori zenbaitetan:
‎Baina urruna egiten zait lotura. Arresek, bigarrenliburuari ematen dion tituluak adierazi gisan («Nere barrengo txoriya» dio oin oharrean«Gogo txindor» titulua argitzeko), frankotan hartu izan zuen txoria figuratzat.
‎Badakizu, Ciro Alegría idazle perutarrak badauka liburu zoragarri bat, «Zabala eta besterena da mundua», El mundo es ancho y ajeno. Tituluak berak adierazten du esatenari garena.
2015
‎dela tisia, dela sifilisa, eta 60 urteko zaharrak, erraz irudikatuko duzun egoera fisiko zein psikikoan.» Horixe zen Gurseko «Barneratze esparruaz» bisitari batek egindako salaketa, eskutitz batean jasotakoa. Antzeko asko daude, barneratuen samina adierazten dutenak. Izan ere, harrera leku izateko sortutako eremuek kontzentrazio esparruen ezaugarriak izan zituzten laster.
‎1939ko udaberriaz geroztik, eztabaidak, etorkizunerako taktikak eta egitasmoak, formakuntza, arte eginkizunak burutu zituzten. Txarrantxaren beste aldean faxismoa gorantz zihoan bitartean, miliziano eta gudari izandakoek harro adierazten zuten sozialismoarekiko eta demokraziarekiko atxikimendua buztinez egindako izar sozialistaren bidez.
‎Izan ere, erleen talde bizitzak eta jardunbideak antzinatetik harritu gaituzte gizakiok.Eta idazle batzuk intsektu horien portaera literatur maila jasoan ere adierazten saiatu izandira. Horietako bat Maurice Maeterlinck belgikarra izan zen, Erleen bizimodua (La viedes abeilles) argitaratu zuena, eta 1911n Literaturako Nobel Saria jasoa.
‎Berau, saio, esperimentu eta, batez ere, pazientzia handiz, ordura arte inork aurkitu gabekoak argitzeraheldu zen. Aurretik, 1945ean, erleek koloreak ikusi eta bereizteko duten gaitasuna frogatuzuen, eta baita, dantza bidez, berentzako gauza interesgarriak (loreak, ezti eta ur iturriak, bizileku hutsak...) non aurkitzen diren beste erleei adierazteko gaitasuna ere. Horretarako, bi dantza mota erabiltzen dituzte, bata gauza hurbiletara gidatzeko, eta bestea, 8 batenantzeko dantza zirkularra, diametroaren okerduran erlauntzak eguzkiarekin eta interesgunearekin egiten duen angelua zehazki adieraztearren.
‎Aurretik, 1945ean, erleek koloreak ikusi eta bereizteko duten gaitasuna frogatuzuen, eta baita, dantza bidez, berentzako gauza interesgarriak (loreak, ezti eta ur iturriak, bizileku hutsak...) non aurkitzen diren beste erleei adierazteko gaitasuna ere. Horretarako, bi dantza mota erabiltzen dituzte, bata gauza hurbiletara gidatzeko, eta bestea, 8 batenantzeko dantza zirkularra, diametroaren okerduran erlauntzak eguzkiarekin eta interesgunearekin egiten duen angelua zehazki adieraztearren . Angelu hori eredu hartu eta, erleesploratzaile horrek ahora emandako nektarraren zaporeaz baliatuz, erraz jakin dezaketegainerako erleek lore horiek non aurkitzen diren.
‎Orain arte, «gidaria» deitu dizugu, zeren zure eskutik ezagutu baititugubai lekuak, bai gertaerak eta bai objektuak berak. Adierazi , orain, zure izena etadeitura.
‎Argazki batean hondartzako ur ezpondan; beste batean Hitlerren irudia atzean duela. Argazkietan ikusten dugun sudurpeko estu laburrak ere bere garaiko moda bakarrik adierazi nahi ote du. Jose Antonio Arana Martijak dioenez, Errusian ibili zen 1942 Espainiako División Azul batailoiarekin.
‎Handik gutxira, maiatzaren 9an, gerraren bukaera iragarri zen lau haizetara. Urte luzeetan gerrako desagertutzat joa izan zen, harik eta 1950ean familiakoei heriotza albistea adierazi zieten arte.
Emaitza gehiago eskuratzen...
Aldaerak
Lehen forma
Argitaratzailea
Konbinazioak (2 lema)
Konbinazioak (3 lema)
Urtea

Bilaketarako laguntza: adibideak

Oinarrizko galderak
katu "katu" lema duten agerpen guztiak bilatu
!katuaren "katuaren" formaren agerpenak bilatu
katu* "katu" hasiera duten lema guztiak bilatzen ditu
!katu* "katu" hasiera duten forma guztiak bilatzen ditu
*ganatu "ganatu" bukaera duten lema guztiak bilatzen ditu
!*ganatu "ganatu" bukaera duten forma guztiak bilatzen ditu
katu + handi "katu" eta "handi" lemak jarraian bilatu
katu + !handia "katu" lema eta "handia" forma jarraian bilatu
Distantziak
katu +3 handi "katu" eta "handi" lemak 3 elementuetako distantzian bilatu
katu +2 !handia "katu" lema eta "handia" forma 2 elementuetako distantzian bilatu
katu +2 !handi* "katu" lema eta "handi"z hasten diren formak 2 elementuetako distantzian bilatu
Formen konbinazioa desberdinak
bero + handi | asko "bero" lema eta jarraian "handi" edo "asko" lemak bilatu
bero +2 !handi* | !asko* "bero" lema eta jarraian "handi"z edo "asko"z hasten diren formak
!bero + handi|asko|gutxi|txiki "bero" forma eta jarraian "handi", "asko", "gutxi", "txiki" lemak
Ezaugarri morfologikoekin
proba + m:adj "proba" lema eta jarraian adjketibo bat
proba +2 m:adj "proba" lema eta bi hitzetako distantziak adjektibo bat adjketibo bat
bero + handi|asko + m:adi "bero" lema jarraian "handi" edo "asko" eta jarraian aditz bat
proba + m:izearr-erg "proba" lema eta ergatibo kasuan dagoen izen arrunta

Ezaugarri morfologikoak

KATEGORIA
adb adberbioa
adi aditza
adilok aditz-lokuzioa
adj adjektiboa
det determinatzailea
ior izenordaina
izearr izen arrunta
izepib pertsona-izena
izelib leku-izena
izeizb erakunde-izena
lbt laburtzapena
lotjnt juntagailua
lotlok lokailua
esr esaera
esk esklamazioa
prt partikula
ono onomatopeia
tit titulua
KASUA
abs absolutiboa
abl ablatiboa
ala adlatiboa
ban banatzailea
dat datiboa
des destinatiboa
erg ergatiboa
abz hurbiltze-adlatiboa
ine inesiboa
ins instrumentala
gel leku-genitiboa
mot motibatiboa
abu muga-adlatiboa
par partitiboa
psp postposizioa
pro prolatiboa
soz soziatiboa
MUGATASUNA/NUMEROA
mg mugagabea
ms mugatu singularra
mp mugatu plurala
mph mugatu plural hurbila
ADITZ MOTA
da da
du du
dio dio
zaio zaio
da-du da-du
du-zaio du-zaio
dio-zaio dio-zaio
da-zaio da-zaio
du-dio du-dio
da-zaio-du da-zaio-du
da-zaio-du-dio da-zaio-du-dio

Euskararen Erreferentzia Corpusa Euskararen Erreferentzia Corpusa (EEC)
© 2025 Euskaltzaindia