|
2008
|
|
|
Dominikar Errepublikako gizartean, emakumeek estrategia produktiboen bidez, etxera dirua eramaten dute. Hala ere, haien lanaren balioa ez da onartzen
|
lan
merkatu formalean edo ez formalean, ez sozialki ezta ekonomikoki ere. Marokon saritzen den papera etxekoandrearena, amarena edota emaztearena da, eta rol hori bertan behera uztea edo jaramonik ez egitea, zigortuta dago.
|
|
|
Kualifikatutako lanpostu bat lortzea oso zaila dute legearengatik, titulazioa homologatzeko beharrarengatik eta baita profesionalki birziklatzeko beharrarengatik ere. Zentzu horretan, duten ikasketa maila edozein dela ere, halako edo bestelako kualifikazio profesionala izan,
|
lan
merkatuan sartzeko zailtasun ugari izango dituzte (Ekialdeko europarrek nahiz eta ikasketa maila altua izan, erdia langabezian dago), eta aurkituko duten jarduera profesionalen multzoa oso txikia izango da. Betetzen zailak diren lanbideen katalogo bati lotuta lan egitera behartuta daude.
|
|
2009
|
|
|
Aitzitik, proiektua da eztabaidatu beharrekoa: nortzuk diren proiektua sustatzen dutenak eta sustatzaileen motiboak; azpiegiturak bizitza ereduan (jarduera ekonomikoan eta bere izaeran; ekonomian eta
|
lan
merkatuan; bizi kalitatean) zer nolako inplikazioak izango dituen; proiektu instituzionalaren bideragarritasuna, zentzua, erabilgarritasuna, aplikagarritasuna (arriskuak, ezjakintasunak, ziurgabetasunak eta, beraz, zuhurtasun printzipioa) eztabaidatu den; bestelako aukerak kontuan hartu diren, etab.
|
|
2010
|
|
|
Era berean, aipatutako pluraltasuna ez da soilik adinean agertzen. Persona hauek
|
lan
merkatuarekin duten harremana eta haien laneratze aukerak ere askotarikoak izaten dira. Horrela izanik, honen arabera Oinarrizko Errenta jasotzen duten pertsonen artean zenbait talde azpimarra daitezke.
|
|
|
Juan (E 4) formakuntza duen pertsona gaztea da, haren lan integrazioa ia erabatekoa da eta egun enplegurako pizgarriak jasotzen ditu eta Oinarrizko Errenta berehala utziko duela ematen du. José (E 5), aldiz, ijitoa da eta mekanika alorrean egindako formakuntza ikastaroa alde batera utzita ez du ia batere harremanik izan
|
lan
merkatuarekin. Era berean, urteak daramatza Oinarrizko Errenta jasotzen.
|
|
|
Inor ez da gosez hilko, baina etxean berogailurik ez dute edo ez dute pizten. Hauxe da gero eta nabariago agertzen zaigun errealitatea gure gizarteetan, herritartasuna kideak galtzen ari da behetik, gehienbat
|
lan
merkatuak zein Ongizate Estatuak erakusten dituen gabeziengatik.
|
|
|
Oparotasun materialaren ordainean, pertsonak tradiziozko loturetatik askatu ondoren (klasetik, familiatik, auzotik, nazio edo eskualde kulturatik?), bakarrik geratu dira
|
lan
merkatu eta gainerako merkatuen aurrean, bakarrik eta ikaratuta. Izan ere, langileek, galdutako identitateen artean, klasearena ere galdu dute.
|
|
|
Norberaren bizitza ez da bizitza desberdin bat, estandar bati darraiona baizik. Kulturak bizitza independente bat garatzeko diosku, betiere Estatuak eta
|
lan
merkatuek aginduta bezala. Izan ere, gizabanakoa gero eta arautuago eta planifikatuago dago, makro erakundeen menpe, indar gero eta abstraktuagoen mirabe, pertsonalismoz mozorrotutako anonimatuan.
|
|
2013
|
|
|
EAEn modu ez formalean zainketan aritzen diren eta guztien artean ikusten ez den babes soziala eskaintzen dutenen profila hauxe da: emakumeak(% 83,6) eta, oro har, etxekoandreak(% 50) izaten dira; adinduak zaintzeaz arduratzen diren emakume gehienen egiteko nagusia etxeko lanak egitea bada ere (gehienak
|
lan
merkatutik kanpo daude), aintzat hartzekoa da ordaindutako lanen bat ere egiten dutenen kopurua; zaintzaile horien batez besteko adina 52,9 urtekoa da eta, oro har, zaintzen duten pertsonaren alaba edo emazteak izan ohi dira. Ez daukate prestakuntza berezirik zainketa lanerako;% 75ek etenik gabe egiten du zaintza, eta,% 47k, sei urtetik gora daramatza mendeko pertsona bat zaintzen (Eusko Jaurlaritza, 2005:
|
|
2014
|
|
|
Esaterako, erakunde kontratatzaileek kontratuen agiri berezietan ingurumeneko, gizarteko zein beste politika publiko batzuei loturiko betetze baldintza bereziak jaso ditzakete. Bereziki, ingurumena eta laneko osasuna babesteko,
|
lan
merkatuan txertatzeko zailtasun bereziak dituzten pertsonen enplegua sustatzeko eta merkatu horretan emakume eta gizonen arteko desberdintasunak ezabatzeko, langabeziari aurre egiteko, lantokiko prestakuntza errazteko, edo kontratazio organoak egoki iritzitako beste helburu batzuetarako: Europar Batasuneko Funtzionamendu Itunaren 145 artikuluan zehazturiko enplegurako estrategia koordinatuari dagokiona edo ekoizpen katean zehar oinarrizko lan eskubideen errespetua bermatzeko, Lanaren Nazioarteko Erakundearen lan baldintzei buruzko 94 Hitzarmena eta 84 Gomendioa betearaziz.
|
|
2015
|
|
|
Gainera, aldaketa emakumeengan izan da, batez ere, agerikoa eta adierazgarria. Besteak beste, nabarmen handitu da emakumeen presentzia
|
lan
merkatuan, hezkuntzan eta kulturan; eta neurri txikiagoan erabakiak hartzeko eremuetan eta botere esparruetan (Ortiz de Lejarazu eta Sarasola, 2010; Bergara et al., 2008).
|
|
|
Ez dago, aldiz, ehun langiletik gorako enpresarik. Nahiz eta langabezia tasa batez bestekoaren azpitik egon, Gaindegiak (2013) ohartarazten du hori
|
lan
merkatuaren eskasiaren (eta gazteek horregatik herria uztearen) ondorio dela.
|
|
2016
|
|
|
Inbertsio sozialaren teorialariek horren diagnosi doitua eskaintzen dute. Horien ustetan,
|
lan
merkatuan lehiakorrak diren gizabanako egokiak behar dira, giza kapitalean bizitza osoan zehar inbertituko dutenak. Estatuaren paperak murritzagoa izan luke eta politika sozialak ekoizpenera bideratua.
|
|
|
Ongizate Estatu keynestarraren ikuspuntutik, gizabanakoak babesteko bidea desmerkantilizazioa zen; merkatuaren injustizien aurrean gizabanakoen segurtasuna lortzea zuen helburu. Pentsamendu korronte liberalaren ustetan, aldiz, Estatuak merkatuko injustizia horiei erreparatu gabe eskain dezake segurtasuna (segurtasun fisikoa, nazioaren mugena, etab.). Horregatik, erantzukizun indibiduala azpimarratu eta giza kapitalean inbertitzera bultzatu nahi ditu gizabanakoak,
|
lan
merkatuan euren kabuz molda daitezen.
|
|
|
Era berean, gizarte orekatu eta produktiboak sortu nahi dira; politika soziala oraindik hazkunde ekonomikorako aurrebaldintza da, pobrezia eta ezberdintasunak gutxitzen dituelako eta hazkunde ekonomikoa bultzatzen duelako. Dinamika horretan baldintza nagusia «konpontzea» baino gehiago, arazoek eztanda egiten dutenean diru publikoa bideratzea?, bizi garen ezagutzaren gizartean aurrez «prestatzea» izango litzateke, bizitzan zehar gerta daitezkeen
|
lan
merkatuarekiko arazoak ekiditeko asmoz, hau da, lan merkatutik lortzen diren soldaten arabera bizi ahal izateko, Estatuaren zerbitzu edota transferentzien beharrik izan gabe.
|
|
|
Era berean, gizarte orekatu eta produktiboak sortu nahi dira; politika soziala oraindik hazkunde ekonomikorako aurrebaldintza da, pobrezia eta ezberdintasunak gutxitzen dituelako eta hazkunde ekonomikoa bultzatzen duelako. Dinamika horretan baldintza nagusia «konpontzea» baino gehiago, arazoek eztanda egiten dutenean diru publikoa bideratzea?, bizi garen ezagutzaren gizartean aurrez «prestatzea» izango litzateke, bizitzan zehar gerta daitezkeen lan merkatuarekiko arazoak ekiditeko asmoz, hau da,
|
lan
merkatutik lortzen diren soldaten arabera bizi ahal izateko, Estatuaren zerbitzu edota transferentzien beharrik izan gabe.
|
|
|
Ongizate Estatuak dituen presioen artean daude, adibidez, estatu bakoitzeko berezko erronkak diren aldaketa demografikoak (populazioaren zahartzea eta jaiotza tasa baxua), familien eraketan jazotako aldaketak eta
|
lan
merkatuak inposatzen dituen eskakizunak. Era berean, globalizazioak eragindako nazioarteko lehiakortasunak aldaketa saihetsezinak dakartza eta Europar Batasunak ezarritako baldintzek estatuen barne politiketan norabide jakin bati jarraitzeko agintzen dute.
|
|
|
Beck en aburuz (1999), lanaren eta herritartasunaren arteko harremanean sustraiturik zegoen «lanaren gizartea» «arriskuaren gizarteak» ordezkatu du, eta bertan lan ziurgabetasuna eta prekarietatea gailentzen dira. Horren guztiaren ondorioz, Estatuak bere burua birdefinitu behar izan du, aktiboago bilakatu da eta
|
lan
merkatuan txertatzera bideratutako laguntzak eskaintzea du helburu garrantzitsuenetariko bat.
|
|
|
501) ustetan, gerraosteko Ongizate Estatua industrializazioaren ondorioz sortutako ezegonkortasun sozialari aurre egiteko eraiki zen, baina egun, Arrisku Sozial Berrien inguruko politikak beharrezkoak dira erronka berriei erantzuteko. Horregatik, politika sozialak herritarren ekoizpen potentziala mobilizatu luke, ASBak gutxitzeko asmoarekin, hala nola epe luzeko langabezia, langile pobreak, ezegonkortasun familiarra eta
|
lan
merkatuan parte hartzeko aukera falta, zaintza eginbeharrak edo zaharkituriko abileziak direla-eta (Vandenbroucke et al., 2011; Hemerijck, 2012: 51).
|
|
|
Oro har, gizarte postindustrialean, lau prozesu dira garrantzitsuak: emakumeen lan merkaturatzea; adinduen kopuruaren hazkundeak eragin handia du pentsioetan eta osasun sisteman;
|
lan
merkatuko aldaketek (prestakuntzarik gabeko lanen proportzioaren murrizketa, herrialdeen arteko lehiakortasunaren areagotze eta hazkundea) hazkundearen eta enpleguaren arteko harremana zaildu dute, ondorioz, hezkuntza maila baxua dutenen artean gizartetik baztertzeko arriskuan eragiten dute; Ongizate Estatu zaharraren presioei aurre egiteko zerbitzu pribatuen hazkundea, Estatuaren gastua txikitze... Bonolik (2006) beste era batera laburbiltzen ditu:
|
|
|
Bonolik (2006) beste era batera laburbiltzen ditu: diru sarreren eta
|
lan
merkatuaren ezegonkortasunen ondorioz, zaila da bizimodua mantentzea, batez ere haurrak dituzten familientzat, eta are zailagoa partaide bakarreko familientzat. Bi soldata dutenek ere gero eta arazo handiagoak dituzte lana eta familia bizitza uztartzeko.
|
|
|
Gizarte segurantzak eskaintzen duen babes eskasa. Gaur eguneko eskemak antzinako
|
lan
merkatura doiturikoak dira, baina lan profil berriak direla-eta, egitura osoa aldatu litzateke.
|
|
|
Aipagarria da giza kapitalaren metatzean egiten duten indarra. Hezkuntzak berebiziko garrantzia dauka, bizitzan eduki ditzakegun aukerak, norberak ikasteko dituen abilezien ondorio baitira, ekonomia dinamiko eta konpetitiboa ziurtatzeko alde batetik, eta etorkizunean gerta daitezkeen
|
lan
merkatuaren arazoak aurreikusi eta saihesteko bestetik. Asmorik behinena, Arrisku Sozial Berri hauei lan ordainduen bidez aurre egitea litzateke.
|
|
|
Hau da, politika sozialek ekoizpenerako faktore izan lukete, garapen ekonomikorako eta enplegua sortzeko funtsezkoak. Inbertsio sozialaren ikuspuntuak giza kapitalaren garapenean inbertitzen duten politikak nahi ditu (haurren zaintza eta hezkuntza, bizi osoan zeharreko hezkuntza eta prestakuntza) eta giza kapitalaren erabilera efizientea egiten laguntzen dute (enplegu politika aktiboak, segurtasun malgua bultzatzen duten
|
lan
merkatuaren arautze era konkretuak eta babes sozialeko instituzioak). Horrekin batera, inklusio soziala defendatzen du (sistematik kanporatuak izan direnen lan merkaturatzea bermatzeko asmoarekin) (Morel et al., 2012:
|
|
|
Zerbitzu sozialek ahalmen sortzaileak izan lukete. Bestalde,
|
lan
merkatuaren politika aktiboak inbertsio sozialeko elementuak izango dira, hobekuntza soziala badakar soilik. Berdintasuna bilatzen duten gizarteak inbertsio sozialaren politikak martxan jartzeko orduan egokiagoak dira; bestalde, diru sarreren ezberdintasunak murrizteak eginkizun funtsezkoa bete luke inbertsio sozialean.
|
|
|
Hemerijck en (2011) ustetan, inbertsio sozialaren paradigmaren oinarri bateratzailea, duen Estatuaren teoriaren ikuspuntua da. Neoliberalismoaren estatu teoria negatibotik aldentzen da eta, bertan, politika publikoa familia eta
|
lan
merkatuen sostengu funtsezkoa da. Ez dute konfiantza handirik merkatuen efizientzian eta bizitza osoan zehar birbanaketa lortzeko mekanismo kolektiboak liratekeela dio.
|
|
|
Bestalde, inbertsio sozialaren ikuspuntuak erlazio estua dauka «workfare» politikekin, alegia,
|
lan
merkatu dinamiko eta lehiakorrerako gizabanako aktibo eta prestatua lortu nahi duten politikak. Horiek gizabanakoak diru sarrera publikotik kanpo mantentzeko portaerak eraldatzearen alde daude, pertsona bakoitzak bere burua zaindu dezala, alegia.
|
|
|
Are gehiago, portaera indibidualarekin loturiko ongizate zerbitzuak sendotzen badira, onuradunen oniritzia ziurtatzeko, Estatuaren indarra eta kontrola indartuko da, baita onura horiek kentzeko mehatxuak biderkatu ere. Estatuak portaera indibidualean duen influentzia handitzen da, batez ere
|
lan
merkatuari dagokionez (Dingledey, 2005).
|
|
|
Cruells, M.; Igareda, N. eta Torrens, M (2005): «Inclusión de la perspectiva de género en las políticas penales, penitenciarias y post penitenciarias», in M. Cruells eta N. Igareda (arg.), Mujeres, Integración y Prisión, SURT
|
Lan
merkatuan Sartzeko Emakumeen Elkartea, Aurea, Bartzelona, 78
|
|
|
Boloniako Adierazpena ere ildo honetatik zihoan: ikasleen curriculuma enpresa sektorearekin batera birplanteatzeko adierazten da, titulatu berriek
|
lan
merkatuan murgiltzeko beharrezkoak dituzten gaitasunak elkarren artean adostu behar direla galdatuz. Ondorioz, Europako Erreferentzia Eremuan (Marco de Referencia Europeo), ikasleek aditu izateko prozesuan oinarrizkoak diren gaitasunak lortu behar dituztela proposatzen da.
|
|
2017
|
|
|
Hori dela-eta, emakumezkoen erretiroaren ezaugarriak eta ondorioak gizonezkoen ikuspegitik ikertu izan dira. Egungo gizartean gertatzen ari diren aldaketen ondorioz, gero eta emakume gehiagok
|
lan
merkatuan parte hartuko dutela espero izanik, gure proposamena da egungo adineko emakume langileei eta emakume erretiratuei buruzko azken datu estatistikoak deskribatzea, etorkizun hurbilean adineko emakume langileen eta adineko emakume erretiratuen egoera bere osotasunean ikertu ahal izateko.
|
|
|
Holland autoreak sexuen araberako
|
lan
merkatuaren jatorria ulertzeko beste logika bateko azalpena edo teoria azaleratzen du. Bokaziozko aukeraketaren teoriaren arabera (Holland, 1997), pertsona baten lanbidearen aukeraketa gizabanakoaren izaeraren eta ingurunearen arteko interakzioaren fruituaren araberakoa da.
|
|
|
|
Lan
merkatuko datuek agerian jartzen dute, gaur egun oraindik ere, lan merkatua erabat bananduta dagoela. Nahiz eta egungo jendartean nagusitzen den pertzepzioa berdintasuna lortu delako pertzepzioa izan, datuek eta emaitzek batik bat, beste errealitate bat azaleratzen dute.
|
|
|
Lan merkatuko datuek agerian jartzen dute, gaur egun oraindik ere,
|
lan
merkatua erabat bananduta dagoela. Nahiz eta egungo jendartean nagusitzen den pertzepzioa berdintasuna lortu delako pertzepzioa izan, datuek eta emaitzek batik bat, beste errealitate bat azaleratzen dute.
|
|
|
Pauso bat haratago emateko, genero aldetik markatuta dauden lanbideetan emakumeek bizi duten segregazio bertikala lantzea ere etorkizunean interesgarritzat jotzen da. Izan ere, emakumeek
|
lan
merkatuan bizi duten segregazio bertikala jada landua izan den arren, testuinguru bereizgarri maskulinizatuak izan ditzakeen eraginean eta ezagutzan sakontzeko beharra dago. Hori guztia emakumeek testuinguru maskulinizatuetan bizi dituzten lan segregazioaren mekanismoak eta ondorioak bere osotasunean ulertu eta aurre egin ahal izateko.
|
|
|
–, (2015):
|
Lan
merkatuko estatistikak, INE, Madril.
|
|
|
|
Lan
merkatuak gizonen eta emakumeen artean dauden ezberdintasun sozialen agerlekua izaten jarraitzen du (Sallé eta Molpeceres, 2010). Izan ere, gizonek eta emakumeek sektore eta okupazio ezberdinetan egiten dute lan eta emakumeek lan egiten duten sektoreetan baldintza okerragoak daude oro har (Bettio eta Verashchagina, 2009).
|
|
|
GAKO HITZAK: Segregazio horizontala ·
|
Lan
merkatua · Lanbide maskulinizatua · Diskriminazioa.
|
|
|
Hamarkadak dira emakumea masiboki lan merkaturatu dela. Berdintasunaren bidean pauso garrantzitsu bat izan arren,
|
lan
merkatua, gizonen eta emakumeen artean dauden desberdintasun sozialen isla bilakatu da (Sallé eta Molpeceres, 2010). Izan ere, gizonek eta emakumeek eremu ezberdinetan eta, eremu horietan, baldintza ezberdinetan egiten dute lan, oro har.
|
|
|
Izan ere, gizonek eta emakumeek eremu ezberdinetan eta, eremu horietan, baldintza ezberdinetan egiten dute lan, oro har. Egoera horrek lan segregazioan oinarritzen den
|
lan
merkatua du zutabetzat (Bettio eta Verashchagina, 2009). Generoaren bidezko lan segregazioak herrialde garatuetako lan merkatuaren ezaugarri nagusietariko bat izaten jarraitzen du.
|
|
|
Egoera horrek lan segregazioan oinarritzen den lan merkatua du zutabetzat (Bettio eta Verashchagina, 2009). Generoaren bidezko lan segregazioak herrialde garatuetako
|
lan
merkatuaren ezaugarri nagusietariko bat izaten jarraitzen du. Nahiz eta segregaziorako joerak 80ko hamarkadan txikitzerantz jo izan zuen, 90eko hamarkadan joera gelditu eta XX. mendera arte mantentzera jo du Mendebaldeko jendartean (Anker, 1998; Rubery eta Fagan, 1993).
|
|
|
Aktibitate, sektore eta okupazio ezberdinen arabera, gizon eta emakumeak, bi lan kolektibo independente eta berezitu bezala agertzeari deritzo lan segregazioa. Bi segregazio mota daude eta, beraz, lan segregazioa bi eratara agertzen da
|
lan
merkatuan. Batetik, segregazio bertikala deitzen dena dago.
|
|
|
Garraioeta biltegiratze sektorean gizon okupatuen% 6,4 aurki dezakegu, emakume okupatuen% 1,8 dagoen bitartean (INE, 2015). Agerian gelditzen da sektore ugarik oraino eta
|
lan
merkatuak, oro har, sexuaren araberako lanaren banaketan oinarritzen segitzen dutela, nahiz eta lanbide mistoak izan badauden.
|
|
2020
|
|
|
Arteen marketina artistaren
|
lana
merkatura hurbiltzeko asmoz jaio zen. Marketinaren helburu nagusia artistek artearen merkatuan epe luzerako posizio optimoa lortzea da.
|
|
2022
|
|
|
3 Emakumea
|
lan
merkatuan sartu da, baina desparekotasun baldintzetan eta aurkako testuinguru sozioekonomiko batean sartu da, eta horri Marokoko gizarteak emakumeen enpleguari ematen dion balorazio eskasa gehitu behar zaio.
|
|
|
Izan ere, maila politiko eta juridikoan zein sozialean, emakumearen egoera aldatzen ari den zantzuak daude. Eskolatzearen hedapenak, hezkuntza sisteman jarraitzeak eta espazio publikoan, oro har, eta
|
lan
merkatuan, bereziki, presentzia handiagoa izateak norabide hori erakusten dute. Era berean, emakumeen eskubideen defentsarako eta sustapenerako gizarte erakundeak sendotzen ari dira Marokoko gizarte zibil hasiberriaren barruan, 2004an Familia Kodearen erreformak bultzatuta.
|
|
|
Datu horiek biztanleriaren txirotzea eta, beraz, proletarizazioa agerian uzten duten arren, argi izan behar dugu proletarizazioa ez dela soilik esfera produktibo edo ekonomikora mugatzen; gure bizitzako esparru guztietan gertatzen ari den prozesu bat da, hainbat adierazpen dituena. Hainbat autorek diote ongizatearen eta bake sozialaren garaiak atzean geratu direla; azken urteetan," gosea, pobrezia, etxerik gabe dauden familiak, lanik gabe dauden pertsonak edo
|
lan
merkatuak pertsona horiek integratzeko dituen zailtasunak" ohiko fenomeno bilakatzen ari dira. Gainera, argi izan behar dugu azken urteetako krisia eta haren ondorioz sortutako arazoak ez direla, askok sinetsarazi nahi diguten bezala, gobernu baten edo bestearen" gestio txarra" ren emaitza, kapitalismoaren kontraesanen ondorioa baizik (Maiso, 2016a).
|
|
2023
|
|
|
Orain dela gutxi arte, ikaskuntza eta irakaskuntza prozesuen lehentasuna edukiak transmititzea izaten zen arren, aurrez aipatu bezala, GHEEren ezarpenak aldaketa ekarri du hezkuntza paradigmara. Izan ere,
|
lan
merkatuan aintzatesten diren eta momentuko eta etorkizuneko erronkei erantzuteko beharrezkoak diren konpetentzien garapena oinarritzat hartzea eskatzen du unibertsitateko ikasketa planetan. Horrela, ikasleek jarduera profesionala eraginkortasunez betetzeko profil profesionala garatzeko beharrezko trebetasunak, jarrerak, ezagutzak, balioak eta teknikak landuko dira (Garci' a eta Perez, 2008; Jelonek eta Urbaniec, 2019; Roman et al., 2013).
|
|
|
York (2004) autoreak, bere aldetik, definizioari hainbat elementu berri txertatu zizkion. Berak dioenez, trebetasun eta ezagutza pertsonalen multzo bat da enplegagarritasuna, enplegua aurkitzeko eta lanpostuan arrakasta izateko aukera areagotzen duena, eta horrek mesede egingo die beren buruari,
|
lan
merkatuari, komunitateari eta ekonomiari.
|
|
|
Hala ere, gero titulazioko ikasleak beren lanbide profila eraikitzeko protagonistak izango dira, esparru akademikoak eskaintzen dituen baliabideekin autokudeaketa garatuz, lan pertsonala eta taldekoa eginez. Horrek aukera emango die
|
lan
merkatuaren ezegonkortasunean gizartean aktiboki parte hartzeko. Erronka eta arazoen aurrean testuinguru zabal batean hausnarketa kolektiboa egiteko konpetentziak garatuko dituzte eta horren eraldaketan inplikatzeko gai izango dira (Gil et al., 2000; Lugo eta Alcantara, 2017).
|
|
|
Jelonek eta Urbaniec (2019) autoreek enplegagarritasunerako zehar konpeten tziak goi mailako hezkuntzan garatzearen garrantziaz hitz egiten dute. Konpetentzia horiek ezinbestean etorkizunari eta gizarteko erronka handiei begira egon behar dutela diote, eta horretarako,
|
lan
merkatuko langileengan balio, jarrera, gaitasun, ohitura eta jokabide zehatzak garatu behar direla. Horregatik, lan merkatuan jarduteko beharrezkoak diren jasangarritasunerako zehar konpetentziak zehazten dituzte:
|
|
|
Konpetentzia horiek ezinbestean etorkizunari eta gizarteko erronka handiei begira egon behar dutela diote, eta horretarako, lan merkatuko langileengan balio, jarrera, gaitasun, ohitura eta jokabide zehatzak garatu behar direla. Horregatik,
|
lan
merkatuan jarduteko beharrezkoak diren jasangarritasunerako zehar konpetentziak zehazten dituzte:
|
|
|
Erronka handi horien aurrean, hezkuntza sistemak, eta bereziki, goi mailako hezkuntza erakundeek, oraindik sortzeko dauden eta sortuta dauden enpleguen beharretara egokitzeaz gain, beren jarduna modu proaktiboan bideratzen saiatu behar dute. Batetik, ikasleen bizitza profesionalerako eta pertsonalerako konpetentziak garatuko dituen prestakuntza eskaintzeko, eta, bestetik, belaunaldi berriei
|
lan
merkatura eta etengabe bilaketan dagoen gizartera egokitzen erakusteko (Gonzalez eta Marti' nez, 2020).
|
|
|
Emaitzetan ikus daitekeenez, Ocean I3 proiektuan testuinguru errealak ahalbidetzeari esker, arazo errealei erantzuna emateko saiakera egiten da benetako gizarte eragileekin lan eginez eta, horrela, konpetentziak garatuz, testuinguru eleaniztun eta diziplinartekoan. Honenbestez, Jelonek eta Urbaniec (2019) autoreek azpimarratzen dituzten
|
lan
merkatuan jarduteko beharrezkoak diren jasangarritasunerako zehar konpetentziak garatzen direla pentsatzen dute parte hartzaileek, hala nola konpetentzia sistemikoa, konpetentzia normatiboa, konpetentzia estrategikoa, pertsonen arteko konpetentzia, aniztasuna eta dizipli nartekotasunaren konpetentzia eta aurrea hartzeko konpetentzia.
|
|
|
Goi Mailako Hezkuntzaren Europako Esparruak
|
lan
merkatuan aintzatesten diren konpetentzien garapena oinarritzat hartzea eskatzen du gaur egun. Horrela, ikasleek profil profesional egokia garatuko dute jarduera profesionala eraginkortasunez betetzeko. Goi mailako hezkuntza proiektuetako bat da Ocean i3, ozeanoaren iraunkortasuna helburu izanik sortutako hezkuntza berrikuntzako Euskadi Akitania mugaz gaindiko proiektua.
|
|
|
Hori lortu ahal izateko, Garapen Jasangarrirako Helburuetako 4.4 helburuak argi adierazten du beharrezkoak diren konpetentziak garatzeko ardura hartu behar duela hezkuntzak (Nazio Batuak, 2015). Goi Mailako Hezkuntzaren Europako Esparruak (GHEE), berriz,
|
lan
merkatuan aintzatesten diren konpetentzien garapena oinarritzat hartzea eskatzen du goi mailako hezkuntza planetan. Horrela, jarduera profesionala eraginkortasunez beteko duten ikasleen profil profesionala garatzeko (Garcia eta Perez, 2008; Roman et al., 2013).
|
|
|
Adierazten zen bigarren tentsio sistematiko bat enplegua, zaintza eta norbere bizitza bateratzeko eta horien arteko oreka lortzeko zailtasunari dagokio. Ildo horretan, Harris eta Young-ek (1981) garatutako" erreprodukzio sozial" aren kontzeptuak ulertzen laguntzen du pertsonek
|
lan
merkatuan ematen duten denbora —ondasun eta zerbitzuen ekoizpenera bideratua— eta zaintzarako denborak —bizitza sostengatzera bideratutako lanak— kudeatzeko izaten dituzten gatazkak eta talkak. Horri jarraikiz, parte hartzaileek iradokitzen zuten zaintzaren antolaketa produkziorako esparruak egunerokoan hartzen duen lehentasunaren araberakoa dela jarraian adierazten den moduan:
|
|
|
Soldata baxuei kontrajarriz, eta aipatutako efektu psikologiko negatiboei kontrajarriz, musika jarduerak beste lanbide batzuekin konparatuz efektu psikologiko positiboak ere baditu (Baumol and Throsby, 2012; Billie eta beste, 2013; Steiner and Schneider, 2013). Eremu artistikoetan,
|
lan
merkatuari dagokionez, oreka bat bilatu
|
|
|
Lanbide Heziketako datuekin amaitzeko, LH Dualaren datuak aztertuko ditugu. LH Dualak ikaskuntza prozesuak konbinatzen ditu lantoki eta ikastetxeetan, eta gazteak
|
lan
merkatuan sartzeko bidea erraztea bilatzen du. HETELek eskainitako datuek adierazten dutenaren arabera," sistema tradizionalenaren bidez garatutako" LHko ikasleekin alderatuta, hobeak dira datuak.
|
|
|
Aurrez aipaturiko lau faktore horiek determinatzen dituzte gazteriaren" bizitza ikastaroak", eta" testuinguru nazionalaren arabera desberdinak" dira. Arnett ek defendatzen duenaren kontrara, paradigma honek argudiatzen du gaztaroa luzatzea"
|
lan
merkatuarekin, egoera ekonomiko eta familiarrarekin eta politika instituzionalekin zerikusia duten egiturazko faktoreen emaitza" dela (Moreno et al., 2012: 18).
|
|
|
Bi paradigma nagusi horietaz —eta horien konbinazioaz— gain, azken urteetako krisi testuinguruan garrantzia hartu duen interpretazioa da gazteriaren gaur egungo bizi eredua belaunaldi berrien gaineko interbentzio modura aztertzen duena. Bizi eredu horretan koka genezake gaztaroaren luzatzea, besteak beste,
|
lan
merkatuan integratzeko zailtasunak, emantzipatzeko ezintasunak edo etenga beko formakuntzaren ideiak determinatzen dutena. Hainbat autorek diote gazteriak kapitalarentzat funtzio garrantzitsua betetzen duela lan eta bizi baldintzei dago kienez.
|
|
|
Horrez gain, eta bigarren atalean lantzen ari garen gaiarekin lotuta, herrialde horietako hezkuntza sistema oso zurruna da prestaketa ibilbideen (hau da, goi mailako eta unibertsitateko ikasketak) hautaketan. Gainera, ez dago ibilbide egokirik" eskola zikloetatik eta ziklo akademikoetatik
|
lan
merkatura igarotzeko". Beraz, ondoriozta genezake" hezkuntzaren eta lanaren arteko desoreka horrek", erakundeen laguntza mugatuekin batera, areagotu egin duela" gazteen familia mendekotasuna" (Moreno et al., 2012:
|