|
2000
|
|
|
Hobe erran ez banio, handik goiti elkarrekin suertatzen ginen aldiro zutaz galdetzen baitzidan: zurekin egoten ote nintzen,
|
berataz
zer erraten zenidan, baita zure informazioak irakurtzen ote nituen ere. Hasieran jeloskeriak kiskaltzen zegoela baizik ez zitzaidan iduritu...
|
|
|
—Ximurra, kezka bizian,
|
berataz
zer datu klase ote neukan artxibaturik.
|
|
2003
|
|
|
Ez nuen sekula piztuta ikusi. Irakurtzeko besaulki bat zuen Monikak eta han irakurtzen zituen Max Frischi buruzko
|
bere
zerak, ni ordenagailuaren aurrean zegoen egurrezko aulki batean esertzen nintzen bitartean, gerriak minberatu arte, orduan ohe gainera joan behar izaten nuen posturaz aldatzeko eta Monikak abagunea aprobetxatzen zuen nire ondoan kiribilduz txerak eta balakuak egiteko. Nik utzi egiten nion eta Barthesen libururen bat irakurtzen jarraitzen nuen, bera nire botoi bat mingainarekin txupatzen edo nire bularreko ilearekin jostatzen ari zen bitartean.
|
|
2005
|
|
|
Sudurra ohitu egin zaio, baina ez zen atsegina. Espero dut ez zituela hemen egingo
|
bere
zerak. Inguru estu hori nazkagarria egin zaio, itogarria.
|
|
2006
|
|
|
Unibertsaltasuna
|
bera
zertan datzan ez dakigu garbi, baina gutxi gorabehera handitasuna, arrakasta, ospea, garaipena, boterea eta holakoak da nonbait derrigor; askatasuna eta holakoak, ez.
|
|
|
izpiritua arima bihurtu da eta herria arraza, herriaren izpiritua arrazaren arima. Arrazaren arima
|
bera
zerk taxutu duen, Ortega-k ez digu esaten; edo, hobeki: bera da indar edo subjektu" primitiboa", izpiritu unibertsalak historian manifestatzeko daukan lehen forma.
|
|
|
Gaizki konpontzen nintzen etxean eta azkar alde egin nuen bertatik. Ez galdetu
|
beraz
zer ikasi dudan. Kalean bizitzen, horrek ematen dizun malezia guztiarekin.
|
|
|
–Ta
|
berak
zer esaten dik?
|
|
|
Ezpata batek nola, hala egin zuen
|
bere
zerak bide ene bi ipur mazelen artean.
|
|
2007
|
|
|
Talde bat ari omen zen prestatzen, Juankarrek Roberri eta Roberrek guri esan zigunez. . Eta
|
berak
zer jotzen dik??, galdetu zuen Eduk. –Berak ezer ez:
|
|
|
atzera bizitzara! Bizitza, berriz, pultsioen bor bor ilungarri bezala hartzen da, berau une
|
berean
zer mitiko horren mintegitzat jotzen delarik? 952.
|
|
|
–(Karakterea) da izpiritua legez [«Geist»] hizkuntzan biztanle dena eta hura, berarengandik sorturiko gorputzaren moduan, arimaz hornitzen dizuna (edo: bizitasuna damaiona) [«beseelt»]? 111 Baina hizkuntzaren aiurriarekin
|
berak
zer ulertarazi gura duen adierazteko gehien darabilen irudia kolorearena da. Humboldt hizkuntza bakoitzaren koloreaz mintzo da behin eta berriro112 Hizkuntza bakoitzak hitzak, esamoldeak, bere literatura, dena bere tindu bereziaz koloratzen du113 Baina aiurriak ez du hizkuntza bakarrik koloratzen:
|
|
|
kordokarazi gabeko printzipioez), eta ororen gainetik ohorearen printzipioa dute nagusia. Baina pertsona ez da ohoratzen
|
bera
zer denagatik, baizik bere egintzak nola doitzen dituenagatik oinarrizko arau batzuei: horregatik italiarra baino tinkoagoa da bere jarreretan?
|
|
|
Horregatik Eskola Historikoaren Volksgeista, bera enpirikoki zuzenean atzemangarria izan gabe (bai zerbait aski lainotsua), haren zentzua beti planteamendu zeharo enpiriko baten barruan gelditzen da; Hegel-en Volksgeista, aldiz, ideala da azken finean, h. d., izpiritu unibertsalaren historia ideal, razionalki nahitaezkoaren momentu bat espazioan eta denboran. ...azionalitateak egiten du historia (eta historian razionalki beharrezkoa denean/ delako, da razionalki beharrezkoa bere barrutik legea); Eskola Historikoarentzat razionalitatea historiak egiten du (eta historiak egin duenean/ duelako, legea razionala da), Volksgeista ez da zuzenbide enpirikoaren erreferentzia bat besterik azken subjektuari (herri bakoitza bere zuzenbidearentzat) 651 Volksgeist hori
|
bere baitan
zer den, ez da planteatzen. Enpiriko eta positibo soila izate horixe da, hots, fundamentu filosofikoaren eskasa, Hegel-ek egotziko diona:
|
|
|
Arrazoimen tipo horren etena dator Kant-en kritikarekin484, eta eratzen hasi den paradigma berrian, bigarren modernitatean, batetik subjektuaren lehentasun garbia ziurtatua dago (errealitatea subjektuak, egiten? du bere kategorien arabera), bestetik, ordea, mundua, erloju bat gabe, abere bat edo arbola bat da, organismo bat; egina barik, egin egiten ari da etengabe, bizia da, berak dagi
|
bera
zer den. Izadia bera ez dago geldi, forma berriak sortzen ari da; baina batez ere gizadia dabil beti ibili, geldiezin.
|
|
|
Garbiri begira gelditu nintzaion, horrelako erabakiak berari dagozkio? eta
|
berak
zergatik ez aurpegia jarri zidanez, animatu egin ginen. Lucien ek txalo bat jo eta berehala karabanaren atzeko partera zuzendu zen, gonbidatuentzako bi aulkiren bila.
|
|
|
Alaba eta biak bakarrik bizi direnetik kostatu egiten zaio honi ezetz esaten. Aitarekin joaten dela, eta ea
|
berarekin
zergatik ez. Ez du galdera horri erantzuteko indar nahikorik.
|
|
2008
|
|
|
Egia esan, ez zen askorik ausartu wolof eta beste etnia musulman batzuei aurre egiten diolen alde. Beragatik izan balitz ziur aski egingo zukeen, baina kontua ez da
|
beragatik
zer egingo zukeen, zer egin zuen baino, eta ezer gutxi izan zen.
|
|
2009
|
|
|
Neuk ere ondotxo nekien bekokian neukan granoa ez zela batere sexia. Baina gehiegizkoa iruditzen zitzaidan
|
berak
zer jan nezakeen esatea. Edo aknea neukala aurpegiratzea.
|
|
|
Gandiagak seguru asko hori pentsatzen zuen. Inoiz ez du jakin,
|
bera
zer autoritate zen asko eta askorentzat, asko gauzatan.
|
|
|
Baina zientziak justizia, edo elkarren begiramendua, edo maitasuna ekar ote dezake? Ez, zientziak etorkizuna ez du eratzen osasuna, justizia eta oparotasuna ekarriz, baizik gizakia
|
bera
zer den ikusaraziz eta egia onarraraziz. San Joanen ebanjelioan bezalaxe, gizakien asebetea egiaren ezagutzak (orain zientifikoak) ekarriko du.
|
|
|
Bigarren Karlistada ostean, karlistak armaz derrotaturik eta euskal diputatu liberalen iritziaren ere aurka gehiengo parlamentarioak hala erabaki izanik, 1876ko uztailaren 21ean Foruak ezabatzeko legea onartu zen Espainiako Gorteetan Madrilen. ...soldadu espainolek okupatua dago dena; Foruen aldeko edozein adierazpen jendaurreko gogor zigortzen duen gerrako zentsura ezarri du Gobernuak lau euskal probintzietan 16. Batetik, bada, Espainiako armen gatibuak bilakaturik, eta bestetik Parlamentuaren petzero probintziak, h. d., galdurik erabat, nortasun forala?, Euskal Herriek parada izanen dute beren buruari galdera garbi jartzeko finean, egiaz
|
berak
zer diren, beren buruentzat bederen.
|
|
|
Horrela, berdin da gero Jainkoa baiesten ala ezesten dugun, kontzeptuaketan bertan gauzak hastapenetik Errementari Handi baten(, demiurgoa?) obrak bezala dauzkagu pentsatuak, eta geroenean munduaren sorrera bera ere halaxe pentsatuko da, Arkitekto Handiaren eraikuntza, Ernazimentutik aurrera esatea gustatuko den legez. Erlijiozko Jainkoaren ideia antropomorfoa bada, zientzia ere erro errotik antropo eta soziomorfoa da; mitoa zein zientzia, gizakiak bere interesetatik eratuak dira,
|
bera
zer den eta nola diharduen daukan kontzientziaren proiekzioz naturaren gainera. Gauzen izate esentzial, itxuraz objektibo eta neutrala, zientzietakoa, protoietatik galaxietaraino, giza esperientzia eta interesen era eran dago irudikatua, antropomorfismo ezkutatu bat baino ez da:
|
|
|
Erabaki honek askatasun eta erantzukizunean tinkatzen du zer naizen ni neu moralki, zer den (niretzat) gizatasuna, gizadia, giza jardunaren azken iparra; hots, gizon emakumearen ongia eta gaizkia, eta, ongi horren zerbitzuan hain zuzen? razionaltasuna
|
bera
zer den. Zer da nexkato gaixo bat hiltzear espartar batentzat?
|
|
|
Orriotan aurrera egin ahala, egunerokotasunaren krudelkeriaz eta pertsona zoritxarreko askoren miseriaz kargutuko gara, eta era berean Gotzonek egoera haiek nola kudeatu eta nola bizi zituen,
|
bertatik
zer irakaspen hartzen zuen.
|
|
|
Arazoa bestelakoa izanen zen orduan.
|
Beren artekoarekin
zer egin erabaki zuten. Hura zen benetako arazoa, ez film gehiegi ikusitako foruzain baten susmoak.
|
|
|
Arima salduko ote nuen galdetu zidan ezezagunak eta nik baietz. Eta
|
berak
zeren truke. Eta nik ipuinak.
|
|
|
Adak bertan zuen agurea, eta ohartu beharra zuen borondaterik onenarekin ari zitzaiola; ohartu beharra zuen, halaber, aurrean zuituèn mahaietako batean, baita ezkerretara zuèn beste batean ere, kopa bana hartzen ari zirela bi gizon, batek kopa bat anis eta besteak kopa bat koñak; eta
|
berak
zer??; ez al zuen Eleuteriorekin izan zuèn jarrera adoretsuak zerbait berezia merezi?
|
|
|
Teofilo Mariak aiherga eta ezaxola entzun zituen amaren hitzak,
|
berarekin
zer ikusirik ez balute bezala: sinesten zuen, bai, sekula ikusi ez zuèn anaiatxoa aingerutxo bihur zitekeela, baina, bihotzez baino gehiago, komenientzia hutsez sinesten zuen, orbetarren arimaren armarriari askoz hobeto zihoakion aingeru bat munstro lotsagarri bat baino?, sineste guztiek komenientziatik, gutxiago edo gehiago?
|
|
|
Miren Arantza eduki arte bakarrik bizi izan zen, eta alaba nagusi egitean berriz dago bakarrik, jendez inguratuta egoten bada ere askotan. Haren lagunek
|
berataz
zer esaten duten jakingo balu, nik bezala egingo luke, etxean gordeta geratu. Halako lagunak edukitzeko, nahiago bakarrik bizi.
|
|
|
Han dago pistola. Esku artean hartu du, eta munduak
|
bera barik
zer galduko lukeen asmatzen saiatu da. Puzzlearen zati bat, inork faltan botatzen ez duena.
|
|
|
Are hiztunagoak La Molle eta bere laguna, baina haiena konprenigarriagoa da, ez baitzen tormentu debekurik haiendako. Nire patrikatik ezin erantzunik, solasaldia xahutu nuen Henrike Nafarroakoak
|
bere alde
zer arrazoi erabiliko zituzkeen asmatzeko errabian.
|
|
|
Adak bertan zuen agurea, eta ohartu beharra zuen borondaterik onenarekin ari zitzaiola; ohartu beharra zuen, halaber, aurrean zuituèn mahaietako batean, baita ezkerretara zuèn beste batean ere, kopa bana hartzen ari zirela bi gizon, batek kopa bat anis eta besteak kopa bat koñak; eta
|
berak
zer...?; ez al zuen Eleuteriorekin izan zuèn jarrera adoretsuak zerbait berezia merezi?
|
|
|
Teofilo Mariak aiherga eta ezaxola entzun zituen amaren hitzak,
|
berarekin
zer ikusirik ez balute bezala: sinesten zuen, bai, sekula ikusi ez zuèn anaiatxoa aingerutxo bihur zitekeela, baina, bihotzez baino gehiago, komenientzia hutsez sinesten zuen –orbetarren arimaren armarriari askoz hobeto zihoakion aingeru bat munstro lotsagarri bat baino–, sineste guztiek komenientziatik –gutxiago edo gehiago– zerbait dute-eta; amak jarri zuèn musikak ere epel utzi zuen, berari ere, aitari bezala, martxa militarrak eta himnoak gustatzen baitzitzaizkion –haiek txistukatzeko ohitura ere bazuen, pausoa martxaren erritmora egokitzen zuela, ia automatikoki–; guztiaz ere, Teofilo Mariak aitari begiratzen zion tarteka, zeinak amari begiratzen baitzion aldika; gurasoen begirada haietan, ordea, ez zen guztia, azken urte erdian izan zen bezala, urruntasun; aitzitik:
|
|
2011
|
|
|
Batak bestea ezagutu eta, egunetik egunerat, geroago eta gehiagotan elkartu ginen. Ez nion nirekin ibiltzea zergatik laket zitzaion galdetu, erantzuten ez zuela asmatuko pentsatzen nuen, neuk ere
|
bera
zergatik gustatzen zitzaidan asmatzen ez nuen bezala.
|
|
|
Jaspersek pentsatzen omen du berak badakiela gizakia bere barneenean zer den, eta handik hara operatzen ei du. Baina gizaki A ez dago; gutako inork ez daki ezer
|
bera
zer den bere buruarentzat, eta gutxiago gizaki izatea zer den. –L, homme n, est qu, une invention récent?, zeritzon Foucaultek (desagertzera kondenatua omen dagoena).
|
|
|
Morala (edo erlijioa) horrela baliatzea oso praktikoa baita. Kondena absolutuarekin, jendearen jakin nahi arriskutsuegia ekidin eta zalantza posible oro aurrezten da, etsaia (turkoa, protestantea)
|
bere baitan
zer ote den, eta ausaz informazioaren buruan balorazio diferenteak egotea aldez aurretik saihesten da (inportantea hori,, el relativismo cultural y moral de moda, k, A. Arteta, agintzen bide duen garaiotan). Kondena, batzuentzat noraezeko fede aitortza obligatu, besteentzat behialako abjurazio derrigorrezko bilakatu da.
|
|
|
Bere bizitzako azken aste haietan egindako lanaren emaitza zen. Zabaldu nuen arte ez zitzaidan burutik pasa ere egin
|
bertan
zer topatuko nuen.
|
|
|
Elisa isilik dago, ez dakit haserre, zapuzturik behar du bere planak dezente okertu baititzake honek guztiak, bloody maryak hartuz ari da, vodkarik gabe, eta komunera inoiz baino itzuli gehiago eginez, aztoramenduak eta tomateak pixaguraz mantentzen baitute denbora guztian, goseak biak, ni lurrean eserita esaldiak osatzeko noizean behin bakarrik zentratuz, porro bat bestearen atzetik harik eta goragalea izan eta, indar faltagatik burua sofaren eserlekuan jarriz, nire amak egin zuenaren kontra buruz behera, eztarriraino iristen ez diren okadak baretu arte. Elisari hala ere bere planak ere agortu izanaren frustrazioa sortzen ari zaio; senarra hil eta lehen aldiz bizitza puztu balitz bezala sentitu zuen, eta orain loturik, oso loturik jarraitzen du,
|
berarekin
zer egin asmatu ezinik.
|
|
|
Horregatik aski berria eta deserosoa zaio oraingo egoera, bera baino dexente gazteagoa den neska bat seduzitzen saiatzea, eta inongo maitasun promesik gabe gainera. Garbi baitauka
|
berak
zer nahi duen. Neskak nahi ote duen jakitea falta.
|
|
|
–Non sartu zara? , hasi zaio zuzendariordea errietan, eta hortik aurrera egundoko erretolika bota dio, beste hedabide guztiak han daudela dagoeneko, albisteak bidaltzen, eta ea
|
berak
zer!
|
|
|
Baina ez. Tipoa xaxatzeko esaten didate; gu joaten gara hara, ez ekiporik ez materialik gabe, onez onean ateratzeko esaten diogu tipoari, eta
|
berak
zer egiten du?
|
|
2012
|
|
|
Morala (edo erlijioa) horrela baliatzea oso praktikoa baita. Kondena absolutuarekin, jendearen jakin nahi arriskutsuegia ekidin eta zalantza posible oro aurrezten da etsaia (turkoa, protestantea)
|
bere baitan
zer ote den, eta ausaz informazioaren buruan balorazio diferenteak egotea aldez aurretik saihesten da (inportantea hori,, el relativismo cultural y moral de moda, k, A. Arteta, agintzen bide duen garaiotan). Kondena, batzuentzat noraezeko fede aitortza obligatu, besteentzat behialako abjurazio derrigorrezko bilakatu da.
|
|
|
Jaspersek pentsatzen omen du berak badakiela gizakia bere barneenean zer den, eta handik hara operatzen ei du. Baina gizaki A ez dago; gutako inork ez daki ezer
|
bera
zer den bere buruarentzat, eta gutxiago gizaki izatea zer den. –L, homme n, est qu, une invention récent?, zeritzon Foucaultek (desagertzera kondenatua omen dagoena).
|
|
|
Askotan eztabaidatzen nuen hau neure buruarekin: nola jakin dezaket Jainkoak
|
berak
zer iritzi duen gai zehatz horri buruz. Egia da jende horrek ez duela hori lege hauste moduan egiten; ez dute bihotzak agintzen dienaren kontra jokatzen, ezta adimenak esaten dienaren kontra ere.
|
|
|
Emmari jada ez zitzaion burutik pasatzen ere
|
berarengandik
zer nahi zuten galdetzerik, eta botikariak esaldi hatsankatuz jarraitzen zuen:
|
|
2013
|
|
|
Buruan mantelina zeraman oraingoan ere, baina bisaia agerian. Halako desafio aire bat ageri zuen begietan, bera eta
|
bereak
zer eta nornahitaz ere defenditzeko prest. Haren ondoan, gupidagarri ematen zuen abokatuak.
|
|
|
Bakanetan agertzen zen benetan biztuta. Collins andereak ez zekien
|
berataz
zer pentsatu. Noizean behin Fitzwilliam koronelak barre egiten zuen bere lehengusuaren tenteltasunaz, eta horrek Darcy normalean bestelakoa izaten zela frogatzen zuen, Charlottek, gizonaz zuen ezagueratik, jakin ezin izango zukeen gauza, bestela; eta aldaketa hori maitasunaren ondoriotzat jo nahi izango zuenez, eta bere lagun Eliza, berriz, amodio horren helmugatzat, Charlotte gogoz jarri zen lanean dena ikertzeko.
|
|
|
–Baina ikusiko duzu, hurrengo egunean
|
bertan
zer gertatu zen diotsudanean.
|
|
|
Bere bulegoa, bere logela miatu dezakezu, eta aurrez aurre topatzen baduzu, aurre egin diezaiokezu, zure seme alabak non dauden galdetu, despistatu? eta aldi
|
berean
zer dakien argitu. Ados?
|
|
2014
|
|
|
Kafea ekarri zuenean neu hasi nintzen hizketan, neure lan, familia eta halakoez.
|
Berak
zer kontatuko zidan ez nuen aurrez pentsatu, baina, mila imajinazio ariketa eginda ere, sekula ez nuen asmatuko esan behar zidana.
|
|
|
Renanen ahaztura ez da ahaztura, Estatuaren absoluzioa da; eta nazioaren teoria baino gehiago, bere nahi minaren esijentzia. Ez da esatea Frantzia (nazioa) zer den, baizik
|
berak
zer nahi duen izan dadila: ez baldin bada, eta ez da, arraza bat (arraza ezberdinen nahasketa bat baizik, edo arrazen arteko gatazka bat, esate baterako), eta Frantzia osatzen duten eskualdeak ez baldin badira eurak libreki Frantzia osatzera etorriak, eta ez dira, eta ez badira hizkuntza bakarrekoak, etc., ahaztu dezatela hori dena, eta izan dadila Frantzia osoa espiritu bat, eta bat espirituan.
|
|
|
eskubide nazionala ez du fundamentatzen) dinastiak, arrazak, hizkuntzak, erlijioak, interes ekonomikoen loturak, geografiak. Ohar bedi, beraz, ez dela nazioa
|
bere baitan
zer den definitzea bilatzen, baizik hura erlazio politiko juridiko gisa nola ulertu behar den. Azkenean agituko da (hemen), Renanentzat izan ere nazioa ez dela erlazio juridiko politiko horixe besterik;, hitzarmen sozial?
|
|
|
Arretaz irakurrita, ordea, kontrastea kasik lotsarazgarria da; Renanek asko baiesten du norbanakoa, norbanakoak
|
berak
zer baietsi, ez dago askorik: –si quelqu, un en cette affaire a droit d? être consulté, c, est l, habitant? 1672,, ont bien le droit d, avoir un avis dans la question??
|
|
|
Hau da, nazioaz bai, baina Estatuaz inoiz esan ez direnak (hori arrazan, hizkuntzan, etab., omen datzala), eta ebidente direnak ez dutela balio Estatuarentzat, nazioarentzako haien balioa ukatzeko erabiltzen ditu. Treitschke deigarriki gogoratzen duen estilo batean (eta haren interpretazioa Nazio/ Estatu alemana Prusiako botereak nola egin duen, Nazio/ Estatu espainolarentzat botere gaztelaua hartuz), Estatua
|
bera
zer den, hura fundatzeko bortxa basatira estutzen da; eta bortxa bera(, peculiar inspiración, su política?,, principio variable?,, principio X, irakurtzen da beti), formalki soilik hartu:
|
|
|
Bazekien haien bidelagun izandakoak itxitura hartan zeudela preso, batera atzeman zituzten-eta telegrafo bulegoan, baina, hala ere, ahaleginak egin zituen haiengana ez hurbiltzeko. Bost axola hari, memento hartan behinik behin,
|
berari buruz
zer usteko zuten Iximgo gertakizunaren ondotik. Eta, bestalde, bakarrik egon nahi zuen, bakarrik jarduteko, egokiera suertatuz gero.
|
|
|
Dena zen bere, baina hori huskeria bat zen. Kontua zen jakitea
|
bera
zerena zen, ilunpeetako zenbat boterek eskatzen zuten beretzat. Gogoeta hori zen gorputza dardarizoan jartzen zizuna.
|
|
2015
|
|
|
Izan zirena. Egundo berriro izango ez garena, izatea
|
bera
zer zen ere gero eta gutxiago inporta zaigulako. Zoratzeko moduko abailan goaz maldan behera, lurrazpiko gorpuok baino azpirago.
|
|
|
Hobiak estalkia dauka, harrobi oso baten zindotasuna, eta hantxe eseri ginen negarrez, edo negar egitera, bi bostekoekin hamar eginez, barka bekit lizentzia poetikoa. Marrurik gabe malkoka, gizonak legez negarrez, galdetu nion Atanasiori ea
|
berak
zer izan nahi zuen, zein amets utzi zuen bazter, zenbat balio zuen bizitzak. Horrelaxe:
|
|
|
herri ttikian, gorroto handia. Guk eman diogu dena, eta
|
berak
zer eman digu guri?
|
|
|
Poetek praktikatzen duten mintzaira. Baina isil gaitezen, esan diezagula poemak
|
berak
zer den poesia. Eseri eta entzun, itxi begiak, utzi hitzok zeure barnean tentaldizko suge izan daitezen.
|
|
|
Ez da gauza
|
bera
zer suma edo zer musu ibili.
|
|
|
Ikusi orain! Hari begira jarri zen, aitak hankak bilduta liburu txiki hura irakurtzen zuela; orri horixkako liburu hura, ezaguna, ez jakin arren
|
bertan
zer zegoen idatzita. Txikia zen; estu estu inprimatua; babes orrian, Camek bazekien, afari batean aitak hamabost libera gastatu zituela zeukan idatzita; ardoa, hainbeste; eskupekoa, hainbeste; txukun zegoen batuketa eginda orriaren behealdean.
|
|
|
Ez zegoen Ramsay jaunari bidaia hartan laguntzerik. Baina orduantxe?
|
berak
zer edo zer esateko gogoa zeukanean, agian zer edo zer esan zezakeenean?, han non azaldu ziren Cam eta James. Terrazan azaldu ziren.
|
|
|
Idazten nola hasi nintzen bezalako galdera sinple batek ur handietara eraman gaitzake, horren atzean baitaude literatura
|
bera
zer den, edo zertarako den, edo zergatik sortzen den bezalako auzi luze bezain korapilatsuak, guk gehiago endredatzeko ez gogorik ez modurik ez dugunak; hala ere, galdera horixe egiten diot neure buruari, zerk bultzatu ote ninduen eskolan agindutako idazlanez kanpoko zerbait lehenengoz idaztera. Oker ez banago, maitasunezko olerki batzuk izan ziren lehenengo haiek, erdaraz eginak noski, euskaraz idaztea ez zitzaidan bururatuko, ezta egin zitekeenik ere seguruenik.
|
|
|
Arrazoi izan dezake, eta horregatik jasotzen dut hemen; ez da porrot komertzialaren beldurra, noski, baizik eta solipsismo ariketa antzu batean jardutearena. Dena dela, gehiegi ari naiz luzatzen egin beharrekoari buruzko gogoetan, eta has nadin
|
beraz
zer edo zer kontatzen, barregarri eta negargarria izanik ere, zer kontaturik baldin badut behintzat.
|
|
|
Ikusi eta entzundakoak prozesatu eta egoera aski ongi ulertzera iritsi da: gizon emakume horiek zahar bat daukate hor barruan lotuta, sekuestratuta, eta orain
|
berarekin
zer egin ari dira eztabaidatzen, beren ezkutalekua deskubritu duenez gero. Pelikula batean balego jo eta ihes egin behar lukeela bururatzen zaio, baina ez da mugitzeko gauza, hau ez baita zinema:
|
|
|
Teknologiaren izaera zein den aztertu nahi dugunean, razionaltasunari buruz mintzatzea teknologia
|
bera
zer ez den jakiteko modu hoberenetarikoa izan liteke, Heideggerren ustez. Heideggerrek berak jakin bazekien teknologia zer ez den:
|
|
|
–Bera eta bera bezala gazte askotxo ezer egin gabe daude, lehoiak zooan bezala, arazorik eman ez dezaten. Jakin nahiko nuke Alik
|
berak
zer pentsatzen duen bere egoeraz, edo bera bezala dauden gaztetxo horiek, edo immigrante edo paper bako edo delinkuente gisa aurkezten dizkiguten pertsona horiek zer pentsatzen duten euren egoeraz??
|
|
|
Gu zain gelditu gara,
|
berak
zer esango. Baina ez digu deus esan.
|
|
|
Zer egiten zion Angelari? Une hartan
|
bertan
zer ari ote zen egiten Angelarekin. Ez nuen hartaz pentsatu behar.
|
|
|
Egia esan, erregionalismo kontzeptua oso zentzu peioratiboan erabiltzen dute euskal nazionalistek, eta erregionalista direnek ere ez dute erabili izaten. Hori dela eta, nahiko bazterturik dagoen kontzeptua da, baina oso baliagarria izan dakiguke sorterriarekiko maitasuna eta sorterriari arlo desberdinetan eusteko nahia zentzu politikoan azaltzeko; era horretara, nazionalismoa
|
bera
zer den hobeto atzeman ahal izango dugu. Euskal Herrira etorrita, euskal nazionalismoa ez da, besteak beste, sorterria maitatzea, euskararen alde jotzea, edo Euskal Herriaren onura bilatzea eta helburu horien alde lan egitea.
|
|
|
Zeren erresumak diferent baitituzte, ezta
|
beraz
zer miretsi eskualdunen artean izan dadin zenbait diferentzia mintzatzeko maneretan; zeren herri batzuetakoek gehiago hantatzen eta gonbertsatzen baitute erresuma batekin, bertze batzuek bertzearekin, eta hantazino hartarik bat bederari lotzen zaio hizkuntza arrotzaren kutsua, zeina ohi baita ganbiaduraren orhantza eta lebamia, non handik heldu baita emeki emeki hizkuntza ganbiatzera, eta azkenea...
|
|
|
Hara
|
beraz
zertan zen hamasei urtetik gorakoen euskaldun kopurua duela hamar urte. Eta euskal irratiak, zertan dira egun?
|
|
|
Deiari lehenago aipatua gertatzen zitzaion nonbait Punto y Horari euskararekin: ez zekiela
|
berarekin
zer egin, alegia. Aldizkariak, bestalde, Hego Euskal Herriko berriak jorratu ohi zituen eskuarki, salbuespenak salbu (Piarres Lartzabali elkarrizketa, Enbatari buruzko aipuren bat...).
|
|
|
Gizonak, berriz, umetoki hitza entzun zuen, baina ez zion ondo ulertu gainerakoa, eta bi urte eta erdi lehenagoko ebakuntzarekin lotu zuen dena, orduko gaixotasunaren ondorio zitekeela oraingoa, pentsatu zuen. Baina ezer gutxi zekien medikuntza kontuez, eta emazteak
|
berak
zer ulertu zuen esan zionean, bertsio harekin geratzea erabaki zuen: hobe zuten, edonola ere, oso poliki hazitako tumorea zela eta, hortaz, gerora ere poliki haziko zela pentsatzea.
|
|
2016
|
|
|
Jesusek hamabi apostoluak izendatu zituenean izen ezagunak zirudizkien. Aholkuz aholku adi egon zitzaizkion, hauxe egin behar zutela, beste hauxe ez, nori beldur izan behar zioten, nori ez, eta
|
berari
zer zor zioten adierazten hasi zitzaien.
|
|
|
Isiltasuna
|
bera
zer ote den ere pentsatzen jartzen da batzuetan, gabezia hutsa ote den, hotsik eza besterik ez ote den, ez dagoen guztia biltzen duen izen bat, edo benetako presentzia bat ote den. Batzuetan gauaren erdian dena lo dagoenean sentitzen duena benetako presentzia bat da, ez makinen hotsen edo giza ahotsen faltak utzitako hutsune bat, baizik eta alboan sentitzen duen zerbait, badagoen zerbait, beste guztia lo dagoenean isiltasunak munduak utzitako tarte hori aprobetxatuko balu bezala bera ere munduratzeko eta presente egiteko.
|
|
|
Zaintzaile lanetan hasi berritan aitaren jaka bera janzten zuen, baina denborarekin maizten joan zen, urre koloreko botoiak galtzen, eta azkenean beste bat erosi behar izan zuen, urrezko botoien ordez nakarrezko ilun batzuk zituena. Armairua zabaltzen zuenean han ikusten zituen bi jakak, aitaren zahartu hura, garai bateko erlikia bat bezala gordetzen zuena, eta ondoan berea, ez bestea bezain ikusgarria, baina
|
berari
zer axola zion horrek, ia inork ere ez zuen-eta uniformea jantzita ikusten. Aitak egunez ere soinean eramaten zuen gehienetan; orduan, izan ere, zaintzailearen etxea lantegiaren jarraipen bat zen, eta zaintzailea hogeita lau orduz zen zaintzaile, haren egunezko bizitza gauezkoaren luzapena besterik ez baitzen.
|
|
|
Bakarrik zegoen eta bazekien besteon aurrean janzten dugun maskara horren atzean
|
berari
zer ezkutatzen zion jendeak sotilki: ulertu ezina, mesfidantza, arbuioa.
|
|
|
Nire langelako atea itxi eta eskuetan dudan eleberria irakurtzen jarraitu dut, baina hala ere emaztearen ahots apala entzun dezaket tarteka, bere ahots abaildua esango nuke: . Nire atzetik ibili da eta ez dakizue nola, baina ez jakiteagatik ez dakit
|
berak
zer sentitzen duen ere. Ez diot aitorpenik eskatu, ezin dut ezertara behartu, beharbada itxaropenik ere ez dudalako?, entzun diot eta, barrenetik hustu banindute bezala sentitzen naiz?, ondoren.
|
|
|
58 urte zituela, auzoko jaietan trikitilari bati begira egon zen luzaz. Ez dakigu
|
bere baitan
zer borroka izan edo zer argi ikusi zuen. Gau hartan erabaki zuen errementari ofizioa utzi, soinua erosi eta jotzen hastea.
|
|
|
Lekuko gehiago igaro dira epailearen aurretik, tartean lapurrak balkoitik leihora sartzen ikusi zituen auzokoa. ...io meritu guztia, hark sumatu baitzituen lapurrak eta hasi baitzen zaunkaka modu hain berezian non ikusi baino lehen ere bai baitzekien lapurrak ari zirela idazlearen etxean sartzen eta, zakurraren merituak kontatzen hasi delarik, gauza benetan harrigarriak kontatu ditu, musika generoak, jazza eta klasikoa nola bereizten dituen edo telebistako aurkezleak nola ezagutzen dituen, esate baterako, eta,
|
berak
zergatik ez badaki ere, kate frantsesak gustatzen zaizkiola erantsi du, beharbada haietan zakur ederragoak agertzen direlako. Hori izan da eguneko unerik dibertigarrienetakoa.
|
|
|
Hemen kontua da zer egin espainol eta frantsesekin, eta gure gatazka oso serioa izanda, gainerako guztia bigarren planoan jarri behar da, mundu guztian egin den bezala. Herri okupatuetan egiten dena da lehenbizi frente abertzale bat osatu, herria askatu, eta gero ikusi
|
bertan
zer egin. Baina hemen ez.
|
|
|
Zaldunaren zoramenaren kontura barre egin nahian, Kixoteren aldera lerratzen da jende talde bat eztabaidan, eta, azkenean, afera bozketa bidez amaitzea erabakitzen dute. Bakoitzak belarrira esan dio apaizari
|
berak
zer ikusten duen, eta emaitzaren arabera jakingo da egia. Noski, barrez dabiltza konplizeak, baina zeharo sututa dago bizargina; sinestezina egiten zaio nola doan bere begi aurrean eta botoz boto bizar ontzi zena kasketa bilakatzen.
|
|
2017
|
|
|
Jendearen burutik pasatzen zena irakurtzeko gai izatea sufrikario bat begitantzen zitzaion. Ez zion inolako abantailarik ikusten besteen pentsamenduak, besteen iritziak jakiteari, besteek
|
berataz
zer uste zuten jakiteari. Horregatik ez zuen garatu abilezia hori.
|
|
|
Baina
|
berak
zergatik Kanpaiak hasi ziren nire itzal gainetik abiatu nintzenean, baina ordu laurdena zen. Diakonoa ez zen inon ageri, pentsatu zuen nik hura egin nahiko egin ahal izango
|
|
|
Bakea lurrean eta guztienganako borondate ona aipatuz eta txolarre bat ere ez dela lurrera jausiko. Baina
|
berari
zer axola zenbat ugaritzen diren, zereginik ez dauka: zer axola dio zer ordu den.
|
|
|
Nik esaten dut hasieratik Jacksonera bidali izan balute igualekoxe egongo ginatekeela orain denok. Esaten dut, egin beharreko guztia egin diozu; egin duzu zugandik espero zitekeen guztia eta baita jende gehienak egingo zuena baino gehiago ere,
|
beraz
zergatik ez bidali hara eta etekin hori atera ordaintzen ditugun zergei. Orduan berak esaten du «Laster joango naiz.
|
|
|
–Eta
|
berak
zer esan zizun? –ertzainak berriro, haria galdu gabe.
|
|
|
Egutegia erabaki eta astean bitan nire neskarekin gaua pasatzen hasi nintzenean, ezin izaten nituen nire obsesioak saihestu, eta irrika disimulatu gabearekin hasten nintzaion galdezka ea noiztik zebilen bi morroiekin, norena izan zen proposamena, nork eman zuen lehen pausoa eta
|
berak
zer jarrera izan zuen, onarpenezkoa ala eroapenezkoa, edo zor zaharren bat medio behartuta sentitu zen edo bat bateko grinak eta pasioak eraman zuen egin zuena egitera, ezin bainuen konprenitu horrelako gertakari bat, berak aditzera ematen zuen moduan, broma bat balitz bezala gerta zitekeenik, broma edo jolasa, horiek baitziren erabiltzen zituen hitzak. Dena den, minik gehien ematen zidana nik neuk ezer sumatu ez izana zen.
|
|
|
Hara, ia bazkaltzeko garaia dun, esan nion?. Noiznahi hasiko haiz bazkaria mahaira ateratzen,
|
beraz
zertan alde egin behar dut, hementxe gelditu eta bazkaltzeko pronto egon naitekeena?
|
|
|
|
Berari buruz
zer egin asmatuko nuen.
|
|
|
Gorpua egoera ezin hobean aurkitzen zen, eta
|
beraz
zertan larriturik ere ez. Baina iraunkortasun ezohizko hark nire lehengusinarengan eragin kaltegarririk ez bazuen, bai nire gogoan eta agian Pancorborenean ere bai, eta egun goibel eta gau goibelago hauen etengabeko iragateak, malenkoniazko kutsu handia ematen zien gure arimei, eta ondorio gisa sentitzen genituen pasibitatea eta axolagabekeria kezkagarriak ziren oso.
|
|
|
Aspertzen denean, denak akabatu egiten ditu eta beste gerra batera... Baina hori, onenean ere, idazleak zer egin duen, genuke (autorearen psikologia edo umorea); ez, obran
|
bertan
zer egiaz, gertatzen den, eta zer dagoen (autoreak ipinita noski).
|
|
|
Hori bakarrik ez: bere uste osoa omen du nigan eta, ez dakit nola esan, konta-katilu ez, adi katilu bihurtu nau,
|
bere
zer guztien entzule eta aitorle; aitorle banintz gaitz erdi, hori baita nire lana, baina hor ez da ez aitortza sakramenturik, ez damurik, ez ezer. Maitetxe lizunetako ixil mandataria ematen dut beste ezer baino gehiago.
|
|
|
Eta bururatu ere oraintxe bururatu behar, egonean egon eta bere horretan utzita lizunak jango omen dizkiola denak eta alfer alferrik usteldu. Hortaz, nik horrenbeste merezi dudala eta,
|
bere
zerik apainenak eskaini nahi izan dizkit. Ez mahaia jartzen bakarrik, aitortu horixe besterik aitortzen ez badu ere.
|
|
|
Ez, ez zen etxe berrian sartuko. Eta
|
beraz
zer. Baaa salduko zuela!
|
|
|
Orduan erdibanatzearena ez duzu ikusten? Ondo da, begiratuko dut
|
beraz
zer hartu nik, eta bakoitza bere aldetik; hori ere ondo iruditzen zait, agian entsalada gehiegi da niretzat, handiak dira, badakizu?...
|
|
|
Kontatuko nieke, isildu daitezen beren tontakeriekin, ezerezaren kontra egin niola gogor, hala erregutu zidalako begiradaz, eta hiru egun daramatzadala zerbait ulertu nahian. Hori
|
bera
zergatik pasa zen ulertu nahian, zergatik egin nuen asmatu ezinik. Erabakitzeko gaitasuna galdu dudala sentitzen dudala oraintxe bertan, eta agian horregatik hartu dudala sekula hartuko ez nuen kafe ebakia.
|