|
2002
|
|
|
Eta hango jendea! Gaixo batzuek tristuraren zigilua zeramaten begietan eta ez
|
zuten
hitz egiten; beste batzuek etengabe egiten zuten irri, ageriko arrazoirik gabe; honek esaten zuen Morgan kortsarioaren aita zela, eta imintzioak egiten zituen, eskuan ezpata balu bezala, errepikatzen zuen bitartean: Morgan’s father, Morgan’s father...; horrek Judas Iskariote zela esaten zuen; eta hark, eskuak bildu eta askatzen zituen, eta esaten zuen:
|
|
|
Hura iritsi zenerako, ordea, hilik zetzan amona. Ezin izan
|
zuten
hitz egin. Pena harekin geratu zen Sara, zeinak bi egun besterik ez baitzituen egin amaren etxean.
|
|
2003
|
|
|
Begiratu eta harritu. Eztarritik atera ezin
|
zuten
hitzak begien bitartez komunikatzen zituzten. Halako batean Segundok, zine aretoko zaindariak esan zuen:
|
|
2004
|
|
|
Eta, minik gabeko erresumarantz lerratzen nintzen bitartean, Weberrek hitz haiek erran zituen. Nire gainera ilunpea oldarrarazi
|
zuten
hitz haiek:
|
|
|
Ibai aldera jo zuten, eta handik Paseo Berri aldera. Ez
|
zuten
hitz egin puska batez. Joseba entzuten hasteko irrikan zegoen, baina ez zen isiltasuna hausten ausartzen.
|
|
2005
|
|
|
–Jatetxera nire bila etorri zen eguerdi hartan ikusiko zuen lehenengoz eta ez
|
zuten
hitzik gurutzatu; ez, ez zuen ezagutzen.
|
|
2006
|
|
|
Eta mehatxu eta erasoak jasaten zituen merkataria, gure Hankapalo. Ez
|
zuten
hitzez aipatzen, baina hitzak baino adierazgarriagoa zen beren periodikoan atera zuten argazkia: alkatea eta zinegotziak, Miren Karmele tartean, Hankapaloren tabernaren aurrean," merkatari jazarrietako bati elkartasuna erakusten", argazki oinak argitzen zuenez.
|
|
|
Ezinbertzean, haren anaiak, Nabarrenkoxeko setiatzaileen artean zuenak, bere partea bildu zuen eleketan. Bertze bi armagizonek irri egin bai baina nekez
|
zuten
hitzik tartekatzen solas erauntsi hartan.
|
|
|
Alta, Nabarrenkoxe Fedearen gotorlekua ere bazen. Eta Fedeaz, ministroek
|
zuten
hitza.
|
|
2007
|
|
|
Nik dakidala, buruak okerrik egiten ez badit, nirekin batera logela berean lo egindakoak ehun eta hamar lagun izan ziren, lehenengo urtean bakarrik. Ez dut esango jende zintzoa ala gaiztoa ote zen, erdiei ez bainien tutik ere ulertzen esandakoa, eta beste erdiek ez
|
zuten
hitzik egiten. Hori bai, denek ala denek miresmenez eta errespetuz begiratzen zioten Fabiolari, beren maitale eta jabeari.
|
|
2008
|
|
|
Biak bakarrik zeuden arren, ez
|
zuten
hitz gehiagorik egin, izebak, haatik, muturra okertu zion, sinesgogor?, bezperan aski eta sobera hitz eginak baleude bezala. Baina buruko minak burmuinak zulatzen bazizkion ere, bezperako eguna zuen, ezinbestean behar zuen?
|
|
|
Harrezkero, neska bakartia izaten hasi zen Zuriñe, baina ondo gogoan zuen orain hilotz datzan Erramun berriarekin joan zitzaienekoa. Sinesgarri izan nahi
|
zuten
hitzek, ordea, sinesgaitz egin zuten kontatutakoa. Aitak ondo asko ezagutzen zituen inguruko baso eta mendi guztiak, eta inolaz ere ez zen arriskatuko txaroldunak ibili ohi ziren muga inguruetatik zamarekin pasatzen.
|
|
|
Biak bakarrik zeuden arren, ez
|
zuten
hitz gehiagorik egin –izebak, haatik, muturra okertu zion, sinesgogor–, bezperan aski eta sobera hitz eginak baleude bezala. Baina buruko minak burmuinak zulatzen bazizkion ere, bezperako eguna zuen –ezinbestean behar zuen– gogoan Beñardok:
|
|
2009
|
|
|
Urbanizazioa ez zen oso alaia: etxe gehienak oraindik saldu gabe zeuden, eta tabernako bezero gehienak inguruetako nekazariak ziren, Goiorentzat ulergaitzak ziren gauzei buruz mintzatzen ziren, edo musean egiten
|
zuten
hitzik esan gabe. Bueltako bidean, masustak hartzen entretenitzen zen.
|
|
|
Eta seme alabek noski baino noskiago bete
|
zuten
hitza, baina, ai, nola etortzen zitzaion Domingori ardi beltzaren irudia, eta ai, nola nagusitzen zitzaion etxeko ardi beltzaren pausoei jarraitzeko gogoa, Ameriketara, horregatik geratzen ote zen Domingo noizean behin, hondartzara joaten zenean edo itsasertzeko paseoari ekiten zionean, badiako uretan zebiltzàn belaontziei begira, lilurak hartuta??, aitaren aurkako sentimenduak menderatzen zuene... –Osaba Beñardo ere anarkista izan ote zen, bada??.
|
|
|
Gau lanetan ibili ziren askok, esan dio Drentelek Musoneri, koordinatzaileekin baino ez
|
zuten
hitz egiten. Sorari buruzko zerbait jakiteko, beraz, garai hartako koordinatzailea bilatu behar dela esan du Musonek.
|
|
|
Eta seme alabek noski baino noskiago bete
|
zuten
hitza, baina, ai, nola etortzen zitzaion Domingori ardi beltzaren irudia, eta ai, nola nagusitzen zitzaion etxeko ardi beltzaren pausoei jarraitzeko gogoa, Ameriketara –horregatik geratzen ote zen Domingo noizean behin, hondartzara joaten zenean edo itsasertzeko paseoari ekiten zionean, badiako uretan zebiltzàn belaontziei begira, lilurak hartuta? –, aitaren aurkako sentimenduak mender... " Osaba Beñardo ere anarkista izan ote zen, bada?".
|
|
2010
|
|
|
–Papavoine ere gidatu nuen; igaraba larruzko kapelua zuen eta zigarroa erretzen zuen. La Rochelle-ko gazteei dagokienez, beraien artean baino ez
|
zuten
hitz egiten. Baina hitz egiten zuten.
|
|
|
(, belzkumeak? edo, beltxak?) izan zen Francoren tropek erabili
|
zuten
hitza Condor Legioa osatzen zuten armada naziaren soldaduak izendatzeko. –Flechas negras?
|
|
|
Dubois jaunak hilobia zulatu zuen Agnesen pikondopean, Duhalde andrea begira zuela. Ez
|
zuten
hitzik egin, soilik errezo azkar bat, xuxurlatua. Lili poltsatik atera gabe lurperatu zuten.
|
|
|
Isilka jan zuten tomatea, geroko sorpresaz pentsatzen ari zirelako ez baizik esatekorik ez zeukatelako; inoiz ez
|
zuten
hitz askorik egin etxe hartan, eta sukaldean telebista ipini zutenetik errazagoa zen eramaten mututasun hura.
|
|
2011
|
|
|
Gizona gainean ezartzen zitzaion, bera geldirik eta sabaira begira gelditzen zela, eta han aritzen zen harik eta hustu arte. Gero ez
|
zuten
hitzik izaten. Loak hartzen zuen gizona, eta anderea gorantz begira geratzen zen, logelako sabai izarrik gabera.
|
|
|
Logelara itzuli zenerako, senarra itxarotez asperturik zegoen, eta ez
|
zuten
hitzik egin. Anderea zangoak zabalik etzan zen senarraren alboan.
|
|
|
aitona egoki bat, belusezko zamar batekin, eskuak makila landu izugarri batean josita, eta amona handi bat, bizkarra tente eserita, mantal brodatuan puntuzko lan bat zuela. Ez
|
zuten
hitz egiten. Pena handia zen, zeren Brill andereñoa beti zegoen elkarrizketen zain.
|
|
|
–Kafetegi batean topo egin bagenu bezala eta ez allanamiento de morada gori baten erdian. Itxura sinpatikoa zuen, energikoa eta osasuntsu, eta Lurrek aste osoan telefonorik hartu ez ziolako etorri zen, ez, aquaparkean ere ez
|
zuten
hitz egin. Aquaparkean zebilela egia esan nik deitu nion, baina ez dakit Lur komunean zegoen egin nuenean.
|
|
|
Haur autoktonoen% 30, hau da, milaka eta milaka ume, familia zurietan edo umezurztegietan edo kartzela moduko barnetegietan sartzen zituzten. Eta, jakina, ingelesa besterik ezin
|
zuten
hitz egin leku horietan. 1960 urteko azken aldera, jadanik beranduegi, australiar gobernuak erabaki zuen mintzaira aborigenak erauzteko politika berraztertzea?
|
|
|
Bitoriano Gandiaga inor gutxi bezala ohartu zen salatu berri dugun gehiengo gutxiengoaren arteko joko ankerraz. Poetaren berbok zorrotz antzeman
|
zuten
hitz goretsi eta sakratuen usteltasuna:
|
|
|
Bidean ia ez
|
zuten
hitzik trukatu. Lucíak autoko irratia piztu zuen, baina pare bat minutu geroago itzali zuen.
|
|
|
Durand kapitainak iruzkin mikatz batzuk egin zituen Frantziako administrazioari buruz, eta telefonoz hitz egitera urrundu zen. Zeuden tokitik Mikelek eta Armentiak ez
|
zuten
hitzik ulertzen, baina errukia hartu zioten Duranden mintzakideari, funtzionario errugabe bat seguruenik. Deia amaituta, kapitainak erietxeko kafetegira eraman zituen.
|
|
|
Bidaiak ordu erdi iraun zuen eta tarte hartan ez
|
zuten
hitz gehiagorik egin. Errepide estuak sigi saga egiten zuen kareharrizko malkarretan gora.
|
|
2012
|
|
|
Ez
|
zuten
hitzik esan. Fausto galduta zebilen, bere munduan nonbait.
|
|
|
–Ez ditut gauzak batere argi. Ez dakit nola jokatu nukeen aita on bat izateko egoera honetan, aitortu zion Pablori, erregu itxura
|
zuten
hitzekin. Isilean eman zuten minutu inguru eta berriro Jose hasi zen hizketan?.
|
|
|
Zure emaztea autotik atera zen, eta Dasilvak harengana jo eta kolpe bat eman zion buruan. Ez
|
zuten
hitzik ere trukatu. Gero, Dasilvak emakumea autoan sartu eta leihatilak jaitsi zituen.
|
|
|
–Ez dut horretaz hitz egiteko gogorik, erran zuen Xabierrek. Hurrengo minutuetan inork ez
|
zuten
hitzik atera. Jonek bere burua madarikatu zuen.
|
|
|
Baina biek jarraitu
|
zuten
hitzik esan gabe. Eta nik, biekin haserre, alde egin nuen.
|
|
|
Soinua entzun orduko zutitu ziren, baina hamar aldiz txundituago geratu ziren, ni aurrean jarrita, nire irudi traketsa ikusi zutenean. Ez
|
zuten
hitzik esan, eta iruditu zitzaidan ihes egiteko zorian zeudela; orduan ingelesez hitz egin nien:
|
|
|
Ondoren, inoiz ikusi edo entzun gabeko zerbaitek asaldatu duena bezala, begiak goratu zituen txunditu eta suminduta. Boterea, gobernua, gerra, legea, zigorra eta beste milaka gauzak ez
|
zuten
hitzik hizkuntza hartan adierazi ahal izateko, eta horrela ia gaindigaitza zen esan nahi zutena ugazabari adierazteko zailtasuna. Baina ulermen paregabea zuenez, behaketa eta elkarrizketa bidez oso jantzia, azkenean iritsi zen giza izaerak munduaren gure aldean egin lezakeena egoki ulertzera, eta guk Europa deritzogun lurraldeari eta batez ere neure herrialdeari buruzko zerbait berezia kontatzeko erregutu zidan.
|
|
|
Gauean eldarniotan hasi zen; sutan zeukan burua, aldian behin sukarrak eragindako dardarizoak goitik behera astintzen zion gorputza; ez hankarik ez bururik ez
|
zuten
hitzak esaten zituen aitari buruz, nebari buruz: mendietara itzuli nahi zuen, etxera...
|
|
2013
|
|
|
hitza. Bi ezezagun haiek, Yusupoff printzearen adiskideek, behin eta berriz errepikatzen
|
zuten
hitz berbera. Segituan ohartu zen, ordea, Jeannek gaizki ulertu zuela;, autoa?
|
|
|
Akordatzen ote dira haiek guztiak berataz? Gau eta egun, dio Versusek irriño xalo batez, urteak eta urteak joan diren arren, gau eta egun. Norekin ez
|
zuten
hitz egingo honezkero! Baita USAko presidentearekin ere!
|
|
|
Aita gehiago bizi zen kanpora begira barrura baino, semea alderantziz; hark ekaitzaren indarra zuen, honek harriaren egonarria; hura ez zen bere aldarteak, barrealdiak nahiz haserrealdiak? erakusteko lotsa ez herabe, hau malenkoniatsua zen bitartean; biek
|
zuten
hitz egiteko erraztasuna, baina aitak maiz nabarmentzen zuen bere dohaina, eta semeak ez.
|
|
|
Gero, biok berriro eseri, eta amak bere eskuan bildu zuen semearena, mahaiaren gainean. Eta, esku ukituen hizkuntzan aski balute bezala, ez
|
zuten
hitz gehiagorik egin.
|
|
|
Berehalako eragina izan
|
zuten
hitz horiek. Burgoitasunezko itzal ilunago batek estali zuen Darcyren begitartea, baina ez zuen berbarik esan, eta Elizabethek, ahuldade hori zela eta bere buruarekin haserre egon arren, ezin izan zuen hitz egiten jarraitu.
|
|
|
(, ez, ez, ez, eskerrik asko?) baino ez zekien esaten momentuz, hori baitzen zerbitzariei esaten ziena janari gehiago zerbitzatzen zioten bakoitzean. Diskoa entzutearena ideia ona iruditu zitzaion, horrela ez
|
zuten
hitz egin. Tarek, gainera, alboko logelan erretiratuta zegoen, ikasten.
|
|
|
Aita gehiago bizi zen kanpora begira barrura baino, semea alderantziz; hark ekaitzaren indarra zuen, honek harriaren egonarria; hura ez zen bere aldarteak –barrealdiak nahiz haserrealdiak– erakusteko lotsa ez herabe, hau malenkoniatsua zen bitartean; biek
|
zuten
hitz egiteko erraztasuna, baina aitak maiz nabarmentzen zuen bere dohaina, eta semeak ez.
|
|
|
Gero, biok berriro eseri, eta amak bere eskuan bildu zuen semearena, mahaiaren gainean. Eta, esku ukituen hizkuntzan aski balute bezala, ez
|
zuten
hitz gehiagorik egin.
|
|
2014
|
|
|
Lokatzez beteta, burua lur gainera atera zuen momentuan, paseatzen ari zen amoros bikote bat topatu zuen aurrez aurre. Susto ederra hartu zuten; baina ez
|
zuten
hitzik esan. Irribarre bihurri bat baino ez zuten egin.
|
|
|
Saiaketak porrot egiten zuen aldiro, autonomoak Mandubira joaten ziren korrika, autoaren jabea askatu, giltzak itzuli, eta ezer ez salatzeko esaten zioten. Guztiek bete
|
zuten
hitza?.
|
|
|
Beste alde batetik, behin baino ez
|
zuten
hitz egin iraganaz. Alcide Jolivetek bere burua behartuta ikusten zuen Mikel Strogoffi zerbait esatera:
|
|
|
Alcide Jolivetek eta Harry Blountek, haien ondoan paratuta, ahal bezala eusten zieten negu siberiarraren lehenengo eraso haiei. Ez batzuek ez besteek ez
|
zuten
hitzik esaten, ezta ahopeka ere. Kinka larri hark hartzen zien arreta oso osoa.
|
|
|
Pasatzen utzi zenuen aukera hura. Gorka betirako apurtuta utzi
|
zuten
hitzak gogora ekarri. Muxua berriro ezpainetaratu, ahal bada.
|
|
2015
|
|
|
Oroitzeko kapaz ez bazen ere, han zergatik zegoen bazekiela eta nora ihes egin bazuela frogatzeko, ezpata bailitzan gainerako presoen aurrean dantzatzen zuen lagunaren gutunari ihardesteko saiakera hutsalak izan behar
|
zuten
hitz haiek. Baldin eta lagunaren orriak ez baziren bere buru ihartuaren asmazio huts, han ez baitzegoen gutunaren arrastorik.
|
|
|
Gernikara ailegatzeko pare bat kilometro falta zirenean Nagorek eskua Ibonen besoan jarri, eta honek abiadura moteldu zuen. Ez
|
zuten
hitz egin beharrik, Ibonek berehala ulertu zuen neskak esan nahi ziona: herri barruan astiro joan, ertzainak egon daitezke eta ez da asko behar dena hondatzeko.
|
|
|
Dorreko eskailerak jaisten lagundu nion Maisuari. Tráes eta soldaduek ez
|
zuten
hitzik erran bide osoan.
|
|
|
Eta berak ez zion gauza bakar bat esan nahi, den dena baizik. Gogoeta apurtu eta zatikatzen
|
zuten
hitz laburrek ez zuten deus esaten. «Biziaz, heriotzaz; Ramsay andreaz».
|
|
|
Eta Lilyk sentitu zuen arrazoi zuela lehen berak. Ez
|
zuten
hitz egin beharrik izan. Gauza berak aritu ziren biak pentsatzen, eta berak ezertxo ere galdetu gabe erantzun zion Carmichael jaunak.
|
|
|
Kore, aizu, Kore deitu nion, baina alferrik. Han zegoen zaratarekin ez
|
zuten
hitzik aditu, antza. Izotza esku batez orkatilean mantenduz, nire aulkian okertu eta beraien aldera luzatu nuen lepoa, rock musika ozenaren azpitik nire ahotsa goratzen saiatuz.
|
|
|
Ez
|
zuten
hitzik egin gertatutakoaz. Biak ala biak lotsatuegi horretarako.
|
|
|
Laster azaldu zen barruko ate batetik etxekoandrea, automobilaren zaratak erakarrita. Goseak eta penak azkarregi zahartutako andre lodikotea zen, mesfidantza ezkutatu ezin
|
zuten
hitz lehorrez agurtu zituena. Ardoa eskatu zuen Riquek, eta emakumeak mantalean garbitu zituen eskuak.
|
|
|
Mahai jirara inguratu berriak ziren Langara, Blasco eta Emilinek ez zioten antzeko irribarrearekin erantzun hala ere. Izatez, ez
|
zuten
hitzik egin bueltan. Zutik iraun zuten aulkien bizkarrei helduta.
|
|
|
Eztabaidaren beroan, zelula gorriek hartu
|
zuten
hitza. Ez zuten ikuspegi estrategikorik planteatu eztabaidan.
|
|
|
Seguru zegoen Ostaizka ere asko poztuko zela umea jaiotzean, eta berak hazten ikustea espero zuen, nahi zuen, desio zuen. Baina umeari buruz hitz egiten zuten apurretan, arazoez baino ez
|
zuten
hitz egiten.
|
|
|
tartamotelak zirela. Baina ez
|
zuten
hitzaren hasierako silaba errepikatzen, ohiko tartamotelek bezala, azkeneko bokala errepikatzen zuten. Euskal arrantzale zaharrek bezala!
|
|
|
Ordea, zoritxarreko patua saihestekotan egindako ahaleginak berak murgiltzen du behin betiko patuaren zurrunbiloaren begi beltzean. Eugeniaren alutik (Siddal en hilobitik) behinola maitasuna piztu
|
zuten
hitzak (literatura) berreskuratzeko ahaleginak berak amaitzen du orain maite duen Victoriarekikoa osotoro zapuzten.
|
|
|
Euskaldun guztiek ezagutzen
|
zuten
hitzik ez bazen, sinonimoak bata bestearen ondoren jartzen zituen. Hala aitortu zuen Igande eta festegunetarako irakurraldiak liburuaren sarreran (in Altuna 1982:
|
|
|
Aldiz, baztertu egin ziren ph, th eta kh (ephe, urthe, bekhatu) eta kontsonante ondorengoak (alhaba, senhar, erhi). Txostenaren eranskinean, h
|
zuten
hitzen zerrenda aurkeztu zen: 23 hitz ziren h a bokal artean zutenak, eta 59 hasieran zutenak.
|
|
|
Berak, berriz, labur erantzun ohi zuen azken aldian, funtsean ezer esaten ez
|
zuten
hitz arrunt haiek baliatuz errukiari ateak itxi nahi balizkio bezala:
|
|
|
Antz handiegia
|
zuten
hitz horiek berak aspaldi idatzitako beste haiekin, ez ohartzeko. Hutsik dago bizitza, bera ez baitago, idatzia zuen, eta Rousseauren hitzak ere egokituak zituen gero, haren haritik.
|
|
|
Esperantzari eutsi nahi ziokeen, baina ez zuen bere burua engainatu nahi. Beste behin ere, zirujauaren hitzak zetozkion gogora, zalantza izpirik uzten ez
|
zuten
hitz haiek:
|
|
|
Izan ere, beste edonorenaren pare jartzen
|
zuten
hitz haiek bere bizia, gizaki ororen ardura izaki, azken batean, bizia ken liezaiokeen edozer ere kontrolpean edukitzea, saihestezinari, ahal bezainbatean, iskintxo egitea.
|
|
2016
|
|
|
negroen konspirazioak, negroen altxamenduak, negroen planak zuriak oro akabatzeko, negroen konplotak herriak erretzeko eta orokorrean indarkeriaz jarduteko(...). Baina sekula ez
|
zuten
hitz erdirik aipatu, ez xuxurlatu, negroek emakume eta haur zuriei egindako izugarrikeriez.
|
|
|
Ukazio mendeen abaroan piztu zen gosea, eta esklabo ohiek gurtu egiten
|
zuten
hitz inprimatuaren itxura eta soinua. Gizon emakume zaharrek, egonda ere, arreta osoz irakurtzen zuten Biblia, gau ilunean, pinu adarrez egindako zuzi baten argipean; hitz sakratuak ahoskatzen zituzten, ahalegin handiz.
|
|
|
Meridianen bizi naiz; hemen bizi izan naiz bederatzi urtez; lanbidea: garbitzea, plantxatzea eta espartzuz garbitzea; asteazken gauean etorri ziren azkenengo aldiz gizon taldeak nire etxera; astelehenean, asteartean eta asteazkenean etorri ziren; astelehen gauean esan zuten ez zigutela minik egingo; astearte gauean esan zuten armen bila etorriak zirela; esan nien ez geneukala armarik, eta esan
|
zuten
hitza hartzen zidatela; asteazken gauean armairuak eta kutxa ireki zituzten, eta bortxatu egin ninduten; zortzi zeuden etxe barruan; ez dakit zenbat egongo ziren etxe kanpoan(...)
|
|
|
Azkenik. Concha Dieguezen modura, hauteskunde gau hartan nafar askok ahoskatu
|
zuten
hitz hori. Ilusioaren eztanda hark bere kontrastea du Nafarroako Jauregi barruko Presidenteen aretoan.
|
|
2017
|
|
|
Zu izan zinen burua galdu bazenu bezala mutil baten gainera oldartu zinena??, jarraitzen nuen nik nire jardunarekin, eta neskak nahikoa zela erantzuten zidan, ezin zuela gehiago, lau ordu bakarrik gelditzen zitzaizkiola lo egiteko eta, gainera,, zer axola zaizu beste guztia, nik lehen bezala maite bazaitut edo lehen baino gehiago??, erantzuten zidan, ezkutatzen zuen aurpegia burukoaren azpian eta hasten zen berehala zurrunga txikiak egiten. Nik ez zela berdin erantzuten nion, nahiz eta jakitun egon orain neure buruarekin ari nintzela hizketan, ez zela berdin, gauzak asko aldatu zirela eta nire kalterako, eta hasten nintzaion berriro ere galderak egiten, ahots apalagoan orain, baina irrika ezinbestekoarekin hala ere, jakin nahirik ea afaltzen ari ziren bitartean gero gertatuko zenari buruz ez
|
zuten
hitzik trukatu, ea besterik ez bada ez zuten aipatu aukera urrun gisa,, bestela zer egiten zenuten hirurok taxi berean, baldin eta etorriko zenaren berri sumatzen ez bazenuten??, galdetzen nuen eta jarraitzen nuen xehetasunen bila, neure baitako bakea lortzeko gertakari horiek barrutik ulertu behar nituela iruditzen baitzitzaidan, baina neskak ez zidan kasurik egiten eta lo jarraitzen zuen....
|
|
|
Egoera surrealista zen. Ikastetxe garaitik ez
|
zuten
hitz egiten, ikusi ere gutxitan ikusia zuten elkar eta, hala ere, lesbiana zen ala ez jakin gabe, berarekin zankatu nahi zuela sentitu zuen Lurrak, argi baino argiago.
|
|
|
Ez
|
zuten
hitz egin kanpora irten arte. Atera zirenean, gelditu egin zen Xi Shangi.
|
|
|
Ia hogei beltz zeuden, eta ez genekien zeintzuk ziren mafiakoak eta zeintzuk esklaboak. Gizonezkoek ez
|
zuten
hitzik ateratzen. Emakumeak oihuka ari ziren, haurrak negar batean.
|
|
|
izendatzen
|
zuten
hitz patetikoak?
|
|
2018
|
|
|
Baina, horretaz gain, keinu bitxi bat ere izan zen: garaiko egunkarietan ez da esplikaziorik ageri, baina, taldeetako batek titulu bat irabazi zuenean, besteko kideak ere geltokira joan ziren harrera egitera, eta, poz haren erdian, zuzendaritzek erabaki
|
zuten
hitz egin behar zutela?. Ondorioztatu du historia horrek bi alde dituela alardeen gatazkari begira:
|
|
|
Duela hogei urte, 1996an beraz, taberna batean izan zen, fakultateko ikaskide ohien afariaren ostean: otorduan zehar ez
|
zuten
hitz egiteko aukerarik izan, mahaiaren alderik urrunenean kokatu zelako Ander, edo agian bera izan zen??. Baina afari osteko azkeneko poteetako batean, taldea sakabanatzen eta murrizten hasi zenean, barra baten ondoan suertatu ziren biak, eta, musikak utzi zien heinean, hitz egiten hasi ziren.
|
|
2019
|
|
|
Itxura batean, Coralineren gurasoak ez ziren batere gogoratzen elur globoaren barruan igarotako denboraz. Gutxienez, inoiz ez
|
zuten
hitzik esan horri buruz, eta Coralinek ere ez zien inoiz aipatu.
|
|
|
Liburu honen ideia buruan nerabilenetik, nire idazteko beharraren antz handia hartu nion ingurukoek
|
zuten
hitz egiteko beharrari. Ez dakit aitzakia baten beharra den, ala isilik denbora luzean egon denaren beharra.
|
|
|
Gurutzearen Zaldunen monasterioko priorea, juduei nahiko begi onez begiratzen ziena eta behin baino gehiagotan haien alde egin zuena, Erromara bidean zen. Eta errabino nagusia, desterruko buru eta argi izana, kristauek ere aditzen
|
zuten
hitzaren jabea, aspaldi zen joana beste mundura.
|
|
|
–bota nion ziplo, Amatxiri besotik heldu eta etxerantz abia gintezen indar eginez. Nire kordek dardara itsusia egin
|
zuten
hitzak ahoskatu nituenean, eta eskua zintzurrera eramanik, marranta garbitzen saiatu nintzen. Urdailean egin zitzaidan korapiloak bertan jarraitzen zuen arren, pelikula fantasioso merke bat asmatzen ariko banintz bezala sentitu nintzen mutilen aurrean, pausatu berri nien galdera, gure herrian ez bazen behintzat, Humphrey Bogart ek bakarrik esan zezakeelakoan, naturaltasunik galdu gabe.
|
|
|
Baina eztarriak ez zuen martxarik hartzen. Errietak hikatu egin ziren zintzurreko korapiloan, eta oztopoa gaindituko
|
zuten
hitz apurrak dardarka atera ziren:
|
|
|
–Eta Panenkak lagundu egiten du langintza horretan?. Eta orduan entzun zituen jiratzera behartu
|
zuten
hitzak.
|
|
|
Ate ondoko zakur zuloa, artzakurrarentzako etxolatxoa edo eta zakur gonazalearentzako saskitxoa kristauen asmazioak dira, eta ez da kasualitatea, ez horixe, musulmanek gurutzearen aldeko gerrariei zakurrak deitzea, gaitz erdi zerriak deitzen ez bazieten, gutxienez halakorik ez da jaso. Hala ere, eta aurreko guztia horrela bada, aitortu behar da pena dela ilargiari zaunka edo kaparrek hilduraturiko belarriari hazka egiten dion zakurraren grazia falta izatea, baina egia, azkenik aurkitzen badugu bederik, aldeko zein aurkako beste edozein kontsiderazioren gainetik ipini behar da, eta horregatik, hementxe bertan, Lisboako azken egunsenti baketsua deskribatu
|
zuten
hitzak ez zirela sekula idatzi argi aldarrikatu genuke, baldin eta ez bageneki, dakigun bezala, diskurtso faltsu, eta hau da arriskurik handiena, baina koherente hura ez zela sekula zuzentzailearen burutik haratago atera, ez zela bere aldrebeskeria ameslari eta irrigarria baizik izan.
|
|
|
Gauaren isilean, bat batean eginiko sokak erabiliz, harresiak jaitsi zituzten, eta, aldiriko etxeen hondakinetan zein sasietan ezkutaturik, eguna jaio arte itxaron zuten argira ateratzeko. Besoak altxaturik, harresitik jaisteko erabilitako soka lepo inguruan jarririk, menpekotasun eta obedientziaren seinale, kanpamenturantz ibili ziren, oihu ozenak eginez, Bataioa, bataioa, ordura arte, beren fedean tinko egon ziren arte, arbuiatu
|
zuten
hitz baten bertute salbatzailea sinetsirik. Urrutitik, etsi zuten mairu horiek ikusirik, portugaldarrek uste izan zuten hiriaren errendizioa negoziatzera zihoazela, irteteko ateak ez zituztela ireki ikustea eta egoera hauetarako indarrean zegoen protokolo militarrari kasu ez egitea arraroa iruditu zitzaien arren, eta, batez ere, ustezko mezulariei gehiago hurbildu zitzaizkienean, nabarmen gelditu zen, beren arropen zikin eta zarpailtsuarengatik, ez zela nagusi jendea.
|
|
|
Baina ez da hau halako bihurgune okertuetatik zehar nabigatzeko ordua, zeren Guilherme da Longa Espada esaten ari baita, gorde zukeen begirunezko menpekotasuneko jokabidearen aurka doazen gorputz jarrera eta imintzioekin, ezen, Portugaleko erregeak Jesukristo Gure Jaunaren laguntza hain eraginkor eta hain erraz baliatu dezakeelarik, Ouriqueko bataila izan omen zen pasadizo arriskutsuan, esaterako, ikusi zen bezala, gaizki iruditu behar zitzaiola Jainkoari berari gurutzatuek, han beste norabaiteko bidean egonda, enpresa berri hartan Bera ordezka zezaketela pentsatzea, eta horrexegatik aholku bat eman nahi zien, hartu nahi baldin bazuten edo, joan zitezela portugaldarrak bakarrik gatazkara, garaipena segurua baitzen eta Jainkoak eskertu egingo baitzuen Bere boterea erakusteko ematen zitzaion aukera hau, eta aukera hau ez ezik, zenbat aldiz eskatu eta beste hainbestetan. ...o plantan entzun zioten, predikuak iraun zuen denbora guztian, honelakoetan gertatu ohi denez, burutik ez zitzaielarik pasatu ere egin erabakia beren interes eta komenientzien aurka zihoala, zeina, hala ere, ondorengo minutu zorigaiztokoan jakin baitzen, litekeen zehaztasun guztiarekin, da Longa Espadarekin zetorren fraide interpreteak itzuli zuenean, uzkur, bere ahoak hainbeste sarkasmo gordetzen
|
zuten
hitzak ahoskatzeari uko egiten baitzion, bigarren irakurketa eskatzen zuten hitzez ez mintzatzeagatik, kalumniazko zalantzaren aztarna balegokeelako Jainkoak moztu, ebaki, paratu eta erabakitzeko duen botereari buruz, garaipenak eman eta kentzeko, edo borrokalari bakar batek milari borroka irabazarazi ahal izateko botereari buruz, gauzak kristauak kristauen aurka borrokatzen direnean baizik ez di...
|
|
|
Baina ez da hau halako bihurgune okertuetatik zehar nabigatzeko ordua, zeren Guilherme da Longa Espada esaten ari baita, gorde zukeen begirunezko menpekotasuneko jokabidearen aurka doazen gorputz jarrera eta imintzioekin, ezen, Portugaleko erregeak Jesukristo Gure Jaunaren laguntza hain eraginkor eta hain erraz baliatu dezakeelarik, Ouriqueko bataila izan omen zen pasadizo arriskutsuan, esaterako, ikusi zen bezala, gaizki iruditu behar zitzaiola Jainkoari berari gurutzatuek, han beste norabaiteko bidean egonda, enpresa berri hartan Bera ordezka zezaketela pentsatzea, eta horrexegatik aholku bat eman nahi zien, hartu nahi baldin bazuten edo, joan zitezela portugaldarrak bakarrik gatazkara, garaipena segurua baitzen eta Jainkoak eskertu egingo baitzuen Bere boterea erakusteko ematen zitzaion aukera hau, eta aukera hau ez ezik, zenbat aldiz eskatu eta beste hainbestetan. ...gertatu ohi denez, burutik ez zitzaielarik pasatu ere egin erabakia beren interes eta komenientzien aurka zihoala, zeina, hala ere, ondorengo minutu zorigaiztokoan jakin baitzen, litekeen zehaztasun guztiarekin, da Longa Espadarekin zetorren fraide interpreteak itzuli zuenean, uzkur, bere ahoak hainbeste sarkasmo gordetzen zuten hitzak ahoskatzeari uko egiten baitzion, bigarren irakurketa eskatzen
|
zuten
hitzez ez mintzatzeagatik, kalumniazko zalantzaren aztarna balegokeelako Jainkoak moztu, ebaki, paratu eta erabakitzeko duen botereari buruz, garaipenak eman eta kentzeko, edo borrokalari bakar batek milari borroka irabazarazi ahal izateko botereari buruz, gauzak kristauak kristauen aurka borrokatzen direnean baizik ez dira zailak, edo mairuak mairuen aurka, nahiz eta, bigarren kasu honetan, Alar...
|
|
|
Hartara, oihanak erakusten duen kolore okrea bereganatzen du lehenik, gero etorriko dira eliz hormako txolarreen txorrotxio zoli eta hegaketa urduria, zirimiri temoso baten lehen zipriztinak laino hanpatuen sabel arretik behera eta, azkenean, jendea! Helduak gehienak; geratzeke, eta buru makurtze azkar batez, elkarri diosala egiten diotenak, hain aspaldi ez dela, ohikoa
|
zuten
hitz aspertua egin gabe. Kalea dagoeneko arrotz bilakatua da:
|
|
2020
|
|
|
Zeremoniari amaiera emateko, omenaldia egin zitzaien uhartearen subiranotasuna partekatzen duten bi herrialdeen alde hildako abertzaleei, bi estatuetako ereserki nazionalen hotsean". Diplomatikoen uharteko ekitaldian ez
|
zuten
hitz erdirik esan Bidasoa ibaian itota hil diren migratzaile aberrigabe eta papergabeei buruz.
|
|
|
Ez ninduen ezertarako ere aintzat hartzen, eta hortaz, ez errietarik, ez debekurik, ez aparteko emoziorik, ez begirada minimorik. Egongelatik sukalderako pasilloan gurutzatuz gero, etxeko elementu material bat gehiago nintzen, eta ezer esan beharra sortzen baldin bazen, berriz, solaserako biderik ematen ez
|
zuten
hitzak kateatzen zituen, motzean eta hortz artean beti: " Bazkaria prest.
|
|
|
Bi lankideek bakarrik geratu arte itxaron
|
zuten
hitz egiten hasi aurretik.
|
|
|
Hogei bat minutuko bidaia baten ostean, aitak aurkitu gintuen lekura heldu ginen. Han bi gizon haiek, ez genien aurpegia ikusi eta ez
|
zuten
hitzik esan, baina gorpuzkera eta erakutsi zuten indarrarengatik gizonezkoak ziren inongo zalantzarik gabe, aulki banatan lotuta eduki gintuzten hamar bat minutuz, zapi bana ahoan. Ez genekien zer gertatzen zen.
|
|
2021
|
|
|
Gu oholtzatik jaitsi ginen eta, orkestra bals eder bat jotzen hasi bazen ere, inor ez zen hasi dantzan, bertan ziren neska guztiak gerturatu baitziren Maddi ezagutzera eta hasi zitzaizkion txerak eta balakuak egiten, hasi zitzaizkion galderak zuzentzen, guztiek entzun nahi zuten neskatoaren ahotsa, uste baitzuten ahotsa entzunda bakarrik jakingo zutela ama zein herritakoa zen. Eginahalak eginagatik, ordea, ez
|
zuten
hitz bakar ere ateratzerik lortu; zapuztuta, bekozkoarekin begiratzen zien guztiei. Halako batean, ordea, denak etsita zeudenean," amatxorekin, nik amatxorekin nahi dut", esan zuen umeak eta negarrez hasi zen.
|
|
|
104 98ko belaunaldiaren iturri desastrosoan sortutako kanon noventayochistaren hipoteka terriblea dauka Espainiako literaturaren historiak, eta zenbateraino den kriminala ulertu nahi baduzue, hilabeteetan edo urteetan liluratuko zaituzten aportazio kapitalak egin ditu gai honi buruz Joxe Azurmendik. Literaturari buruz transmititu zigutena baloratzeko, berriz, Kubaren independentzia kalifikatzeko erabili
|
zuten
hitzak balio dezake: desastrea.
|
|
|
Dakigunez, Erdi Aroan Badakhxanetik gainerako lurraldeetarako bideak arabiarren eskuetan geratu ziren, eta arabiarrek lazurd deitu zioten harribitxi horri. Hor agerian lazuli horren balizko jatorria, baina urrutirago joan nahi dutenek diotenez, lazurd hori, seguru asko, Persia zaharrean urdina eta zerua adierazteko erabiltzen
|
zuten
hitz batetik eratorria da. Beraz, oinarrietara joanik, lazulik harri urdina, zeruaren koloreko harria edo zeruko harria signifika dezake, zenbaterainoko esoterismo kutsua eman nahi diogun hitzari.
|
|
|
Seme alabak ohean sartu ostean sofan esertzen ziren biak. Batzuetan ez
|
zuten
hitz egiteko gogorik izaten. Batzuetan elkarri dena esateko beharra izaten zuten baina gogorik ez.
|