|
2008
|
|
|
Bestalde, baliteke aurrekontuen murrizketek Terminologia Linguistikoa (30.000 euro) eta duela gutxi aurkeztu
|
zuten
Euskaren Mediateka, Fonoteka eta Liburutegian eragitea (60.000 euro). «Liburuen erosketan ere nabarituko da aurrekontuen murrizketa», aipatu du Azanzak.
|
|
|
Inkomunikatuak egon diren egunetan konfiantzazko medikuek bisita egin ahal izan diete egunero, baina baldintza «oso zorrotzetan» izan dela salatu du. «Guardia zibilak bertan gelditzen ziren, eta ezin
|
zuten
euskaraz hitz egin. Azterketei dagokienez, oso gainetik izan dira, eta grabazioak badaude, ez ditugu inoiz ikusi».
|
|
|
Udal bakoitzak eremu mistoan sartu nahi duen erabaki behar duela adosteaz gainera, PSNren Kongresuan erabaki
|
zuten
Euskararen Legea aldatzeko oinarriak ikerketa ofizial bat izan behar duela. Nafarroako Gobernuak 2006an egindako ikerketa batek ondorioztatu zuen lau udalerri horiek eremu mistoan sartu nahi zutela, hala ere, UPN eta CDNk beharrezkotzat jo dute beste ikerketa bat egitea.
|
|
|
25 urte daramatza PSE EE Barakaldoko Udal Gobernuan eta euskararen alde gehien egiten omen duten horiexek honako panorama taxutu dute urtetik urtera: Barakaldoko kaleetan euskararen erabilera %10 ekoa da, udal eredu hirueleduna ezarri
|
zuten
euskarazko eredua baztertu asmoz, Euskararen Udal Ordenantzak eta Normalkuntza Planak pentsaezinezko tresnak dira bertan, Udalak euskara teknikari bakarra du itzulpenak egiteko baliatzen duena, euskara ikasteko beka sistemarik ez dago onartua, Barakaldo Antzokian ingelesezko ikuskizunak euskarara bikoizten dituzte... Ezaugarri guzti hauek (eta makina bat gehiago) aintzat hartuta, 2006 urtean Kont...
|
|
|
Garai bertsuan sortu ziren Dut, Gutariko Bat, Akauzazte, Pilt... Eta molde berriak ez ezik, beste estetika bat ere ekarri
|
zuten
euskarazko rock musikagintzara.
|
|
2009
|
|
|
Eskaria onartu, eta administrazioan euskararen erabilera murrizteko dekretua indarrean jarri zuen UPNk: ingelesaren eta alemanaren pare utzi
|
zuten
euskara. 2008an, eremu mistoa Iruñerri osora zabaltzeko Euskararen Legea moldatzeari uko egin zion PSNk, hasieran prest agertu bazen ere.
|
|
2010
|
|
|
Eta egin ez delako, egin ezin delako antolatu zuen Huhezik Euskal Kulturgintzaren Transmisioa ikastaroa. Nola kontatuko diogu gaur hamar urte dauzkan gazte bati zer izan zen eta nola bizi izan
|
zuten
euskara batuaren sorrera. Nola kontatuko diogu zer izan zen Ez dok Amairu?
|
|
2011
|
|
|
Basurtun, Beti Jai Alai dantza taldeko kideek mingainak eta gerriak astindu zituzten txistularien laguntzaz. Bilboko suhiltzaileek kamioi eta sirena hotsen artean erakutsi
|
zuten
euskararen garrak piztuta segitzen duela. ELA, LAB, EILAS eta EHNE sindikatuek batukada batekin eman zioten ongietorria Korrikari Indautxun.Kaleak euskalakarien bandera koloretsuz jantzi zituzten AEK ko kideek, eta Maitatu, ikasi ari... euskalakari!
|
|
|
Diru horrek berme bat ematen du pelikula bat modu taxuzkoan egiteko».Lehorte luze bati amaiera eman zion Aupa Etxebeste! k. Ordura arte marrazki bizidunetako film gutxi batzuk baino ez
|
zuten
euskarazko ekoizpenen panorama osatzen. Olentzero, gabonetako ipuina (2002), Betizu izar artean (2003) eta Unibertsolariak munduaren ertzaren bila (2003) egin ziren 2000ko lehen urteetan.
|
|
|
Gaineratu dutenez, euskarari eta euskal kulturari «zor zaien berehalako onarpena» lortzeko ahalegina ere egingo dute.Alderdi bakoitzeko ordezkari banak irakurri zuen akordioa: Aralarreko Rebeka Uberak eta EAko Pello Urizarrek egin
|
zuten
euskaraz, eta Alternatibako Oskar Matutek zein ezker abertzaleko Idoia Aiastuik gazteleraz.Erabakitzeko eskubidea «euskal gizartearen agendan» dagoela ziur daude. Etorkizunari buruzko erabakia hartzeko zilegitasuna duen subjektu bakarra euskal gizartea dela nabarmendu dute, baina, «bakeari eta normalizazio politikoari dagokienez, lehentasunezkoak diren zenbait arlotan Espainiako Estatua beharrezko aktore» dela ere jakitun dira.
|
|
2013
|
|
|
1986an gaztelaniazko katea sortzeko erabakia mugarria izan zen telebistaren bilakaeran. Hortik aurrera, ETB1 erabili
|
zuten
euskara sustatzeko, eta gaztelaniazko katea jende ororengana iritsi eta komunitate politikoa indartzeko. Eredu bikoitz horrek ekarritako ondorioen analisia egiten du Amezagak:
|
|
|
«Eusko Jaurlaritzaren laguntza beharrezkoa da, euskara bizi dadin euskaldun diren xoko guztietan». Biek nabarmendu
|
zuten
euskararentzako babes lege baten beharra. «Nola ez, lege babes nahikoa eta sustapenezko hizkuntza politika baliabidez ongi hornitua behar ditu [euskarak]», Baztarrikaren arabera.
|
|
|
Esperientzia pilatuz doa, ordea, eta biribila da aurtengo efemeridea. Orain 30 urte grabatu
|
zuten
euskarazko lehen bideoklipa. Jon Eskisabel kazetariaren arabera, Itoizen To Alice izan zen lehena.
|
|
|
Lantokia euskalduntzeko lanetan aitzindari da Antzuolako Elay enpresa (Gipuzkoa). 1990eko hamarkadan abiatu
|
zuten
euskara plana, eta uztailean bukatutzat jo zuten ibilbide hori. Euskaraz lan egiten dute, eta, jadanik, euskara lantegiaren parte da, gainontzeko alorrak bezala.
|
|
2014
|
|
|
Entzuleen artean ba omen dira euskara ulertzen ez dutenak, eta aurkezpen horiek egiten dituzte, haiek ere jakin dezaten kantu bakoitza zertaz den. Lehen ere baziren euskararik ez zekiten entzuleak, baina ulertzen
|
zuten
euskarak bere eremuak behar zituela. Militante euskaltzaleak ziren, besteak beste ikastolako gurasoak edota AEKko ikasleak.
|
|
2015
|
|
|
Egiteko era desberdina, konbentzionalismoetatik at, berezia, modernoa eta, ondo ulertu gabe, jarraitzaileek imitatu zutena».Harago doaz Aranaren aurkako kritikak. Txillardegik berak gogor egin zuen Aranaren eta haren jarraitzaileek aldarrikatzen
|
zuten
euskara garbizalearen aurka. Honela zioen, memorietako pasarte batean:
|
|
|
Izkuntza bizietan ez dago garbikeriarik. Ain zuzen ere, erdaldunek sortu
|
zuten
euskara garbiaren mitoa». Bestelako ikuspuntua du Pagolak.
|
|
|
Begirune berri bat ekarri zion euskarari, eta ordura arte zokoratuta zegoenari prestigio soziala eman zion. Idazle entzutetsuenek, Aranaren moldean idatzi, eta muturrera eraman
|
zuten
euskara garbiaren ideia.Berbak gaizki edo ondo sortuak izan, Pagolari «ezin ukatuzkoa» iruditzen zaio Aranaren estiloak garai batean lortu zuen arrakasta «itzela» goraipatzea. Euskalkien ikerkuntzari lerro berritzaile bat txertatu ziola esan du.
|
|
|
Hala, Otxandioko Soinubil kultur elkartekoak kantuka ibili ziren tabernaz taberna, gaita, gitarra eta bestelako musika tresnekin lagunduta. Jende asko batu zitzaien, kantuz batzuk, entzule gisa besteak.«Urrats bat harago»Udaletxe aurreko plaza horretan egin
|
zuten
Euskaraz Bizi Eguneko ekitaldi nagusia ere. Han, EHEko koordinatzaile Nestor Estebanek nabarmendu zuen «urrats bat harago» egiteko beharra, «autodeterminazio ariketa indibidual eta kolektiboa» egin eta euskaldunak «hiztun aktibo» bilakatzeko:
|
|
2017
|
|
|
Dena den, berak beti dio gurasoena eta irakasleena izan zela ikastolen sorreraren eta arrakastaren gakoa». Aranbururekin batera idatzi zuten Jaxinto, ikastolen lemazain liburua Iñaki Elortzak, Koro Etxeberriak, Maria Jesus Iartzak eta Xabier Lasak? 2015ean argitaratu zen?. Hain zuzen, ikastolek beharrezkoa
|
zuten
euskarazko materiala ekoizteko, Fernandorenak Gordailu elkarte argitaletxea sortu zuen, 1968an. Urtebete lehenago, euskaltzain urgazle izendatu zuten.
|
|
2018
|
|
|
aurrera egin dela urteotan, baina momentua heldu dela beste pauso bat emateko. Datorren urtean 40 urte beteko ditu EAEko estatutuak; hiru urte geroago egin
|
zuten
Euskararen Legea.Hizkuntza gutxituak dituzten erkidego batzuetan berritu dituzte estatutuak urteotan, eta egindako aldaketak kontuan hartu ditu Kontseiluak proposamena egiteko; baita Hizkuntza Eskubideak Bermatzeko Protokoloa ere.Horietako printzipio batzuk jadanik jasoak daude Gernikako Estatutuan; esate baterako, euskara ofizial izatea Araban, Bizkaian eta Gipuzkoan, eta «berezko hizkuntza» i... Hizkuntzagatik inor ez diskriminatzea ere estatutuan jasoa dago.Eskubide eta betebeharHizkuntza eskubideak bermatzeko proposamen zehatzagoak ditu Kontseiluaren dokumentuak:
|
|
2019
|
|
|
irakaskuntza elebiduna Bidaxunen (Nafarroa Behere), helduen irakaskuntza eskaintza Angelun (Lapurdi), seinale eta komunikazio arloko ekinaldiak Baionako hiriguneko herrietan, hainbat diziplina artistikotan ari diren elkarteak... «Ez da beranduegi»Iazko ekainaren 23an, euskara eta okzitaniera Euskal Elkargoko hizkuntza gisa aitortu zituzten frantsesaren ondoan. Egun horretan aurkeztu
|
zuten
euskararen aldeko hizkuntza politika. Atzo aurkeztutakoa ildo beretik doala azaldu zuen Etxegaraik, eta arazo berak mahaigaineratzen dituela.
|
|
|
Animaliak gaizki tratatu eta natura arriskuan ematen duten enpresa handi horien kontrako boikota bultzatu behar dugu».Antolatzaileen artean euskaldun batzuk izanik ere, frantsesak hartu zuen nagusitasuna atzo goizeko mobilizazioan. Bernat Etxepare lizeoko ikasleek eraman
|
zuten
euskararen presentzia, eta horretaz kontziente direla aitortu zuen Ekhi Perriek. «Garrantzitsua da erakuts dezagun euskaldunak ere borroka honen parte garela», adierazi zuen.
|
|
2020
|
|
|
«Euskaraz ez zen horrelako umorerik egiten, eta mundu guztiari gustatzen zaion zerbait da», esan dute @trapnaldo ko kideek. Aitzakia hori erabili
|
zuten
euskarari beste bide bat emateko. Bestalde, @mc.eto koek ere hautu «militante» gisa sortzen dituzte memeak euskaraz.
|
|
|
Madrilek ezarritako baldintza berriak salatzeko, «abandonatuta» sentitzen direla adierazteko, tutoretzapean egondako gazte migratzaile batzuek agerraldia egin zuten atzo, Donostian, Espainiako Gobernuaren Gipuzkoako Ordezkaritzaordearen Atzerri Bulegoaren aurrean. Ohar bat irakurri
|
zuten
euskaraz, gazteleraz eta arabieraz. «Ez dut laguntzetatik bizi nahi.
|
|
|
«Epaiak ez du behartzen euskarazko haur eskolak kentzera; beste era batera egin zitezkeen gauzak, euskarazko eskaintza zeharo murriztu gabe». Lau eskolatan eskaintzen
|
zuten
euskarazko murgiltze eredua orain arte; aurrerantzean, eskola bakarrak izanen du eredu hori, eta beste batean plazen erdiak eskainiko dituzte euskaraz. «Bularreko haurren kasuan, hogei plaza eskainiko dituzue euskaraz, Iruñe osoan.
|
|
|
Ezagutzaren igoera eta erabilerarena alderatuta, hara ondorioa: 1991n, zekitenen %70ek egin ohi
|
zuten
euskaraz etxean, erdaraz beste edo gehiago; 2016an, %55ek.
|
|
|
Zenbat eta zaharrago, erabilera handiagoa: 65 urtez gora, %23k egin ohi
|
zuten
euskaraz etxean, eta 16 urterekin, %13k —haiena zen erabilera txikiena— Bi: jatorrizko hizkuntza.
|
|
|
Hamaika hizkuntzatara moldatu dute geroztik obra, eta ehunka egokitzapen egin dizkiote. Orain arte sekula ez
|
zuten
euskaraz antzeztu, ordea. Kepa Errastik egokitu du testua, eta zuzendari laguntzaile ere izan da.
|
|
|
Baina euskara ez zen zentrala izan. Euskarazko izen batzuk jarri arren, gehienek ez
|
zuten
euskaraz egiten; beraz, ezta lanean ere». Remigio Mendiburu nabarmendu du salbuespenen artean.
|
|
2021
|
|
|
Ortzaizen ere (Nafarroa Beherea) «hastapenetik argi»
|
zuten
euskarari bere lekua eman behar ziotela. Herriko langileak Euskaraldian inplikatu zituzten, euskara taldea sortu dute herriko kontseiluan, eta herriko helbideak euskaratzeari ekin diote.
|
|
|
Gogora ekarri
|
zuten
euskarazko tokien kopurua eskaera errealetik oso urrun dagoela, eta, horretarako, aurreko legegintzaldian udalak egindako txosten bat jarri zuten adibidetzat. Neurketaren arabera, haur eskolako gurasoen %38, 5ek eskuratu nahiko lukete euskarazko tokiren bat.
|
|
|
Mobilizaziorako arrazoi ugari direla azaldu zuten atzo EHE eko kideek prentsaurrekoan. Ohartarazi
|
zuten
euskararen normalizazio prozesuak azkenaldian «mehatxuz eta erronkez betetako garaiak» bizi dituela: «Mota guztietako aldaketa sakon eta azkarrak gertatzen ari dira, euskaldunon hiztun komunitatea berregituratzeko prozesuari bete betean eragiten diotenak.
|
|
|
Helburu dugun Euskal Herri euskalduna eraikitzea kolokan jartzen duten aldaketak dira». Gaineratu
|
zuten
euskarak ez duela etorkizuna ziurtaturik, eta bistan dela egun euskara ez dagoela normalizatuta: «Azken ikerketek adierazi duten bezala, gero eta kopuru txikiagoan egiten ari da transmisioa, baita ereduan ere».
|
|
|
Hitzalditxoa bukatu orduko, mikrofonoak hartu zituzten Eneko Lazkoz eta Xabier Gartzia Terreros Terre bertsolariek. Bertso bidez egin zituzten hiru emanaldietako aurkezpenak, eta bertso bidez egin
|
zuten
euskaraz ikasi, bizi eta gozatzeko aldarria ere. Ordurako, banbalina artean gazteenen irribarreak entzuten ziren, oholtzara ateratzeko gogoz zeuden seinale.
|
|
|
Pantailak Euskaraz taldea osatu zuten gero, eta, haiekin batera, talde eragilean ari dira Tinko euskara elkartea, Bieuse bikoizleen kooperatiba eta Game Erauntsia elkartea. Atzo, berriz, askotariko 36 eragileren babesa jaso
|
zuten
Euskarazko Ikus entzunezkoen Aldeko Manifestua aurkezteko garaian —tartean, Euskalgintzaren Kontseilua, Topagunea eta Hekimen— Herritar taldeen bilketatan eta 3000 twitz kanpainan, 30.000 sinadura baino gehiago bildu dituzte.
|
|
|
Beste auzoetan, euskarazko eskaintzarik ez zuten auzoetan, gurasoek ez
|
zuten
euskara aukeratzerik izan, bistan da (Mendebaldean, Mendillorrin, Azpilagañan eta Donibanen). Arrosadiko eta Buztintxuriko haur handienen bi taldeetan ere ez zen euskarazko eskaintzarik, eta, beraz, gurasoek ez zuten aukeratzerik izan.
|
|
|
Badu zentzua esaldiak. Ez
|
zuten
euskaraz baizik idatzi nahi; ez zen bertze gisaz izaten ahal», azpimarratu du Martinek. Alta, esaldiari gezi ttipi bat dario, peko aldean:
|
|
|
Frantsesez hasten baziren, kexatzen nintzaien, «tirrit» erraten nien! Gurasoek nahi
|
zuten
euskara atxiki nezan, baina gero galdu nuen. Baionan egon ginen Alemanen okupaziora arte, aita beldur zenez lanaren zerbitzu behartuak har nazan, 1940tik goiti, Lapurditik Gard eskualderat [Okzitania] mugitu ginen.
|
|
2022
|
|
|
Haur eskola horretan, urtetik urtera, euskarazko murgiltze eredua aukeratzen zuten gero eta familia gehiagok, eta, horri esker, eredua ere handitzen ari zen Haur eta Lehen Hezkuntzan: «Adibidez, atzerritar asko euskarara hurbiltzen ziren haur eskoletan, eta gero galdetzen zuten nola jarraitu ahal
|
zuten
euskaraz. Ostean, askok Amaiur ikastolara jotzen zuten —hurbilen dagoen ereduko eskola publikora—».
|
|
|
Larrartek, berriz, esan du gutun horretan Sorzabalek Guardia Zibilaren aurrean deklaratu behar izan zuenaren berri eman ziola ETAri, baina hortik ezin dela ondorioztatu Sorzabalek bere gain hartzen zuela delitu horien egiletza, gutunaren hasieran «hau da Guardia Zibilari esan niona» esaldia agertzen baita. Esaldi hori ez
|
zuten
euskaratik itzuli Guardia Zibilaren adituek erabilitako dokumentazioan.
|
|
|
Eusko Jaurlaritzaren datuen arabera, 2017 ikasturtean, Lehen Hezkuntzan, atzerrian jaiotako ikasleen %63, 6 ereduan —euskara hutsezkoa— eskolatuta zeuden; %27, ereduan —erdia gazteleraz eta erdia euskaraz—; eta %8, 7, A ereduan —gaztelera hutsezkoa— Gainera, euskara hutsean ikasten zutenen kopurua handiagoa zen bertan jaio baina jatorri atzerritarra zutenen artean: %71 Bigarren Hezkuntzan, gutxiagok egiten
|
zuten
euskararen aldeko hautua: atzerrian jaiotakoen %43k.
|
|
|
Atzerrira duela hogei urte joan nintzenean Hegoaldean talde kultural handi bi genituen; bat euskalduna, bestea gazteleraduna. Ez orduan eta ez orain, ereduko ikasle guztiek ez
|
zuten
euskara maila berbera. Ikasle etorkinen eta orokorrean erdaldunen kopurua (etxetik euskararik ez dakartenena) hazi egin da ereduko sare publikoan, eta gaztelera bilakatu da harreman hizkuntza nagusi eta ia bakar.
|
|
|
Hori jakinda, ez zaigu hain arrotza egiten XX. mendearen hasieran, eraikuntza nazionalerako proposamenak hasi zirenean, euskaraz aritzen ziren emakumeek euskarari zor zitzaion duintasuna emateko prest agertzea eskolak prestatuz, egunkarietan euskaraz idatziz, umeentzako antzerkiak eta euskarazko materialak sortuz... Lan gogorra egin
|
zuten
euskararen alde.
|
|
|
Euskara ikasten ari den ikasle batek eraman zuen lekukoa, sinbolikoki; haren gibeletik AEK ko arduradunak joan ziren, Hitzekin, denok euskara doan zioen pankarta eskuetan zeramatela. Jende anitzek parte hartu
|
zuten
euskararen aldeko lasterketan.
|
|
|
«Euskara batuaren beharra identifikatu» izana nabarmendu zion: «Batzuek pentsatzen
|
zuten
euskara dialekto bat zela, eta beste batzuek, berriz, euskara ez zela hizkuntza bat, hizkuntza multzo bat baizik». Uste horiei kontra egin ziela azaldu zuen:
|
|
|
Beraz, euskalgintzako eragileek ondorioztatu
|
zuten
euskarazko murgiltze sistema konstituzionaltzat hartu zutela Seaskaren barruan eta sare pribatu katolikoan, baina konstituzioaren kontrakotzat sare publikoan.
|
|
|
Kaltzadak, Cuencak eta beste batzuek ikusten
|
zuten
euskara iritsi zela hainbat arlo edo eremutara, baina oraindik arrotza zela enpresen munduan. «Ikusten genuen euskarak eremu hori ere behar zuela prestigioa handitzeko», Cuencaren arabera.
|
|
|
Oso atzean geunden. Euskaldun gehienek uste
|
zuten
euskararenak egina zuela. Adibidez, ama hizkuntza euskara zuen emakume batengana hurbildu, eta galdetu nion zergatik hitz egiten zien seme alabei beti frantsesez.
|
|
|
udaletxean, institutuan... Fernandezek azaldu zuenez, gidoilariek ondo ikusi
|
zuten
euskara sartzea, eta Netflixek ere bai.
|
|
|
Alkatetzak, era horretan, «Gasteizko lehen andereñoa» —gerora Olabide ikastolan ibilitakoa— omendu nahi zuen. Izaskun Arruek, eta beste hainbatek, diktaduraren garai zailetan lan itzela egin
|
zuten
euskararen alde Gasteizen. Udalak berak horrela aitortu zion 2016ko abenduaren 3an egindako omenaldi publikoan (emakumea aurreko hilabetean zendu zen).
|
|
|
Bakoitzari berea: ikastolek paper ikaragarria bete
|
zuten
euskararen alde euskara hiltzear zegoen momentuan, baina momentu hori bukatu zen arlo publikoak eginkizuna bere gain hartu zuenean. Pribatuak izaten jarraitu nahi izateak segregazioarekin bat egitea suposatu zuen, datu guztiek frogatzen duten bezala.
|
|
|
Egun, zoritxarrez, zerbaitek huts egiten badigu, nik uste herri kontzientzia dela, bestela ez genuke irakurriko: «Ikastolek paper ikaragarria bete
|
zuten
euskararen alde euskara hiltzear zegoen momentuan...». Nire galdera da:
|
|
|
Arazoak «iraungitze data» duela erantsi du, langile askok euskara maila egiaztatuta amaitzen dituztelako ikasketak, baina 45 urtetik gorakoak salbuesteko eskatu du: «Ez
|
zuten
euskara ikasteko aukera izan».
|
|
|
Erriberako eta Nafarroa erdialdeko herri txiki askotan, ordea, ezinezkoa izan zitzaien kopuru horretara iristea: hiru, lau edo bost eskari aurkeztuta, landa eremuko herri askotan ezin izan
|
zuten
euskarazko eskaintzarik gauzatu.
|
|
|
«Euskararen normalizazio prozesua azkartzeko sozialki zein politikoki eragiteko xedearekin» sortu
|
zuten
Euskararen Gizarte Eragileen Kontseilua, 1997ko abendu hartan —2019an hartu zuen Euskalgintzaren Kontseilua izena— Hamaika adostasun eta proposamen ondu ditu ordutik; besteak beste, Bai Euskarari akordioa eta ziurtagiria, Hizkuntza Eskubideak Bermatzeko Protokoloa eta Batuz Aldatu adostasun soziala. Hizkuntza politiketan eragiteko adostasun soziala da azken hori, eta haren oinarrien gainean egin ditu Kontseiluak azkenaldian proposamenak, arloz arlo.
|
|
|
Nire ikastolan ni baino gazteagoak ziren ikasle batzuek esandako esaldia da. Euskara ikasi zuten txikitatik, baina inposaketa bat bezala ikusten
|
zuten
euskaraz egitea. Euskara inposaketa bat bezala sentitzea ezinezkoa egiten zait, baina haur horiek hala ikusten zuten bere garaian.
|
|
|
Euskara txikitatik jaso dugunoi arrotzak egiten zaizkigu euskaldun berriek bizi dituzten trabak, eta horregatik garrantzitsuak dira Dailobit bezalako saioak. Igandean, gurasoak ziren euskaldun berriek adierazi
|
zuten
euskaraz hitz egiten dutela seme alabekin. Beren egunerokoa aldatzeaz gain, etorkizuna lantzen ari dira.
|
|
2023
|
|
|
Euskaldunek ere gogoan hartuko dute 2022a, eta ez Korrikarengatik edo Euskaraldiarengatik bakarrik. Datu batzuek berretsi
|
zuten
euskara kinka estuan dabilela: udalerri euskaldunenetan euskara atzeraka egiten ari dela ohartarazi zuen Uemak; euskararen erabilera handitzeko ezintasunak sakon aztertu zituen BERRIAk, eta euskara tituluek gaitasuna frogatzeko zer ezintasun dituzten ere azaldu zuen.
|
|
|
Asko zekien euskarari buruz, sakon ezagutzen zituen bizkaiera, lapurtera eta gipuzkera. Euskaltzaindiko buru hautatu
|
zuten
euskara batuaren prozesua hasi berritan(). Instituzio zale, oso zen moderatua, eta garai hartan, batuaren inguruko liskar betean, batek baino gehiagok harrigarritzat har dezake bera hautatu izana Euskaltzaindiko buru.
|
|
|
Orain baxoa euskaraz! Euskarak trabarik ez lelopean suprefeturatik Xaho plazarainoko ibilbidea egin
|
zuten
euskararen ofizialtasunaren aldeko oihuen artean. Euskal Herriko xoko guzietatik etorritako adin guzietako jendea batu zen, baita eragile andanatako ordezkariak ere.
|
|
|
Heroinak Iruñeko Alde Zaharra zeharkatzen zuen eta Maria Oroz Espilak, orduko bikotekidearekin, Leiho kafetegia ireki zuen Xabier karrikan. Ez zekiten euskaraz, baina nahi
|
zuten
euskarazko izen bat esateko lagunei zabalik zegoen leiho bat zela, munduari begira zegoena. Garai hartan Oloriz harategia zegoen parean, orain kebabak egiten dituzten lokalean, ondoan Karrikiri elkartea eta denda.
|
|
|
Osasuna Athletic kanporaketako joanekoan, ETB1en kuota %8, 4koa izan zen, eta La1koa, %31, 1ekoa. Itzulerako partidan, Bilbokoan, partidako lehen 90 minutuak La1 katean ikusi zituzten 235.000 herritarrek —%36, 3ko ikusle kuota—; 55.000 lagunek ikusi
|
zuten
euskarazko emanaldia aurreneko 90 minutu horietan, ETB1en —%8, 5eko ikusle kuota— Luzapenean, berriz, 268.000 herritarrek ikusi zuten gaztelaniazko emanaldia La1n —%40, 4ko ikusle kuota—; eta 57.000 lagunek euskaraz —%8, 5eko ikusle kuota—.
|
|
|
Ikasleei, hain zuzen, horren inguruko inkesta egin nien. Batzuek uste
|
zuten
euskara maila ona dutela, eta testuinguru informaletan aritzeko gai direla, baina gero gelan praktiketan ez nuen hori ikusi. Uste dut askotan uste dugula euskaraz egiten dugun baino hobeki aritzen garela.
|
|
|
Datuak apalagoak dira Nafarroan eta Ipar Euskal Herrian: Nafarroan, egun, ikasleen laurdenak ari dira euskarazko ereduan; 1990 ikasturtean, berriz, %15ek ikasten
|
zuten
euskaraz. Eta Iparraldean, berriz, 4.064 ume zeuden matrikulatuta Seaskako ikastoletan 2021 ikasturtean, eta 1.066 ziren 1991.
|
|
|
«Kideen artean, irudipena da dena geldirik dagoela eta PSNk harresi moduko bat jarri duela euskararekin zerikusia duen guztiaren inguruan». Izan ere, sozialistek gelditu egin
|
zuten
Euskararen Kontseiluak prestatutako Euskararen II. Plan Estrategikoa. Akordio programatikoari jarraikiz osatu zuten plana, zenbait eragilerekin elkarlanean.
|
|
|
Zenbat aldiz pentsatu ote duzu Iruñeko jatetxe dotorean zergatik daukaten karta ingelesez eta gazteleraz, edo frantsesez, eta inoiz euskara ikusiz gero, eskerrak eman beharraren sentipen arraroa zabaltzen den zugan. Zenbat aldiz pentsatu ote duzu inoiz Euskal Herria estatua balitz, ea beste herrialdeetako enbaxadoreek ikasiko ote
|
zuten
euskaraz, eta haien diplomazialari trajea josten duen sastreari enkarguak euskaraz egingo ote zizkioten. Zure buruan dabil hotelen, auto dotoreen, hegaldien, diplomazialarien eta puntako jatetxeen mundua zail dela ezkontzen euskararekin, luxuaren lurrinetan usain mikatza daukala gure hizkuntzak.
|
|
|
Eraztun Bakarra. Xabier Olarrak eta Sergio Ibarrolak 2008an ekarri
|
zuten
euskarara liburua.
|
|
|
Egitasmoa babesten duten instituzioen izenean, Eusko Jaurlaritzako Kultura sailburu Bingen Zupiria eta Nafarroako Gobernuko bigarren lehendakariorde Ana Ollo izan ziren. EEP Euskararen Erakunde Publikoa ere badago kanpainaren atzean, eta agerraldian parte hartu zuten agintari biek nabarmendu
|
zuten
euskararen sustapenean administrazioen arteko elkarlanak duen berebiziko garrantzia. Udalen gain egongo da kanpaina sustatzeko lana, hein handi batean, eta Donostiako Udalaren izenean Euskara zinegotzi Edurne Otamendi izan zen agerraldian.
|
|
|
Haragi bizitan daude oraindik, eskola nazional frankistan, euskaraz hitz egitearren erregelarekin kolpatutako gure gurasoen hatz punttak. BERRIA egin genuen arren, betirako geratu zen itxita behin bortxaz itxi
|
zuten
euskara hutsezko egunkari nazionala. Gutxiagotzea sentitzen jarraitzen dugu, erakunde publiko zein pribatuekin euskaraz aritu nahi eta ezezkoa jasota, lehenago ere askotan sentitu izan dugun gutxiagotzea.
|
|
|
Euskarak bizi du Malores Etxeberria (Zaldibia, 1957). Frankismo garai betean, etxean «oso zorrotz» zaindu
|
zuten
euskara, eta nortasunaren parte izan du ordutik. Beasainen, Donostian eta Tolosan bizitzaren bihurguneak emanda, Hernanin finkatu zen 1990ean; hango udalean euskara teknikari gisa aritu da lanean 32 urtez.
|
|
|
Oso inguru euskalduna zen gurea, baina Espainiako jatorria zeukaten immigrante dezente zegoen ordurako Zaldibian. Immigrante haien seme alabek nahiko natural ikasten
|
zuten
euskara, nahiz eta guraso haietako gehienak erdaldunak diren oraindik.
|
|
|
Lan handia izaten zuten informazioa lortzeko eta orriak betetzeko. Hala ere, sumatzen
|
zuten
euskarazko tokiko hedabidea izateko asmoa zuela herriak, eta horrek lagundu zien egunkaria aurrera eramaten. BERRIA Taldearekin batera sortu zuten.
|
|
|
Esate baterako, hainbat urtez larunbat eta igande gaueko gaztelaniazko albistegia askoz luzeagoa zen euskarazkoa baino. 2020ko udaberrian aldatu zen hori, koronabirusaren krisialdian —bi kateetako albistegien ikusle datuek gorantz egin zuten nabarmen— Bolada luze batean, bestalde, astegunetako saskibaloi partiden eraginez ez
|
zuten
euskarazko albistegia ematen, edo atsedenaldian egiten zuten, labur labur.
|