|
2001
|
|
|
Ardien kontatzen zebilela, tanpez, lurrera erori zenetik hil aitzineko urteak halaz, ohean etzanik gastatu zituen. Ez
|
zuen
hitz egiteko ahalik, semeari terrentan eskatzen ziona salbu:
|
|
|
Buru makurtze bat egin eta egongelara joan zen. Ez
|
zuen
hitz egiteko gogorik eta nik ulertu egin nuen. Ez genuen mokadurik ere jan.
|
|
2002
|
|
|
Ia ez zebilen autorik, baina bat agertu orduko, bazter bazterreraino arrimatzen zen aita, bidea hain zen estua eta ikuspen laburrekoa. Ez
|
zuen
hitzik egiten, autoa gidatzen jarria baitzuen arreta osoa. Boleroen kasetea kendu eta jazzeko bat ipini nuen.
|
|
|
Beste adibide bat: Bernardo Atxagak Bilboko Bidebarrieta liburutegian eman zuen hitzaldi famatuan, zati txiki batean baino ez
|
zuen
hitz egin euskal kulturaren egoera tamalgarriaz, eta, hala eta guztiz ere, sekulako oihartzuna izan zuen (halakoak entzutea oso ezohikoa den seinale). Pello Lizarralde, bestalde, Larrepetit bere azken eleberria zela-eta egin zizkioten elkarrizketetan euskal literaturaren orainaz tonu kritikoan mintzatu zen, halakoak esanez (besteak beste):
|
|
|
" Ez hitz egin jendearekin buruan dituzun ideia horiei buruz, lapurtu egingo dizkizute-eta". Eta Txillidak ez
|
zuen
hitz egiten, guti komunikatzen zuen. Ihes egiten zion jendeari.
|
|
2003
|
|
|
Bazekien euskaraz, baina aukera gutxi
|
zuen
hitz egiteko. Manzanillon burdindegiko ugazabekin hitz egiten zuen, gure lehengusuak ziren.
|
|
|
Kafesneari eragiten zion bitartean jarraitu
|
zuen
hitz egiten.
|
|
|
Eta Pausanias pausatuta (jakintsuek horrelaxe antzekoak esatera erakusten didatenez), Aristofanesek hitz egin behar omen zuen, baina betekada ala beste zerbaitegatik zotinak jo zuen halabeharrez eta ezin
|
zuen
hitz egin; baina bere aldamenean etzanda zed goen Eriximako medikuari esan zion:
|
|
|
Bisitariak nire desafio tonua antzeman zuelakoan nago. Zutitu egin zen, eta tartetxo bat behar izan
|
zuen
hitz egiteko.
|
|
2004
|
|
|
Josebak, inguruari jaramonik egin gabe, totelka baizik ezin
|
zuen
hitz egin.
|
|
2005
|
|
|
Afaltzera gonbidatu nuen lehenengo aldian –sukaldariok beti eramaten ditugu jatera gure ligeak–, pediatriaz hitz egin zidan etengabe. Hasieran ez
|
zuen
hitz egiten, baina, edalontzia pare bat aldiz hustu ondoren, bere lanaz hasi zitzaidan hizketan: zirujauek zeukaten prestigioa pediatrei zegokiela esan zidan sutsu, bekainak asko okertuz, zirujauen prestigioa nire errua balitz bezala.
|
|
|
Noizbehinka semeak deitu egiten zidan, ez ote zen hobea ospitalera eramatea: ez
|
zuen
hitz egiten, ez zuen esaten ziotena ulertzen, baina nahiago nuen polizia agertzea eta haiek arduratzea.
|
|
|
Inportanteena kontatu behar zion oraindik. Gurrek jarraitu
|
zuen
hitz egiten, hala ere:
|
|
|
Handik bostehun bat metrora, zubi bateko petrilean abandonatu zuen berriz. Simonek jarraitu
|
zuen
hitz egiten:
|
|
|
–Joan zara komunera gaur, don Fermin? –gero Baloirekin jarraitu
|
zuen
hitz egiten don Juanek–: Hamar eta erdietan joaten da egunero komunera don Fermin.
|
|
|
Azkenik, elizako atarian ikusi genituen lagunak, harrizko bankuetan eserita. Kixmik goitik behera begiratu zidan baina ez
|
zuen
hitzik egin.
|
|
|
Barruan, lagunak mahai baten inguruan eserita. Ramones topera ari zen, eta inork ez
|
zuen
hitz egiten.
|
|
|
Afaria prestatzen lagundu genion Albertori, eta, dena prest genuenean, Adela jaiki egin zen. Ia ez zuen afaldu, eta ahalegin handia egiten
|
zuen
hitz egiteko eta afari atsegin bat eskaintzeko. Agurtzerakoan, samurki besarkatu ninduen.
|
|
|
Jarriko zituztela behiak eta behor batzuk, eta ez zutela askoz gehiago. Martinek ez
|
zuen
hitz egin ere izan nahi. Etxe horretan zegoen guztiak Asun pizten zion.
|
|
2006
|
|
|
Zure barneko mamuak noiz ikasi
|
zuen
hitz egiten?
|
|
|
Eta harritua izan nintzen, zerenTomek ere nik bezalako amets ber berak baitzituen. Baina ez
|
zuen
hitz egin. Amildegiko hilketaren, ametsaz, non Kingsley gizon ilunak Nanyrenama bota zuen amildegitik behera.
|
|
|
Arrazoi oso desberdinak zirela-eta sartu zen afera hartan. Artean apur bat izuturik bazegoen ere, atsegin gaizto bat sumatu
|
zuen
hitz egin zuenean.
|
|
|
Ez dakit nondik atera nuen ideia hori; Oriolek ez zidan halako ezer adierazi, baina begiratuen tentsio hark guztiak nondik edo handik lehertu behar zuen: ia ez
|
zuen
hitz egiten, eta aizkorarekin egurra mozten aditzen nuenean aizkora kolpe haietan haren indar guztia barruntatzen nuen, eta bera une horretan zer imajinatzen ari ote zen...
|
|
|
Jamesonek burua makurtu
|
zuen
hitz egitean, hitzak airera jaurti nahi ez balitu bezala.
|
|
|
Zorrotza al haiz?, galdetu zidan. Itxura patxadatsuaren justu aurkakoa
|
zuen
hitz egiteko modua: larderiatsua, piperra.
|
|
|
Emakume gizen bat sartu zen etxean. Ez
|
zuen
hitzik egin. Nire ondotik igaro zen.
|
|
|
Larunbat horretan nire txanda zen izeba Matilderen etxean, eta bazkalostean, goizeko egitekoak buruturik, lo kuluxka bat egitera erretiratu nintzen. Ostiral gauean berandu arte egona nintzen lagun batzuekin afaltzen eta solasean, trago batzuk edaten genituela, eta tragoek berandu arte iraun zuten, logale nengoen, eta nekatuta; izeba Matilde, ordurako, azkenetan zegoen, eta ez zen ezer egiteko gauza; ezin
|
zuen
hitz egin, ezin zen mugitu, jaten ere tutu baten bidez eman behar zitzaion, eta, kasik, gero eta maizago matrailetik behera egiten zioten negar tantek baizik ez ziguten erakusten bizirik zegoela. Gogor egin behar izaten zen lan, izeba ez ezik etxea ere gobernatzen.
|
|
|
Esnatu ninduen gizonezkoaren ahotsa entzun nuen berriro. Oso tarteka baizik ez
|
zuen
hitz egiten, ozen, sakon, lutoki, etenaldiak eginez esaldien artean, arrosarioa, letaniak edo beste edozein otoitz, erritual bat errezitatzean plazera kausituko bailuen. Begietako makarrak kentzen nituelarik, ezagutzen nituen ahotsen katalogoarekin alderatu nuen ahots hori, norena zitekeen atzeman nahian.
|
|
2007
|
|
|
ordularia, ez nezan denbora neurtu; arkatza, ez izkiriatzeko; aiztoa, zainak irekitzea erabat ezinezkoa izateko. (?) Hamabost egunean ikusi nuen aurpegi bakarra zaindariarena izan zen, zeinak debekatua
|
zuen
hitz egitea eta nire galderei erantzutea. Ez nuen inoiz ere giza ahotsik entzun.
|
|
|
Neutroien espalazioa biologia molekularreko, materialen fisikako edo medikuntzako ikertzaileek erabiltzen duten teknika da, eta aplikazio ugari ditu industrian, farmazian, automobilgintzan, aeronautikan edo elektronikan. Ez epeak ez zifrak Cabrerak ez
|
zuen
hitz egin nahi izan, ez epeei buruz, ez asmamen garestiak eta haren garapenak eskatuko zituen inbertsioen zenbatekoei buruz. Onartu zuen epe luzeko apustua dela, eta hura eraikitzeko “oso diru kopuru handia” dela.
|
|
|
Lisak ez
|
zuen
hitz egiteko gogorik. Eguzkia Igeldoren atzean mantso mantso ahulduz ikusten zuen.
|
|
|
Ondoko besaulkian eseri zen. Agureak hasperen egiten
|
zuen
hitz egin baino lehen, mintzorako indarrak bildu nahian:
|
|
|
Itsasoa harroturik zen eta, oreka gorde ezinik, ziraldoka, brankan Arquímedes idatzirik zeraman ontzi txipia erakutsi zion. Migeli izenaren arrazoiaz galdetzeko gogoa egin zitzaion, baina ez
|
zuen
hitzik egin behar izan, zeren...
|
|
2008
|
|
|
Izeba Ursula ere hantxe zegoen? , osaba izebak eta iloba protagonista zituèn eszenari begira zegokeèn lekuko balizko batek berehala antzemango zion nola begiratzen zion izebak ilobari, harekin liluratuta balego bezala, osaba Bixentek bere jarrera itxiari eusten zion bitartean?, baina ez
|
zuen
hitzik egin osaba Bixentek alde egin zuen arte: aitzurra erakutsi didak, bai, Nazario, eta orain banoak, gauza inportanteagoak egin behar ditiat eta?
|
|
|
...mugitu zuen burua aita karmeldarrak hiruzpalau aldiz; ezpainak ere zabaldu zituen beste hainbat aldiz buru mugimenduen erremate gisa, hitz egitera balihoa bezala, baina Ernestinaren damuak hunkitu zuelako edo entzun nahi ez zuena baina entzuten ari zena entzungarri bezain ez entzungarri egin zitzaiolako, pertsona orok duen berezko morbositateak ere izango zuen hartan zer esanik?, frai Millanek ez
|
zuen
hitz egin ez Ernestinaren jarduna eten. Honek amaitu zuenean, baina, halaxe mintzatu zen aita karmeldarra, enfasi handiarekin:
|
|
|
Aita ere han zegoen, baina ez
|
zuen
hitzik egiten, Ernestinak ere ez, eta Reginak behin eta berriz begiratu zien biei, batean aitari eta bestean ahizpari, harik eta begirada Ernestinaren begietan pausatu eta honela mintzatu zitzaion arte, etsipenaren ertzetik:
|
|
|
mespretxatu egiten zuen kapitaina. Kapitainak, bere aldetik, ez
|
zuen
hitz egiten ez bazen norbaiti erantzuteko, eta orduan ere zorrotz, motz eta lehor, hitz bat alferrik esan gabe. Eskifaiari buruz nahastu egin bide zela aitortzen zuen, hartaratuz gero; berak nahi bezain kementsuak zirela batzuk, eta nahiko portaera onekoak denak.
|
|
|
–Begira, jiratu eta leihora begiratuz jarraitu
|
zuen
hitz egiten?, telefonoz jaso ezin den informazio baten bila irten behar duzu. Giancarlok ezin du joan eta Alessandro, berriz, zaindua dute, goxo hitz egin zion, lagunkiro?.
|
|
|
Umeak urduri zeuden, noiz hasiko zain, eta aktoreetako bat oholtzara isil isilik igo zenean hizketan jarraitzen zuten, ez baitzuten ulertzen zergatik jarraitzen
|
zuen
hitz egin gabe. Bere burua Paki izenez aurkeztu zuen bigarren pertsonaia azaldu zen txistua jotzen, azkenik, umeen zalantzak argitzera.
|
|
|
Nafarroako Erriberako herri batean gertatu zitzaien, hainbat elkarrizketa lotuta zituzten eta bertara iritsi zirenean bertan behera geratu ziren. «Inork ez
|
zuen
hitz egin nahi. Iragana gaindituta zegoela aspaldi esan zigun batek, herri guztiak gorria izatea jakiterik ez zuela nahi beste batek, beldurra zutela...».
|
|
|
Izeba Ursula ere hantxe zegoen... –osaba izebak eta iloba protagonista zituèn eszenari begira zegokeèn lekuko balizko batek berehala antzemango zion nola begiratzen zion izebak ilobari, harekin liluratuta balego bezala, osaba Bixentek bere jarrera itxiari eusten zion bitartean–, baina ez
|
zuen
hitzik egin osaba Bixentek alde egin zuen arte: aitzurra erakutsi didak, bai, Nazario, eta orain banoak, gauza inportanteagoak egin behar ditiat eta... orduan bai, izebak aitzurrari heldu eta honela hitz egin baitzion Nazariori, barruan gordetako iritzia –sentimendua– kanpora ateratzen zuela:
|
|
|
...en burua aita karmeldarrak hiruzpalau aldiz; ezpainak ere zabaldu zituen beste hainbat aldiz buru mugimenduen erremate gisa, hitz egitera balihoa bezala, baina Ernestinaren damuak hunkitu zuelako edo entzun nahi ez zuena baina entzuten ari zena entzungarri bezain ez entzungarri egin zitzaiolako –pertsona orok duen berezko morbositateak ere izango zuen hartan zer esanik–, frai Millanek ez
|
zuen
hitz egin ez Ernestinaren jarduna eten. Honek amaitu zuenean, baina, halaxe mintzatu zen aita karmeldarra, enfasi handiarekin:
|
|
|
Aita ere han zegoen, baina ez
|
zuen
hitzik egiten, Ernestinak ere ez, eta Reginak behin eta berriz begiratu zien biei, batean aitari eta bestean ahizpari, harik eta begirada Ernestinaren begietan pausatu eta honela mintzatu zitzaion arte, etsipenaren ertzetik:
|
|
2009
|
|
|
Gure artean sekula ez zen horrelako isiltasunik egon. Inork ez
|
zuen
hitzik egin nahi. Mila galdera geneukan buruan.
|
|
|
–Bada, Felisa eta Manuela Orradre ahizpen ilobarekin ez dut zorte handiagorik izan. Horrek ez
|
zuen
hitz egiteko gogorik. Fusilatu hitza entzun orduko, ez, ez, ez?
|
|
|
Armentiak baiezkoa egin
|
zuen
hitz egiten jarraitu aurretik.
|
|
|
Izeba Ernestinak ez
|
zuen
hitz egiten, eta Maria Bibianak ere halatsu: ez zuten aitortzen, beraz, ezta ukatzen ere, hura mirari bat izan ote zen; ezerezaren ertzeko eremuan kokatuta zeudelako edo, interesatu ere, ez zitzaien gaia interesatzen, beharbada, gauza inportanteagoak egiteko zituztelako:
|
|
|
apatikoagoa, nolabait esatearren: ...tuntasunaren astunagotze bat balekarkio bezala; esan nahi baita muinoian sentitzen zuèn mina minagotu egin zitzaiola Domingori, mina gainditzeko moduan zegoen arren, gainditu!; orbetarrak, izan ere, bere lekuan egon ziren, istripua gertatu zenetik Domingori eta Domingoren osasunari begira gau eta egun, eta bera ere bere lekuan egongo zen, etxekoei hura zor zien, zer gutxiago!; Domingok, beraz, ez
|
zuen
hitz egiteko gogorik, lasaigarriek ere sorgortasunaren eremura zeramaten?, eta irriak banatzen zituen batez ere, bere minaren gaineko irriak, orbetarren berbaroa entzuten zuen bitartean, amaren ahotsa erdigune eta ardatz: iruditu zitzaidan, bai, trena eliza bihurtu eta arrosarioa errezatu genuèn hartan mirariaren atarian geundela, eta horratx, azkenean sendatu egin zaigu Domingo!, zeren Reginak ez baitzuen zalantzarik egiten mirari bat izan zela, Jainkoak egina eta zeruko Ama Birjinaren bidez lortua?
|
|
|
Aita bakarrik falta zitzaion, beraz, etxeko arrain lodia, etxera afaltzera etortzen zena, bakanagoetan, halarik ere, aldi hartan? nahiz eta abisua emana zuen ez zuela egun hartan huts egingo?, eta hari sartu behar zion hitzezko arpoia; hasi ziren, bada, orbetarrak afaltzen, baina Damasok ez
|
zuen
hitz egiteko abagunerik aurkitzen: batzuetan, urduriegi sentitzen zelako, nerbioak traizionatzera balihoazkio bezala, ongi antzeztu nahi baitzuen bere papera, dotorezia gutxieneko batekin; besteetan, mahaikideen artean gurutzatutako elkarrizketek beste bide batzuk hartzen zituztelako, harik eta elkarrizketen arteko isilune batean, horrela mintzatu zen arte, era nabarmen batean, ex cathedra ariko balitz bezala?, ez bat eta ez bi:
|
|
|
Domingo bizpahiru minututan egon zen, ama noiz iritsiko: minutu haietan, baina, inork ez
|
zuen
hitz egin, isiltasuna, bestela ere, ozen mintzatzen zelako, beharbada, testuinguru hartan garrantzitsuena zèn gai bakarraz: bizitzaren behin behinekotasunaz, hain zegoen orbetarrek eraikitako munduaren funtsa eta izatea hari mehe batetik zintzilik; egoera halakoa zen, mugakoa, eta mugen zama igartzen zen nonahi, han bilduei hitzen ordezko azpi hizkera bat ezartzen ziena, oharkabean:
|
|
|
Garai hartan alokatutako etxe batean bizi ginen, plazatik hurbil, ama hiltzean etorriko ginen hona bizitzera. Bidean ez
|
zuen
hitzik egin, galtzada harriei begira egin zuen bide guztia. Etxera heldu eta urduri ibili zen, korridoreko alde batetik bestera, eta azkenean, atearen kolpea entzun nuen.
|
|
|
Hain justu, Juan Jose Ibarretxe lehendakariaren defentsak eskatu zuen bezala. Auzitegiak ez
|
zuen
hitz egiteagatik epaitu, ez dago horretara behartuta. Desobedientzia deliturik ba ote zegoen jakiteko epaitu zuten.
|
|
|
PP Aldundian zenean egin zuen kudeaketa kritikatu zuen Zarrabeitiak bertan, hasiera batean 122 milioi eurotan finkatu zuelako aurrekontua. Kopurua zehazteko ez
|
zuen
hitz egin ez teknikoekin ez eta AP Arabako lanez arduratzen den enpresarekin (Vias).
|
|
|
Mendiak herenegun esan zuen Jaurlaritzak ez zuela San Mames berria diruz lagunduko, haren erabilera publikoa izan ezean. Bilbaok bakarrik ez
|
zuen
hitz egin atzo gaiaren inguruan. Jose Antonio Pastor PSE EEko eledunak adierazi zuen San Mames berriak erabilera publikoa izatea, bermatu behar?
|
|
|
Domingo bizpahiru minututan egon zen, ama noiz iritsiko: minutu haietan, baina, inork ez
|
zuen
hitz egin, isiltasuna, bestela ere, ozen mintzatzen zelako, beharbada, testuinguru hartan garrantzitsuena zèn gai bakarraz: bizitzaren behin behinekotasunaz, hain zegoen orbetarrek eraikitako munduaren funtsa eta izatea hari mehe batetik zintzilik; egoera halakoa zen, mugakoa, eta mugen zama igartzen zen nonahi, han bilduei hitzen ordezko azpi hizkera bat ezartzen ziena, oharkabean:
|
|
|
Hamaiketan orbetar guztiak igo ziren gelara, zer moduz eta zer moduz, musuak eta esku estutzeak; aurretik hainbeste emozio bizi izan zituelako edo, beste bat zen Domingoren egoera, eta beste bat haren jarrera... apatikoagoa, nolabait esatearren: ...tuntasunaren astunagotze bat balekarkio bezala; esan nahi baita muinoian sentitzen zuèn mina minagotu egin zitzaiola Domingori, mina gainditzeko moduan zegoen arren, gainditu!; orbetarrak, izan ere, bere lekuan egon ziren, istripua gertatu zenetik Domingori eta Domingoren osasunari begira gau eta egun, eta bera ere bere lekuan egongo zen, etxekoei hura zor zien, zer gutxiago!; Domingok, beraz, ez
|
zuen
hitz egiteko gogorik –lasaigarriek ere sorgortasunaren eremura zeramaten–, eta irriak banatzen zituen batez ere, bere minaren gaineko irriak, orbetarren berbaroa entzuten zuen bitartean, amaren ahotsa erdigune eta ardatz: iruditu zitzaidan, bai, trena eliza bihurtu eta arrosarioa errezatu genuèn hartan mirariaren atarian geundela, eta horratx, azkenean sendatu egin zaigu Domingo!, zeren Reginak ez baitzuen zalantzarik egiten mirari bat izan zela, Jainkoak egina eta zeruko Ama Birjinaren bidez lortua... esan, hura esaten zuen behinik behin, sabelak buruak baino gehiago erabakitako hitzetan:
|
|
|
Izeba Ernestinak ez
|
zuen
hitz egiten, eta Maria Bibianak ere halatsu: ez zuten aitortzen, beraz, ezta ukatzen ere, hura mirari bat izan ote zen; ezerezaren ertzeko eremuan kokatuta zeudelako edo, interesatu ere, ez zitzaien gaia interesatzen, beharbada, gauza inportanteagoak egiteko zituztelako:
|
|
|
hemen duzue liburua eta hara zer dioen... Aita bakarrik falta zitzaion, beraz, etxeko arrain lodia, etxera afaltzera etortzen zena –bakanagoetan, halarik ere, aldi hartan... nahiz eta abisua emana zuen ez zuela egun hartan huts egingo–, eta hari sartu behar zion hitzezko arpoia; hasi ziren, bada, orbetarrak afaltzen, baina Damasok ez
|
zuen
hitz egiteko abagunerik aurkitzen: batzuetan, urduriegi sentitzen zelako, nerbioak traizionatzera balihoazkio bezala, ongi antzeztu nahi baitzuen bere papera, dotorezia gutxieneko batekin; besteetan, mahaikideen artean gurutzatutako elkarrizketek beste bide batzuk hartzen zituztelako, harik eta elkarrizketen arteko isilune batean, horrela mintzatu zen arte –era nabarmen batean, ex cathedra ariko balitz bezala–, ez bat eta ez bi:
|
|
|
Inoiz ez zuen hain gertu izan Wardesena bezalako emakume bat. Inoiz ez
|
zuen
hitz egin haren antzeko inorekin. Nola agurtuko zuen?
|
|
2010
|
|
|
Bilboko Iñakiren adibidea ere esanguratsua da. Dublinera joan zen ingelesa ikastera eta ez zuen harremanik izan nahi euskaldunekin eta espainiarrekin, ingelesa baino ez
|
zuen
hitz egin nahi. Pub batean hasi zen lanean.
|
|
|
Pub batean hasi zen lanean. Iñakirentzat oso garrantzitsua zen biraoak esaten ikastea, haiek bezala nahi
|
zuen
hitz egin. Etxetik lanera eta lanetik etxerako bidean bakarrizketan jarduten zuen, ahots gora, gauzak errepikatuz, batik bat intonazioak eta soinuak.
|
|
|
–Ez zaizu bururatu Moisesek atzo bizarra moztu zuela, beharbada, zeruan, eta hari eroritako gillettea izan zitekeela ikusi duzuna, zerbait esateagatik??? esan zion doña Gertrudisek, halako batean, amaren erabakia atzeraezina zela ohartu zenean; amak ahoa zabaldu zuen, hitz egitera balihoa bezala, begiak ere zabaldu zituen, harridura eta haserrea biltzen zituèn keinuan?; amak, baina, ez
|
zuen
hitz egin, bai, ordea, ahoa eta begiak batera itxi, baita burua ezker eskuin mugitu ere, jarrera ezin adierazgarriagoan;. Mesedez, Regina:
|
|
|
Batasuneko solaskideak, Genevako negoziazioaren bukaeran, Tony Blairrekin harreman zuzena izaten saiatu ziren: . Blairrek esan
|
zuen
hitz egingo zuela gurekin, baina ez zuen deitu. Adamsek esan zigun beraiek saiatzen ari zirela Blairrek Zapaterori dei ziezaion?.
|
|
|
Ezin zuen ezkutatu, ernegatuta zegoen: ziegetan zeudela, Mariok ez zion jaramonik egin eta aitonarekin besterik ez
|
zuen
hitz egin, hizkuntza arraro horretan, bera alboko ziegan zegoela erabat ahaztuta. Gainera, triste eta abandonatuta sentitu zen Mariok polizia etxetik alde egin zuenean, zergatik ez zen orduan berataz kezkatu?
|
|
|
Baina zer besterik izan naiz ni, bada, Damaso?; galduko naiz irudimenaren baso abartsuetan zuhaitzak laminatzat harturik, biziko naiz lainoetan, baina nekez hilko naiz gosez...; izan ere, idealista izan naiteke, bai, baina badakit janaren tokia dela jangela eta badakit pezetak eta xentimoak neurtzen... frantziskotarren hiriburuko parrokian hiru urtez izan ez nintzen, bada, aita ekonomoa, eta oso balantze positiboarekin!; amarengandik jaso ote nuen dohain hori, Damaso?; ama, baina, nekez ohar zitekeen bere dohainez une hartan, hain zegoen atsekabeak jota...; ostatutzat genuèn maistraren etxetik alde egin aurretik —biharamunean atera ginen handik, goizeko lehen orduan— harekin izan zuèn eztabaidak ere ez zion onik egin, nik uste: ...zu bururatu Moisesek atzo bizarra moztu zuela, beharbada, zeruan, eta hari eroritako gillettea izan zitekeela ikusi duzuna, zerbait esateagatik...?" esan zion doña Gertrudisek, halako batean, amaren erabakia atzeraezina zela ohartu zenean; amak ahoa zabaldu zuen, hitz egitera balihoa bezala —begiak ere zabaldu zituen, harridura eta haserrea biltzen zituèn keinuan—; amak, baina, ez
|
zuen
hitz egin... bai, ordea, ahoa eta begiak batera itxi, baita burua ezker eskuin mugitu ere, jarrera ezin adierazgarriagoan;" Mesedez, Regina: ez duzu, bada, orain atzera egingo...", berrekin zion maistrak; eta amak:
|
|
|
Maitasunez eta ardura handiz zeuden eginak, nireak ez bezala. Literaturaz baino ez
|
zuen
hitz egiten haietan. Ipuin trukea ere egin genuen.
|
|
|
Larritasun kutsua
|
zuen
hitz egiteko eran. Normala baino altuago hitz egiten zuen, motorraren zarataz gainditzeko, baina nolabaiteko estutasuna ere nabari nion, zerbait esan nahi eta ezin izango balu bezala.
|
|
|
Aurrerantzean, ez zien deituko. Ez
|
zuen
hitz egingo Kanadako aldiaz.
|
|
|
Halako alargunen testigantzak jaso ziren, eta ugari integratuko ziren bai diskurtso inperialistan eta bai diskurtso nazionalista patriarkalean, hau da, besteen bertsioetan, nagusien bertsioan. Baina alargunak berak, jende xeheak, ez
|
zuen
hitz egiteko modurik; subalternoak ez du enuntziazio lekurik. Hala, alarguna ez da iritzia eta borondatea izan dezakeen subjektua, baizik beste diskurtsoen objektua.
|
|
|
Arrebari begiratu zion Dimitrik, laguntza eske. Irribarre egin zion atsekabez arrebak; ez
|
zuen
hitzik egin bera defendatzeko. Altxatzeko keinua egin zuen Veroniquek.
|
|
2011
|
|
|
Baina denetan latzena: eztulka ari ez zenean, burkoaren kontra eseri, eta ez
|
zuen
hitz egin edo erantzuten, ezta aditzen zuen itxurarik egiten ere. Muturtuta jartzen zen.
|
|
|
Lasaitu egin behar zuen, baina bere autoa Julenen eskuetan irudikatze hutsak gaizkitu egiten zuen. Lucíak ere ez
|
zuen
hitzik egin tarte batez.
|
|
|
–Baena andreak? Lucía du izena, lepoak min zartada bat eman zion eta segundo batzuez itxaron
|
zuen
hitz egiten jarraitu aurretik?. Haren gauzak jasotzera joan nintzen hotelera.
|
|
|
Dallesandro ren antzera. Andy Warhol-ek ez
|
zuen
hitz egiten
|
|
|
Hasieran zeinuen bidez komunikatzen baziren ere, berehala ikasi zuen Mykolak euskara, eta gaur egun dena euskaraz egiten dute berarekin. “Lehenengo hilabeteetan kanpokoen aurrean ez
|
zuen
hitzik egiten, eta gurekin berriz, isildu ere ez”, dio Maria Jesusek. “Nire aitak, ostera, uda honetan entzun dizkio lehenengo hitzak, agurtzera joan ginenean”.
|
|
|
Bakarrik bi hatz jartzen zituen maleta seinalatuz Norvegian bi zituela esateko. Etxean ere ez
|
zuen
hitzik egin egun batzuetan. Barrez lehertzeko modukoa zen, bera norvegieraz eta gu euskaraz.
|
|
|
Mintzamena lantzeko modu horrek badu beste berezitasun bat. Izan ere, Peru Abarkaren kasuan, ikasleak, hots, Maisu Juanek, Perurekin eta bestelako euskaldun zaharrekin baino ez
|
zuen
hitz egiten. Alegia, ahozkotasunean behintzat, hizkuntza gaitasun osoa zuten euskaldunak zituen solaskide.
|
|
2012
|
|
|
Harro azaldu da egindako lanaz, eta hutsak ere egin dituela esan arren, autokritika gutxi egin zuen atzo, erabakia jakinarazteko prentsaurrekoan. Iñigo Cabacasen auziari erreferentzia egin zion hitzaldiaren bukaeran. Ertzaintzaren pilotakada bat jasota hil zen Cabacas?, eta bere «bizitza politikoko garairik zailenetako bat» izan zela esan zuen, baina ez
|
zuen
hitz egin gaizki egindako ezeri buruz: «Egun hartan amorrua sentitu nuen, ezina, mina; baina baita beharrezko aldaketa neurriak bultzatzeko irmotasuna eta uste osoa ere, ahal den neurrian, halako gertaera penagarriak ez daitezen berriz gertatu».
|
|
|
bere auzo berrian, lanean, eskolan, erosketak egiterakoan, garraio-bideetan, entretenimendu berrietan eta zeremonia publikoetan. Horrekin batera, lehen baino komunikazio trinkoagoa, ugariagoa izango du (baserrian jende gutxiago
|
zuen
hitz egiteko, ia beti solaskide berberak, eta zertaz hitz egina ere mugatuagoa zuen). Horrek guztiak, azken buruan, ondorio jakina dakar:
|
|
|
Zapaterok hitzaldi laburra egin du, ez da ordu laurdenera iritsi, baina, bere esanetan, derrigorrezkoa
|
zuen
hitz egitea alderdiaren organo gorenaren aurrean sozialisten lider bezala arituko den azken aldia izan baita. Ondorioz, Batzorde federalari agur esateko aprobetxatu du eta militanteen estimua eta konfiantza sentitzen duela gaineratu du.
|
|
|
Horrela gustua ematen
|
zuen
hitz egiteak, entzuteak, bestearen usteak zirikatzeak, ez baikenuen besteen nortasunaren oinarrizko ezer zartatzen; ezer antolatu beharrik ez geneukanez, eta ezer antolatzeko beharrik ez izaten ikasi genuenez, gutako bakoitzarentzat bere buruaren ezagutze bidaia gozatsuak baino ez ziren izan gure enkontruak. Ezer inposatu beharrik gabe ematen dira tertuliarik ederrenak, eztabaidarik aberatsenak.
|
|
|
–Gorra zaude ala? Milenak ia ezin
|
zuen
hitzik egin. Ez dit erran nahi izan zer egin dion putakume horrek, baina entzun behar zenion, Xabier...
|
|
|
Jonek hasperen egin zuen. Ez
|
zuen
hitz egiteko gogorik. Ez zuen ezertarako gogorik.
|
|
|
–Baina ez
|
zuen
hitz egiten!
|
|
|
–Baina ez
|
zuen
hitz egiten!
|
|
|
Beste batzuei egiten zizkien bisitaldietan ugazabarekin joateko ohorea ere izan nuen batzuetan. ...eta orduan ere barne damuz egiten nuen, neure burua hobetzeko denbora alferrik galtzea baitzen; baina zeharo liluraturik egoten nintzen elkarrizketa haietan entzule apal izateko aukeraz, non gauza onuragarriak baizik ez baitziren esaten, ahalik eta hitzik gutxien eta esanguratsuenez; halakoetan (jadanik esan dudan bezala) egokitasunik handienaz jokatzen zen, inolako zeremoniarik gabe; eta inork ez
|
zuen
hitz egiten bere buruari eta gainerakoei atsegin eman gabe; eta ez zen etenik, asperdurarik, suhartasunik edo iritzi ezberdintasunik egoten. Jendea bilduta dagoenean, isilaldi labur bat elkarrizketarako lagungarri izaten dela pentsatzen dute; hau egia zela ohartu nintzen; zeren eta, bitarte labur horietan, ideia berriak sortzen baitzitzaizkien buruan, elkarrizketari bizitasun handia ematen ziotenak.
|
|
|
Berriro eseri eta bere lanari ekin zion, kotoi zurizko galtzerdi bat sareztatzen: bekokia apaldurik ari zen lanean; ez
|
zuen
hitz egiten. Charlesek ere ez.
|
|
|
Aulki txiki batean eserita, tximiniaren ondoan, bere behatzen artean bolizko estutxea jirarazten zuen; emakumeak jostorratzari eragiten zion, edo, aldian behin, bere azazkalaz oihalaren azpildurak tolesten zituen. Emmak ez
|
zuen
hitz egiten; mutila isilik, haren isiltasunak liluraturik, haren hitzek liluratuko zuketen bezalaxe.
|
|
|
Bidean, hostailak apalduriko egun argi berdeak argitzen zuen bere oinen azpian emeki karrankatzen zen goroldio txaroa. Eguzkia sartzen zihoan; zerua gorri zegoen adar artean, eta lerroan zuzen landaturiko zuhaitzen enbor berdintsuek zutoin zerrenda arre bat ziruditen urrezko hondoaren kontra nabarmendurik; nolabaiteko beldur batek atxikitzen zuen, Djaliri dei egiten zion, Tostesera itzultzen zen arin errepidean barrena, besaulki batean abailtzen, eta arrats osoan ez
|
zuen
hitzik egiten.
|
|
|
Rodolphek burusi handi bat zeukan; hartan biltzen zuen oso osorik, eta, besoa bere gerriaren inguruan pasatuz, jardineko zokoraino eramaten
|
zuen
hitzik egin gabe.
|
|
|
Gure harrotasunak, ordea, ez zuen luzaroan iraun. Urteak aurrera, eta ez
|
zuen
hitz egiten ikasi; bueno, zerbait esaten ikasi zuen, baina ahaztu egin zitzaion arin antzean. Anaiak jendeari esaten zion Pedritok ez zuela hitzik egiten hotzeria zeukalako (gizakiok txikitarik bilatzen ditugu gertakarien zergatiak, hori delako gure berezko joera edo hala egin behar dugula erakusten zaigulako.
|
|
|
Babesteko edo oinazea zertxobait arindu ahal izateko bide bakarra gorputza biltzea izan zuen eta batuta zituen hanken belaun artean sartzea burua, ahalik eta indartsuen estutuz bertan; gorputza jarrera berean edo antz antzekoan tolestuta zihoazen kamioiko gainerako den denak ere, erreketeak izan ezik. Inork ez
|
zuen
hitzik egiten. Jasaten ari ziren egoera, nolanahi ere, ez zen kamioiaren gidariak hala nahita sorturikoa; maiatzaren 1ean eta 2an egin zituen euriteen eraginez, batetik, eta gerrako astrakaldien ondorioz, bestetik, hondatuta zeuden inguruetako biderik gehienak, eta berek hartu behar zutena, hain zuzen ere, zeharo askatuta gelditu zen zenbait unetan.
|
|
|
Hélènek, halere, buruari eragin zion eta ez
|
zuen
hitz egin nahi. Coletteren senargaiak hartu zuen hitza eta lotsaz bezala esan zuen:
|
|
|
Iritzi hura ez zen, ordea, bere ahoraino iritsi. Lalande Biranek ez bazuen hartaz hitz egiterik nahi, ez
|
zuen
hitz egingo, eta kito.
|
|
|
Han zegoen Chrysostome. Ez
|
zuen
hitzik egiten, kontzentratuta erabat bere antilope haragian; baina askatuta zeramatzan alkandoraren goiko botoiak, eta kolko zabal eta ilerik gabean zinta urdina eta urrezko katea ageri agerian zeuzkan.
|
|
|
Kadissak, hartu oihal hura, eta, metafora garbi batekin esanda, kolkoan sartu zuen. Altxatu zen orduan, eta bere paillotearen alboko baratzera jo
|
zuen
hitzik egin gabe. Livok orpoz orpo jarraitu zion.
|
|
2013
|
|
|
egileak, zeinaren bigarren lerroaldean esaten baita gizaki orok duela zoriontsu izateko eskubidea. Kontua ez da Thomas Jefferson hipokrita bat zela; ez, halakoxe egoera batean jaio zen, esklaboak ez zeuzkan pertsonatzat, eta zurientzat baino ez
|
zuen
hitz egiten. Eta jende hori giza eskubideez ari baldin bada, beren askatasunaz, beren eskubideez ari dira.
|
|
|
«Intermodalitatea bultzatzea eta trenaren sarbidea erraztea dira helburuetako batzuk». Pasaiako portuarekin elkarlanean aritzeaz ez
|
zuen
hitzik egin. Garraiolariak kexu azaldu dira Mahai inguruan, halaber, kaiko zamaketarien eta garraiolarien sindikatuetako ordezkariek parte hartu zuten.
|
|
|
Polizia bat zara, ez duzu artea ulertzen? Bada, nik insomnioa musika jartzen ez duten gainerako gauetan izaten dut!...), baina ez
|
zuen
hitzik egin. Vlado entrenatzera joateko bileraren erditik pasatu eta guztiak agurtu zituenean ere ez zuen ahoa ireki.
|
|
|
–Inork ez dik ezer argitaratuko honetaz, lasai. Beste gauzatxo bat, burua makurtu
|
zuen
hitz egiten jarraitu baino lehen?: zoritxarra izan duk, bazekiagu, berak ez ditik arauak bete eta?
|