|
2017
|
|
|
Oraindik bai, baina ez du denbora asko udazkeneko haizeek memoriaren orbelpean estal dezaten gogoratzen Kubako haur hartaz, AEBetara eraman edo ekarriaz, ez dakit jada zer zen heroi bilakatu zuten Eliancito hura.... Sukarra, esan bezala, jaitsi zaigu eta duela hilabete ematen
|
zuen
gutariko bitik batek errefuxiatuak hartuko zituela etxean, gelak prest ere geneuzkan, baina honezkero... Bulkada zintzoa zela uste dut, baina haiek ez daude gure etxepean eta gu ere beste sukar batzuek harrapatu gaituzte, edo seguruago sukar ezak, eta bizitza aurrera doa.
|
|
|
Birus errealei buruz, ordea, ez du inork ezer esaten. Ekarri
|
zuen
gure txotxok eskolatik birusa, eta hemen egon zen gau osoan umea botaka eta negarrez. Gero umearen ama jausi zen (gure ahizpa, alegia), eta amama eta aitaita ere bai.
|
|
|
Eta gero, haren gainean esan
|
zuen
gure Salbatzaileak gehiago eman zuela emakume pobre hark aberats guztiek baino, zeren emakume hark beretzat behar zuenetik eman baitzuen, baina aberatsei, emanak emanik ere, franko gelditu baitzitzaien.
|
|
|
Buhamen kanpalekuaren mugetatik alde egin bezain laster, orbelaz gainezka zegoen lurrak behera egin eta ez lur ez elur, zulo baten barrenean zegoen harriaren kontra jo eta konortea galdu
|
zuen
gure Pitxu kuxkuxeroak.
|
|
|
Bizi ahal izateko lan egin beharra dagoela esaten
|
zuen
gure aitak behin eta berriro, baina 1992 urtera arte berak eta bere moduko gainerako 1.500 langile horiek lan egin ahal izateko bizi zirela esango nuke.
|
|
|
Arrazarik ez zen gure artean, edo arraza bakarra, zehatzagoa esatearren. Azal kolore bat eta bakarra zelakoan, adiskide beltzak, beltzaranak edo horixkagoak iristeak aparteko aldaketa ekarri
|
zuen
gure artera. Ez zen hori eskola garaian gertatu, askoz geroago baizik.
|
|
2018
|
|
|
Haien giharrak gureak baino biribilagoak eta simetrikoagoak ziren, eta aurpegiak atseginak. Sudur zuloak beherantz zabaltzen zitzaizkien; sudur zubia ere guk baino handiagoa zuten, eta ez
|
zuen
gureak bezalako itxura zapala. Ezpainak ez zituzten gureak bezain bigun eta eroriak, eta haien betortzek ez zuten animalia haragizaleen letaginen antzik, gureek bezala.
|
|
|
Hienak berriro hartu
|
zuen
gure aztarrenen usna eta zuhaitzpean zegoen, gose hotsak eginez. Baina ez ginen kezkatu, bestela baizik, barre egiten genion, hortzak erakutsi eta sasi artetik alde egin zuen arte.
|
|
|
Ikusi nindutelarik, alarma oihuka hasi ziren batzuk. Eta bat batean, ihes egin
|
zuen
gure talde osoak, izuz eta negarrez. Haitzetan saltoka eta arrastaka, beren haitzulo sarreretatik barrura ezkutatu ziren... bat salbu, haurtxo bat, nahasmendu hartan labarraren oinean utzi baitzuten.
|
|
|
Halako batean bat jaitsi zen. Leku handia izango zuen nire bizitzan, eta dagoeneko eragin handia
|
zuen
gure taldeko kideen bizitzan. Begi Gori zen; halaxe deituko dugu historia honetako orrietan, betazalak gorriturik eta begiak erreta zeuzkalako eta horrek, basatikeria izugarria aldarrikatuko balu bezala, itxura bitxi bat ematen ziolako.
|
|
|
Hamar bat oin bota ninduen atzera, lurrera erori nintzen arte, eta gogoan dut oraindik, kolpea igarota ere konortea erdi galdurik nengoen arren, nolako barre eta oihu iskanbila basatia iritsi zitzaidan haitzuloetatik. Txantxa bikaina zen, garai haietan behintzat, eta pozik hartu
|
zuen
gure taldeak.
|
|
|
Inork barre egiten badie haserretu egiten dira. Eta horrelaxe mindu
|
zuen
gure barreak Ezpata Hagin. Orro eginez jiratu zen, eta labarrean gora egin zuen berriro.
|
|
|
Ohitura batzuk genituen, eta ohitura horiek hausten zituztenek gure haserrea ezagutzen zuten. Horrela, adibidez, edalekuak zikintzen zituenari, ikusten zuen edonork eraso ziezaiokeen, eta norbaitek gezurrezko alarma oihua nahita jotzen baldin bazuen, jipoi ederra hartuko
|
zuen
gure aldetik. Begi Gorik, ordea, hankapean erabiltzen zituen ohitura guztiak, eta hainbesterainoko beldurra genion, non ez baikinen gauza hura zigortzeko ekintza kolektibo bat antolatzeko.
|
|
|
Baina handiegia izan. Ezin
|
zuen
gureganaino sartu. Horretan, alde egin zuen.
|
|
|
Otzana eta gozoa zen; haren begiak inoiz ikusi nituen gozoenak ziren. Horretan ez
|
zuen
gure taldeko gainerako emakume eta nesken antzik, mari gizon hutsak baitziren haiek. Inoiz ez zuen garrasirik edo oihurik egiten, eta bazirudien borroketatik ihes egiteko joera zuela, geratu eta borrokan hasteko baino areago.
|
|
|
Horrelaxe jarraitu genion Belarri Makurrek eta biok Ezpata Hagini legoa batez baino gehiagoz oihanean barrena. Azkenean isatsa hanka artean sartuta alde egin
|
zuen
gure burletatik, txakur egurtu bat bailitzan. Ahalegin guztiak egin genituen ihes egin ez ziezagun, baina oihanaren ertzera iritsi ginenean, urrutiko puntutxo bat besterik ez zen.
|
|
|
meza eman ondoan liburua zabalik utziz geroz, elizan diren sorginak ezin dira mugitu, paralisiaturik bezala gelditzen dira. Horixe egin
|
zuen
gure apezak: meza bukatu eta, liburua hetsi barik etxera joan zen.
|
|
2019
|
|
|
Antza denez, Txinako gobernuak astindua eman nahi izan zion gaiari eta asignazioak gero eta azkarrago iristen hasi ziren. Hamabi, hamar, bederatzi, zortzi hilabete... zurrumurruek zioten sei hilabetera ere jaitsiko zela asignatzeko epea eta horrek esan nahi
|
zuen
gure seme alabak gertuago zeudela. Aldaketak, baina, alde txar bat zekarren gordeta.
|
|
|
Izan ere, Chongqingetik alde egin aurretik gure txofer Jacky Chang ekin argazkia ateratzeko asmoa baikenuen. Ez dakit zer pentsatuko
|
zuen
gutaz ziurrenik hark ere barbarotzat gintuen, hain ziren ozenak gure txangoetako barre algarak baina kariño berezia hartua genion eta eskupekoa geuk eman nahi genion. Horrelako bidaietan eskupekoaren kultura oso zabalduta dago eta tarifak, nolabait esatearren, araututa daude.
|
|
|
Baina tira, esan bezala agurrek ez dute mundua geldiarazten eta, handik aurrera, Yolandak izeneko neska batek eramango
|
zuen
gure taldea.
|
|
|
Zoriontasunak alde egin
|
zuen
guretik inoiz itzultzeko
|
|
|
Batzuek Baroja Unamunorekin alderatu dute, biek erdaraz idatzi zutelako, baina nire irudikoz bada aldea bi idazle handiren artean. Barojak ez zuen bere arima saldu, ez
|
zuen
gure kultura errekara bota, ez zuen gure iraganaz eta gure izaeraz ernegatu, Unamunok egin zuen modura. Barojak bere euskal nortasunari eutsi zion.
|
|
|
Batzuek Baroja Unamunorekin alderatu dute, biek erdaraz idatzi zutelako, baina nire irudikoz bada aldea bi idazle handiren artean. Barojak ez zuen bere arima saldu, ez zuen gure kultura errekara bota, ez
|
zuen
gure iraganaz eta gure izaeraz ernegatu, Unamunok egin zuen modura. Barojak bere euskal nortasunari eutsi zion.
|
|
|
Automobil handi batekin hasi ziren gure baserrira heltzen, gurdi bide zakar bat zen bidea, eta lohian trabatu egin ziren; idiak uztartu eta aita joan zitzaien kotxea putzu hartatik ateratzera. Gaizki pasa
|
zuen
gure Mikaelak trantze hartan; pinpilinpauxa baten antzera kolorez jantzia, harribitxiz gainezka, haren zapata finak, lohiez blai... ez zen nahi orduko gurera ailegatu.
|
|
|
21 Ez dakigu gure bizitzan zerk ireki
|
zuen
gure gogoa arlo batzuetan, zerk itxi zuen beste batzuetan.
|
|
|
" Izotzak estali
|
zuen
gure Euskalerria
|
|
|
Ekainaren 15an, eguzkia Urruñara itzuli zen eta berarekin batera, gure kabalkada zintzarrotsaren bigarren emanaldia ere. Publikoak harmailak bete zituen eta txalo handiz eskertu
|
zuen
gure lana. Beste herrietatik etorritakoak joatean, bertan urruñarrak gelditu ginen, pozik, alegerak, denok euskal kantuaren inguruan goxo bildurik.
|
|
|
Oso gutxitan baizik ez genuen ikusi uniformez jantzita. Lehenik aldatu, eta gero jotzen
|
zuen
gure atea. Etsaiaren uniformea ikustera ez behartzeko?
|
|
2020
|
|
|
Uste du urte horiek dituela, baina ez gehiago. Lyellek uste
|
zuen
gure arraza orain dela 31.000 urte ekarri zela mundura, Herbert Spencerrek, berriz, orain 32.000 urte. Lord Kelvin bat dator Spencerrekin.
|
|
|
Maria bizi zen gainontzekoen estimupean, sortzez edo zegokionaren arabera zein diru edo zorpeko faboreen bitartez ekinaren ekinez bereganatutako oneritzia etengabe areagotzen, badaezpada nor edo nor bere leinuaren ustezko handitasuna duda mutan jartzen ausartzen zen. Horretarako, aldiz, nire ondasunak diru iturri agortezina ematen
|
zuen
gure jauregi apalean txitean pitean eta ia derrigorrez ospatu ohi genituen musika zein antzerki saioak zein hiriaren goialdeko auzoenetan behar bezain aproposos, ahalmentsu, azaltzeko ezinbestekoak ziren soineko zein opari ezin duinagoak ordaintzearren. Gu ez gara garena besteok dutena baizik, horixe zen Mariaren bizileloa, oso lelo garestia, alafede.
|
|
|
Gero aukera on bat bilatu zuen takoien txapak askatu, zola ebaki, diamanteak sartu eta berriro josteko. Eta lasai lasai utzi
|
zuen
guk gezurrezko lapurreta egin geniezaion, eta gau guztia bera uretara botatzeko zain gera gintezen. Ederki asmatu zuela iruditzen zait".
|
|
|
Jabeak prestigio sozial handiena izateko, Europakoa izan behar du morroiak. Garai batean, ukitu chic bat ematen
|
zuen
gure kontinenteko etxe aberatsenetan kolonietako zerbitzariak izateak. Antzera gertatzen da orain Txinan.
|
|
|
Gogoratzen dut aurretik txistirrik esan gabe egin zigula Teresak erregalua, neurria eta gustuko kolorea zein izan zitekeen galdetu gabe. Alabaina, bete betean asmatu
|
zuen
gure maitasunaren erresumako belardi gorrixka izango zen zorioneko besaulkiarekin.
|
|
|
Hori zabalduta, muturreraino barregarri garatuko nintzen askoren begietan, patetiko, eta ez nuen nahi nire babeserako eraikita nuen harrizko murru sendoa suntsitzerik. Inork ere ez
|
zuen
gure porrotaren berri izan behar, ezkutuan gordetzea eta hanka egitea zen onena, Etxebestetarrek egin zuten bezala. Ondo pentsatuta inor ez zen harrituko Martinek erakusketa berri bat antolatzeko edo etxe inguruan ez egotea; eta bestetik, Pragara joateko proposamena une ezin hobean heldu zitzaidan, horri esker betiko bizimodua errotik aldatzeko aukera izango nuen, inori ezer aitortu gabe.
|
|
|
Eman nahi ez nituen arrazoiak asmatu nituen, gezurretan nenbilela igarriko zuen eta nire duintasun ondo mailatuak ez zidan horrelakorik baimentzen. Teresak, denboratxoa pasatuta, izango
|
zuen
gure banaketa ulertezinaren berri; beharbada, Martinek berak kontatuko zion nik entzun ez nuen azalpena, baina ordurako urruti egongo nintzen, distantziak ematen duen abaroan, haren begirada zorrotzetik hainbat kilometrotara.
|
|
|
Azkenik, bere zapata berreskuratu eta mendira joan zen, ahabiak biltzera (oso ona ei da ahabia ikusmena bizkortzeko). 1849an argitaratuko zen espetxeratze hori abiapuntu izan
|
zuen
gure Desobedientzia zibila.
|
|
|
Etxebizitza Ministerioak suntsitu
|
zuen
gure printzesaren gaztelua zuei etxebizitzak eraikitzeko!
|
|
2021
|
|
|
Hori dela eta, gure aitak ez zion ezkontzeko eskatu kontserbategiak aurrera egin ez zuen arte, hots, aurreneko mozkinak eman ez zizkion arte. Behin ikusita kontserbategia bide onetik aurrera zihoala, gure amak ez zuen inolako eragozpenik jarri berarekin ezkontzeko, eta ez pentsa azken hau maltzurkeria hutsa denik, argi eta garbi esan ohi
|
zuen
gure amak, izugarri maite izan arren, ondo bizitzea, luxuz inguratuta, gogoko, ezinbesteko agian, zuen emakume bat zela aitortu beharrean nago-eta, gure ama ez zatekeen inoiz kanpotik etorritako arlote batekin ezkonduko, gure aitak gurasoen etxean zuen guztia eskaini izan ez balio. Gure amak berdin berdin bizi nahi baitzuen bere etxe berrian, bere gurasoenean egin bezala, hots, esne mamitan.
|
|
|
Baina jarduera berri honek bete betean harrapatu
|
zuen
gure On Mañuel, eta egun osoa ematen zuen horretan, beste zereginetarako denborarik gabe. Akabo frontoia eta akabo lagunartea!
|
|
|
Eta orduan ulertu
|
zuen
gure misiolariak Dongo Dongok esan nahi ziona. Hura bekatua!
|
|
|
21 Hori baino ez du erakusten adiskide zuen R.M. Azkuek hartaz egiten duen soslaiak: " Berez ere mendu ona, ayurri egokia, izakera bikaina
|
zuen
gure ikaskide Agirre' k, lur ongi layatu ta ezo batek galazia artzen duenez, apaiz baten ontasunak (birtuteak), artzeko. Paketsua zan, apala zan, etorkorra, ortzargia ta otzana.
|
|
|
Bestelako iritzia zuen Agirrek hartaz guztiaz. Alabaina, ezkuta ezinezko gudu ideologikoaz gainera, beste xede bat ere bide
|
zuen
gure autoreak hagiografia fikzionatuaren bitartez: irakurleria aranistarengana hurreratzeko baliagarriago zirudien lokarria, hots, kristautasunaren osagarria ageriago uztea eta, bide batez, lakio gisara ere erabiltzea.
|
|
2022
|
|
|
Dauphiné eskualdean, Esperver ko andrea berandu heltzen zen mezara eta ezin
|
zuen
Gure Jauna altxatzen ikusi. Behin senarrak eta sehiek atxiki zuten elizaren barnean; baina, sagarako hitzak entzutean, hegaldatu zen, kaperako horma bat hautsi eta handik joan zen.
|
|
|
Teofilo, esaten zuen Eulaliren amak, lapurretan eta" hecho txarrean" harrapatzen baldin bazuten, katu bilakatzen zen eta hanka egiten zuen. Behin, basoan zegoela ikatz egiten, ikusi
|
zuen
gure gizona ardiei adituten, aurkitzen zuen lodiena eroateko. Andreak egin zion:
|
|
|
Gau hartan oso zorte ona izan
|
zuen
gure mutikoak.
|
|
|
Gauzak hala, eta antzeko gertakariak urtero urtero ikusita, azken Eguberri haietan probatxo bat egitea erabaki
|
zuen
gure mutikoak. Alegia, gurasoek esaten zioten hiru Erregeak, hau da, Meltxor, Gaspar eta Baltasar, etxeko balkoian barna sartzen zirela areto nagusira:
|
|
|
Eliza aurrean estalpe txiki bat zegoen, lau zutabetxo zituena, hormarik gabe eta lau isurialdeko teilatutxo batekin. Huraxe aukeratu
|
zuen
gure mutikoak txoritxoa askatzeko.
|
|
|
Oraingoan bai! Azkenean, txorikumea harriarekin jo eta lurrera botatzea lortu
|
zuen
gure mutiko bihurriak; goitik behera eta jira biraka joan zen txoritxo gaixoa lurreraino.
|
|
|
Kontua zera da, mutikoa bizi zen baserriak bazuela euntze bat, zati bat arrunt aldapatsua zuena, eta, horrexegatik, malda hartan, goitik behera ibili ahal zen leraz, belar ebaki berriaren gainean. Kontu hura, anai arrebak ikusita ikasi
|
zuen
gure bihurritxoak; jakina da, zer ikusi hura ikasi.
|
|
|
Horixe eta bera erantzun
|
zuen
gure ostalariak.
|
|
2023
|
|
|
Marbellan eta Chamberín horrelako laburdurak oso ohikoak ziren. Bere etxeko igerilekuan ospakizun bat antolatu
|
zuen
guretzat, neskentzat bakarrik. Ondo gogoratzen dut.
|
|
|
Eta hori erranez hartu
|
zuen
Gure Jaunaren gorputza. Entzule maisua eta kondearen erremusinaria, hura ikusiz, guziz nahasirik joan ziren, pentsatuz halako juramentuak ez ziola lekurik uzten gezurrari.
|
|
|
Mundu berri baterantz abiatu behar zenean, justujustu agertzen zen kaian pilatzen zen jendearen artean; maitale gazteak ilargiaren argitan neska ederra beso artean estutzen zuenean, bera ohe ratuta egoten zen, hotza harrapatuta. Ez zegoen eskubiderik, esaten
|
zuen
gure pertsonaiak: hainbeste denbora eta hainbes te eszena eduki jokatzeko, zirkunstatziarik desberdinenetan, eta al ez zegoen modurik paper esanguratsoagoren bat joka razteko?
|
|
|
Amona ezer gertatu izan ez balitz bezala baitzegoen, mintzatzen, txantxetan. Baina ez al duzu minik?, galdetzen
|
zuen
gure amak. Mina, non?, erantzuten zuen hark.
|
|
|
Basajaun peto petoa, esan zidan nire koadrilakoaren emaztegaiak; baina, jakina, nire lagunaren neska mizkin bezain harro horri ia gu denok basajaunen modukoak begitantzen gatzaizkio hiritik irteteke. Bestalde, marisorgin honek berak esan zigun Kepa Kanpezu herriko neska batekin tratutan zebilela; ez zen, beraz, batere harritzekoa Kepak gurekin parrandan ibiltzeko gogorik ez izatea, non hobeto bere neskaren altzoan baino, ebatzi
|
zuen
guk denok gorroto bizia diogun neska pertxenta handiusteko hark; bai, bere moduko tipa batekin elkartu da zuen lagun borroka hori..." Horrenbestez, Kepa behin betiko bere gustuko etarroide haragizale aseezin baten harrapatzetan jausi zelakoan nengoelako, harri eta belarri utzi ninduen hots egin zidanean ea aurten ere Sanferminetara joateko asmoa genuen jakin nahian.
|
|
|
Galdera ugari narabiltzan. Zerk erakarri ote
|
zuen
guregana etorri eta kontu horiek magia moduan konpontzera. Guztiaren gainetik zuri ateratako irribarrea nuen iltzatuta.
|