|
2000
|
|
|
zioen Tillac ek. Horren frogatzeko, bi mila euskal tipo artoski jaso
|
zituen
bere margoetan, nahiz eta aitortzen zuen egiazko euskal tipoa Ipar Euskal Herrian zegoela, Hegoaldean arraza nahasketak sakonkiago kutsatu bide zuelakoan.
|
|
|
Sozietate publiko bat da eta kapitalean Eusko Jaurlaritzako Ogasunak eta EAEko hiru aurrezki kutxek parte hartzen dute. Elkarte honek krisialdiak jotako urteetan zehaztu
|
zituen
bere helburuak. Helburu horiek hein handiagoan edo txikiagoan beteko ziren, era guztietako iritziak baitaude, eta une honetan garai berriotara eta industriaren egoera berrira egokitzen saiatzen ari da.
|
|
|
Ehun liburu baino gehiago idatzi zituen Margaret Oliphant idazle eskoziarrak. Garai hartako gizartearen arazo ugari jorratu
|
zituen
bere lanetan. Hala nola, emakumeen eskubideak, zoritxarreko ezkontza, gurasoen eta seme alaben arteko arazoak eta gizarte viktoriarreko hipokrisiaren kritika.
|
|
|
On Joxe Mielek kanpora joan behar izan zuenean jaso zituzten Seminariotik. Oso interesgarriak dira, hor ikusten delako alde batetik zein asmo, zein gogo eta metodo erabiltzen
|
zituen
bere gaztaroan. Diru gutxiago zeukan, baina hala ere hor sartzen zuen bere diru hori.
|
|
|
Eta horri ikuspegi politikoen bakoiztasuna gehitzen badiogu... da denekin ondo egoteko ur handi samarretan sartua zegoela gure aldizkaria. Hara zergatik ohartarazten
|
zituen
bere irakurleak gisa honetara: " Zeruko Argia euskal asteroko bat besterik ez da.
|
|
|
Baina hemen ahantzi ezinezkoa zaigu Axular handia hainbeste goraipatzen zuen Joannes Etxeberri() Sarako mediku hura. Julio Urkixok bildu
|
zituen
bere lanak, sarrera eta oharrez osaturik argitaratzeko (ikus Obras vascongadas del Doctor Labortano Joannes D. Etcheberri, 1712 Paris, 1907), norengan aurki genitzakeen giza eskubideen alderako iritziak. Esate baterako, Lapurdiko Biltzarrari idatzi zion gomendiozko gutun hartan zioen:
|
|
|
Eragina izateko intentziorik gabe eragin handia izan zuen bete autore bat, Milton Erickson izan zen, arrakasta handiko hipnoterapeuta; honek, gainera, Familia Terapian eragin handia lortu zuten eta komunikazioari arreta bereziaeskaini zioten teknika paradoxikoak erabiltzen
|
zituen
bere tratamenduetan.
|
|
|
Familia Sistemen Terapia da Murray Bowen-ek garatutako ereduari eman zaionizen generikoa (Kerr, 1981) eta Sigmund Freud-en lanaren geroztiko garapeneanmaila logiko bat kontsidera daiteke (Kerr, op. 227 or.). 1959an Bowen ekNIMH utzi eta hurbileko Georgetown-eko Psikiatria Sailera lekualdatu zen, etahan garatu
|
zituen
bere teoriak, eta han sortu zuen bere Familia Terapia Eskola.
|
|
|
Moreno-k zuzendariaren izendapen guztiak hartzen
|
zituen
bere gain, eta baitaaurrera eraman ere. Bere iritziz, psikodrama protagonistaren erresistentziekin topoegite bat zen.
|
|
|
Arlo horietan guztietan, behin eta berriro aurreratu egin
|
zituen
bere garaian, baiproblemen planteamendua eta bai geroago etorriko ziren hainbat eta hainbat soluzio.Hori ere Txillardegiren ezaugarritzat hartu behar dugula uste dut. Nik uste dut, arlohorietan guztietan esnatzaile lana izan duela, geunden lozorrotik ateratzeko ahaleginean.
|
|
|
Zalantza handien ondorenegin zen apaiz, hain zuzen garaiko Rekondo Probintzialak bultzatuta (1929). Eskuetanjartzen zitzaizkion mandatuetan, langile arretatsua zen; ardura horrek eramanda, datu, xehetasun eta objetibotasunaren eskrupulua izan
|
zituen
bere grina eta ezinegon.
|
|
|
Durangaldeko lurretan jaioa(), Comillas-en egin
|
zituen
bere eliz ikasketak. Logroño, Zamora eta Valentzian kalonjiak irabazi ondoren, azken hiri honetakoGotzain Laguntzaile egin zuten (1931).
|
|
|
Esan dugun bezala, orduko hizkuntzalaritzaren jakintza bidean bururik argienakbegiz jo
|
zituen
bere argudioak funtsatzeko. Horien esanak eta idatziak zehatz etamehatz aztertu ondoren, hizkuntzaren inguruan aldi hartan, euzkozaleen?
|
|
|
Osaba ikusi zuen azken aldia zein zen pentsatzen jarrita, bere susmogaizto haiek kontatu zizkionekoa izan zela ohartu zen. Harrezkero, beste seniparterikez eta, susmo txar haiexek hartu
|
zituen
beretzat gure aitak, eta susmo horien gainetikAita Morlansenganako herra bizia, bihotzean zulatua betiko.
|
|
|
izenekoa eta 1847an berari zegozkion betebeharrak. Comercio, Instrucción y Obras Públicas? izenekoak hartu
|
zituen
bere gain. 1850ean berriro. Ministerio de Fomento?
|
|
|
Curriculumhasta el grado de Licenciadoaren uniformizazioak bideratu ahal izan zuen helburu hori; gobernuak irakaskuntza maila ezberdinei zegozkien ikasgaien programa orokorrak argitaratu zituen eta irakasleek, beren azalpenetan, muga horietan jokatzeko agindua jaso zuten (84 art). Hala eta guztiz, badaezpada ere (hori gutxi balitz edo), Estatuak neurri zorrotzagoak hartu
|
zituen
bere asmoa burutu zedin; horra hor Moyano legeak testu liburuei eskainitako atal berezia: irakaskuntza maila guztietan testuliburuen bidez ikasi behar zen????
|
|
|
" Badator, badator..." izan zen mundu berrian umeak aditu zuen lehen gauza. Hilabete batzuk lehenago, arratsaldero entzuten
|
zituen
bere amaren eta auzoko andre berri lapikoen kafetegiko txutxu mutxuak. Adarrak nork nori nola jartzen zizkion ondo ikasi zuen tripen barrutik, baita sardina berria zein garesti eta txiki heldu den aurtengoan, eta etxekoneko Lutxiren barruan ere haurtxo xarmant bat ari zela ernatzen.
|
|
|
Hori dena gertatu zen zenbait hilabete lehenxeago. Baina" badator, badator..." entzun zuen, eta indarra eginaz ate guztiak ireki
|
zituen
bere burutxoarekin.
|
|
|
Ez zuen leihora behin ere begiratu, beti aurrera. Eta kanposantuko hormaren ondotik pasatzen ari zenean, birikak ondo beteta, txistu hotsez estali
|
zituen
bere beldurrak.
|
|
|
Eiderren jokaera bere bat bateko ilusio itzelari egotzi zion. Modu berean saihesten
|
zituen
bere aurrean azaltzen ziren oztopo eta traba guztiak. Horrelakoxea zen Txema.
|
|
|
–Eiderrek orduak pasatzen
|
zituen
bere osaba Pedroren baserrian, eta gero etxera etorri eta gelan sartuta ematen zuen denbora guztia, eta ia jan ere ez zuen egiten. Ez dakit zer, Txema, ez dakit zer izango zen, baina nire alabak zerbait zuen barruan.
|
|
|
Oraindik ere bai, nahiz eta hilda egon. Eta argi zuen baita ere Eiderrek zelako sentimenduak
|
zituen
berarekiko. Bere lagunik onena zen.
|
|
|
edo Utopiaren alde gaude, paradisua Lurrean eraiki ahal izaiteko, edo Makiaveloren alde, infernua sortzeko...". Eta Miguelek argi
|
zituen
bere ideiak, eta sinetsirik zegoen ezen Paradisurako bidean zegoela Lurra, Kris tok gizonen arteko anaitasuna predikatu zuenez gero, eta Kristok, historiaren buruan, garaile behar zuenez gero. Baina zu ez zeunden hartan guztiz ados, ez Uto piaren kontra zeundelako, baina uste zenuelako ezen Utopiaren aldeko borroketan peril handi bat zegoela:
|
|
|
Eta hodei haiek, leihoen espazioa iragaiten zutenak, alfonbra magikotzat ote zituen, auskalo nondik iritsiak, eta haien gainean hegaldatu nahi ote zuen, Afrikako ordokietaraino? Zer bertze mila amets egin ote
|
zituen
bere gartzelaldiaren eta bere gatibualdiaren gau luze... ez hain luzean, bertzalde, zeren eta, berehala ohartuko zaren bezala, handik gutirat egin baitzuen ihes?
|
|
|
Eta enetzat ere Jainkoak egin tenplu hori gizonek egin ditzaketenen gainetik zagok... —erran zidan osabak, zeina hitzez ez ezik begiz ere mintzatu baitzitzaidan, argiz gainezka
|
zituen
bere begietarik, mens mundi aren bihotza bere bihotzean taupaka balu bezala; edo Leonardoren kintaesentzia; edo Brunoren mens indita rebus a7.
|
|
|
Eta, handik aitzina, amaren babesean erdietsi botereari esker —zeren eta apezak, bere mezekin eta bere kontseiluekin, ama babesten zuen neurrian babesten baitzuen amak, halaber, apeza bertze alorretan—, aita Bartolomek herri osorat zabaldu nahi izan
|
zituen
bere itzala eta bere eragina, eta erdietsi ere zuen, denborarekin, dantzen eragoztea eta debekatzea, aldi batez, baita emaztekiek buru oihal haien eramaitea ere, zeinak, aita Bartolomeren erranetan, beren forma haiekin —harroak eta luze bezain biribilak— ez baitzitezkeen izan haragikeriarako eta lizunkeriarako tentagarriak baizen; eta, nola uste baitzuen ezen emaztekiak dortokaren etsen...
|
|
|
Gaueko haize zakarrak eramanak
|
zituen
bertatik lore guztiak.
|
|
|
" Herren zaude zango batetik eta, orain, bietarik utziko zaitut, zeren horrela merituago izanen baitzara Jainkoaren aitzinean", edo, bertzerik gabe, sendatu egin ote zuen? Eta, janik gabe utzi ote
|
zituen
bere jarraitzaileak eta barauaren beharra predikatu, noiz eta, haiek gose zirelarik, ogiak eta arrainak berretu eta emendatu baitzituen?
|
|
|
Eta, nehoizka, isilunez eteten
|
zituen
bere solasak, zeinak profitatzen baitzituen kezko uztai edo koroatxo haien egiteko. Eta koroatxo haiei beha, gutiziatzen egoiten nintzen noiz itsatsiko ote zitzaion haietarik bat buru gainerat, elizako sainduen iduriei bezala...
|
|
|
Eta aitona Nikolasek mila kezka eta mila buruhausteren artean aitzinatu behar izan
|
zituen
bere bi ola haiek, bertzalde, eta kezka eta buruhauste haiek ere, arestian aipatu bertze arrazoinekin batean, are gehiago estal zezaketen eta itzalean utz bere bertze kezka hura —bere iraganari eta familiaren iraganari lotua, baita erlijioneari eta erlijioneen arteko gerlari ere, azken buruan—, gorputz hartu ezinik geratu zena.
|
|
|
—Ba al dakizue nola akabatu
|
zituen
bere egunak frai Domenicok, zeina baitzen historia hartako kulpantik handiena. Legen gaixtoaren atzaparretan!
|
|
|
Bederen, ondorio bat ekarri zuen ona: behin semea bere egitera makurtuta," Zentroa" eta" Taldea" hartu
|
zituen
bere koleraren jomuga. Etxera itzuli ginen egunean, esne maternizatuaren bila igorri ninduen botika batera.
|
|
|
Oroitzapenen kargak nire erreakzioak zamatzen segitzen zuen, ordea. Fraideenean, klaserik aspergarrienak probesten
|
zituen
bere maitemin betiere arrakasta gabeak errateko. Ikasmahaien lerroan ni aitzinean eta hura gibelean izanda, ikastetxeko diziplina hertsiak arintzen zidan kalaka gogaikarri hari arreta erakusteko lana.
|
|
|
—Jendeak auzoaren berri nahi dik, senarraren, emaztearen, etsaiaren eta lagunaren, eta baduk horren aldera pagatzeko prest dagoenik. Nirea zerbitzu mota bat baizik ez duk —zuritzen zuen bere burua, hautatutako ogibidearen etikotasun zalantzagarriaz erasaten genionean— Begira Eduri —nigan ezartzen
|
zituen
bere begi betaurrekoek handituak— Informazioa lantzen diagu biok. Alde bakarra zabalkundean zagok.
|
|
|
Deseroso sentitzen zen, eta bat batean berealdiko izu batek jan zizkion begiak. Bizarra egiteko makina zuen eskuetan hartuta, tinko, eguneroko lan horri ekiteko asmoz; baina menderatuko ote
|
zituen
bereak ez ziren esku haiek. Ez al zen arriskutsuegia esku ezezagun haiekin bizarra kentzea?
|
|
|
Zure titi puska kotoiz beteak". Deerek urtegi bihurtu
|
zituen
bere begi urdinak barre malkoen kariaz, eta Otsotzarmendiri hortzeria erori zitzaion atze  ra lurrera barre karkaren hauspoaz. Edurtxo Caterpilar, berriz, ezinago gorri jarri zen lotsaren lotsaz, eta nireganako gorrotoz, eta haienganako haserre handiz.
|
|
|
Edurnek gure askariak atera zituen poltsa  tik. Migelek berehala jan
|
zituen
bere ogia eta txokolatea, baina nik txokolatea bakarrik jan nuen. Garai hartan ikusten genituen Kid Carsonen filmetan ikasia nuen" txantaje" hitza, eta ez nuen txantajerik sofritu nahi.
|
|
|
Are gehiago: biak ere beste postu batera bidali
|
zituen
bere lanerako arriskugarri...
|
|
|
Lizardiren eragina luzea eta sakona izan zen, huraxe baitzen erreferentzia nagusi eta baliagarri bakarra gerraondoan hemen, barne exilioan, idazten hasi ziren poetentzat. Lekuona gazteak ere, gazteago zenean, Lizardiren eraginpean idatzi
|
zituen
bere lehen poemak. Sozial errealismoaren eragina ukan zuen gero, existentzialismoak kutsatu zigun ondoren... baina ez ziren, haatik, noraezean eginiko ibiliak.
|
|
|
Neurathek 1932an eta Carnapek, honek ere urte berean, Heideggerren lanak zentzugabekeri multzotzat jo zituzten. Heideggerren diskurtsoak —’deusak deusten du’ [Das Nichts selbst nichtet/ The nothing nothings/ La nada nadea] eta antzeko adierazpenez betea—, deskalifikazio gogorrak jaso
|
zituen
bere jite guztiz absurdua zela eta60 Carnap eta Heideggerren arteko eztabaidak, 1929ko martxoaren 6an Davosen (Suitza) lehenengo aldiz elkarrekin topo egin eta gero, denborarekin, anglosaxoniar filosofia analitiko eta zientziazalearen eta kontinenteko filosofia antizientifikoaren arteko muga ia gaindiezin bihurtu zuen. Izan ere, Carnap, Vienan egon arren, filosofia analitikoaren lehenengoetako zutabea izan zen61 Heideggerren eta heideggertarren aldetik emandako erantzunak aintzat hartu gabe, Vienako Zirkuluaren partaideek, Neurathek eta Carnapek, batik bat, beren erasoa metafisikoei zuzenduriko galdera probokatzaile batean laburbiltzen zutela esan genezake, alegia:
|
|
|
Machek filosofiaren esparruan ez ezik, zientzian bertan ere, fisika teorikoan eta esperimentalean batik bat, azaldu
|
zituen
bere ideiak. Zientzia induktiboen historiaren Katedra bete zuen Vienan bere bizitza unibertsitarioaren azken aldian.
|
|
|
Arrapalada batean traste guztiak bizkar zorroetan sartu eta errepiderantz abiatu ginen lasterka. Lauaxetak geroko utzi
|
zituen
bere eguneroko txukuntze lanak.
|
|
|
Behintzat ja hiru nesken aldamenetik igarotzen ari zen, ja igaro egin zen, ez baitzitzaion ahora berbarik etorri... Aditu
|
zituen
bere gibelean barretxo batzuk. Kalean behera segitu zuen.
|
|
|
Ez zekien Xanek zer pentsatu hartaz. Agian ez
|
zituen
bere sentimenduak erakutsi nahi, bere ahizparen aurrean; edo agian ez zuen berari zer esatekorik, ez normala zena, kontuan izanik beren arteko historia labur, bai, baina gozoa. Hala ere, lasai ematen zuen neskak; haren besoa ezpainetatik hautsontzira elastizitatez bildu eta luzatzen zen, pipaldi bakoitzean.
|
|
2001
|
|
|
Kulturalki eta ekonomikoki familia probilegiatu batean hazia, 1882an Londresen, hamar urte besterik ez zituela, erosi
|
zituen
bere lehen piezak txanpon hispaniko batzuk eta bi urte beranduago, zurezko kaxekin eta aldizkarietatik moztutako koadroen erreprodukzioekin bere lehen museoa osatu zuen. Hemeretzi urterekin erabaki zuen" museo espainiar" bat egitea.
|
|
|
Planetarioak ere badaude Euskal Herrian eta Iruñekoa da garrantzitsuena. 1996an ireki
|
zituen
bere ateak eta ordutik, bere kupula erraldoiak eskaintzen dituen programez gain, hainbat erakusketa eta ekintza antolatu dute bertan.
|
|
|
Nire amak beti egin izan du lana etxetik kanpo, baina ez progresista zelako. Ezkondu zenean heredatu
|
zituen
bere suhia eta izeba bat, eta lana egin beharra zuelako irteten zen etxetik. Ni etxekoandre naiz, baina kanpoan ere lan egiten dut.
|
|
|
Vasco Navarroren desagerpenarekin, Bergara eta Gasteiz arteko bidaiariak, besteak beste, Felix Bolinagaren agur atsegina jasotzeko aukera ere galdu zuen. Arlaban mendateko hesi zainak 30 urte egin
|
zituen
bere postuan.
|
|
|
DUELA urtebete itxi
|
zituen
bere ateak Gasteizko Arte Ederretako Museoak berritze lanak egiteko zeudela-eta. Museoa osatzen duten bi guneak zaharberritu ondoren, lehengo astetik zabalik da berriz museoa.
|
|
|
Haatik, bizi guztia opa izan zion euskarari eta kulturari. Basque Studies Program eratzen rol handia jokatu zuen, euskaldunez girotu
|
zituen
bere idazlan asko, eta liburu berrien aurkeztu eta sinatzerakoan beti zuen euskarazko hitzen bat" bihotzez" edo" agur", gehienbat, irakurlearentzat. Eta jendaurrean ere, izan literatur mintegian, izan bestelako ekitaldiren batean, nortasun kontuak eztabaidan zirenean, Laxalten iritzi ziurra:
|
|
|
Laurogeiko hamarkadan, duela hamabost urte, hondoa jotzeko arriskuan egon zen jasan behar izan zuen krisialdiak eraginda. Garai hartan RENFE zen bere bezero nagusia eta honek nabarmen jaitsi
|
zituen
bere kontratuak, enpresa krisi sakonean sartuz. Garai hartan %50 murriztu zuen bere langile kopurua, eta Madrileko lantegiak itxi zituen.
|
|
|
" Ez dakit zu pintatzen, baina maite zaitut" (145). Adituek osasun ahuleko emakume beltzaran lerdentzat deskribatzen duten honek, Henry James eta George Bernard Shaw bera inpresionatu
|
zituen
bere edertasun eta graziarekin. Jakina denez, Rossetti alargun geratu zenean, Morristarrekin joan zen bizitzera eta hiruren artean triangelu bitxia osatu zuten.
|
|
|
Baina, hala ere, ispilua bada, batez ere Sarrionandiaren lanean, genioaren agerpena, Da Vinci ren aipamenaren bidez. Gutxi badira ispiluari buruzko aipamenak, gutxi honetan asko dira Da Vinci rengana zuzenduriko izpiak. Jakina denez Da Vinci k eskumatik ezkerrera idatzi
|
zituen
bere lan guztiak, eta ispilu bat beharrezkoa da lanak zuzen irakurtzeko. Da Vinci k bere berezitasuna erakusten du atzekoz aurrerako idazketaren bidez, Sarrionandiak beste horrenbeste eskatzen dio irakurleari" olerkia/ ispilua" deituriko poeman, joko arina baino ez den poeman.
|
|
|
...«erantzukizuna solidarioa izango dela kontratuan antolatzaile edo xehekari desberdinak batera agertzen direnean»; minoristak bidaia pentsatu eta exekutatzen ezertan ere ez zuela parte hartu frogatuta geratu denez, bitartekari hutsa izan baitzen, ¿ eta funtzio horretan zegokion komisioa eskuratuko zuen, baina besterik ez ¿, eta agentzia maioristak minoristaren lanetik erabat desberdinduta bete
|
zituen
bere funtzioak.
|
|
|
Buruzagiak beretzat nahi zuen emakume gazte hura. Baina, Vikram buru ordeak okasioak izan
|
zituen
bere buruzagiarekin eta hil egin zuen. Orduan, Phoolan beretzat hartu zuen.
|
|
|
Faulkner ekinjarraitu eta S. Beckett eta nouveau romanaren ondoren, nobela mota baten modernotasun ibilbideak ezin izan zuen aurrera egin. Nobelaren tradizio horrek muturreraino eraman
|
zituen
bere aukerak.
|
|
|
AEK herri mugimenduak 1978an hasi
|
zituen
bere lehen harremanak Gasteizko Euskal Kontseiluarekin instituzionaltzera iristeko bideak urratzeko asmoz.AEK k aurkeztutako alternatibak, ordea, ez zuen aldeko erantzunik jaso, eta 1981eanAdministrazioak Helduen Alfabetatze Berreuskalduntze Erakundea (HABE) organismoa sortu zuen, praktikan AEKren plataforma paraleloa eta alternatiboabilakatuz.
|
|
|
Giorgio Armani 1933an Piacenzan jaio zen eta Nino Cerruti jostunarekin eman
|
zituen
bere lehenengo urratsak, 1975an Giorgio Armani Company sortu arte. Arropa, kasuala?
|
|
|
Iberiaren iturriek jakinarazi zutenez, kasu horiek “ezohikoak izan arren”, hegazkin konpainiak kontuan hartzen ari dira “hegazkin batean arazo larriak sor ditzaketelako”. Hain zuzen ere, konpainia horrek hamahiru kasu larri erregistratu
|
zituen
bere hegaldietan 2000ko abuztutik abendura bitartean. Beste konpainia batzuetan, datuek erakusten dute aireko amorruaren sindromearen kasuak asko ugaritu direla.
|
|
|
Ez zuen ez oso itxura ona, bizitzak emandako tratuak guztiz eraldatu baitzion bere garai bateko gorpuzkera lirain hura. Hatz zaharkituak eraman
|
zituen
bere aurpegirantz, leihoan islatzen zen emakume hura zela egiaztatzeko asmoz. Goitik behera arakatu zion aurpegia, baina imana balitz bezala, sudur zapatean gelditu ziren begi goibel haiek.
|
|
|
Arrain ustelaren usain nazkagarria nabarmentzen zen. Itsasontzi zaharkitu baten aintzinean gelditu
|
zituen
bere urratsak arrantzale gazteak. Hurbiltzerakoan, itxura zikin eta gaiztoa zuten gizon azkarrek burua itzuli zuten, denek batera, behako ilunekin begiratuz.
|
|
|
Garrasi egin zuen minbiziaren zizarea bularrean zeramala jakin zuenean. Garrasiz josi
|
zituen
bere logelako paretak. Garrasiek zimurrak atera zizkioten begi ondoetan.
|
|
|
Mayak zortzi urte bakarrik
|
zituen
bere lehengusu batek prostituziora saldu zuenean. Artean ez zen pubertarora heldu.
|
|
|
Urtebete eman Bonbaiko auzo gorrietan eta ikasiak
|
zituen
bere laneko ahizpek gizonezkoak liluratzeko erabiltzen dituzten arte, segada eta sino minokeria guztiak. Sifilia ere harrapatu zuen.
|
|
|
Dena agintzetan gelditu zen, ordea. Hogei urte zeuzkan alargunak eta bakar bakarrik hazi behar izan
|
zituen
bere hiru haurrak.
|
|
|
Iganderoko zinezaleak ez baitziren sekula beheko 21garren ilarako butaketan esertzen; ez badaezpadan goiko aldeko balkoiaren ertza hurbilegia zuten 17garrenetik 22garrenera. Padre Alvarezek berehala argitu zuen sala, eten zuen filma, jaso
|
zituen
bere erroiloak latazko kaxa borobiletan eta alde egin zuen. Zaparradaren egun hartan, aretoan zerrautsa zabaldu behar izan genuen.
|
|
|
Ezkontzak, biziera ez ezik, bizilekua ere aldarazi zion. Nafarroa Beherean bizi izan zen harrezkero eta han, Donapaleun, artean Donapalaio zeritzanean, izan
|
zituen
bere karguak: Nafarroako Parlamentuko, eta hiriko zinegotzi.
|
|
|
Ezin uka, gainera, egoki eta estutasunik gabe burutu duela Etxaidek. Oztopoak, eragozpenak ezin konta ahala aurkitu behar
|
zituen
bere bidean eta gehienetan ez zaio irudituko ere irakurleari leku hartan eragozpenik izan zitekeenik. Zenbait pasartetan euskal ordain hoberik aurkituko lukeela beste norbaitek?
|
|
|
galdu
|
zituen
bere lagunak,
|
|
|
Bigarren aldiko Aintzina k (1942) frantsesez adierazten
|
zituen
bere oinarriak ale guztietan. Adierazgarriro hiru ikuspegi bereizten eta aldi berean bata bestearen laguntzan ezartzen zituen:
|
|
|
Plagio hutsa, errespeturik gabekoa. Batek, ez zait ahazten, Auspoa tik bertso sail asko oso osorikha rtuak
|
zituen
bere liburuan, nondik zituen esan gabe. Baina sail bat beste baten liburutik hartua zuen; eta orduan bai:
|
|
|
Erakunde bakarrak egin zezakeen euskararen aldeko aitzidaritza, gidaritza politika aldetik... Baina hori egin beharrean, euskara apustu kuestionaezina zela argi utzi beharrean, diglosian instalatu
|
zituen
bere trasteak eta politikoki zuzena zenaren politikari ekin. Eta etsaiek jokaldiaederto ikusi.
|
|
|
Joniarra eta eskultorea. Urtutako brontzezko moldeak erabili
|
zituen
bere estatuak egiteko. K.a. VI. mendeko erdialdean bizi izan zen.
|
|
|
Jakintsua, miresgarritzat jotzen
|
zituen
bere eskuei faszinaturik begira, eleka ari zela, egoera ulertzen nuela iruditu zitzaidan: endelegatzen nuen adibidez zergatik gasna puska baten amoreagatik, gutariko askok beren aita eta amak eho zitzaketen edo haien mahaietako gasna entrebalekoa baino ez zelako auzoak erdeinuka apalets, fedeari bortizki uko egiten zaion manera berdinean.
|
|
|
Kronosek baino ez
|
zituen
bere haur propioak irensten.
|
|
|
Supazterrean odola gesaltzen eta katilu bat esne ondoan jarriz pixkolatzen plantatu zuen. Aita pozik zen ikustean sugea berpiztu zela, baina honek indarrak eskuarturik, sukaldean ziren guztiak ausiki nahi
|
zituen
bere eztenkada pozoitsuaz –eta amak segitzen zuen, istorio honen morala azpimarratuz–: Xenda horietan mele mele otoitzean entzunen dituzuen jende franko bada horrela zuen zerbitzuen premian, zuetaz baliatu ondoan, trapu zahar mutzitu baten antzera gero botako zaituztenak; egin ezazue egin behar duzuena bururaino eta ospa.
|
|
|
Izanez ere, gurdia airean eramaki zuen, bere gurpil handiak eta guzi. Garrafoiak dantzan hasi ziren, erori ez erori, eta zaldiak are biziago mugiarazi
|
zituen
bere zango ederrak, ikaraturik, ihesi nahi eta ezin, bazekielako haietakoren batek lurra jo eta puskatuz gero, nagusiaren kolera ez zela itzaliko bere saihetsetan toberak jo gabe, eta orduan oinazeak laino bat hedatuko zuela bere begietan, Martin Joxe nekatzen zen arte.
|
|
|
" Mozkorraldi pollita izandu dik oraingoan, alajinkoa!", erran zuen Migel eroak. Hainbertze urtetan irentsiriko gaitz guziak garraio eraman
|
zituen
bere ur uherretan. Garbialdia.
|
|
|
Asiako bazter galdu batean ari zen lanean kasualitatez formula topatu zuenean. Gero, taldeak hainbat arazo izan
|
zituen
bertako gerrillari batzuekin eta presaka alde egin behar izan zuten. Ordurako aita hila zen...
|
|
2002
|
|
|
Benetan magikoa iruditzen zitzaidan nola aurrez ikusiriko oilasko itsusi hura eder eta desiragarria egiteko gaitasuna zuen nire amak. Edota belar batzuk nola janari bilakatzen
|
zituen
bere trebezia magiko harekin.
|
|
|
Igarkizun eta aho korapiloen jolasa ez da gaurkoa, historian zehar arrakasta ezagutu duten ariketak baitira. Esate baterako, Greziako mitologiako Esfingeak kupidarik gabe akabatzen omen
|
zituen
bere igarkizunari erantzun onik ematen ez zekitenak; eta Egipto eta Babiloniako errege erreginek ere oso atsegin ei zuten igarkizunen kontua.
|
|
|
Lizarra Garaziko Akordioaren porrotak noraezean utzi
|
zituen
bere sinatzaileak. Harrezkero, Batasuna eta Aralar alderdiak sortu ziren ezker abertzalean.
|
|
|
Batasunak bere ekitaldiak antolatu nahi izan ditu ABk antolatu nahi duen Aberri Egunean. Bere tokia eta bere ekitaldiak izan nahi
|
zituen
bere mezuak eta estrategia helarazteko. Finean, Aberri Eguna bere egin eta ezker abertzalearen gehiengoa bere ildotik doala agerrarazi nahi zuen.
|
|
|
1476ko udan, Gaztelako Isabel erreginaren senarra zen Aragoiko Fernando Bizkaira etorri zen Foruen zina egitera. Gertaera horrek ondorio tamalgarriak erakarriko
|
zituen
bertako askorentzat, haien artean haurdun utzi zuen hamabost urteko neska euskaldun batentzat, Larreako Todaren familiak, bere komenentziko arrazoiengatik, errege «Katoliko» horren ohea berotzera bidali baitzuen gaztea. Handik hilabete batzuetara, neskato bat izan zuen, hain zuzen ere urte batzuk geroago moja komentu bateko abadesa izango zen Maria Esperanza.
|
|
|
Ondoren, gudako espetxeratuen hitzak azaltzen dira, noiz hilko zain zeudenen mezu larriak eta espetxean luzaroragoko zeudenen gutun zabalagoak. Eta hain zuzen, atal horretan datoz Esteban Urkiaga «Lauaxeta»k Gasteizko Karmeldarren komentuan igaro behar izan
|
zituen
bere azken egunetan egindako irudiak eta idatzitako eskutitzak eta olerkiak ere, bere azken testamentua haien artean.
|
|
|
Josemarik utzi gaitu. Jimeno Juriok herritarren artean mamitu
|
zituen
bere lanak, eta bidelagun izandako horiek aspaldi eskaini zioten ongi merezitako omenaldia. Adioa esateko tenorean, Izagirreren testu bat parafraseatuz:
|
|
|
Neska honek, gaur egun, hamalau urte ditu jadanik, eta Bordelen ari da bizitzen eta ikasten, bere gurasoak hara bidali dutelako. Baina ustekabean jaio zen, etxetik urruti eta maleta baten barruan, eta guraso bidaia zaleen altzoan mundua korritzen eman
|
zituen
bere bizitzaren aurreneko urteak. Markatu duen esperientzia izan da.
|
|
|
Baina ez dut uste berak idatzitakoengatik izango zenik, baizik eta emakumearen alde sexuala aitortzen zuelako jendaurrean eta telebistako elkarrizketetan. Izan ere, berak mimo handiz zaintzen
|
zituen
bere lanetan pertsonaia femeninoak, baina haietan azkenean emakumearen alde mitikoa agertzen zuen: amatasunaren irudia, baina baita ere Antigona, Medea eta horiekin bere seme alabak hiltzen dituen ama ere.
|
|
|
Irudi panoramikoak, travelling luzeak edo kamera geldoan egindako plano nagusiaren narrazioa dira esandakoaren adierazle. Baina liburuan kontatzen zen istorio nagusia ETAko ekintzaile batek poliziak Donostiako Konstituzio plazan tiroz hil aurretik egiten dituen azken ehun metroen ingurukoa izateak oso baldintzatu
|
zituen
bere garaian eleberriaz egin ziren irakurketak. Bat gatoz J. Juaristirekin (1987b:
|
|
|
Patuak aginduko balie bezala, istorioaren protagonistek beren herrira itzultzera bultzatzen dien indar baten mendean dihardute, baina bizitzea egokitu zaien bizitzaren gorabeherek ez dute egiazko eraginik beren psikologian. Ezaugarri berak izan
|
zituen
bere bigarren eleberriak, Bizia garratza da (1950), edo José Eizagirreren() Ekaitzpean (1948) eleberriak. Azken bi hauek Gerra Zibilaren gaia jorratzen badute ere, beren planteamendua ez da errealista, ezta gutxiagorik ere, gatazkak ez baitu baldintzatzen ez narrazioa ez haren azpian dagoen ikuspegi manikeoa.
|
|
|
4 Platonen bertze anai bat, amaren aldetikako soilik, ordea, textoak erraiten duenez, Platonen ama Periccionak hirur seme ukhan
|
zituen
bere lehen ezkontzan; Platon, Adeimantos eta Glaukon. Bigarren ezkontzakoa zuen Anthiphon hau, Pyrilampesen seme.
|
|
|
Aldi hartan Sokrates gazte gaztea zan. Zenonek berak irakurri
|
zituen
bere lanak, eta Parmenides, halabeharrez, etzegoen han. Irakurtaldia bukatuxe zenean, Pythodoros itzuli zan, eta hunekin Parmenides.
|
|
|
Geneetan jaso nuen: nire ama oso emakume irekia eta komunikatzailea zen, baina berak ez
|
zituen
bere gaitasunak lanbide bihurtu eta nik bai.
|
|
|
Horrela, 1946an, produkzio normalaren %25 produzitzen zen. Bestalde, Gipuzkoakoehunen industriak, arazo horiez gainera, arazoak izan
|
zituen
bere lehengai nagusiaz, kotoiaz, hornitzeko, kotoia inportatu beharrekoa baitzen.
|
|
|
Ostera, Eusko Jaurlaritzak hobeto onbideratu
|
zituen
berak berregituratutakosektoreak: makina erreminta, automobilaren hornitzaileak, etxetresna elektrikoak, etab.
|
|
|
Espainiako estatuaren EEekiko atxikimenduak Euskal Autonomia Erkidegoaren eta Nafarroako Foru Komunitatearen eskuduntzen galera ekarri zuen. Autonomia estatutuak indarrean jarri zirenetik lehen sektorearekiko eskumenak autonomia erkidegoen esku geratu ziren; baina atxiki ondoren, berriz Espainiako Administrazio zentralak hartu
|
zituen
bere gain gai horien negoziazioak, esklusibitatezgainera. Beraz, bai atxikimendu itunean bai ondorengo negoziazio guztietan, negoziatzaile eta bitartekari bakarra Estatua izan da, aurreko eskuduntzen banaketakontuan hartu gabe.
|
|
|
Mitxelenak hainbat lanetan argitaratu
|
zituen
bere iritziak gai horren inguruan. Ikus, besteakbeste, (Mitxelena, 1977) eta (Mitxelena, 1980).
|
|
|
Irakasle eskolei dagokienez, iniziatiba pribatua izan zen, ikastola sareak etaklaseak euskaraz ematen zituzten lehen eskola publikoek behar zituzten irakasleakprestatzeari ekin ziona. 1973an hasi zen lanean Bilboko Elizbarrutiko Irakasle eskola, 1977an ireki
|
zituen
bere ateak Donostiako gotzaindegikoak eta urtebetelehenago Eskoriatzako Irakasle eskola Kooperatibak. Hiruren xedea euskarazkoirakaskuntza eskaintzea zen, nahiz eta kasu batzuetan ikasle erdi euskaldunakonartu edo talde erdaldunak eduki.
|
|
|
Euskal Autonomia Erkidegoko Irakasle Eskolak berriki arituak izan dira berensorkuntzaren mendeurrenaren ospakizunetan; hain zuzen ere, Donostiako Irakasle Eskolak aurten, 2001 urtean, hainbat ekitaldi (zine emanaldiak, hitzaldiak, erakusketak, eta abar) antolatu
|
zituen
bere ehun urteko historia luzea laburbiltzeko, eta XXI. mende berri honen hasieran etorkizunari begira aurreikuspenak egiteko.
|
|
|
Garai berean, Jose Maria Basabek, Euskal Herriko Unibertsitateko Antropologia irakaslea izango zenak, hasi
|
zituen
bere ikerketak. Berak eginiko lanen artean, Euskal Herrian aurkitu den giza hezur antzinakoenaz egindako azterketa nabarmentzen da,. El humero premusteriense de Lezetxiki (Mondragon)?
|