|
2000
|
|
|
Eragina izateko intentziorik gabe eragin handia izan zuen bete autore bat, Milton Erickson izan zen, arrakasta handiko hipnoterapeuta; honek, gainera, Familia Terapian eragin handia lortu zuten eta komunikazioari arreta bereziaeskaini zioten teknika paradoxikoak erabiltzen
|
zituen
bere tratamenduetan.
|
|
|
Familia Sistemen Terapia da Murray Bowen-ek garatutako ereduari eman zaionizen generikoa (Kerr, 1981) eta Sigmund Freud-en lanaren geroztiko garapeneanmaila logiko bat kontsidera daiteke (Kerr, op. 227 or.). 1959an Bowen ekNIMH utzi eta hurbileko Georgetown-eko Psikiatria Sailera lekualdatu zen, etahan garatu
|
zituen
bere teoriak, eta han sortu zuen bere Familia Terapia Eskola.
|
|
|
Moreno-k zuzendariaren izendapen guztiak hartzen
|
zituen
bere gain, eta baitaaurrera eraman ere. Bere iritziz, psikodrama protagonistaren erresistentziekin topoegite bat zen.
|
|
|
Arlo horietan guztietan, behin eta berriro aurreratu egin
|
zituen
bere garaian, baiproblemen planteamendua eta bai geroago etorriko ziren hainbat eta hainbat soluzio.Hori ere Txillardegiren ezaugarritzat hartu behar dugula uste dut. Nik uste dut, arlohorietan guztietan esnatzaile lana izan duela, geunden lozorrotik ateratzeko ahaleginean.
|
|
|
Zalantza handien ondorenegin zen apaiz, hain zuzen garaiko Rekondo Probintzialak bultzatuta (1929). Eskuetanjartzen zitzaizkion mandatuetan, langile arretatsua zen; ardura horrek eramanda, datu, xehetasun eta objetibotasunaren eskrupulua izan
|
zituen
bere grina eta ezinegon.
|
|
|
Durangaldeko lurretan jaioa(), Comillas-en egin
|
zituen
bere eliz ikasketak. Logroño, Zamora eta Valentzian kalonjiak irabazi ondoren, azken hiri honetakoGotzain Laguntzaile egin zuten (1931).
|
|
|
Esan dugun bezala, orduko hizkuntzalaritzaren jakintza bidean bururik argienakbegiz jo
|
zituen
bere argudioak funtsatzeko. Horien esanak eta idatziak zehatz etamehatz aztertu ondoren, hizkuntzaren inguruan aldi hartan, euzkozaleen?
|
|
|
Osaba ikusi zuen azken aldia zein zen pentsatzen jarrita, bere susmogaizto haiek kontatu zizkionekoa izan zela ohartu zen. Harrezkero, beste seniparterikez eta, susmo txar haiexek hartu
|
zituen
beretzat gure aitak, eta susmo horien gainetikAita Morlansenganako herra bizia, bihotzean zulatua betiko.
|
|
|
izenekoa eta 1847an berari zegozkion betebeharrak. Comercio, Instrucción y Obras Públicas? izenekoak hartu
|
zituen
bere gain. 1850ean berriro. Ministerio de Fomento?
|
|
|
Curriculumhasta el grado de Licenciadoaren uniformizazioak bideratu ahal izan zuen helburu hori; gobernuak irakaskuntza maila ezberdinei zegozkien ikasgaien programa orokorrak argitaratu zituen eta irakasleek, beren azalpenetan, muga horietan jokatzeko agindua jaso zuten (84 art). Hala eta guztiz, badaezpada ere (hori gutxi balitz edo), Estatuak neurri zorrotzagoak hartu
|
zituen
bere asmoa burutu zedin; horra hor Moyano legeak testu liburuei eskainitako atal berezia: irakaskuntza maila guztietan testuliburuen bidez ikasi behar zen????
|
|
2001
|
|
|
Faulkner ekinjarraitu eta S. Beckett eta nouveau romanaren ondoren, nobela mota baten modernotasun ibilbideak ezin izan zuen aurrera egin. Nobelaren tradizio horrek muturreraino eraman
|
zituen
bere aukerak.
|
|
|
AEK herri mugimenduak 1978an hasi
|
zituen
bere lehen harremanak Gasteizko Euskal Kontseiluarekin instituzionaltzera iristeko bideak urratzeko asmoz.AEK k aurkeztutako alternatibak, ordea, ez zuen aldeko erantzunik jaso, eta 1981eanAdministrazioak Helduen Alfabetatze Berreuskalduntze Erakundea (HABE) organismoa sortu zuen, praktikan AEKren plataforma paraleloa eta alternatiboabilakatuz.
|
|
|
Giorgio Armani 1933an Piacenzan jaio zen eta Nino Cerruti jostunarekin eman
|
zituen
bere lehenengo urratsak, 1975an Giorgio Armani Company sortu arte. Arropa, kasuala?
|
|
2002
|
|
|
Horrela, 1946an, produkzio normalaren %25 produzitzen zen. Bestalde, Gipuzkoakoehunen industriak, arazo horiez gainera, arazoak izan
|
zituen
bere lehengai nagusiaz, kotoiaz, hornitzeko, kotoia inportatu beharrekoa baitzen.
|
|
|
Ostera, Eusko Jaurlaritzak hobeto onbideratu
|
zituen
berak berregituratutakosektoreak: makina erreminta, automobilaren hornitzaileak, etxetresna elektrikoak, etab.
|
|
|
Espainiako estatuaren EEekiko atxikimenduak Euskal Autonomia Erkidegoaren eta Nafarroako Foru Komunitatearen eskuduntzen galera ekarri zuen. Autonomia estatutuak indarrean jarri zirenetik lehen sektorearekiko eskumenak autonomia erkidegoen esku geratu ziren; baina atxiki ondoren, berriz Espainiako Administrazio zentralak hartu
|
zituen
bere gain gai horien negoziazioak, esklusibitatezgainera. Beraz, bai atxikimendu itunean bai ondorengo negoziazio guztietan, negoziatzaile eta bitartekari bakarra Estatua izan da, aurreko eskuduntzen banaketakontuan hartu gabe.
|
|
|
Mitxelenak hainbat lanetan argitaratu
|
zituen
bere iritziak gai horren inguruan. Ikus, besteakbeste, (Mitxelena, 1977) eta (Mitxelena, 1980).
|
|
|
Irakasle eskolei dagokienez, iniziatiba pribatua izan zen, ikastola sareak etaklaseak euskaraz ematen zituzten lehen eskola publikoek behar zituzten irakasleakprestatzeari ekin ziona. 1973an hasi zen lanean Bilboko Elizbarrutiko Irakasle eskola, 1977an ireki
|
zituen
bere ateak Donostiako gotzaindegikoak eta urtebetelehenago Eskoriatzako Irakasle eskola Kooperatibak. Hiruren xedea euskarazkoirakaskuntza eskaintzea zen, nahiz eta kasu batzuetan ikasle erdi euskaldunakonartu edo talde erdaldunak eduki.
|
|
|
Euskal Autonomia Erkidegoko Irakasle Eskolak berriki arituak izan dira berensorkuntzaren mendeurrenaren ospakizunetan; hain zuzen ere, Donostiako Irakasle Eskolak aurten, 2001 urtean, hainbat ekitaldi (zine emanaldiak, hitzaldiak, erakusketak, eta abar) antolatu
|
zituen
bere ehun urteko historia luzea laburbiltzeko, eta XXI. mende berri honen hasieran etorkizunari begira aurreikuspenak egiteko.
|
|
|
Garai berean, Jose Maria Basabek, Euskal Herriko Unibertsitateko Antropologia irakaslea izango zenak, hasi
|
zituen
bere ikerketak. Berak eginiko lanen artean, Euskal Herrian aurkitu den giza hezur antzinakoenaz egindako azterketa nabarmentzen da,. El humero premusteriense de Lezetxiki (Mondragon)?
|
|
|
Zein bilakaera izan zuen gizarte horrek? Noiz aldatu
|
zituen
bere ohiturak, hots, bere ekonomia morala. Zer nolako harremanak zituzten gizartehorren partaideek?
|
|
|
Pertsonengrinen garrantziaz ere jabeturik zegoen. Horregatik, genero biografikoaz gogoetajakingarriak idatzi
|
zituen
bere bizitzaren azken aldian, eta modu originalean aplikatu zituen bere buruaren azterketara.
|
|
|
Pertsonengrinen garrantziaz ere jabeturik zegoen. Horregatik, genero biografikoaz gogoetajakingarriak idatzi zituen bere bizitzaren azken aldian, eta modu originalean aplikatu
|
zituen
bere buruaren azterketara.
|
|
|
Radio Miramar katearen partaideak, aldiz, COPEren egituran sartu ziren, eta Cadena 100 adierazleaz hasi ziren emititzen. EAEn maiztasunak alokatuta zeudenez, Onda Cero delakoaren eskuetan geratu ziren, eta COPEk berrantolatu behar izan
|
zituen
bere maiztasunak dial autonomikoan.
|
|
|
«hedabideak, komunikazio publiko eta industrializatuan, iritzien gestio gubernamentalerako sortu eta garatu dira». Lasswell ek propagandari buruzko ikerketa entzutetsuak argitaratu
|
zituen
bere garaian, baita komunikazio publikoaren lehen paradigma funtzionalista ere, hurrengo galdera anizkun hau aireratuz: nork dio zer, zein bidez, nori eta zein emaitzaz?
|
|
|
– Iraultzaren bezperara arte, Frantziako Elizak hizlari handiak eduki
|
zituen
bere alde, baina iraultzaileak kaleak hartu bezain pronto, hizlari handi horiek mutu geratu ziren. Kaleetan, kristautasuna kritikatzen zutenen ahotsak hasi ziren entzuten, boterearen oniritziaz, jakina.
|
|
|
1989 urtea, Timisoara, Errumania. Urte amaieran, degradatzen ari zen krisia bideratu gura izan zuen Ceaucescu presidenteak, eta bortizki erreprimitu
|
zituen
bere aurkako manifestazioak. Abenduaren 25ean, egoera erabat deskontrolean zegoela, Ceaucescu eta bere emaztea, hiriburutik alde egin gura zutela, harrapatu egin zituzten matxinatuek, juzgatu edo eta tiroz hil zituzten.
|
|
|
Objektuak funtziotan jarri gura zituen gizakiak, eta horretarako gramatika sortu zuen, soinuak eta horien konbinazioak uztartzeko. Horrela esanda, prozesuak erraza dirudi; baina, urte asko hartu
|
zituen
bere garabidean.
|
|
|
Homo sapiens espeziearen garaietara egin behar dugu jauzi. Gizakiak suka rriz egiten
|
zituen
bere ehiza tresnak. Kobazuloetako marrazkien garaia da; kontuan hartu, marrazki haiek izan zirela informazioa gordetzeko lehen ahaleginak, hots, idazkeraren aitzindariak izan zirela.
|
|
|
* Wolff etxeak 1849 urtean zabaldu
|
zituen
bere ateak, Alemanian.
|
|
|
1833 urtean bere New York Sun argitaratu zuen, harpidetzarik gabe kaleetan saltzeko; eta, asmatu egin zuen: Sun egunkariak hiriko albisteak, gizarte gaiak eta erreportaia sentsazionalistak argitaratu
|
zituen
bere lehen aletik bertatik.
|
|
|
Irakurlea, Hearst en arabera, albiste ikaragarrien jalea eta kontsumitzailea baino ez zen. Hearst ek, bestalde, sekulako difamazio kanpainak antolatu
|
zituen
bere arerio eta aurkari politikoen, komertzialen eta periodistikoen aurka.
|
|
|
Frantzian, iraultzaile burgesek euren aldeko prentsa utzi zuten bakarrik zigortzeke. Napoleon-ek sekulako ahaleginak egin
|
zituen
bere agintaldietan, prentsa kontrolpean edukitzeko.
|
|
|
Civilis ek bere ondoan eduki zuen tropen parte bat eta Vocula eta bere armadaren kontra bidali
|
zituen
bere beteranoen kohorteak eta bere indar Germaniarren parterik adoretsuena Iulius Maximus eta Claudius Victor en agindura. Horiek asaltoz hartu zituzten beren bidean laguntzako zaldieriaren neguko koartelak, Asciburgium en kokatuak; hain ustekabekoa izan zen kanpamenduei egin zien erasoa, ezen Vocula k ezin izan zuela bere armadari deiadarra jotzerik ez hura hedatzerik; istilu haren erdian ematerik izan zuen agindu bakarra izan zen babes zezatela erdigunea lejionarioen bitartez; laguntzako taldeak alde guztietara pitin bat banatu ziren.
|
|
|
Martzial adiskidearen eragina du Juvenalen lanak, baina ez zen hura bezain ospetsu bihurtu bere garaian; ez zuen hura bezain losintxari aritu beharrik ere izan, eta askatasunez kritikatu
|
zituen
bere garaiko ohiturak, moral kontserbadoretik abiatuta. Martzialek errealitatearen irrimarrak egiten bazituen, Juvenalek eszena osoagoak marrazten eta margotzen ditu, erretorikan ikasitako baliabideak erabiliz.
|
|
|
eta erritu berriak erabiltzen
|
zituen
bere arte satsuan.
|
|
|
Filosofia atalak sartzen
|
zituen
bere lanetan, erritmoa astunduz. Hizkera indartsu eta adierazkorra du, baina batzuetan lar landua eta hitz zahar eta asmatuak nahastean ausartegia.
|
|
|
Orduan aberatsa zen Caeres hiriko nagusi zen Mezentzio eta ia hasiera hasierarik ez zegoen batere pozik hiri berriaren sorrerarekin. Orduan alboerrien segurtasunarentzat arriskutsu izateraino hasten zela troiarren indarra pentsaturik, arazorik gabe elkartu
|
zituen
bere armak rutuliarrenekin aliatu bezala.
|
|
2003
|
|
|
Johannesburgoko Goi bileran, EBk ahalegin handiak egin
|
zituen
bere jarrera diplomatiko aurrerakoia agertzeko. Energiaren atalean konkretuki presioak egin zituzteneguzki energiaren parametroak hobetzeko; baina enpresa energetikoen eta petrolioaren herrialde esportatzaileen presioa izugarri handia izan zen gauzak doazenbidetik jarraitzeko.
|
|
|
Adierazgarria da bide horretan, Baionako ikastaroei erreferentzia egiterakoan Bakaikoak, bi toki desberdinetan zertxobait hitza erabiltzea, ahaleginaren mugez jakitun. Erakunde publikoen diru-laguntzen urritasunaren ondorioz, UEUk ezin
|
zituen
bere langileak eduki eta, neurri batean, beste erakunde batzuen menpe zegoen118 UEUko kide gehienak EHUko irakasleak zirenez, unibertsitate horretan gertatutakoek eragin zuzena zuten UEUren bizitzan, hurrengo urteetan ikusiko zenez. Bestalde, egoera bitxia sortu zen.
|
|
|
Erakunde publikoen esku hartze zabalagoaren ondorio ere izan zen liburugintza indartzea. Alde batetik, Gipuzkoako Foru Aldundiak udal liburutegietan eta eskoletan euskaraz idatzitako liburuak banatzeko plana jarri zuen indarrean, eta UEUk, lehenengo urte hartan (1984), 350.000 pezeta jaso
|
zituen
bere liburuen truke. Bestetik, Eusko Jaurlaritzaren Hezkuntza Sailak, unibertsitateko euskarazko ikas liburugintza sortzeko dirua bideratzeko programa sortu zuen, EIMA programa alegia, eta UEUk, lehenengo urteetan bereziki, aukera ona izan zuen liburugintza indartzeko.
|
|
|
Irakasle eskolei dagokienez, ekimen pribatua arduratu zen euskarazko irakasleak prestatzeaz, ikastola sareetarako eta klaseak euskaraz ematen zituzten eskola publikoetarako. 1973an hasi zen lanean Bilboko Elizbarrutiko Irakasle eskola, 1977an ireki
|
zituen
bere ateak Donostiako gotzaitegikoak eta urtebete lehenago Eskoriatzako Irakasle eskola Kooperatibak. Euskarazko irakaskuntza eskaintzea izan arren hiruren xedea, kasu batzuetan ikasle erdi euskaldunak onartzen zituzten edo talde erdaldunak zituzten.
|
|
|
Mitxelenak hainbat lanetan argitaratu
|
zituen
bere iritziak gai honen inguruan. Ikusi, besteak beste, Michelena, L. (1975):
|
|
|
Izan ere, «UEU ezker abertzaleak sortu eta indartu du, abertzale sozialistek sortu eta indartu dute» eta, beraz, UEU ez zen espazio politiko neutro bat, «ezker abertzaleko zozo bakarren batzuk besterik pentsa dezaketen arren». Hilabete batzuk geroago, Iruñean bertan Larrazabalek hitzaldi batean bildu
|
zituen
bere tesiak, eta UEUren manifestuen eta praktikaren artean zegoen aldea salatu zuen33 Haren ustez, UEUk ondo zaintzen zituen bere definizioaren oinarria ziren nazionaltasuna eta euskalduntasuna, baina ahalegin berezia egin behar zuen unibertsitatea populuaren zerbitzuan jartzeko eta ez osatzeko mandarin euskaldunen klase berri baten plataforma. Lan horretan oso garrantzitsua zen UEU instituzio indartsu bihurtzea, nahiz eta erakundetze horrek bere arriskuak eta tranpak eduki:
|
|
|
Izan ere, «UEU ezker abertzaleak sortu eta indartu du, abertzale sozialistek sortu eta indartu dute» eta, beraz, UEU ez zen espazio politiko neutro bat, «ezker abertzaleko zozo bakarren batzuk besterik pentsa dezaketen arren». Hilabete batzuk geroago, Iruñean bertan Larrazabalek hitzaldi batean bildu zituen bere tesiak, eta UEUren manifestuen eta praktikaren artean zegoen aldea salatu zuen33 Haren ustez, UEUk ondo zaintzen
|
zituen
bere definizioaren oinarria ziren nazionaltasuna eta euskalduntasuna, baina ahalegin berezia egin behar zuen unibertsitatea populuaren zerbitzuan jartzeko eta ez osatzeko mandarin euskaldunen klase berri baten plataforma. Lan horretan oso garrantzitsua zen UEU instituzio indartsu bihurtzea, nahiz eta erakundetze horrek bere arriskuak eta tranpak eduki:
|
|
|
1970eko udan ireki
|
zituen
bere ateak lehen aldiz Derioko Udako Euskal Ikastaroak. Ikastaro horien filosofia, dakigunetik ez dakigunera?
|
|
2005
|
|
|
Bandera ez zaie ematen, eta Alardea bertan behera gelditu dela jakinarazten zaie. Horren bidez, udalbatzak ez
|
zituen
bere eginkizunak bete. Alarde alternatiboak, aldiz, emakumearen parte hartzea ekiditeko, tradizioak markatzen dituenlekua, ordua eta koreografiak ez zituen kontuan hartu.
|
|
2006
|
|
|
Elizak ere bultzatu zuen nekazari hazkundea, Ziortzako kolegiatak bikoiztu egin zituen garitan kobratzen
|
zituen
bere errentak XV mendean eta XVI.ean. Hori egin zuten baserriak sortuz korta edo oletan, eta ondorioz, populazioa sakabanatua izan zen.
|
|
|
Hortaz, Aguraingo hiribilduak lorturiko herrixken gaineko erabakiak, saltzeko, etab.? erregeak berak hartu
|
zituen
berarentzat.
|
|
|
1461ean Joan II.ak zerga gehiago gehitu
|
zituen
bere jaurgoan, Funes eta Peraltako batzuk barne.
|
|
|
– Horkheimer ek ere aldatu egin
|
zituen
bere planteamenduak, askoren harridurarako, eta baita eskandalurako ere. Batzuek, Cortina k kasu, bilakaera hau koherentzia handikoa izan zela argudiatzen dute.
|
|
2007
|
|
|
Gure inguruari eta eskarmentuari begiratuta egin dezakeguhori. Orain dela hamar urte baino gutxiago, halako azterketa egin nuen era sistematikoago batean77 Ondorio orokorrik ateraz gero, honako hau izango litzateke: diskurtsoak, garai hartan behinik behin, bere horretan zirauen, hau da, jendeakdiskurtso honek ematen zizkion gako eta baliabideak erabiltzen
|
zituen
bere identitate eta bizipenei buruz kontu ematean, beraiek baliatzen zituen euskaltasuna, delaeuskalduntasuna, dela euskal herritartasuna, argudiatzeko. Euskalduna izatea borondatezko keinua omen zelarik, ikusitako gai eta berbagune hauek giltzatu egitenziren, euskalduna izatea, ekintza politiko?
|
|
|
Sokratesek galdera zuhurra eta erantzun laburra landu
|
zituen
bere filosofiaren eraikuntza lanetan. Hasi, hasten zen iritzi batetik, premisa legez (behin behineko definizio batetik); eta, hori kasuz kasu edo hipotesiz hipotesi erabakitzen joan ondoren, konklusio bat erdiestea maite zuen, honela gutxi gora behera:
|
|
|
Esangura kausala dauka: irainak eta ongi ezagutu
|
zituen
bertan hiru bider izan zelako.
|
|
2008
|
|
|
Eibarko Udalak auzi bat zeukan Juan Antonio Larrañagarekin «a resultas de ciertos Maderos que se les quitó de su presa del Arrabal». Udalak, Juan Andres Laskurain eta Juan Esteban Bustindui izendatu
|
zituen
bere izenean Larrañagarekin konponketa batera ailegatzeko, baina ez zuten lortu. Beharbada, Ibarbeako errotaren kontu honek Larrañagaren eta Laskurainen arteko harremanak gaiztotu zituen.
|
|
|
Baina kontuan hartzen badugu, bai Gipuzkoan bai Bizkaian, Batzar Orokorretara zihoan ordezkariak herri guztiaren izenean, edo hobeto esanda, herriko su guztien izenean bozkatzen zuela, bizkaitarren prebentzioneurriak ez zaizkigu hain atzerakoiak irudituko. Zeren, herri bateko biztanleen iritzia gai baten inguruan erdibituta egon arren, Batzar Orokorretara zihoan ordezkariak ezin
|
zituen
bere udalerriari zegozkion suak erdibitu bozketa baten aurrean, udalerri bezala bozkatu behar zuen, batera edo bestera. Horren ondorioz, Gipuzkoan, populazio gehien zeukaten 6 udalerrietako ordezkariek ahalmena zuten beren iritzia gainerakoei inposatzeko, aurretik elkarrekin ados jartzea lortzen bazuten, noski.
|
|
|
Napoleonek espainiar errege familiaren barneko tirabirak erabili
|
zituen
bere helburuak lortzeko, eta maisutasunez gainera. Karlos IV.ak ez zuenez sentitzen gobernu kontuetarako grinarik, erresumaren gidaritza Godoyren eskuetan utzia zuen 1792tik, eta 16 urtetan zehar,, valido, ak bere erara gobernatu zuen, betiere frantziarrenganako adiskidetasun politikan oinarrituta.
|
|
|
Eibarko Udalaren propio eta arielen errentak hain omen ziren urriak, urteroko gastu arruntak ordaintzeko ere ozta ozta biltzen zela azaldu ondoren, aleen erosketak eragiten zuen defizita udal propioetatik ordaintzeak nortzuk kaltetzen zituen argitzen zuen udalaren gutunak «con acrehedores que justamente reclaman sus haberes prozedidos de una numerosa plantacion de Arboles que sea echo en mi Jurisdizion»117 Baina badaezpada, ale gehiago bidaltzea eskatuz amaitzen zen Andres Aritio, Sebastian Egiguren eta Andres Agirrek sinatutako idatzia. Edonola ere, Arriola del Corralek matxinoak zanpatzea lortu zuen, eta neurri gogorrak iragarri
|
zituen
bere probidentzien aurka hitz egiten zutenen kontra. Elgoibarren gainera, salatariak saritzeko puntu berezi bat onartu zuen:
|
|
|
Laskurainek amua ezpainean izango zuen ordurako, familia mantentzeko perito lanetan jarraitu behar zuela argudiatuz, ez baitzuen kargua onartu. Baina udalak ez
|
zituen
bere arrazoiak onartu, familia aurrera ateratzeko beste ba396 Laskurainek bere bostean jarraitu bazuen ere, ekainaren 28an, azkenean, alkate karguan agertzen zaigu. Lau hilabete beranduago Sarasketaren atzaparretan zegoen.
|
|
|
Eskakizun hark 402.024 errealen ekarpena suposatu zuen herri armaginentzat, eta badirudi oraingo honetan ere Mendiolari egokitu zitzaiola mandatuaz arduratzea, gogoz kontra bazen ere. Udalerriak bizi zuen deskapitalizazio abagunearen jakitun, hitz hauekin laburbildu
|
zituen
bere kezkak: «?
|
|
|
Benetan sintomatikoa iruditzen zait Ibarzabalen desagerpena gerraosteko udalgintzatik. 1845eko udalak berba gogorrak erabili
|
zituen
bere aurka, eta Mateo Argiano apaiz liberalarekin izan zuen ika mikak ere Gabriel Ibarzabalen garaia igarota zegoela adierazten digu.
|
|
|
benetan gaitzesgarria izan zen, eta beharbada gertakizun hauxe dugu Gobernazio ministroari bidalitako eibartarren kexua eragin zuen ekintza, eta errepublikanoen uniformea egiteko enkantera inor aurkeztu ez izanaren arrazoia. Lege Zaharreko ama bati zegokion moduan, Dominica Biritxinagak ondo baino hobeto ezagutuko
|
zituen
bere semearen nondik norakoak, baina ez zeukan errepublikanoen gehiegikeriak zertan pairatu. Horrekin lotuta, Retenagari armak eraman zizkiona Juana María izateak,«?
|
|
|
Bilboko setioa altxatu beharrak ukituta utzi bazituen ere, Lacarreko garaipenakko zorian egon zirela ikusi zutenean gudaroste karlisten morala igo zuen, are gehiago Alfontso XII.a bera preso hartze1195 Gudaroste liberalak Ebroren hegoaldean kokatu ziren berriz, eta Maestrazgo eta Kataluniako lurretan zebiltzan karlistak garaitzera bideratu
|
zituen
bere indarrak. Liberalak askoz gehiago zirenez, bata bestearen atzetik karlisten gotorleku nagusiak alfontsotarren eskuetan gelditu ziren, eta Seo de Urgellekoa utzi beharra? 1875eko abuztuaren 26an?
|
|
|
abenduan herriko hornitzaileak. Francisco Betolazak? gerra diputazioaren aginduz, zenbait ganadu hil eta 120 balde bete haragi prestatu behar izan
|
zituen
bertatik igaro behar zuten soldaduentzat, baina azkenean tropelak beste norabide bat hartu zuenez haratuztengia herritarrei saldu behar izan zien udalak, erositakoan baino prezio merkeagoan, eta gainera saldu barik gelditu ziren 36 usteldu eta herriaren aurrean erre zi715 Gestio horrek 1.058 errealeko defizita eragin zion udalari, eta horregatik, bertatik igarotzen ziren tropen horniketa erremate... Ordurako, udalkideek ziotenez zeharo lanpetuta zebiltzan, gerraegoerak sortutako premia ugariei erantzun ezinik716.
|
|
|
Abuztuaren 18an eta 23an, Debatik heldutako informazioen arabera, Laskurain gazteak bertan jasotzen
|
zituen
bere aitak bidaltzen zizkion gutunak. Deba jada frantziar indarren esku zegoenez gutun trukaketa hau oso susmagarria bihurtzen zen.
|
|
|
Jatorriz bere familia Eibarkoa ez izan arren, Antonio Doistuak kargu garrantzitsuak bete
|
zituen
bere garaian. SEAFeko maisu aztertzailea izateaz gain, herri sindikoa izan zen 1784an eta herri diputatua 1790 eta 1791 urteetan.
|
|
|
Iloba nagusiari, gainera, bere izen berdina jarri zioten, Gabriel Benito Ibarzabal. Apaiz horrek 38.660 errealen balioko ondasunak erosi
|
zituen
bere koinata eta iloben izenean. Horrela ulertzen da zergatik agertzen den Gabriel Benito erosle bezala, oraindik adin txikikoa zenean.
|
|
|
Hallek merezimendu ugari izan
|
zituen
bere karreran zehar eta garapenaren psikologiaren bultzatzailerik garrantzitsuenetakotzat jo izan da. Alde batetik, Psikologian lehen doktore amerikarra da eta Wundten laborategian izan zen lehen ikasle amerikarra ere izan zen (1879); bestetik, AEBn, psikologia esperimentaleko lehen laborategia sortu zuen; horrez gain, psikologiako lehen irakasle eta katedraduna (1884) ere izan zen eta, gainera, Clarckeko Unibertsitateko lehen errektorea (1889); halaber, American Journal of Psychology eta Pedagogical Seminary aldizkarien fundatzailea (1891) izan zen, baita APAko, hau da, American Psychological Association delakoaren antolatzailea eta lehen lehendakaria (1892) eta nerabezaroaz idatzi den lehen testuliburuaren egilea (1904) ere.
|
|
2009
|
|
|
Gainera nireamona oso barnerakoi bihurtu zen. Berak ez
|
zituen
bere sentimenduak kanpora azaltzen.Oso fuertearen itxura ematen zuen. Buru belarri aritzen zen bere lanarekin eta geroetxera etorritakoan bere seme alabekin eta gerora bere bilobekin.
|
|
|
UGTk 35.000 lagun zituen sindikatuan 1933.urtearen erdialdean Bizkaian, 12.000 Gipuzkoan, ia 9.000 Nafarroan eta 1.600Araban. Langileen beste erakunde garrantzitsuak, Euskal Langileen Alkartasunak, ia 40.000 euskal langile bildu
|
zituen
bere baitan 1935ean (Nafarroan 1.000; Araban 3.000; Gipuzkoan 15.000 eta Bizkaian 18.000). CNTk, afiliatu kopuruaridagokionez hain garrantzitsua ez zen arren, nukleo sindikalista oso aktiboak izanzituen lau lurraldeetan.
|
|
|
Dena den, planak ez
|
zituen
bere ondorioak bete. Fatima Pastorren lanean osoongi jasotzen denez, prisionero kopurua inoiz ez zen heldu hasiera batean aurreikusitakora, eta puntu gorena 1938ko urrian izan zen, zeinean 968 prisionerok egitenzuten lan.
|
|
|
II. Errepublika eta«izu gorria» eta bestea «Jainkoaren eta Espainiaren alde erorien» memoria eta Estatu Berriaren irudien goraipamenean. Erregimen frankistak ideologia, propaganda, historia eta denbora artikulatu
|
zituen
bere berreraiketan bertan, horretarakomemoria kolektiboaz baliatu zelarik.
|
|
|
Testuinguru horretan eman
|
zituen
bereak, beraz, Euzko Gogoak. Lan zail hori egin izana bada berez nahikoa meritu, baina beste lorpen bat ere aitortu behar zaio:
|
|
|
Ramon M. Sota abokatu eta ontzigilea zuten buru. Sotak, besteak beste, Arrese Beitia eta Resurreccion Maria Azkue erakarri
|
zituen
bere aldamenera. Kazeta autonomiazale elebidun horrek euskararen aldeko jarrera erakutsi zuen hasieratik; 1898ko otsailaren 13an argitara emaniko testu hau esanikoaren adibide dugu (Gonzalezek aipatua in 2008 25):
|
|
2010
|
|
|
Bigarren atalekoen artean, hau da, bizi izandakoaren gainean oinarriturikosaio historikoetan, Vicente Llorensek idatziriko lanak ditugu aipagai. DominikarErrepublikara eta geroxeago Estatu Batuetara erbesteratutako irakasle horrek osogoiz idatzi
|
zituen
bere oroitzapenak, beste erbesteratu askoren ibilbide etatestuinguruarekin berrosaturik.
|
|
|
Euzkadiko Jaurlaritza aterpetxeak eta gainerako laguntzarako erakundeakixten, beraien kabuz bizitzeko diru-laguntzak murrizten eta errefuxiatuak (ustezerrepresio arriskurik izango ez zutenak) Hegoaldera bidaltzen ahalegintzen etagainerakoak lanean enplegatzen ziharduenean, Martin Ugaldek aitak Venezuelatikegindako kartak hartu
|
zituen
bere ondora deituz. Julio Jauregik kudeatzen zuenJaurlaritzak ezarritako emigraziorako bulegoko paperen artean (Irargi GE) 1940ko otsailaren hasieratik maiatzaren lehenengoetara Martin Ugaldek eta Jauregik elkarren artean gurutzaturiko dozena eta erdi kartatik gora aurkitu dituguandoaindarrak desiratzen zuen Venezuelarako txartela lortzeko.
|
|
|
Bai ordea Ortuzarrekin. Era berean, New Yorken zegoen Manu Sota ordezkariarekin jarri ziren britainiarrak erekontaktuan eta, Ortuzar bezala, azken hau Ameriketan britainiar inteligentziakzuen sarearekin kolaboratzeko asmoa agertu zien, hala ere, Londreseko jarrerarenaurrean eta Ortuzarrek ez bezala, ez
|
zituen
bere kabuz New Yorkeko ordezkaritzakaliatuekin kolaboraziorako kontaktuak bermatu.
|
|
|
sentsibilitatehori agertzen da askorengan (Ibiñagabeitia, Mirande, Gonzalo Nardiz). Kurtsoanmintzatu zen Patri Urkizuk argitaratu du Ibiñagabeitiaren 54 gutuna, 1951 XII13koa, Jose Antonio Agirreri, non argi ikusten baita abertzale izenekoen arteansentitu
|
zituen
berarenganako eta euskararekiko mespretxua, ardura eskasa eta axolagabekeria: «Oriek orrela, ene lendakari maitea, ez al zera arrituko Ordezkaritzaberrian nere itzalik geiago ikusiko ezpazenu, ez ezaguna naiz toki ortan eta ezezagunek ez daukagu zertan sartu».
|
|
|
Testu horretan Markek garbi aipatzen du izentxikia, Domingo; beste batzuetan diputatua izan zela dio. Ez
|
zituen
beraz aita etasemea nahasten.
|
|
2011
|
|
|
Irratia elebiduna izateko asmoarekin jaio zen, eta horrela, 1990eko martxoaren21ean hasi
|
zituen
bere lehenengo emanaldiak: euskarazkoak Donostiatik etagaztelaniazkoak, berriz, Bilbotik.
|
|
|
Azpeitia dugu Euskaltzaleen Biltzarretan hitzaldi bat eman zuen lehen emakumea. Gerraurrean haurrentzat euskarazko liburuak plazaratu bazituen ere, gerraostean kaleratu
|
zituen
bere lan gehienak. Julenek Donostian Ume euskaldunai euskeraz idazten eta irakurtzen zelan irakatsi izenburuko hitzaldia eman zuen59.
|
|
|
A. Goenaga jesuita zen, bi tesi egin
|
zituen
bere bizitzaren luze zabalean. Lehena gaztelaniaz, hizkuntzaren filosofiaren ingurukoa eta 1966 urtean Madrilen aurkeztu zuen:
|
|
|
Izatez, eztabaida latzak gertatu ziren, bileren arauak argi geratu ez zirelako. Modu horretara Sabino Aranak bere 320 jarraitzaile mobilizatu
|
zituen
bere ortografia boto bidez nagusitu zedin, eta azkenean denak porrot egin zuen431 Euskara ez zen izan euskaltzaleen arteko komunikazio hizkuntza, ez debekatzen zelako, erdara erabiltzen zelako baizik. Euskarak oraindik ez zuen biltzarrean aritzeko nahikoa estatusik, eta batzuek, Sabino Aranak esaterako, hitz egiteko lain ez zekiten.
|
|
|
Zaitegi 1906an Arrasaten jaio zen190 Durangoko jesuitekin egin
|
zituen
bere lehen ikasketak eta 1921 urtean Loiolara joan zen. Loiolan urte gutxi egon arren(), bere bizitzan transzendentzia erabatekoa izan zuten zenbait gauza gertatu zitzaizkion:
|
|
|
2003 urtean abiatu
|
zituen
bere lanak taldeak. Diziplina anitzekoa da, eta bere baitara bildu ditu Euskal Herriko Unibertsitateko sailetako zenbait irakasle.
|
|
|
Tiresias aztiak esan zuen Nartziso hondamendira joango zela, bere burua ispiluan islaturik ikusiz gero. Horregatik, Liriope ninfak baztertu egin
|
zituen
bere semearen irudia isla zezaketen objektuak. Nartziso mutil eder moduan hazi zen, baina bere pentsamenduetan murgilduta egoten zen, inguruko neskei jaramonik egin gabe.
|
|
2012
|
|
|
a. Euskal Herriko lurraldea eta biztanleria: kontzentrazioa areagotuz.2010ean, Euskal Herriak 3.102.884 biztanle
|
zituen
bere 20.947 kilometro karratuetan; beraz, haren dentsitatea 148,2 biztanle/ km2 da, EBkoa baino handiagoa? 116?. Nolanahi ere, datu hori batez besteko bat baino ez da, muturren artean mugitzenbaita: Zuberoak, oso populazio gutxirekin, 18,7 biztanle ditu km2 bakoitzeko, eta Bizkaiak, aldiz, 518 biztanle/ km2 Iparraldeko lurralde guztiak EBko batezbestekoaren azpitik daude.
|
|
|
Egitura departamentalekofederazio horrek EBko nekazaritza politikaren kontzentrazio eta produktibismoprintzipioak bereganatu zituen 1960ko eta 1970eko hamarkadetan. ELB 1982ansortu zen, eta honela definitu
|
zituen
bere kideen ezaugarriak 1984an: nekazariak, Euskal Herrikoak eta nazioarteko komunitateko kideak.
|
|
|
Horietariko bat, Mitxelena bera. Mitxelenak haize berri haiekulertzen edo onartzen zituen, baina ezin
|
zituen
bere egin, bere munduaren ikuskerabeste bat baitzen, bera Euskal Herri zaharraren parte zen, nahi ala nahi ez.
|
|
|
1965ean erbestera ihes egin zuen: Frantzia, Alemania, Finlandia, Hungaria eta Italia ibili
|
zituen
bere «bohemio bidean» etaurte bereko udazkenean, azkenik, Erroman finkatu zen (Hitz berdeak, BitorianoGandiagaren sarrera, 1971). Urtebeteko Teologia ikastaldia egin zuen bertan, segidan ikasketak Westfaliako Munsterren (Alemania) jarraituz.
|
|
|
60ko hamarkadarenhasieran, Jakin aldizkaria mugimendu kulturaleko lankide berria bihurtu zen. Bertanargitaratu
|
zituen
bere lehenengo artikulu laburrak. Aldizkari horretako zuzendariazen Francoren gobernuak hori lehenengo aldiz debekatu zuenean.
|
|
|
1965ean erbestera ihes egin zuen: Frantzia, Alemania, Finlandia, Hungaria eta Italia ibili
|
zituen
bere «bohemio bidean» etaurte bereko udazkenean, azkenik, Erroman finkatu zen (Hitz berdeak, BitorianoGandiagaren sarrera, 1971). Urtebeteko Teologia ikastaldia egin zuen bertan, segidan ikasketak Westfaliako Munsterren (Alemania) jarraituz.
|
|
|
60ko hamarkadarenhasieran, Jakin aldizkaria mugimendu kulturaleko lankide berria bihurtu zen. Bertanargitaratu
|
zituen
bere lehenengo artikulu laburrak. Aldizkari horretako zuzendariazen Francoren gobernuak hori lehenengo aldiz debekatu zuenean.
|
|
|
Gose horri gehitu behar diogu beste faktore bat: XVIII. mendean jaiotzear zegoen Europako erresumek osatzen zuten nazioarteko erkidegoak, «nazio zibilizatuen familia» deitua, herri indigenak barbarotzat hartu zituen, ez
|
zituen
bere barruan onartu, eta, are gehiago ukatu egin zizkien euren kideei onartzen zitzaizkien eskubideak (Wilmer, 1993; Keal, 2003; Watson, 1992). Nazioarteko erkidegoan kide moduan ez egotea erabat kaltegarria gertatu zen herri indigenentzat.
|
|
|
«Herri guztiek dute autodeterminaziorako eskubidea», 1 artikulua. Horrek lehen aldiz Europako estatu sistematik at zeuden herriak ere hartzen
|
zituen
bere baitan, eta argi utzi zuen eurak euren garapen sozial eta kulturalaren nondik norakoak askatasunean erabakitzeko libre zirela. Hala ere, 1960 eta 1970ean autodeterminazio eskubidearen aplikazio errealak ez zituen indigenak ukitu.
|
|
|
Herri indigenen kultura eta lurraldeen defentsak mobilizazio indartsu bat bultzatu zuen erregio nahiz nazioarteko mailan. Horrek «status quo»ekin kritikoak ziren indar asko bildu
|
zituen
bere inguruan. Mobilizazioa, bai asimilazioaren eta garapen etnozidaren aurka bai herri indigenen eskubideen alde izan zen.
|
|
|
Epai horretan Gorenak Emilio Aragón jaunari eman zion arrazoia. Izan ere, Emilio Aragonek garai horretan ezagutzera eman zituen irudia eta lana (smokina kirol zapatilekin eta Te huelen los pies bere diskaren izena) Proborín, SL enpresak erabili
|
zituen
bere iragarkiaren marrazkian eta spotaren sloganean, artistari baimena eskatu gabe.
|
|
|
Lehenengoei dagokienez, oso argigarria da 1992ko maiatzaren 18ko Valentziako Entzutegi Probintzialaren epaia. Kasu horretan Espainian kable elektrikoen banaketaren lizentziaduna (esklusibotasun erregimenean) zen enpresa batek zabaldutako iragarki baten zilegitasuna epaitzen zen; iragarki horretan, beste kontu batzuen artean, enpresa iragarleak antzeko klabeen agerpenaz ohartaratzen
|
zituen
bere bezeroak, akzio legalak jartzeko asmoa adieraztearekin batera. Valentziako Entzutegi Probintzialak, bere epaian, honako hau adierazi zuen:
|
|
2013
|
|
|
1943ko otsailaren 23an José Moreno Torres, Regiones Devastadas eko zuzendari nagusiak, Eibarrera maiz egiten
|
zituen
bere bisitako batean, jada hasia zen berreraikuntza plana aurkeztu eta defendatu zuen udaletxean. Plana, arrazoia eta justizia erabiliz eta interes publikoen arabera, moldatu ahal zela onartuz104.
|
|
|
Beste hainbeste gertatu zen eskoletako, elkargoetako edo arkitektoen estudioetara heltzen ziren aldizkari profesionalekin. Izan ere, kanpoko argitalpenen presentzia ezohikoa izan zen, eta bertoko publikazio gehienak Estatuak kontrolatzen
|
zituen
bere ideiak agertuz, kritika eta eztabaidari lekurik utzi gabe.
|