|
2000
|
|
|
Uztapidek liburua atera du eta nik
|
zergatik
ez dut aterako?
|
|
|
Hauteskunde kanpainan bereziki errietan hasten zaizkigu batzuk beste kolorekoen alde egin dugula sinetsita. Edota auzo bati buruz zerbait eginez gero,
|
zergatik
ez dugun haien auzoaz ezer aipatu eta halakoak. Baina gauza hauek eskertzekoak dira, herritarren zerbitzura baikaude»
|
|
|
Horrek agian izango zuen eraginik, ez dakit. Ez dut ulertzen oraingo gazteek
|
zergatik
ez duten armonika jotzen, niretzat behintzat oso relajantea da, eta asko inspiratzen nauena. Gainera dena da hastea, zeren belarri ona izanez gero, berehala ikasten da
|
|
|
Esate baterako, Miren Agur Meabe idazleari entzun diodanez, idatzi behar duenaren arabera, berez bizkaiera ateratzen zaio eta berak berezkotasun hori errespetatu egin behar duela idazterakoan ere. Edo ez dakit
|
zergatik
ez diren atera behar ipuinen batzuk bizkaieraz, etxean gurasoek umeei irakurtzeko; edo herri aldizkarietan zerbait, edo akaso eleberri batean, sormenerako euskalkiak ere garrantzitsuak direlako. Badira leku batzuk batua bakarrik dutena, baina euskalkiei ez nieke kenduko lekurik idatzian, ez gaudelako hor egon daitekeen aberastasuna eta sormena desaprobetxatzeko moduan.
|
|
|
Kazetari gazteak esan duzula eta benetan garrantzizko gaia denez, gure artean komentatzen aritu gara nola interesgarria izan daitekeen Xuxen zuzentzaile informatikoan euskalkietako ahal denik termino gehienak sartzea, eta
|
zergatik
ez, aditzak ere bai. Horrela, zuzentzaileak ezagutuko luke
|
|
|
Muga Gipuzkoa zen, baita Araba ere, baina garai hartan Pirinioak ez ziren inongo muga. Hango jendearen artean, halaber, jauntxo tiki anitz zegoen eta une horietan,
|
zergatik
ez badakigu ere, Nafarroa Garaian horietako leinu historiko anitz desagertu zen, bertze horiei tokia hartzeko aukera emanez. Batzuk Korte berrirat joan ziren, bertzeak herrietarat.
|
|
|
Azken gogoeta bat:
|
zergatik
ez dira fimak jatorrizko bertsioan eta euskaraz azpidatzita ematen. Hala egingo balute, aukeran film gehiago egoteaz gain, merkeago ere izango litzateke, azpitituluak baino ez dira jarri behar eta, era horretan bikoizketa gastuak saihestuz
|
|
|
Zailtasun askorekin egin dugu topo, eta
|
zergatik
ez esan, asko zuzenean administrazioarekin zerikusia dutenak. Arazoak ez dira programarenak berarenak izan, errealizazioarenak baizik.
|
|
|
Galdera da, beraz, zer on egiten zion orduan santuen bizitzak/ heriotzak horren berri entzuten zionari? Eta orain
|
zergatik
ez dion egin (go) izango da, agian, hurrengo gai bat.
|
|
|
Ez dakit bikoizlariak konturatu diren, baina ingelesez dauden filmetan, erromatarren filmetan, esaterako, protagonistek mintzamolde ezberdina izaten dute, gaiztoak beti du ingeles azentua," cockney" delakoa; onak berriz, estatubatuar doinua izaten du. Hartaz,
|
zergatik
ez dituzte euskalki ezberdinak erabiltzen. Bestela, euskaraz azpidatzita eman ditzatela eta kito.
|
|
|
Ez dira gutxi oporrak igarotzera, ingelesa ikastera nahiz denboralditxo batez lan egitera joan direnak. Ekainaren amaieran, aldiz, euskal kulturaz gogoeta egin nahi duen ororentzat leku egokia izan daiteke, eta,
|
zergatik
ez, berau gozatzeko parada aproposa ere bai.
|
|
|
Ikastolek lan asko egin dute arlo horretan. Kosta zen, ez zen ulertzen
|
zergatik
ez zen hainbesteko afiziorik, baina orain ikusten da herri handietan lan handia egin dela.
|
|
|
Hala eren, hutsen bat bilatzekotan, musika eta testuen kutsu poetikoegia aipatu genuke, irudien osagarri izan baino erritmoa motelarazten dute-eta. Hain hizkuntza eta doinu jasoak sartu beharrean, berritzaileagoa izango zen musika anitzagoa tartekatu eta pasadizoak kontatzea, edo
|
zergatik
ez, euskaldun arrunten kezkak irudien gainetik entzutea. Aukera ona galdu dute euskaldun egiten gaituen ama lurra erakusteaz batera, gure izaera jasotzeko
|
|
|
Tradizioa zer da bada? " Cara al sol"
|
zergatik
ez dugu kantatzen. Tradizioarekin nora joan behar da?
|
|
|
Aurreko legearen bidez Adin Txikikoen arazo larriari erantzun eta tratu sakon bat eman nahi zitzaion. Berean, bozkatzeko gai ez direnak
|
zergatik
ez ditugun penalki helduak bezala tratatu behar adierazten zen. Orain, bat batean, terrorismoari lotutako delituak (nahiz adin txikikoen delituak izan) beste era batean tratatu nahi dituzte.
|
|
|
" Gure kulturak sekulako indarra du, eta ez dut ulertzen
|
zergatik
ez dagoen euskal dantzen balet nazionalik"
|
|
|
Gaineratu nion, itxuraz frantsesei Kanadako Quebec herrialderako on zaiena,
|
zergatik
ez beraien Estatu barnerako. Baina alferrik, ez zuen ulertu nahi.
|
|
|
Mintzatzaile gehiago dituelako? Iritzi horren arabera eta aurrera begira, zientzia eta tekniken etorkizunekoa den ingelesa
|
zergatik
ez. Baina hemen, gaur egun, gezurra badirudi ere, elebakardunen itsutasunak agertzen duenez,, pluralistak?
|
|
|
Jakin nahi duenarentzat, hor daude lekukoak. Beraz,
|
zergatik
ez kezkatu gaur egun gertatzen ari denaz. Non dira giza eskubideak?
|
|
|
Bada, guk ulertzen ez duguna hauxe da: pertsona horrek eskubide linguistiko batzukdituen bezala,
|
zergatik
ez dituen izan behar eskubide politikoak. Egia da, guk planteatzen dugun proiektuan, Nafarroan, laurogei mila lagunek parte har dezaketela.Baina pertsona horiek beren eskubideak dituzte, Gipuzkoan, Bizkaian edo IparEuskal Herrian beste batzuk dituzten bezala, eta eskubide politiko horiek era praktikoan jarri behar ditugu martxan.
|
|
|
Haurrak mahai inguruan zebiltzan, besoak mugituz. BeraJaungoikoa izanik,
|
zergatik
ez zuen hegan egiten galdetu zitzaionean, Morenobesoak mugitzen hasi, airera salto egin eta besoa apurtu zuen (Kononovich 1981).
|
|
|
Liburuaren helburua, ulertuko denez, hauxe zen, alegia, norberak bere buruari esan ziezaiola: , beraiek egin badute, nik
|
zergatik
ez??.
|
|
|
Berak gorpuzten zuen, oraindik ametsa izatera ere ailegatzen ez zena; hots, berak frogatzen zuen, hizkuntza estrainioa nagusitan bereganatu arren, inoizko bateaneuskaraz ere isur nitzakeela garai hartan zirri borratzen ari nintzen poematontoleszenteak. Txillardegik egin bazuen, nik ere egin nezakeen,
|
zergatik
ez?
|
|
|
Hartan irudimenaren fantasmak agertzeaez da psikopatia, are gutiago tentelkeria: psikiaren ibilkera eta ekoizkinak fisikarenakbezain errealak badira,
|
zergatik
ez aintzakotzat hartu?
|
|
|
Horren ihesi joan da, bakardadera, hain zuzen. Basoanetzanda, txingurri, kakalardo eta beste mila xomorroren lan eskergak ikusten dituharat honat, belar artetik irten, belar artean atzera galdu, beren eginahal itsu inkontzienteetan denak ahalegintzen, ez
|
zergatik
ez zertako, zentzurik gabeko existentziak, inguratzen duen zentzubako, munduaren irudi bikaina??. Kierkegaard-ek Iraultzaondoko Europako errestaurazio giroan idazten du, eta jendearen apatia bera kritikatzendu.
|
|
|
Gainera, guretzat, indoeuroparrak ez izanik, Hizkuntz Antropologiak esankizunak eta garrantzi handia dituela eta erromantzeek euskal sena kolokanipintzen dutela. Bukatzeko, gaskoinera eta Nafar Aragoiko erromantzeak onartzenhasiz gero,
|
zergatik
ez frantsesa eta gaztelania. Zertan bihurtuko litzateke gure Herria, Euskara gehi lau erromantze hitz egiten den Estatu txikia?
|
|
|
Baina Txemari hamabi pertsonarentzako logela huts bat tokatu zitzaion, dena berarentzat, eta pozik sentitu zen, inork gaizki begiratuko zion beldurrik gabe egin baitzezakeen nahi zuen guztia han: ordenagailuarekin ibili, jan, lo egin eta,
|
zergatik
ez, mozkortu. Komunera joateko logelatik irten beharrak ematen zion nagia, eta zegoena baino pixkatxo bat eroago egonez gero logelako leihotik behera egingo zuen txiza.
|
|
|
Eta pozten zen,
|
zergatik
ez aitortu, inoiz ez bezala bere neskalagunaren gainetik sentitzen zelako. Poz txiki horren ondoan ez zuten lekurik irainek, adarrek, gezurrek eta Eiderren" ni neu izan nahi dut" haiek.
|
|
|
Eider Bengoa Erzilla, 1965eko otsailak 8 1994ko apirilak 21", eta sentitzen zuen guztia esatea, hala nola ez zuela eskubiderik berari horrelakorik egiteko, eta ea nork maite zuen gehien mundu honetan, eta gezurretan ibiltzea baino nahiago zuela dena bertan behera utzi izan balute, eta ea ez zen ulerkorra izan udalekuko kontua aitortu zionean, bai ezta? Ba
|
zergatik
ez zenidan hau ere esan. Nik barkatuko nizun Rocío horrekin izandako afera.
|
|
|
Berak egunero ikusten zituen horma gorriztak, heste bihurriak, zain odoltsuak, kanpoan ere aurkituko ote zituen? Bai,
|
zergatik
ez ba. Bestela, mundu hori desberdina balitz, aitatxok eta amatxok esango zidaten, pentsatzen zuen umeak bere baitarako, posizio fetalean etzanik.
|
|
|
Logelatik bueltaka hasi zen, buruan makina bat hitz zirimolaka zebilzkiola. Eta orduan...
|
zergatik
ez. Hitz bat etorri zitzaion burura, guztietatik sinpleena:
|
|
|
Noski, ez genuen serio hartzen txantxa inozo hura, baina nik ez dakit hainbeste errepikatzearekin Jabik erdi sinetsi ote zuen. Edo bestela agian pentsatu zuen" koño, ba
|
zergatik
ez?", edo beharbada suposatu zuen ez zela hain txantxetakoa eta kanpotik (besteen begiradatik) argiago ikusten zela gure artean existitzen omen zen kimika berezia. Ez dakit nik ze arraio sartu zitzaion buruan, kontua da gau horretan (nahikoa hordituta, esan beharrik ez dago) bere ezpainen artean aurkitu nituela nireak.
|
|
|
—eta, bertze burutakizun batek bekokia zimurrarazten ziola, erran zuen—: Edo gorde ere, gorde zezakean,
|
zergatik
ez, zeren eta etorkizunak, haizeak bezala, alde baterat edo bertzerat egin baitezake, eta atzo gure kontra erabil zitekeena, bihar alde... Urrunagorat joan gabe, desterruan ere ederki ikusi ahal izan zitean gure arbasoek halakorik, zeren, Lapurdiko, Nafarroa Behereko eta Zuberoako katolikoen eta protestanten arteko liskar atergabeetan, egun bateko zuria biharamuneko beltza izan zitekean...
|
|
|
—Osaba: ilargia harri bat dela erran didazu, baina harri bat bada,
|
zergatik
ez da lurrerat erortzen?
|
|
|
—Lehen erran dizut ezen zerbait utzi dugula bertze egun baterako... Zeren zinez ikusi nahi baitzintuzket bertze egunen batean, horrela, buruz buru, lasai, edo gehiagotan ere bai,
|
zergatik
ez... eta zeren neure egitekoak baititut orain, biharko eta aste osoko eskolak prestatu behar ditudanez gero —eta, aulkitik altxatzen zinela, kontsolamenduzko bertze hitz haiek xuxendu zenizkidan, erraiten zenidala—: Ez nigar egin mudantza honetan gal dezakezunagatik, Joanes, eta arrai zaitez irabaz dezakezunagatik...
|
|
|
Eta zure txantxarekin guztiok irri egin genuen... baina, txantxa orotarik haratago, ni gazte nintzen, eta Miguelek su hura zuen eta haren suak suturik nengoen, eta mementu hartan, beraz, Miguelenganik hurbilago sentitu nintzen, puntu hartaz denaz bezainbatean, zuganik baino, zeren, baldin lehen giristinoak anaikiro bizi izan baziren,
|
zergatik
ez mundu guztia, Jainkoaren laguntzarekin...?
|
|
|
Mila ideia gurutzatzen zitzaizkidan buruan: uste nuen bezala, amak hartan parte hartu bazuen,
|
zergatik
ez zen osaba jauregirat etorri kontuen eskatzerat. Edo, gauzak, bertzerik gabe, berez joan ote ziren, eta Maddalenek azkeneko mementuan ezezkoa eman ote zion osaba Joanikoti, harreman haietarik etor lekizkiokeen kalteak onurak baino gehiago izan zitezkeela irizten ziolako, edo Jainkoak daki zeren beldur zelako, eta ahalke ote zen osaba, haren ondoren?
|
|
|
—Halarik ere, ez diat ulertzen
|
zergatik
ez hion amari bisitarik egin, aita hilez gero... eta are gutiago ulertzen diat nola ez hintzen itzuli hire anaia Timoteo hil zenean, zeren eta, hura hil zelarik, hihaur baihintzen berriro etxeko heredero...
|
|
|
Zuhur jokatu behar dugu; izan ere, isilpean segitzen badugu, hats har dezakegu; agerian, berriz, hatsa ukatuko digute... eta, andere Grazianak berorren dorretxerat joaitea debekatu badit, goganbehar delako da..." Eta osabak erran zion: " Ai, Maddalen,
|
zergatik
ez ditugu kontu horiek ahanzten... eta zergatik ez didazu kopla eder bat kantatzen?" Eta Maddalenek osabari buruko adatsa ferekatzen ziola, nola ama batek bere semeari, kantatu zuen: " Neguaren erdian/ nago ni lilitan/ jaun Joanesek nauka/ bihotza eztitan".
|
|
|
Zuhur jokatu behar dugu; izan ere, isilpean segitzen badugu, hats har dezakegu; agerian, berriz, hatsa ukatuko digute... eta, andere Grazianak berorren dorretxerat joaitea debekatu badit, goganbehar delako da..." Eta osabak erran zion: " Ai, Maddalen, zergatik ez ditugu kontu horiek ahanzten... eta
|
zergatik
ez didazu kopla eder bat kantatzen?" Eta Maddalenek osabari buruko adatsa ferekatzen ziola, nola ama batek bere semeari, kantatu zuen: " Neguaren erdian/ nago ni lilitan/ jaun Joanesek nauka/ bihotza eztitan".
|
|
|
Eta Credo! hartarik Urbiaingo jauregirat egin zuen jauzi ene imajinazinoak, zeren eta aitak eta amak apez nahi baininduten, eta sinesten hasi nintzen ezen apez ere izan nintekeela,
|
zergatik
ez...
|
|
|
" Mundua aitzina egiten dutenena da, ezbeharren eta ondikoen gainetik"; edo, amaren figura eta iduria —amaren irria eta amaren musua—, hain eder egin zitzaidana eta behin eta berriro dei egiten zidana, zintki eta fintki jarrai nenkion, bere irri hark eta bere musu hark ireki zidaten bidetik... eta gogoratu zitzaidan, halaber, nola san Agustinen ama, santa Monika, otoitz egiten ibili zen, gau eta egun etsi gabe, semeak bekatuzko bideari utz ziezaion amoreakatik eta zuzenekoari atxik, eta nola erdietsi zuen azkenean bere xedezko xedea... Eta ez ote zen, bada, amaren eta bion arteko historia bertze historia haren idurikoa,
|
zergatik
ez...?
|
|
|
—Eta
|
zergatik
ez goaz hirurok elkarrekin Santo Tomáserantz. Ez diguzu, bada, erran ezen han ere badirela indiarrak, hemen dituzuen horiek bezalakoak eta oraino kutsatu gabe daudenak?
|
|
|
—Anitzetan pentsatu izan dut —segitu zuen amak— zenbatetan galdegin ez ote zenion zeure buruari
|
zergatik
ez zaitudan bertze edozein amak bezala tratatu, hurbiltasunez eta xamurtasunez... eta hori azaltzea, alde batetik, mingarria izanen bazait ere, bertzetik, ez dut hori baizik gutiziatzen, zeren eta korapilo izugarri batek hersten eta itotzen bainau barrendik, eta ez dut korapilo hori laxatuko neure barrenaldea hustu arte eta jakin beharrekoak zuri jakinarazi arte.
|
|
|
" Ordea, Indiak urrunegi daude ni harat joaiteko... eta hura ez da eneganat etorriko nehork erraiten ez badio, zeren zinez bainago harekin izan nuen jokabideaz damu, eta harekin mintzatu nahi bainuke, hil aitzin..." Haatik, bat batean argi bat piztu balitzaio bezala, erantsi zian: " Halarik ere, gutun bat skriba diezaioket Villagrandeko dukeari,
|
zergatik
ez?, zeren haren eskua, bai, luzea baita, eta zeren dukea zorretan baitago etxegoiendarren leinuarekin"; eta, handik aitzina, hire amak kontatu zidaan nola prometatu zion dukeak zuen aitari ezen markes titulua emanen ziola eta Urbiaingo herria markeserri izendatuko zuela, hire aitak kanoi eta fusilen tratua bete ondoren, baina ezin izan zuela bere hitza bete, zeren, dukea azken urratsa emait... Eta hire amak hura guztia erran zidaan, eta bertze zerbait ere erraiterat zihoakidaan, baina nik ere hartua nian neure erabakia orduko, zeren, hasteko, itsasoa utzi nuenetik bortz hilabete baineramatzan lehorrean, gogait gaixto eginik, halako suertez, non itsasorat berriro itzultzeko asmotan bainengoen, eta zeren aitzakia ezin hobea izan baitzitekeen hura enetzat ere, Mundu Berria ezagutzeko eta obra on baten egiteko... eta zeren erakutsi nahi bainion neure buruari ezen ez nengoela artean ahiturik, adinean sartua egon arren; eta, hala, arrazoin haiek guztiak buruan nituela, erran nioan hire amari:
|
|
|
—Ordea, mundu errealean euritakoak eguzkitako bihur daitezke, eta eguzkitakoak euritako... eta hori hala bada,
|
zergatik
ez du eguzkiak euri eginen, eta euriak eguzki...? —erran zion jaun Marcelek, erdi txantxetan jada, irriz bera ere.
|
|
|
Giristi no tzat dugu geure burua eta turkoak eta basapiztiak baino okerrago bizi gara. Ordea,
|
zergatik
ez dugu dotrina giristinoa guztiz uzten, baldin iduritzen bazaigu ezen txantxa eta burla hutsa dela?" Aitzitik, han geunden Antonio eta biok, geure testigantza aitzina eramaiteko asmotan...! Eta guk bagenekien ezen In dietarat zihoazen giristinoek hutsaren hurrengotzat zituztela beltzak eta indiarrak, eta bagenekien, halaber, ezen bertze ikusmolde batetik abiatu behar genituela geure egiteko guztiak, zeren biok ere irakurria baikenuen orduko Bar to lo mé de las Casasen Brevísima historia eta zeren baikenekizkien, halatan, bertze historia batzuk ere, indiarren holokaustaren berri emaiten zigutenak:
|
|
|
Zeren, aita, hasteko, osaba baino anitzez ere zuhurragoa baitzen gauza haietan eta, baldin Ubarneko damen ahalean sinesten bazuen,
|
zergatik
ez zuen sinetsiko, bada, ezen Pagabasoko leizea infernuko eta bertze munduko izakiz beterik zegoela. Baina ez zegoen segur.
|
|
|
Eta hala izan ez bazen ere, berdin, zeren, ulertu, guztiok ulertu baikenion bederen. Eta sinetsi ere bai batek baino gehiagok, zeren anitz baitziren historiak eta anekdotak jakinarazten zutenak ezen inkuboek haurdun uzten zituztela neskatoak eta emaztekiak, eta inkuboek haurdun uzten bazituzten,
|
zergatik
ez sugegorri batek.... Ez al zitekeen, bada, deabru engainatzaile guztiz ahaltsua, gizonez bezalaxe, sugegorriz ere mozorro eta itxuralda?
|
|
|
Hik, aldiz, nola ez baituk koroarik gabeko saindurik ulertzen, koroari emaiten diok lehentasuna, eta uste duk ezen horrekin guztia egina dagoela. Ordea,
|
zergatik
ez duk kontrarat egiten.... Landu lehenik, lehenik landu beharrekoa, eta utzi koroa azkenerako.
|
|
|
Eta handik astebeterat edo osabak bere skribuak erre, eta leku segur batean gorde genituen etxeko liburu kasik gehienak —lurpean estali kutxa handi batean—, badaezpada ere. Bere skribuak erretzerat zihoanean, galdetu nion ea
|
zergatik
ez zituen liburuekin baterat gordetzen, eta osabak ihardetsi zidan:
|
|
|
Eta nola sartu zizkidan beldurraren piztiak bere erpeak eta atzaparrak berriro errai erraietaraino, eta nola jarri zitzaidan pultsua eta odola, zaldia laur ointka baino fitezago! Ordea, bikotea eskailera batzuetan goiti galtzen ikusten nuela, iritzirik ezen hura zela zirt edo zart egiteko puntua eta sasoina, bertze kurka bat eginik eta neure beldur hari buru eginik, galdetu nion Catherineri ea
|
zergatik
ez ninduen Mignonenganat eramaiten, neska haren ezagutzeko gutizia nuela. " Ongi da —erran zidan— Orain berean ezagutzen ahal duzu Mignon.
|
|
|
—Ba al dakik
|
zergatik
ez nintzen ezkondu. Portu bakoitzean emazteki bat zain dudalako...
|
|
|
Eta hala abiatu nintzen, neure bakardadetik ihesi, bertze gorputz batzuen bila, zeren arau haiek hesiz hesi eta herstegiz herstegi inguratu izan baitzuten urte luzeetan ene kontzientzia eta nik hesietarik harat egin beharra nuen, ez itotzeko. Zeren, Montaigne mintzo zen bezala, baldin gorputzari atseginaren bide guztiak hertsi behar bazitzaizkion, nola erraiten baitzuten eliz gizonek eta kontseilu emaileek,
|
zergatik
ez genion aireari berari ere uko egiten eta hari bidea behaztopatzen eta hersten, zeren hats egitea ere bertze plazer bat baita. Eta, hala, haren antzeko argumentuez baliatzen nintzela, gorputz haiek erosi, ukitu... eta libertatezko sentimendu handi bat neureganatzen nuen, gorputz haiek ukitu orduko libertatearen lurrak ukitu banitu bezala.
|
|
|
—Eta bertze gauza bat:
|
zergatik
ez didak erran hire lagun Fernando Soriak lagun inportanteak dituela. Hondoratu nahi ninduan, ala?
|
|
|
Baita ahoa zabalik zeukala ere, eta begiak, sabaiari so iduri, gure ezpainetatik handikeriaren bat aditzen zueneko keinua berritzeko prest balego bezala. Eta
|
zergatik
ez, leiho irekitik sartuta, haize xuriak ile bakanak mugiarazten zizkiola, gorputz hilaren zurruntasuna bizi hats ezinezkoaren irudipenaz eztituz. Horiek guztiak gehi nitzakeen, eta ez nituen gehitu.
|
|
|
Zazpietako txandan hasi omen duk lanean, eta gauekoa arratseko hamaikak arte ez omen duk itzuliko. Eta ea
|
zergatik
ez dudan polizia deitzen —bisaia destainaz zimurtu zitzaion— Badiat bertze lanik!
|
|
|
senarra, bi amoranteen harrapatzaile, halako topaketek ekartzen ohi dituzten ondorioekin: oihuak, irainak, aieneak, negarrak, mehatxuak... baita,
|
zergatik
ez, bat bateko damutze bat ere emakumearen aldetik. Halakoak ere ikusiak gaituk.
|
|
|
Ripodasen pistola Urtxipia hil zuen bera izateak Soriaren bertsioa indartuko zian: lagun bat hil baldin bazuen,
|
zergatik
ez bi gehiago. Zehatz ez diagu inoiz jakinen, bertzea aitzinatu baitzitzaion.
|
|
|
—Eta
|
zergatik
ez. Asperturik gaudek inguru honetaz.
|
|
|
Lasterka abiatu nintzen eskaileretan gora, bizilagunek ikus ez nintzaten. Eta
|
zergatik
ez naute, bada, ikusiko. Hilda nagoelako.
|
|
|
Eta, azkenik, pentsatu nuen hala ere munduak merezi zuela, ezin gintezkeela beti bizi nazkaren uretan ito ez ito nekagarri horretan, eta, munduari uko egin nahi izanez gero, baldintza bat bete behar dela ezinbestez eta aurretik; alegia beraren konkista. Eta konkista hitza ahoan dastatu ahala, haragiaren flakezian eroririk, beharbada, pentsatu nuen nik ere gustura konkistatuko nukeela azafata gaztaina bero haietakoren bat,
|
zergatik
ez?, eta nik ederki erakutsi ahal izango niola miserikordiaren eremu txuria eta argiaren iruntzia, jainkoen errukia eta iluntzearen zauri antzua, eta hainbeste eta hainbeste gauza gehiago uhinek edo haizeek nire gorpua ezerera itzul zezaten aurretik...
|
|
|
Ipurditik bizkarrezurrera, bizkarrezurretik garunetara betiko bidea eginez, beste era batera esanda, galdera doi bat:
|
zergatik
ez haiz hire jakinduriaz baliatzen. Horixe izan zen txintxetek igorri zidaten mezua.
|
|
|
...o eta lagunen nahasbiderako, bada, orduan, argiak beren indar guztian piztuak zeudelarik gargolen aho zuloak ezinago artistikoki argitzeraino, baina artean hiru aurkezleak beren paperak errepasatzen ari zirela aprobetxatuz, alboan nuen gizaseme gorraizetu samartzen hasiari bere estasi une propialari buruz itaundu nion; ez, baina,, adiskidantza estutzeko asmo soil soilarekin baizik, eta, bidenabar,
|
zergatik
ez, haren erantzunaren arabera zein gizaseme klase zen jakiteko aukera egokitzen zitzaidalako. Nolako estasi unea, halako gizakumea zen beste nire teorietako bat, orain, labur beharrez, azalduko ez dudana.
|
|
|
Zergatik ez legenarra? Eta
|
zergatik
ez, behin horretaraz gero, Hiesa?
|
|
|
Nire begiek eguna bezain argi ikusten zutena, ez al zuten, bada, gainerako gonbidatuek ikusten? Eta, ikusten ez bazuten,
|
zergatik
ez zuten ikusten. Itsu zirelako, ala itsu plantak egiten zituztelako?
|
|
|
Anjel,
|
zergatik
ez zara bainatu?
|
|
|
Hori ez da huskeria bat. Ezkutatzekorik ez baduzu,
|
zergatik
ez didazu orain arte ezer esan, ekin nion, bortitzago oraingoan.
|
|
|
Eta gero, berriro ere furgonetaren leihora itsatsirik nindoala, pentsatu dut badakidala Danek
|
zergatik
ez duen urjauzien kontu hori denen aurrean kontatu, eta segidan pentsatu dut ea zenbat denbora igaro ote duten Xavierrek eta Olgak Bridaveill Falls horiei begira. Baina, alde batera, dibortzioaren kontu hori nerabilela eta, bestera, amonak bananduei deitzeko erabiltzen zuen" bizirik alargun" adieraz  pidea, Rubenen belaunaren ukidura leuna sentitu dut, eta orduan desioak eta terneziak oinetako behatz ttikienaren atzazaletik buruko ilerik garaieneraino zeharkatu naute.
|
|
|
Nahi baduzu gera zaitezke, gure artekoan zuk ere zeresan handia duzu. Nire hitzekin neure burua bera ere harriturik nuen arren, hitz horiek,
|
zergatik
ez badakit ere, adoretu egin naute. Orduan ulertu dut Dabidengana ez naizela joan besterik gabe bakezkoak egitera eta, lehen bezala, amen, amen esatera.
|
|
|
Nik beste proposamen bat ere banekarren zuri egiteko. Astebete libre dut, eta Gasteizera itzuli beharrean,
|
zergatik
ez goaz Karibe aldera denbora hori biok biotara igarotzera. Gurea konpontzeko aukera ezin hobea izan liteke ekin dio Dabidek; baina nik errepikatu behar izan diot orain bakardadea behar dudala, bakardadea; eta, bestela pentsatuko banu ere, egun gutxiren buruan lanean hasi beharra daukadala.
|
|
|
Eta beharbada ikasten jarrai nezakeela bururatu zait: historia, psikologia edo,
|
zergatik
ez?, buruko neke handirik sortuko ez didan lorazaintza. Baina ez dakit bada:
|
|
|
Eta, bref, Dabid, esango nuke gure geletan ibili den morroi hori Tomen atzetik dabilela. Gainera, utzidazu pentsatzen, pistola eta pasaporte itxuraz fal  tsuaz gain, orain ulertzen dut
|
zergatik
ez dituen betaurrekoak egundo eranzten, edo zergatik ohartarazten zion Dani azkarregi ez ibiltzeko: poliziak isunak jarri baino gehiago, furgoneta geldiarazi, eta bera harrapa zezakeelako!!!
|
|
|
Orain, Santa Teresa bilakatu diguten honetan, gu gara garrasi egiten dugunak:
|
zergatik
ez dute militantzia hori serio islatzen. Inor ez da gauza izan mundu txiki gure honetan pistola hartu duten emakumeak leial eta fier azaltzen.
|
|
|
Ezkontzak inoizkorik askeenean direnean; berdintasun politikoak baldintzen desberdintasun muturrekoena desagerrarazi duenean, hau da, ezkontideek izadiaren goi arnas gozoei men egin eta harrokeriazko aurreiritzien aurka borrokatu behar ez duten une horretan bertan. Gizarte deusezkeria horiek, hain zuzen ere, sortzen zituzten, ezkon hitzetan eta ezkontzetan, deserosotasuna, premia larriak eta
|
zergatik
ez esan, patuaren ezinbestekotasuna ere.
|
|
|
Ez al da beharrezko etxeko bertuteen, aitaren aginpidearen eta familia gobernuaren lege onespena? Norbaitek guraso ezbidezko izan ditzakeela-eta, beldur bada,
|
zergatik
ez gauza bera seme alaba arimagabekoen kariaz. Familia baten egoera nolakoa izan eta seme alaben artean banaketa zati berdinetan egitea, ez ote litzateke, besterik gabe, desberdintasun izugarriaren iturburua?
|
|
|
enpirista logikoen arabera, epistemologia ez da horretaz arduratzen. Horretarako osatuko dira komisio politikoak, edo talde aktibista salatzaileak agertuko dira, edo,
|
zergatik
ez, ustelkeriak aurrera egingo du eroso. Baina inoiz ez da izango epistemologiaren auzia, hots, ez da izango zientziaren filosofiaren helburua.
|
|
|
Filosofoak, zientzialariak legez, errealitateari buruz mintzatu nahi izatean oinarritzen zuten Zirkulukideek filosofiari halako hertsitasuna eskatzea. Einsteinek esan legez, Hume eta Machen printzipioak nahitaezkoak izan baziren fisikan, hau da, filosofiak fisikaren gain eragina izan bazuen, eta honek egiaztagarritasun printzipioa onartzen badu, orduan, filosofiak
|
zergatik
ez du hura onartu behar, errealitateari buruz mintzatzen omen bada. Zergatik izan behar du filosofoak apriorizko ezagutzaren abantaila?
|
|
|
Baina,
|
zergatik
ez du izan behar pentsamenduak bakarrik (edo neurri batean) hunkitzen nauena. Ez ote dago ideia lazgarririk?
|
|
|
– Bai. Berak hala badio,
|
zergatik
ez ba?
|
|
|
etxe handiak, dendak, tabernak, jendea hara eta hona, autoak asfaltozko bide gainean... Autoen itxura bitxiak XXI. mendean egon zitekeela pentsarazi zion Lauaxetari; inguruak, berriz, zehazki
|
zergatik
ez bazekien ere, Gernika ekartzen zion gogora. Horretaz pentsatzen ari zela," Gernika Garbiketak S.L." errotulua irakurri zuen ondoko bidetik igaro zen furgoneta txuri batean.
|
|
|
" Ile nahasi horiekin... nola joango zara?", esan zion amatxi zaharrak maitagunez; gaizki ezin hartu eta, Xan aztoratuta zegoen; amatxi zaharrak Eliri: "
|
zergatik
ez dion berari mozten, momentu batean?". Eli prest ageri zen.
|
|
2001
|
|
|
Egia da bai (barre egiten du). Churchilek zioen politikari ona
|
zergatik
ez duen asmatu azaltzen dakiena dela. Batetik aitortu behar dut burujabe tza esan behar nuela eta independentzia atera zitzaidala.
|
|
|
Honelako sari batekin torturaren nolabaiteko defentsa egiten dela, hark bere bizitzan zehar egindakoak" ahaztu" eta bere" biktima" izaeran oinarriturik" saritu" ere egiten dela tortura. Baina...
|
zergatik
ez gatoz gaur egungo egoerara eta gaurko Manzanasak non dauden aztertu?
|
|
|
Baina jolaserako gonbite bat da:
|
zergatik
ez pentsatu Colonen txakurra izan zela lehen zaunka egin zuena?".
|
|
|
Kontsultaren emaitza loteslea ez bada,
|
zergatik
ez. Baina kanpaina libre batean betiere, batzuek independentziak ekar ditzakeen abantailak azalduz eta besteek desabantailak
|
|
|
Gauza batzuk. Gorde dezaketen esnearen edo zopa hotzaren edo
|
zergatik
ez, gorde dezaketen ardoaren abstrazio eginez, haien formaren estudioan konzentratuko naiz. (37.or.)
|
|
|
Nobela labur honetan, Saizarbitoriaren lerro gogoangarrienetakoak bildu direlakoan gaude eta bere biribiltasuna izan da, ezpairik gabe, jarraian datozen haunasketak eragin dizkiguna. Biribiltasuna eta,
|
zergatik
ez esan, morboa, morbo asko baitago testuan. Artea, bizitza, sexua, amodioa/ heriotza, abertzaletasuna, testuak bilbatzen dituen osagai erakargarriak ditugu.
|
|
|
Hori lortzeko, gantz edo koipe gutxi duten janari ugari sar ditzakegu gure eguneroko otorduan, ortuari eta frutak osagai nagusi dituztenak: era askotako entsaladak (barazkiak, arroza, oreak, patata eta antzekoak sarturik), krema eta zopa hotzak eta, postreetan, fruta freskoa edo,
|
zergatik
ez, izozki txiki bat nahiz sorbete hotz hotza, aho-gozagarri gisa.
|
|
|
Horren ordez, garrantzitsua da azaltzea
|
zergatik
ez den ulertuko irakurtzen dena eta zergatik ez duen merezi denbora galtzeak.
|
|
|
Horren ordez, garrantzitsua da azaltzea zergatik ez den ulertuko irakurtzen dena eta
|
zergatik
ez duen merezi denbora galtzeak.
|
|
|
(Pentsakor) Ez dut ulertzen
|
zergatik
ez didan utzi berarekin joaten ekografia egitera...
|
|
|
(Erdi haserre) Aita,
|
zergatik
ez duzu ozenago jartzen. Gogoko dut zarata ikasten ari naizenean...
|
|
|
Eta
|
zergatik
ez duzu bide batez nirea mozten. Jardina ez baina oihana dirudi!
|
|
|
Orduan
|
zergatik
ez duzu Agustin gonbidatzen?
|
|
|
(Limurtzaile) Eta
|
zergatik
ez zoazte jatetxe batera afaltzera? (Gezurretan) Gaixoa!
|
|
|
Eta
|
zergatik
ez dugu biok afaltzen, gaur gauean?
|
|
|
(Zalantzati) Ez dakit... (Pentsakor) Bai,
|
zergatik
ez...
|
|
|
Ama,
|
zergatik
ez dituzu espartinak edo txapelak josten?
|
|
|
Eta
|
zergatik
ez dugu gaur elkarrekin afaltzen. Ez dut ezetzik onartzen, yes!!
|