|
2000
|
|
|
Lesio batek eten zuen bere futbolari karrera, baina artean zaletasuna odolean
|
zeraman
. Ikastolan irakasle zela hasi zen Ondarroako Aurrera taldea entrenatzen.
|
|
|
Kaleratu zutenean bera zen barruan denbora gehien
|
zeraman
presoa. Aspaldiko urtetan espetxetik espetxera penintsulan barrena bere atzetik ibilitako ama kalera atera baino aste bat lehenago hil zitzaion Mitxeli.
|
|
|
Egun Ainhoak 31 urte ditu eta Araidak 29 Mirentxu emaztea ostera orain hiru urte zendu zen. Manu irten zenean kartzelan denbora gehien
|
zeraman
presoa zen.
|
|
|
behien elikadurarako erabilitako irin guztiak debekatu zituen. Ordura arteko irinetan% 0,3 animalia gantz
|
zeraman
eta hutsean geratu zen. Confederation Paysanne sindikatuak aspaldi eskaturiko neurria zen alabaina.
|
|
|
M. Larramendi gizon argi bezain zorrotzak, Espainiak gure herrian
|
zeraman
politikaz kezkaturik egin zituen zenbait salakuntza foruen alde. Hortaz irakurgarria da J. Ig. Tellechea Idígoras ek bere sarreraz, oharrez eta hitzatzez argitaratu zuen Larramendiren So bre los Fueros de Guipúzcoa (1983) liburua.
|
|
|
Foruen galeraren ondotik, hogeigarren mende hasierako egoerak eskatzen zuenaren arabera, garaiko iritziei buruzko galdera egin zuen Gipuzkoako Diputazioak Eibarko sozialisten Casa del Pueblora, eta honek beraien artean intelektual mailan burutza
|
zeraman
Toribio Etxebarriari eskatu zion gai horretaz zerbait presta zezala. Bi hitzaldi eman zituen 1918 urtean, La liga de naciones y el problema vasco izenburupean eta Eibarren bertan V. Fernández tipografian inprimatuak izan ziren.
|
|
|
Bertanirakurri ziren artikuluekin. Biolentzia? izenburua
|
zeraman
liburua osatu zen.Aurtengoan, berriz, burujabetasunari buruz hitz egin dugu Iruñeko Larraona ikastetxean, eta, EZBAIKA elkartearen laguntzari esker, udako ikastaroan hitz egindakoa argitaratzeko aukera izan dugu.
|
|
|
Ile horizko kalpar gariakadatsa askaturik
|
zeraman
, meretrizen eran... 7
|
|
|
Alde batera ez zen harrigarria ere, baina fraideak gaurkotuta ikusten ohitu gara aspaldi honetan. Aita Morlansek, ordea, kaputxinoen abitu luze marroia
|
zeraman
, lokarri eta guzti, sandaliak ere bai, etabizar zuri eta luxea, eskas eta saretua baina, bere irudiari indar berezia eta beste garaibateko ukitua ematen zizkiona, irudietako Damaso Intzaren antzera edo. Itxura eztihorrekin kontrastean, begi beltz eta gogorrak zituen, betzuloetan sartuak egon arren distira bizia zerienak.
|
|
|
Gu geunden lekutik besoak, hankak eta buruak ikusten ziren mugimenduan, zirimola itzela sortuz. Segundo batzuk behar izan nituen erreakzionatzeko, ez bainuen ulertzen zer gertatzen zen (beharbada, eta ez da broma, edan nuen guztiagatik), eta zurrunbilo hartara hurbildu nintzenerako denboratxoa
|
zeraman
bertan Duncanek, borrokan zebiltzanak banatzeko ahaleginetan. Borroka bat zen, bai, Duncanen lagunetako baten eta nireetako baten artekoa.
|
|
|
Badakizu tokiak aukeratzen, gazte!". Tabernariak beste garagardo bat
|
zeraman
eskuan. Antza, Txemak berak eskatu zion, nahiz eta horretaz konturatu ez.
|
|
|
Gauaren amaitzean hamalau urteko mutikoak bere etxeko portalera bideratu zuen gainean
|
zeraman
bakardadea. Etxera igo, nano bufoia zela adierazten zioten mozorroak erantzi, eta ohera sartu baino lehenago koaderno bat atera zuen mahaiko kaxoitik.
|
|
|
Gorpua aztertu zutenek ez zuten dudarako lekurik utzi: Eiderrek abiadura handiegia
|
zeraman
eta barianteko bihurgune hori txarto peraltaturik dago. Burdinazko hesiaren kontra amildurik, horrela hil zen Eider.
|
|
|
Eta nik hura besarkatu eta nigarrez hasi nintzen. Osabak esku batean zuzia
|
zeraman
, eta, bertzeaz besotik atxikitzen ninduela, baita ahoa belarrirat hurbiltzen ere, isilka misilka erran zidan: " Nigarrik ez, Joanes, egun zoriontsu honetan..." Urrats bat gibela egin nuen eta, malkoak xukaturik, harri eta zur behatu nion, zeren ez bainuen ulertzen nola izan zitekeen egun dohakabeko hura dohatsu.
|
|
|
Eta erran zuen segidan ezen biktoria haren oroitzeko eta sekula ere ez ahanzteko, prozesione bat eginen zutela urtero Pagabasoko leizerat, eta hala sortu zen ohitura hura, Pagabasorat prozesionean joaitekoa. Eta iristen zen prozesionea harat, eta apezak leizeari beha paratzen zuen eskuetan
|
zeraman
gurutzea mila orazinoren artean, bertze partaide guztiek harri jaurtikika ekiten zioten bitartean, munduko deabru guztien kontra.
|
|
|
Zeren, hasteko, Urbiaingo lurretan sartzear ginela, bele eta sai haiek ikusi ahal izan baikenituen zalgurdia
|
zeraman
gurdizainak eta biok, arkume baten bazkan ari zirela han bide ertzean. Haiek ikusi bezain fite, nola baitzen superstizios samarra, hiru aldiz zeinatu zen gurdizaina, erreus eta urduri.
|
|
|
Esku batean eskoba
|
zeraman
, eta bertze eskuaz agurtu, eta aitzina egin zuen.
|
|
|
Bortz gizon haietarik batek ozen hitz egiten zuen eta zalantzarik ez zegoen ezen haserre zegoela, egozten zituen arneguengatik eta haren juramentuengatik, batean Kristoren zauriak aipatzen zituela eta bertzean Avilako santarenak; gaitzerizkoan eta aldarte gaixtoan sarturik zirudien, zinez, jokoak
|
zeraman
bidearekin, eta ergelkeria franko zerabilen eta adimendua eskas...!
|
|
|
Hik zer irizten diok, Akiles? Baina bortz axola hiri uholdea eta uholdetik libratu zen arka, arkak
|
zeraman
erbi bikoteagatik ez balitz, ezta?
|
|
|
Maddalen zen, bai, gure solairuko harroin zurezkoetarik zihoala, harroin batetik bertzerat, begiak harat eta honat beha, isil gordean, kriseilu bat eskuan... Eta aitzina zihoala, aitzina eta aitzina, jaitsi zuen lehen solairutik behekorat
|
zeraman
eskailera, eta heldu zen jauregiko gibeleko aterat, zeinak kanporat jotzen baitzuen... Atea erdi irekia zegoen, eta, noiz eta neskamea harat heldu baitzen, are gehiago zabaldu zen... eta orduan nor ikusiko, eta osaba Joanikot ikusi nuen...!
|
|
|
Herritarrek, erran bezala, aita jesuita zuten buru, eta berau mintzatu zen guztien izenean, lepotik dilindan
|
zeraman
gurutzea eskuan zuela:
|
|
|
Bi minutu geroago agertu zen Kristina. Besta jantzi tirantedun ikusgarria
|
zeraman
, urdin iluna, eta kolore bereko poltsa besotik dilindan. Zapatak ez nizkion ikusi, baina lepoa eginen nukeen horiek ere bat heldu zirela.
|
|
|
Xelebre zeuden. Edurnek betiko txabusina koloretsua baizik ez
|
zeraman
soinean, eskuin txorkatila uztaitzen zion zilarrezko katea aparte utzita. Anaia, berriz, galtzontzilo hutsetan.
|
|
|
Asaldura atxiki ahala atxikiz, mutur aitzinean ezarri nion prentsa agiria. Nire argazkia itsatsita
|
zeraman
paper plastifikatu puskak ez zuen gihar zaku hori batere zirrararazi.
|
|
|
Ttipik panpina handi bat zirudiela, kasurako, telebista programa jasangaitzetan agertzen diren sabeliztun edo bentrilokuo asasinagarriek baliatzen ohi dituzten horietarik. Edo soineko traje italiarrean —bulego berean, astebete lehenago nirekin elkartzean
|
zeraman
bera— kopetatik eroritako odolak ildo bakarra utzirik zuela, jakaren lepoaren ezkerraldean. Baita ahoa zabalik zeukala ere, eta begiak, sabaiari so iduri, gure ezpainetatik handikeriaren bat aditzen zueneko keinua berritzeko prest balego bezala.
|
|
|
Ikuskizunak, hortaz, trinkotasuna zuen eskas, tipula papera gaineratu dioten pintura lan inpresionista batean bezala, baina horrek egiten zuen, beharbada, erakargarriagoa: erdi ikuste horretan, Edurneren titi beteak —bat baizik ez nion ezagutzen—nire bihotzarekin batean pilpiratzen zirela imajinatzen ahal nuen, tanga motako kulero tikien gainean jantzirik
|
zeraman
kamiseta laburraz bertzaldera. Hain laburra non, besoaren edozein mugimenduk agerian uzten zidan xilko eraztun urrekaraduna, gau nahasi horretako ustekabe atsegingarria.
|
|
|
Eskuan
|
zeraman
kapazu handian arakatu zuen mukizapi bat ateratzeko. Zintz egitearekin, baiezko buru ukaldia egin zidan.
|
|
|
Erredakziora nintzenetik, barre murritzak luzatu nizkion neure mahaitik eta erantzun hark. Kamiseta loreduna
|
zeraman
, paparra lehengo egunekoak baino gehixeago janzten ziona bularraldearen gainetik. Bortz orduko keak eta nekeak arindu nituen, eranzten nioneko momentuaz aldez aurretik gozatuz.
|
|
|
Mukizapia poltsikoan altxatzeko keinua egin zuen, baina eskuan
|
zeraman
, beti, bizkarra erakutsi eta urruntzen hasi zenean.
|
|
|
Haren azpiko soineko zabal loredunaren gisakoa Kristinak ere probesten zuen, etxeko lanetan aritzen zen aldi bakanetan. Oinutsik zegoen, eta motots batera bildua
|
zeraman
adats kiribil gaztainkara. Izerdia agerian zuen kopetatik beheiti.
|
|
|
Pistolak eta barrak akuilatuta, altxatu eta ate jadanik irekira jo genuen. Kristinak bizkar gainean ezarritako edredoi kolore anitzaren puska luzeena herrestan
|
zeraman
. Atalasean gelditu ginen.
|
|
|
Hura ere mudatua zen. Betiko jaka zimurtuaren ordez, niki ongi lisatua
|
zeraman
soinean, eta betaurreko ilunen maskararik gabe diz diz egiten zioten begiek, kolorez tronpatutako auto zelular bati bezala.
|
|
|
Gogoz kontra biratu nintzen. Ohe arropak kenduta, emakumeak Ttipiren agentzian ohi zuen uniformea
|
zeraman
jantzirik: blusa zabala eta gona tolesduna, udako jaka fin baten azpian.
|
|
|
Korridoretik, Potzoloren agerpenak eten zion solasa, niretako deseroso bilakatzen ari zen puntuan. Mugikorra eskuan
|
zeraman
—laranja kolorekoa zen— eta aurpegia zurbilduxea. Ukabil bilduari eragin zion, hatz lodia tente behe aldera, zirko erromatarretik gurera zabaldutako heriotza keinu ezagunean.
|
|
|
Nire besoa askatu eta beretik dilindan
|
zeraman
poltsa ireki zuen. Barnean istant batez arakatu ondotik, txartel ttiki bat atera zuen eguzkitara.
|
|
|
Eskuin eskuko hatz lodia eta zuzena erabiliz kokotsean fereka eginik, lepotik paparrerainoko tartea inguratu nion. Bai, uste bezala, kamiseta tirantedun zuria
|
zeraman
, zamarra bakeroaren azpian. Anak, eztiki estutuz, eskua erretirarazi zidan askatu gabe.
|
|
|
Ez nuen hilerriratzen ikusi, baina dudarik ez zen nonbaitetik sartua zela. Jaka
|
zeraman
, atorra eta galtza udatiarrekin bat heldu zena; horrexetan baizik ez zion giro berriari amore eman. Gainerakoan —eguzkitako luneta handiak, ezker besotik dilindan egiten zion kapazutzarra, sandalia takoidun urrekarak—, hondartzara joaki zela erran zitekeen, ehorzketa batetik etorri baino areago.
|
|
|
Gauzak non ziren ikasteko astia izana bide zuen. Anarterainoko gure topaldi guztietan bezala, txabusina
|
zeraman
soinean —etxean egoteko bere uniformea, nonbait— baina ez anaiarena, berriagoa eta koloretsuagoa baizik. Lotu berria ematen zuen, hain baitzuen estu.
|
|
|
Bertze isilune baten nekeari buru emateko prest, Anak egun horretan
|
zeraman
kamiseta tirantedun arrosaz oroitu nintzen. Erlojura begiratu nuen, zortzi eta erdiak.
|
|
|
Barneko beiratetik harata, erredakzioan, doi doian ohekide egin ez nuen neska nekusan, bere mahaira jarria, norbaitekin telefonoz kalakan. Kamiseta arrosa
|
zeraman
, nik gehien maite nituenetarik, eta berak ere —hau marka! —, dutxatu berriaren itxura guztia agertzen zuen bazkalondoko ordu hauetan. Jarduneko nagusiaren burua ere alde horretara bihurtu zen istant batez.
|
|
|
Ni jarrita ikusteak zabalagotu zuen neskaren irriñoa, berak ere hondarrean eseriko ote nintzen duda egin izan balu bezala. Ohiko albornoza edo txabusina gabe, jantzi luze loreduna
|
zeraman
soinean, eskote zabalekoa, besoak has uzten, kulero argiak iradokitzen eta zorrorik gabeko titi puntak nabarmentzen zizkiona. Soinekoaren azpian oinutsik ageri zitzaizkion zangoak, mehe eta beltx.
|
|
|
Bi urte lehenago gimnasio batean izena emanda erositako txandal arrosa
|
zeraman
soinean, nik biziki maite nuena aldakak ederki nabarmenarazten baitzizkion. Kristinaren gorputz ataletan, aldakak nituen gogokoen.
|
|
|
Aitzin eta gibel, aurkiz eta ifrentzuz, konkistatzaile indiar jale baten irudia
|
zeraman
paper puska muskerraren angelu eta azalera ezberdinek eskaini ahala aukerez baliatu nintzen, burdin meta horren zirkuituzko bihotza beratu gabe. Hori, Anari erran berri nizkionak erranda, nire autoestimuarekin aspaldiko partez topo egin eta bortz minutu geroago.
|
|
|
Zer hedabidetakoa zen jakinarazi? Grabagailuren bat
|
zeraman
–Irratietako jendeek erabiltzen dituztenetarik?
|
|
|
Ni hantxe nengoen, jendearen artean, gora begira, zeru hain urdinerantz, eta, halako batean, Marius Lippiri egokitu zitzaion txanda. Buzo txuria
|
zeraman
, edo beltza, eta kaskoa eta anteojoak. 69 zenbakia zen, ez dakit zergatik baina horretaz ongi akordatzen naiz.
|
|
|
Ostertza besarkatzen zuten gari sail eskerga haiek benetan ote ziren ahanzturaren bazka? Zergatik ez
|
zeraman
inork ekipajerik. Ba ote zekiten tren hura ez zihoala inora?
|
|
|
Geldi geldirik zegoen, ez zion nire mutikoari irribarre jostalaririk egiten, ez zen kexatzen nire mutikoaren zalapartarekin. Denbora luzea
|
zeraman
jarrera hieratiko, barne bildu hartan. Lo ere ez zegoen, noizbehinka, poliki poliki, irekitzen baitzituen begiak, inora ez begiratzeko.
|
|
|
Izerditan nengoen, eta etxearen teilatu zulatua ikusten nuen, eta arrano batek hodei bat
|
zeraman
mokoan.
|
|
|
Zuei haren desenkusak agertu behar dizkizuet, baina lasaiago gaudela, aireportuan. Eta solasean ari zela, harrigarria egin zait Karmelo Tomen betaurreko ispiludunekin ikustea, eta eskuan
|
zeraman
haren sonbreiruarekin. Azkenean, San Fantziskon beste egun batzuk pasatzea erabaki du, gero Mexikora joateko.
|
|
|
Migelek zekien euskara dialekto askotan zatituriko hizkuntza zen, literatur eredu bakarrik gabea. Garai hartan pil pilean ari ziren oraindik ortografiari buruzko eztabaidak, eta orduko idazleen artean nagusi azaltzen zen garbizalekeriak gure hizkuntza antzutasunaren irteera gabeko zulora
|
zeraman
noraezean. Hitz batez, idazle orok behar duen komunikazio tresna ez zen oraindik sortua.
|
|
|
Ilargiaren eskolan liburuan lehenengoz aztertu zen gurean errealitatea hausnarketa estetiko gisa. Hartan kontenplazioak ez
|
zeraman
hasperenera, zehaztasunera baizik, Lekuonaren esateko dotoreziak areagotu baino egiten ez duen sentsualismoan hala ere:
|
|
|
Zentzu horretan, publikazioak" Cahiers collectifs de culture humaniste" azpititulua hartu zuen. Aldi berean, Herriaaldizkariaren aldeko jarrera erakusten zuten, Beste aldizkariekin, aldiz, oso garbi markatu zituzten desberdintasunak, bai Baionatik abian jarraitu zuen hasierako Gernika elkartearen sektorearekin, baita Barandiaranek
|
zeraman
Gernika Eusko Jakintza rekin ere.
|
|
|
Inoiz ulertuko ez dudan zerbait esan zenidan: Erantzuna berarekin
|
zeraman
galdera, Ekaitz aurreko karriketan izaten den usaina.
|
|
|
Yoyes, maiteminetan zegoen neska izateaz gain ETAkidea zen. Yoyesek, Soziologia ikasi zuen lizentziatua izateaz aparte, pistola
|
zeraman
soinean. Yoyes, Mexikora joan zen euskalduna izateaz gain, kideek akabatutako militante ohia izan zen.
|
|
|
Aldareetara eramaten dugunean bere nortasunaren puska handi eta ederra, akaso, preziatuena, gizaseme alaben gure barneko tirabirak argitan jartzen dituena, hots, moztu, ohostu, ezabatu egiten ohi dugu. Maria Dolores Gonzalez Katarain salbatzeko edo, militantea baztertu dugu, pistola soinean
|
zeraman
armada herrikoi baten soldadua desagertu da pantailetatik, bihotzetatik, oroipenetatik. Baina Yoyes gabe ez dago Maria Dolores.
|
|
|
Bentzutuak ginen, garaituak. Kamioi batera igo ginen Tortellaten; hangar handian nik ikusitako hegazkinetako bat
|
zeraman
kamioi horrek, hegoak tolestuta, eta gu ere hantxe, ahal genuen moduan egokituta. Gironara heldu ginen kamioian, plaza batera.
|
|
|
– Zakur bat besterik ez zuan. Lehen ere garbitua nauk paparrean gurutzerik ez
|
zeraman
zakur bat baino gehiago!
|
|
|
Kontua da, apirilaren 14ko kontsulta galdu egin zuela, eta hurrengo bisita maiatzaren 21erako lortu zuela. Bolada txarra
|
zeraman
Maria Victoriak, gero eta okerrago, baina lanean jarraitzen zuen hala ere. Ez baikenuen uste hain gauza larria izango zenik, hurrik eman ere.
|
|
|
Korridoreak sala kamarote batera
|
zeraman
. Kortinak itxita, lanparak pizteke, eguerdi aldea behar bazuen ere, ilunxko zegoen.
|
|
|
" lehenago", jarraitu zuen," maiz etortzen zen hona; Lazarok esango zizun. Mutil ona zen, baina hain bizimodu desordenatua
|
zeraman
... Joaten zelarik, nik sagar bat, edo bollo bat ematen nion biderako.
|
|
|
Zelaietan elur zuri zuria zegoen, errepidean berriz, auto batzuk igaro ziren. Sobra ere bide hark hiriko suburbioetara
|
zeraman
. Urrun fabrika batzuk begiztatu zituen.
|
|
2001
|
|
|
Izan ere," Arrantzaleak" irakur zitekeen, urrutitik ere, aldizkariaren lehenengo orrialdean. Euskaldun oharkabetuenaren atentzioa deitzeko modukoak ziren izenburu deigarri hura eta azpian
|
zeraman
argazkia, eta apika batek baino gehiagok usteko zuen hura irakurriz itsasgizon izukaitzen bizimodu bitxiaz zer edo zer gehiago ikasiko zuela edo. Baina Z. ARGIA eskuetan hartu eta letra xeheek ziotena irakurtzen hasi orduko, herritar kementsuenaren begitarte alaia ere goibeltzen joango zen duda gabe.
|
|
|
" Ezin uka gauza bitxirik ikusi dugunik" zioen segidan," Euskararen aitzakia dela eta hor azaldu zaizkigu zazpi probintzien batasunaren etsai amorratuak, Nafarroako UCD eta PSOEkoak, Euskal Herriaren seilu argi eta garbia
|
zeraman
kanpainan parte hartzen". Kritikoa zen artikulua jarrera honekiko, baina egun inork imajinatzen al du Miguel Sanz txandala eta petoa jantzita lekukoa eskuan duela?
|
|
|
Haietatik ikasi behar omen dugu, ordea, eta horretarako beren bertuteak bezainbat izan zituzten akatsak ere kontuan eduki behar... Eta horretan saiatzen zen Luis Haranburu Altuna, kasu, geure mitoak astindu nahian
|
zeraman
gudaldi partikularrean.
|
|
|
Gerla arlote haren ondoren, paristarrak sabelez huts eta buruz bero zebiltzen. Napoleon III ak, 1789ko iraultza ahazturik, bakarkeria lotsagarrian
|
zeraman
bere agintea". Eta herri xehearen egoerari buruz, besteak beste, honakoak gogorarazten zituen:
|
|
|
astelehen, ostegun eta larunbatetan Seaskaren mezua
|
zeraman
orri erdiko gehigarriarekin kaleratu da, errepide nagusi guztien ondoetan publizitate kartel handiak kokatu dituzte eta kanpainaren amaieran aipatutako egunkarian gehigarri koloretsua sartu zuten. Euskarazko eta frantsesezko triptiko deigarri honetan Iparraldeko hiritarrei ikastolen (hezkuntzaren lehen zein bigarren mailan) filosofia, funtzionamendu, irakaskuntza maila, zerbitzu eta azpiegiturei buruzko informazioa eman zaie.
|
|
|
Aurrekoaren antzekoa izan zen esperientzia. Bidaia honetan ibaiak ur gutxi
|
zeraman
eta urtegietatik ateratzeko nahiko komeri ibili zuten ibai bazterretako lokatza zela-eta. Adar jotze moduan galdetu diot Iñakiri ea badaezpada helikopteroa jakinaren gainean zegoen, eta erantzuna serio serio:
|
|
|
Aldizkarira kuarteletan egindako marrazkiak bidaltzen zizkidaten, egingo omen zidaten dena idatziz. Bonba
|
zeraman
paketea zelakoan, kuarteletik erabilitako kondoi sorta bidali zidaten. Bidali zizkidaten heriotz mehatxu anonimoekin karpeta bete bat banuen etxean, baina geroago bota egin nuen, ez delako ona hainbeste zabor pilatzea.
|
|
|
Opari sentimentalak ere badira Tomas... Ikusi al duzu Mirenek gaur
|
zeraman
lepokoa? (Harro) Nik ekarri nion, Madagaskarretik.
|
|
|
Guk lehenengo mailari dagokion puntu hau moldatu genuen. Seiehunordu asko ziren, horrek klasean bostehun ordu
|
zeraman
ikasle bat eta zero orduzeraman beste bat elkarrekin izatea ekar baitzezakeen. Printzipioz hori posiblea da, baina zaila ere bai.
|
|
|
Lekuaren estutasunagatik armada ilara luzeetan zebilelarik, baskoiek mendi tontorrean segada bat prestatu zioten, bertako baso itxiak eta ugariakzirela medio, tokia ezin aproposagoa baitzen segadak prestatzeko. Baskoiek, bideraazkar eta lasterka jaitsita, fardeleria
|
zeraman
erretagoardia eta armadaren zatihandienaren atzeraegitea babesten zuten gerrariak erasotu zituzten, eta, borrokanhasita, guzti guztiak akabatu. Gero, ekipaiak eta fardelak hartutakoan, arratsean, iluntasunaren babespean, sakabanatu egin ziren.
|
|
|
Bestetik, garai hartan epealdi horren gaineko interes nabarmena piztuzen. Gainera, agirietatik atera zitekeen informazioa agortuta zegoela ematen zuen.Ondorioz, Erdi Aroko arkeologiak eskain zitzakeen aukera berrietarako norabideahartuz, Erdi Aroko espainiar arkeologiak aurre egin zion Europako beste herrialdeekin konparatuz
|
zeraman
atzerapenari (Europan jadanik existitzen zelako). Ondorioz, Asociacion de Arqueologia Medieval5 delakoa sortu zen.
|
|
|
Doloresek bere bizitza egin du Europa zaharreko lurralde arrotz horretan. Orain bost urte bere zerbitzuak erabili beharrean hitz egiteko ordaintzen zion gizon batekin ezkondu zen, agian ez maiteminduta zegoelako, baizik herbestean
|
zeraman
denboran goxotasuna eskeini zion bakarra izan zelako. Ezin eraman lezake ordea bere txikia atlantikoz bestaldera; hori esaten dio behintzat ezer ulertzen ez dion abokatu batek.
|
|
|
Tunel ilunetik atera ginenean, gitarra hotsa entzun nuen eta pasilloaren beste aldetik nigana hurreratzen ari zena ijitoa zela konturatu nintzen. Nire aurrean geratu zen eta, abestia bukatu zuenean, bufanda gorria baztertu, jakaren papar hegalean
|
zeraman
krabelin zuria oparitu eta nire ondoan eseri zen. Ez zidan galderarik egin, izena bakarrik jakin nahi zuen.
|
|
|
Han, urrutian, gero eta urrunago, gizon batek eskuaz agur egiten zion. Eta zuri beltzeko fotograma haietan kolorez tindatutako elementu bakarra zegoen, gizonak lepotik zintzilik
|
zeraman
bufanda gorria. Horregatik, kolore gorriarekin obsesionatua zegoen Maria.
|
|
|
Mutilak alkandoraren botoiak askatu zituen, banan banan. Danielak bularretako zuria
|
zeraman
jantzita, sinplea, inolako artifiziorik gabea, azalera itsasten diren horietakoa. Freskoa, titiak hazi berri zaizkion neskatila nerabeak janzten dituenak bezalakoxea.
|
|
|
Gaztea bezain harroputza zen ustezko aktore hura. Rey abizenak ez zion koroaren pribilejiorik ematen baina berak demokraziarik gabeko tronua
|
zeraman
ipurdi azpian.
|
|
|
Eta bigarren bider ispiluari begira elkartu ginenean, konplizitate keinu batez agurtu ginen. Aholkua behar zuen, beste norbaitek gainean
|
zeraman
soinekoa nola geratzen zitzaion esatea nahi zuen. Eta berehala jabetu nintzen horretaz.
|
|
|
Aspaldiko partez bizilagunaren aurpegia ikusteko irrika sentitu zuen. Zein koloretako barruko arropa
|
zeraman
jakiteko irrika. Irribarrez edo negar keinuz esnatu ote zen jakiteko beharra.
|
|
|
Eta bien irudiak min egiten zion begietan. Gizonak gas bonbona ikuskatzen zuen bitartean emakumeak plantxarekin jarraitu zuen, eta bere abestiekin, eta bere dantzekin, jira eta bira artean, mantalaren azpian jantzita
|
zeraman
bakarra lentzeria gorria zela erakutsiz. Inozentziaren begi itsuak tentatuz eta bekatuari atea joz.
|
|
|
Sofan eserita zegoen, indioek egiten duten antzera, hankak gurutzatuta. Soinekoa
|
zeraman
jantzita, pitxi horietako bat, eta telebistari arretaz begiratzen zion. Halako batean, bilobak eskua gona azpian sartuta zeukala konturatu nintzen, eta atzamarrak izter artean mugitzen zituela.
|
|
|
Gaur arratsaldean moto istripu batera joan garenean zauritua Patxiren anaia txikia izatea suertatu da. Bero handia egiten zuen eta horregatik kaskoa ukalondoan
|
zeraman
, bihurgune batean kontrola galdu eta lurrera amildu denean. Bost bat metro egin ditu errepidean arrastaka, moto eta guzti, izkinan aparkaturik zegoen auto baten aurka jo duen arte.
|
|
|
Benetan gaizki al zihoan hala ere? Bere bizitza guztia autoa gidatzen
|
zeraman
pertsona batek kontrola puntu horretaraino galtzeko bezain gaizki, esan nahi dut. Eta horrela izan balitz, nola ez zen errepidetik lehenago irten?
|
|
|
Nire mesanotxearen gainean mantendu nuen, hortaz, eskutitz hura. Aitzolen helbidea
|
zeraman
kartazalaren barruan. Seilu eta guzti.
|
|
|
Eta erabilia bada, pentsatu du Tasiok segidan, horrek norbaitena dela esan nahi du, badela pertsona bat hau janzten duena edo janzten zuena. Beharbada, otu zaio bat batean, istripuaren unean bertan autoan jantzirik
|
zeraman
norbait. Baina posible al da hori.
|
|
|
Zutunik jarri zen, egindako balentria munduan berak eta beste bik soilik egin izan balute bezala. Ondoren, poltsikoan
|
zeraman
arkatzari erreparatu zion; eskaladan punta izorratu ote zitzaion konprobatu nahi zuen. Baina punta ondo zegoen.
|
|
|
Herriko iturririk erabiliena herdoildu zuen udal iturginen soseguak. Espaloi bateko harlauza bi apurtu ziren, informatiko batek konpontzera
|
zeraman
ordenagailua gainera jausi zitzaienean. Zine zuzendari kroaziar batek maisulana zer den susmatu zuen berrogeita zazpi urte zituenean, etxeko komunean.
|
|
|
Eskutik heldu eta jende artetik joango zarete. Urduri apartatuko duzu jendea esku batez, bestearekin bere eskuari tinko heltzen diozula, gauza galduen sarea
|
zeraman
umeak bezala.
|
|
|
Han zegoen Goio porteria erdian tente, kandela bat bezala, eta orduantxe heldu zen gure frantseseko irakaslea, Emiliok bi segundo egin zituen geldirik Goiori begira, egun hartan frantsesezko irakasleak ilea solte
|
zeraman
, lepo eta bizkar gainera euri beltza legez erortzen zitzaiola, Emilio poliki etorri zen baloirantz, Ariane inori begiratu gabe sartu zen ikastetxe ilunera, eta gol.
|
|
|
Ikastetxetik irteeran Ariane ikusi zuen eta haren atzetik joan zen, Arianeren ile mototsa ikusten zuen han aurrean eta bihotza taupadaka
|
zeraman
, zeozer oker egiten zuelako sentsazioarekin. Ariane ez zen etxera joan, zubia pasatu eta Erriberatik porturantz joan zen.
|
|
|
Egun bat, gau bat eta etxe berria, bizileku propioa, egun guztiak nor bere gobernura. Bai, aspaldidanik
|
zeraman
asmoa zen hura: lagun gehiegi teilatupe berean, izaera larregi, ahots askotxo, aukeran.
|
|
|
Estatua, eta Estatuarengandik zetorkigun irakaskuntza, etsai omen genuen, hizkuntzaren eta euskal kulturaren etsai. Baina egia horrek hain egiazko ez den beste puntua
|
zeraman
ondotik: etsai dugu Estatua, besteak ditugu, beraz, lagun eta laguntzaile.
|
|
|
Eta euskalduna, harentzat, ez zen hiritarra, nekazaria eta itsasgizona eta are artzaina eta ikazkina baizik. Zorionez, Â ordea, ez zebilen hirietako bizitzaz higuindurik ihesi mendi bila, ez
|
zeraman
herresta antzinako amets bukolikoaren lilurak. Bizimodu hura haurtzaroan ikasi zuena besterik ez zen eta ez zion bere nahiari ukorik egin behar, inoiz San Antonio abadeak bezala, mendian basagizonen artean bizitzeko.
|
|
|
Horretaz gain, eta bideak bide, helburu, xede batera zeramatzatekelakoan eskaini zizkigun. Hona nora
|
zeraman
, ustez behintzat, hartu zuen abiadak: euskara batu nahiz baturako batera; ez han hemengo eskualdeetako hizkerara.
|
|
|
Hizkuntza klasikoak, haatik, ez zituen erabat baztertu, berak gogorarazi didanez. Altunak hartu baitzuen latina oraindik EUTG izena ez
|
zeraman
irakastegian, nik 1963an utzi behar izan nuenean, Urkixo Mintegiko lanbidea hartzeko.
|
|
|
Maiz irakur daitezke auzi hori bat batean eta behin betiko, de façon cavalière, erabaki uste dutenen iritziak. Mazedoniar handiak behialako korapiloa askatu zuen bezalaxe, hark
|
zeraman
ezpata ez daramatelarik, erabaki uste dute, gainera. Hor gabiltza, batetik eta bestetik, nork geure opilari ikatza nola hurbilduko, irri eta iseka darigula, egiak erdizka azalduaz, komeni zaigun heinean, eta erdizka estaliaz.
|
|
|
Baina eginkizun goitar eta dotoreago hauek ez ziren beharbada, ez ziren segur aski, deus asko eguna joan eta eguna etorri erabiltzen ziren oinarrizko eta premiazkoenen aldamenean. Halaz guztiz, egoera horrek berekin
|
zeraman
aldakortasuna, ez baitzegoen aski tinko etortzeko ziren larrialdiei gogor egiteko. Mugak urtzen hasiak ziren aspaldidanik eta euskal eremuak urritzen erdararen aldakan, erdararekin aurrez aurre, kemenak ahultzen eta makaltzen baitzihoazen.
|
|
|
Horretaz aurrerakoan dago, ordea, istilurik larriena: Arestik gurekin eta bere buruarekin
|
zeraman
borroka Bilbo erdaldunduan oraindik ito ez den euskal kontzientziarena zen.
|
|
|
Jokabide hori berez lauzpabost txotxoloren keria litzateke, eragin praktikorik gabea, baldin eta beren inguruan bozgorailu sistema bikaina eratu ez balute, non eta Euskaldunon Egunkaria n. Ondorioz, euskara batuak frantses eta espainol hizkuntzekin
|
zeraman
sokatira desorekatua berez aski latza ez balitz bezala, orain, etxe barruan, bere barruko euskalkien kontra ere borrokatu beharra dauka.
|
|
|
Bere Opus postumum gisa ezagutzen den eskuizkribu nahasian, materiaren ikuspuntu dinamikoa hobeto oinarritzen saiatzen da indar higikorren teoria baten bidez, eta energiaren adigaia ere erabiltzen du. Honekin eremuen fisika batera
|
zeraman
bidea berrezagutu zuela esan daiteke.
|