|
2004
|
|
|
Azkenean, saskirat eman nizun eta errefektuarrera eraman. Eta
|
zer
erranen duzu gertatu zela, Mo. Bada, sutara bota niala ezpal itsusi eta ezdeus hura, eta uste gabe koloriñotako karrak sortu zirela hartatik.
|
|
|
—Bada, iduri duenez, Eutropio musikari zuzun, ezagunik bere departament guzian zian beharri finarengatik. Eta egun batez, nazione hartako enperadore mexantak preso hartu eta hunat
|
zer
erraiten deion Eutropiori: " Uka zazu arrunt zihauren erlisionea!
|
|
2010
|
|
|
Bordaxuri antzerkian Katxo buhamea da etxetiarra delako. Zer erran orduan tanerietako langileez,
|
zer
erran karlismoak hona haizatu baztandarrez. Arrazismoa edo bazterketa izaten ahal da populu beraren barnean, jendarte garatuak lekuko.
|
|
|
Etxe andereak kontatu zuen: " Honen ondotik
|
zer
erraten ahal nion. Joan nintzen isil isila baso bat arno eskaintzera".
|
|
|
Epaitzeko orenean," graduaren" emateko hiztegia eta ebaluatzeko kontzeptuak Frantziatik heldu dira eta ez dira beti pertinenteak gurean. Popularra, herrikoia vs jasoa (mundu musikan ere
|
zer
erran nahi du orain jazz manuxa, Burundiko perkusioak, gailur bat direlarik. Hemen ere non sailka Galtxetaburu?), idatzia eta ahozko (bertsolari herri batean idatzia jasoago da?), frantses eta euskaldun... bon geroko.
|
|
|
Antzerki horrek
|
zer
erraten du. Antzerki komunista horrek, post stalinistak, beraz modernitatearen aldekoak —orduko iraultza zen—, aholkatzen du sor markaren uztea urtatzearen alde jartzeko.
|
|
|
Ez nuen jakin
|
zer
erran, eta Thierry berriz jarri zen itsasoari so. Orduan, denak batean, haurrak galdezka hasi zitzaizkion:
|
|
2011
|
|
|
Ez bazaie eskaintzen, aldiz, gabe egonen dira, gutiziarekin eta beharrarekin, zure eta beren kaltetan. Balekite mintzatzen abereek, ala bailukete
|
zer
erran, ez bailihoazke beti haien erranak gure alde! Egizu, etxekoandrea, laudoriorik baizik ez dezaten ukan zuretzat behi esnedunek, baldin, uste gabean, heldu balira mintzatzera.
|
|
|
Baldin badago eta emendatzen ere bada lur batean,
|
zer
erran nahi du horrek baizik badaukala lur harek gure kaltetan ari diren ihizi horietarik.
|
|
|
Nik nahi nuke baneki
|
zer
erran minaren sendatzeko litzatekeenik. Baina horra zer ez dakidan neure baitarik, eta zer ez dudan atzematen ikertu ditudan liburuetan.
|
|
|
Eni orobat zait. Bertze alde, orain arte aipatu ditugunengatik, bada oraino ihizi haietaz
|
zer
erran.
|
|
|
Zenbat eritasun, edozein landare motatan, lehenago batere aipu ez zirenak. Eta hona
|
zer
erraten diguten jakintsuek: eritasun horiek guztiak heldu direla landareari lotzen zaizkion ihizi ttipi batzuetarik.
|
|
|
Heldu den neguan, irakurtzeko artea dukezuelarik aipatuko dugu berriz. Bada oraino
|
zer
erran hartaz, jakingarri denik.
|
|
|
Nolanahi, behin eta berriro errepikatuko du letania bera" ez dut
|
zer
erran"," lokhar ditezke izkiribazaleak baldin ez bazeie heldu artetan irakurzalearen chichtakoa"," huna nun nizan paper churiari eta hutsari buruz"," hauche da bada atheka! mintzatu behar, eta ez jakin zer erran".
|
|
|
Nolanahi, behin eta berriro errepikatuko du letania bera" ez dut zer erran"," lokhar ditezke izkiribazaleak baldin ez bazeie heldu artetan irakurzalearen chichtakoa"," huna nun nizan paper churiari eta hutsari buruz"," hauche da bada atheka! mintzatu behar, eta ez jakin
|
zer
erran". Gainera, badaki duen irakurleria ez dela alagalakoena:
|
|
2014
|
|
|
Luzeak behar dira. Bertsolaritzan
|
zer
errateko gehiago. Bertsolaritzan deus.
|
|
|
Buhame hitzak
|
zer
erran nahi du Garazin?
|
|
|
Ni abertzaletzen ari nintzen garai hartan, liburu madarikatu batzuk uzten mahaiaren gainean, eta osabari ez zitzaion biziki eder. Erran zion bezeroari, ez baitzekien dudarik gabe
|
zer
erran hondarrean, ene erakutsiz biziki euskalduna nintzela (ironia gaitza zeukan). Eta besteak" A baina kasu, egiazko euskaldunak, pur purrak zuberotarrak dituk, besteak ez dituk bastartak baizik, odol nahastekatuak".
|
|
|
Gaizki nintzen zeren bainekien osaba hor gaxuratik ari zela edaten. Ez nekien
|
zer
erran eta ottok: " Hori hala duk; nik beti entzun diat Hargindegi buhame izena zela".
|
|
|
" Dakigunaz geroztik
|
zer
erran amari dugun pegarra pausa, gaitezen liberti" dio nexka gazteak jaun xapeldun gazteari. Hau da libertitzea gazteentzat.
|
|
|
" Ez dut onartzen" horrek oihartzun azkarregi baitu ene baitan. Faltsukeria izugarria bada orain elbarrien tratamenduan, hauen erakusteak edo integratzeak
|
zer
erran nahi du. Antzerkia nola egin behar dute elbarrituek?
|
|
|
Ba, eta ez bakarrik hemengoentzat. bertze hainitzentzat ere. (Denak ixiltzen dira, nehork ez jakin
|
zer
erran.)
|
|
|
Ohore handiagoa oraino zuentzat, jaunak, eta Xuberoarentzat. Ezen hona hitzez hitz,
|
zer
erran dautan Errege jaunak: Zoaz Xuberorat.
|
|
|
BENAT: On huke pixka bat pentsatzen bahu, ixtantean kanperoa hemen izanen baituk,
|
zer
erranen diokan hire ardiez. Engoitik, batzuz ala bertzez jakintsu egina bide duk hemen gertatuez.
|
|
|
Eta badaki Xarritonek
|
zer
erran nahi duten" Hazparnen denek kanta dezaten". Bertsolariak galarrotsak pizten ditu.
|
|
|
Kontra argudio gisa erran nion: " Larzabalek, Landartek gai bera brentsatu die jada, zer ariko gira bide horretan eta
|
zer
erranen dugu berririk?". Gillomek:
|
|
|
Bertsolaria kanpokoa da egiazki, ardura zaharrago bolantak baino, bost urte baizik ez badira ere eta normalean gaiarekin topo egiten du plazan ikusleek bezala. Naturaltasunez lotura egiten du behatzaileekin, situazio honek ditu jendeak erakartzen, identifikarazten, ea
|
zer
erranen duen jenatzen gaituen gai bati buruz, bihar edo etzi gai berak gure bidea iraganen dueneko, eskaintzen digu erakaspen. Edo jarrera bederen.
|
|
|
Ulertzen dut orain bertsolaria izatea zela, errotze lokia ematea euskal munduari edozein hertsaduran. Hautatzen du noiz mintza,
|
zer
erran eta bereziki nola erran, dena forma eta pindar baita erdal eta zozokeria itsasoan, orain biderkatu direlarik espresa, heda edo esamesabideak. Xalbador zenaren bertso ederrenak ez zaizkit Jainkoa eta ni, justifikazio kutsua dute enetzat baina Nigarra begian, nehork manatu ez zaizkionak.
|
|
|
Herri milizietan sartzeko adinean ziren dantzari horiek. Abertzaletasuna utzirik badakigu zeren munta zuen armadak lehen, soldaduzka eginik esapideak
|
zer
erran nahi duen. Pasaia erritua da.
|
|
|
Hiruak bat en dena ikasi dut, erran nahi dut handik joan eta ere, ardatz izan diren galderak ene buruari egin ditut hango esperientziatik. Testua eta jokoaren arteko harremana, zuzendaritza, herrikoitasuna edo publikoarekiko lotura, publikoa, zein publiko, ludikoa eta politikoa, engaiamenduak
|
zer
erran nahi duen, forma edo ideia deitzen genituen gauzak hari edo apaingailu zirenez. " Kanpoko" zuzendaririk ez zen lehen biziko bi lanetan, gero Gerard Bagardie jin zen, eta orduan kezka berriak, harentzat antzerkiak bere legeak bazituen, hauts ezinak.
|
|
|
Neolitiko berria edo Commune berri bat. Libertimenduaren behar gorriago badugula preseski gure kultura egin nahi badugu eta euskararen irauteko zentrala dela kulturan
|
zer
erranen duen jakitea. Dantza berriak direla.
|
|
|
Azkarateko karrus famatua, libertimendu diote hango batzuek, ihautez eta ihaute kari atera baitzen gatazka. Kapitaina eta anderea ezin pollitagoak, jaun andereez
|
zer
erran. Fauxtin band lerro lerro.
|
|
|
Beraz hola pausatua izan da arazoa:
|
zer
erran nahi luke hainbeste urteko eten baten ondotik kauterak azaltzea zirtzilen artean. Gizarte baten petzero bat ikus lezakea publikoak ala maskatze irrigarri soil bat?
|
|
2015
|
|
|
Letrak bereiztenago ari ziren bata bestearengandik deusen ez errateko iristerainokoan. Baina zer edo
|
zer
erran nahiko zuketen... Zer, arren?
|
|
|
Maria Ajarnauteren euskal nazionalismoak osagai liberala zeukan,
|
zer
erranik ez, familiaren herentzia. Migel Jabier Urmenetaren arabera, kristau kongregazio bateko domina aldean eramanik ere, ez omen zen elizkoi beroenetarik.
|
|
2016
|
|
|
" Bein bates paratu zitue bi banabarra dilinden, eta erran zioten 36ean, eia
|
zer
erran nai zuen arrek: irakurri zak, biba nabarra!".
|
|
|
172 Ez dakit ongi
|
zer
erran nahi duen. Otordu zerbait?
|
|
2017
|
|
|
Barren barreneraino sartu zion ezpata! Denak
|
zer
erran jakin gabe gelditu dira tuterar bipilaren balentria manera hartan kontatuta aditurik.
|
|
|
bere gaitasunen erakustaldia urtez urte, plazaz plaza eta jaialdiz jaialdi egin zuen. Eta
|
zer
erranik ez, etxeko lasaitasuna eta pausatuki sortu ahal izatea lagun, maisutasunaren distiraz ondu zituen bertso-paper paregabeetan. Hauetan zein bat bateko bertsoetan zirtolari, arrai, jostalari edota pindartsu izateko gai bazen ere, bere bertsokeraren ezaugarririk behinenak ziratekeen Urepeleko artzainak berezkoak zituen lirikotasuna eta sentiberatasun poetikoa, bertzeak bertze malenkonia eta seriostasun filosofikoz elikatuak.
|
|
|
Gau batean Anttonek eraman ninduen gure herrira. Nire etxean lapur baten eran sartu, maleta pare bat bete eta Anttonek berak honaino ekarri ninduen, nire autoa,
|
zer
erranik ez, guztiz xehatua aurkitu bainuen, gurpiletatik ispiluetaraino. Haizetakoan, gainera," alde hemendik" zegoen espraiz idatzita.
|
|
|
Gure burraso zenak bagintu gurekin
|
zer
erran lezaketen nahi nuke jakin Ikusiz nexkatxa hoik ezpain gorriekin mutiko batzu aldiz bilo luziekin Deubruak irri onik eiten du heiekin.
|
|
2018
|
|
|
Baina gure hiriko moldiztegietan ere liburu andana argitaratu zen euskaraz, XVI. mendetik aitzina. Burgu honetako Cuchilleria karrikako Carlos Labayenen inprentan (egungo San Frantsizko kalea), adibidez, Juan Beriainen bi liburu ezagunak moldatu ziren, 1621ean eta 1626an, eta gauza jakina da
|
zer
erran zuen aitzin solasean egileak: berak Iruñeko euskara moldean izkiriatu zuela, horixe izaki Erresumako toki gehienetan mintzatzen zena eta toki guztietan hobekien ulertzen zena.
|
|
|
arabierako balad hitzak. Eta
|
zer
erran nahi du balad ek. Herria, hitz horrek euskaraz dauzkan bi zentzu beretan.
|
|
|
Zergatik da onargarriagoa Parisetik datorrena? Eman dezagun Euskal Telebistak, Euskadi Irratiak edo Berria k ez diotela merezi bezainbat oihartzun ematen Euskal Herri kontinentalari,
|
zer
erran behar lukete Pariseko komunikabideez. Euskal komunikabide nazionalekiko aurreiritzi horrek berak erakusten du nazio sentimendua zein ahula den euskal jendearen artean.
|
|
|
Kulturaz ematen den irudiaz ere bada
|
zer
erran. Egunkari eta beste komunikabide hegemoniko horiek ez diote oihartzunik ematen euskal kulturari, ez zaie zinezko kultura iruditzen, azpi kultura bat asko jota.
|
|
|
Bestalde, ideologia ofizialak barregarri uzten zuen hizkuntza," eskasa, arrunta, ahula, apala, atzerakoia, eremuz eta hiztegiz hertsia, gauza konkretuetara mugatua, udalerri batetik bestera ulergaitza" zelakoan: horrez gainera," abstrakziorako gaitasunik ez du, ideietarako desegokia da, zientziarako
|
zer
erranik ez" (Davant, 2017, 82)
|
|
|
Kide, berriz, ja Joanes Leizarragak aipatzen zuen: " lelosiazko hitzaz
|
zer
erran nahi du? —Bere kiderik edo lagunik ezin sufri dezakeela".
|
|
|
Ibarren arteko maitasuna joan etorrikoa da. Zaraitzuarrek badute
|
zer
erran auzokoak definitzeko: Aetza tentu motz zentzu gutikoa, alegia, eta Aetza bere tentuari erran nahi baita, bakarrik bereari.
|
|
2019
|
|
|
Burgu hau ikuskatzen ahal den leihotik begira, gure bi lagunak alde batera begira daude eta hiztunak, behatz baten bitartez gauza bat seinalatuz, lagunari zer edo
|
zer
erraten ari zaio. Ematen du zerbait aztertzen ari direla...
|
|
|
Bigarren azalpenari buruz, lehenik eta behin, ulertu behar dugu
|
zer
erran nahi zuen Azkuek" atzokoa" azalpenarekin. Batetik, tu hizkiari buruz bere iritzia argi eta garbi utzi zigun; bertzetik, paragrafo horretan ikusi dugu gaztelaniarekin konparatzen ibili zela.
|
|
|
Adizki soilak, jokatuak, gehienak; eta jokatugabe erabili dituenak, partizipioak soilik. Bigarrenean, berriz, komaz, eta puntu eta komaz loturik, erlatibozko esaldiak, konpletiboak, lokailuak agertzen dira; eta
|
zer
erranik ez hirugarrenean! Alegiazko esaldiak.
|
|
|
Erabili duten" arkaiko" adjektiboak
|
zer
erran nahi du. Oso zaharra, zaharrena dela ala zaharkitua dela?
|
|
|
Gure arbasoak hizkuntzaren hasiera hartan, eginaren eginez, laster, konturatu ziren haien ekintzek hasiera eta amaiera zituztela;
|
zer
erranik ez, pairatzen zituzten zoritxar gaiztoez eta bere ondorioez: errealitatea oso irakasle burugogorra zen eta da.
|
|
|
Ikusi gure gramatikariek
|
zer
erraten duten (EGLU V, 139 or.):
|
|
2020
|
|
|
Eta pobrea edireten baduzu, Itahakak ez zintuen engainatu. Bilakatu zaren jakintsua, hainbeste esperientziarekin ulertu dukezu Ithakek
|
zer
erran nahi duten".
|
|
2021
|
|
|
(Zer ulertzen duzu,
|
zer
erran nahi du nazionalista. Eta ahotik ahora esan zion:
|
|
|
(Baina emaztekia, badakizu
|
zer
erran diozun fraide horri. Baldin ba, ongi erran ahal diot.)
|
|
2023
|
|
|
...ran) kalitzeko gogoa ukan zakila pixa egiteko ez ezik bertze zerbaiterako ere balia zezakeela ohartu zenetik ez zen seigarrena betetzen ezta entseatu ere egin lapurtu ere ez zuen egin batzuek baietz uste arren gezurrak ordea franko erran zituen makina bat paperak zikintzeari ekin zionetik batik bat hain zuzen gezurra munduaren eztenetik babesten gaituen bigarren larru-azala dela ohartu zenetik eta
|
zer
erran bederatzigarren aginduaz seigarrenari beti itsu eta gor izaki, eta hamargarrenaz?
|
|
|
...ko aukera bagenu ere ez ginateke hona itzuliko diote oinek eta gauza bera diote eskuek ere ilunpeari izan ezik ezeri eusteko ezeri atxikitzeko ezgai nehoiz oro sortu eta suntsitu zuten lanabes bikain horiek haren sexua kausitzeko ere debaldekoak gaur eguneroko hutsaltasunak zigortu eta itxuragabetuak eta begiek uko egiten diote berriz irekitzeari gorpuen segizioa bertzerik ez ikusteaz akiturik eta
|
zer
erran belarriez alferrikako isiltasun horren kresalak mendeetan usteldu ondoren eta sudurrak zer dio sudurrak zer diote horren bi zuloek, asperturik direla diote kaka usaina bera ere menderatu egin duen nonahiko perfume melengaz horra nola mintzo diren oraindik gorpu bilakatu ez denaren atalak
|
|
|
Herri milizietan sartzeko adinean ziren dantzari horiek. Abertzaletasuna utzirik badakigu zeren munta zuen armadak lehen," soldaduzka eginik" esapideak
|
zer
erran nahi duen.
|