|
2008
|
|
|
Orain gutxi
|
pertsona
batek esan zuen Internet dela" agora" berria. Hau da, Informazioaren eta Komunikazioaren aroak Interneten du ardatza.
|
|
|
Soziolinguistika Klusterreko kide bat, HPSko ordezkari bat, BAT Soziolinguistika Aldizkariko ordezkari bat. Aurreko mahaikideren bat ordezkatua izan daiteke euskal soziolinguistikan aditua den beste
|
pertsona
batekin.
|
|
|
Eta, bereziki hiri handietan, modu negatiboan eragiten dio prestigio horri agintariek eta pertsonaia publikoek euskara apenas ez erabiltzeak. Horren ondorioz, testuinguru publikoetan edo, besterik gabe, gaztelaniadunen aurrean
|
pertsona
batek euskara erabiltzea gizabide txarrekotzat edo jokabide baztertzailetzat hartzen da. Gizarte balio horrek eta beste batzuek (adibidez, hizkuntza komunikatzeko tresna baino ez dela, axola duen bakarra elkar ulertzea dela, euskaraz hitz egitea txokokeria edo kosmopolitanismo falta modu bat dela) hiztunek beren hizkuntzan hitz egiteko aukera murrizten dute (betiere, beren hizkuntza ez bada gaztelania) Jakina den moduan, baldintzapenaren paradigmari jarraiki, jokabide bat sistematikoki zigortzen bada, jokabide hori izateko aukera murriztu egiten da.
|
|
|
Gure asmoa ez da, halaber, ezaugarri balioa ematea. Gauza ez da pertsonak mendekoak eta ez mendekoak direla, baizik eta
|
pertsona
batek, egoera batzuetan, men egin dezakeela, eta ez beste batzuetan. Mendeko pertsonak baino areago, mendeko jokabideak daude.
|
|
|
Gauza ez da pertsonak mendekoak eta ez mendekoak direla, baizik eta
|
pertsona
batek, egoera batzuetan, men egin dezakeela, eta ez beste batzuetan. Mendeko pertsonak baino areago, mendeko jokabideak daude.
|
|
|
Jokabideak ebaluatzeko ereduen ezaugarri nagusietako bat eskura dagoen informazio guztia txertatzeko gaitasuna da, jokabidea azaltzeko eta aurreikusteko tresna sortzeko. Kasu honetan, hizkuntza aukeratzeko jokabidean zer aldagaik esku hartzen duten jakiten saiatuko gara; hau da, zerk daraman
|
pertsona
bat hizkuntza bat ala bestea aukeratzera egoera jakin batean.
|
|
2009
|
|
|
Aztu zaio euskera guzi guzia". Hemen
|
pertsona
baten (funtsean, pertsona multzo aski zabalen: goi ikasketak kanpoan egindako gazte helduen) hizkuntzagaitasunaren bilakaera adierazten da, baina informazioa leku oso batekoa ere izan liteke:
|
|
|
Gaur egun, bereziki herrialde aberatsetan, bizimodua oso arin aldatzen da: hiria, lan mundua, ohiturak e.a. Horrela, jendarte tradizional batean
|
pertsona
baten etorkizuna baldintzatuko zuten eragile nagusiak
|
|
|
Jendarte tradizional batean
|
pertsona
baten etorkizuna baldintzatuko zuten eragile nagusiak (maila soziala, jatorria eta beste zenbait) ez ziren hainbeste aldatzen. Eragile horiek, bestalde, garrantzi handikoak ziren norberaren talde nortasuna eratzeko orduan.
|
|
|
Horrenbestez, enpresako bi pertsona behar genituela esan genien:
|
pertsona
bat euskara planean jardun duena (adibidez, koordinatzailea bera); bestea, berriz, euskara planean parte hartu ez duen pertsona bat. Talde bietan kasuistikarik ahalik eta zabalena batu nahi genuen:
|
|
|
Horrenbestez, enpresako bi pertsona behar genituela esan genien: pertsona bat euskara planean jardun duena (adibidez, koordinatzailea bera); bestea, berriz, euskara planean parte hartu ez duen
|
pertsona
bat. Talde bietan kasuistikarik ahalik eta zabalena batu nahi genuen:
|
|
2010
|
|
|
Oso ohikoa da Leitzan, adibidez,
|
pertsona
bat identifikatu eta nortaz ari garen zehazteko, zer auto daukan esatea. Nolabaiteko auto zaletasuna dutenek egiten dute, baina baita oso autozale ez direnek ere.
|
|
|
Zer etxekoa den esatea bezalaxe, nahiz eta ohitura hori ere aldatzen ari den. Bada,
|
pertsona
batek halako autoa dauka, edo etxe honetakoa da, edo han egiten du lana, edo horrekin ibiltzen da... Edo" erdalduna da".
|
|
|
Alkate eta zinegotziek hitz egin zuten bertan. Zinegotzi bat gaztelaniazko idatzi bat irakurtzen ari zela, atentatua gaitzestera kanpotik etorritako
|
pertsona
batek halaxe esan zuen zinegotziarengatik: " ¿ Pero éste quien es?".
|
|
|
Ikastaroari amaiera emateko arlo zientifikoan esperientzia eleaniztuna duen
|
pertsona
batengana jo genuen. Eta horixe da Ludger Mees ek" Eleaniztuna eta euskalduna, baita mundu akademikoan ere:
|
|
|
Primingak, aldiz, erakutsiko liguke albiste horietan euskara zeri lotuta agertzen den; adibidez: politikari, abertzaletasunari, giro jakin batzuei, inposizioari, diskriminazioari, iraganari, tradizioari, ikasketei, ikasteko zailtasunari..., edo, euskal izaerari, balio linguistikoari, hemengo hiritar guztion ondareari, jai giroko ekimenei, berreskuratze ahaleginei... azken buruan, primingaren bitartez aztertuko genuke
|
pertsona
batek euskara edo euskera entzuten duenean, zer datorkio bat batean burura, zer nolako irudi, sentsazio, sentimendu, ideia eta abar. hitz, kontzeptu edo ideia horien arabera baloratuko dira, neurri handian, euskararen inguruko ekimenak eta eragileak, hizkuntza hori biziberritzeko hartzen diren neurriak barne. Priming efektua ongi ezagutzea, beraz, bada garrantzitsua euskarak gizartean lortzen duen atxikimendua edo gaitzespena zertan oinarritzen den zehatz mehatz ezagutzeko. hori jakinez gero, eta interbentzio estrategiak beharrezkotzat joko balira, askoz errazagoa litzateke interbentziorik eraginkorrak diseinatzea.
|
|
|
• Hizkuntza bermea: atxilotuta edo prozedura juridiko batean dagoen
|
pertsona
batek hizkuntza jakin ezean, defentsa edo babes eraginkorra bermatzeko xedapenak.
|
|
|
Beste batzuk mundu horretara sarbiderik ez dutela ohartzen dira baina negatiboki baloratzen dute, mundu horrekiko ezjakintasuna prebentzio, belduredo arbuio jarrerak sorrarazten dituzten aurreiritziz eta asoziazio negatiboz betez. hamabosgarren aipuan erakusten den bezala,
|
pertsona
batek euskararen munduan sartzen denean, hizkuntza ikasi duelako, aldaketa hori azaltzen duenean aurkikuntza, aberastasun bezala deskribatzen du: ikerketa kuantitatiboan bi mundu dimentsioa neurtzeko g.2 galdera erabili zen:
|
|
2011
|
|
|
Bost puntutan jasoko dut Mikel zalbideren hitzaldi mamitsuari emango diodan erantzuna. Aurretik aitortu behar dut jorratu beharreko gaian jantzita dagoen
|
pertsona
baten lanari erantzun behar izatea ariketa interesgarria, ausarta eta, aldi berean, arriskutsua badela, aurrerago azalduko den bezala.
|
|
|
zergatik gaude gauden tokian? gainera, kontuan hartu behar da euskararen kontrako diskurtsoa etengabe elikatu egiten dela. esate baterako, ikusten baduzu euskararen aholkularitzan dagoen
|
pertsona
batek euskara nekazal hizkuntza dela idazten duela, edo lehendakari batek euskara eta biolentzia lotzen dituela, esango didazu non gauden. euskararen kontrako diskurtsoa etengabe elikatzea da. Batzuetan ahaztu egiten zaigu saltsa horren barnean gaudela baina hori neutralizatu egin behar da.
|
|
|
erdararen eraginak eta erabilerak mugatua izan behar du; hau da, ez dio norberaren hizkuntzen jarraitutasun egonkorrari kalterik egin behar. Nahiz eta beste hizkuntza batzuk jakitea eta hizkuntzen arteko harremana aberasgarria izan, horrek ez du arriskuan jarri behar norberaren hizkuntzaren iraunkortasuna eta garapena. zer egin dezake
|
pertsona
batek hizkuntza iraunkortasunaren aldetik ekologikoagoa izateko, esate baterako, babes handiena behar duen hizkuntza erabil dezake beti. ekologikoa izateko, harremanetan eta argitalpenetan, norberaren hizkuntzari eman behar zaio lehentasuna. zer egin dezakete erakundeek eta udalek?
|
|
2012
|
|
|
Lerro hauek erakutsi digute, Auzokok ausardiaz eutsi diola euskara eta aniztasunaren gaineko gaiari eta praktikan ipini duela. euskara guztiona den heinean, inori ezin zaio bidea itxi. Auzokok erakutsi digu, aukera eman zaion pertsona ugarik, aukera baliatu duela. zein da nor
|
pertsona
bati bertako eta berezko hizkuntza ikastea ukatzeko, euskarak muga guztiak eraisteko, jendarte honetan beste bat gehiago izateko auAuzoko Egitasmoa, gerturapen bat.
|
|
|
– Inguruan dituzten talde edo mugimenduekiko kidetasun sentimenduak eragina omen du, baina, gazte hauen kasuan, euskal nortasuna duen talderen batekin identifikatuta sentitzen direnek ere gaztelaniarekiko hautu nabarmena egiten dute. Askotan, alde nabarmenak aurki daitezke
|
pertsona
batek aitortzen dituen jarreren eta erakusten duen jokabidearen artean.
|
|
|
Zenbaki hau muga kognitibo baten gisakoa da, eta adierazten du
|
pertsona
batek 150 bat pertsonarekin eduki ditzakeela harreman egonkorrak.
|
|
|
Zalantzarik gabe, erabileran aurrera egiteko, hizkuntzaren ezagutza unibertsal bihurtu beharra dago, premiazkoa da ezagutza bermatzea. Kontzeptu honek berebiziko garrantzia dauka; izan ere, zenbat bider jotzen dugu gaztelerara gure inguruan euskaraz ez dakien
|
pertsona
bat dagoelako. Ezagutza bermatu egin behar dela esaten dudanean, ez naiz ari C1 maila edo EGAren pareko ezagutzaz (hori helburu egokia litzatekeen arren).
|
|
|
Ikasketa Ereduak proposatzen duenez, hartzaileak mezu pertsuasibo bat ulertzeko, onartzeko eta gogoratzeko duen gaitasunaren arabera gertatzen da aktitude aldaketa (Hovland eta beste, 1949; Hovland eta beste, 1953). Urte askotako ikerketen ostean, konturatu ziren mezu bat ikasteak ez dakarrela ezinbestean eragin pertsuasiborik eta, are gehiago, batzuetan
|
pertsona
bat konbentzitu daitekeela honek mezua ikasi behar izanik gabe ere. Ondorioz, ikasketan oinarritutako ereduak Erantzun Kognitiboaren Eredura bultzatu zituen ikerlariak.
|
|
|
" hizkuntza baten atzean ez dago komunikatzeko modu bat soilik. Hizkuntza baten atzean bizitza ulertzeko modu bat dago", eta"
|
pertsona
batekin hizkuntza partekatzen baduzu, bizitza ikusteko modu bat ere partekatzen ari zara, eta seguru asko ez da egongo hartzaile bat pertsuaditzeko elementu horiek konpartitzea baino zera eraginkorragorik". Maitena Etxebarriak argi dauka:
|
|
|
" gazteleraz hitz egiteak gehienentzat ez du inolako konotaziorik, neutrala da. Baina hiztun gutxitua den eta sentiberatasuna duen
|
pertsona
batentzat badu konotaziorik".
|
|
|
Orokorrean, ordea, planteatzen ari garen hipotesiak –euskarak ematen omen duen abantaila pertsuasiboa–, euskaldun guztiekin betetzen ote den, zeharo euskaldunekin soilik, euskaldun gehieGazteleraz hitz egiteak gehienentzat ez du inolako konotaziorik, neutrala da. Baina hiztun gutxitua den eta sentiberatasuna duen
|
pertsona
batentzat badu konotaziorik.
|
|
|
Kelmanek esperimentu bidez erakutsi zuen bezala, mezu segregazionista bat eraginkortasunez defenditzeko, arraza bereko (antzekotasuna fisikoa eta soziala ere bai garai hartan) eta jendartean segregazioaren kontrako jarrera izateagatik ezaguna zen (aktitude antzekotasuna)
|
pertsona
bat suertatzen zen iturri eraginkorrena. Theodor Newcombek ere argi erakutsi zuen bi pertsonen arteko aktitude antzekotasuna zenbat eta indartsuagoa izan, orduan eta handiagoa dela haien arteko erakargarritasun maila ere (Briñol eta beste, 2001).
|
|
|
Adibidez, gazteen %87a oso edo nahikoa ados dago baieztapen honekin: " gaur egun, Euskadin, euskara hitz egiten jakiteak aukera gehiago ematen dizkio
|
pertsona
bati". %8a baino ez dago baieztapen horren aurka edo oso aurka.
|
|
|
Bestalde, gazteen %45 oso edo nahikoa ados dago baieztapen honekin: " gaur egun, Euskadin, euskaraz hitz egiten jakiteak prestigio gehiago ematen dio
|
pertsona
bati". %35 dago baieztapen horren oso edo nahikoa aurka, eta %14 ez dago ez ados ez aurka.
|
|
|
Gazteen %87a oso edo nahikoa ados dago baieztapen honekin: " gaur egun, Euskadin, euskara hitz egiten jakiteak aukera gehiago ematen dizkio
|
pertsona
bati".
|
|
|
Gazteen %45 oso edo nahikoa ados dago baieztapen honekin: " gaur egun, Euskadin, euskaraz hitz egiten jakiteak prestigio gehiago ematen dio
|
pertsona
bati". %35 dago baieztapen horren oso edo nahikoa aurka, eta %14 ez dago ez ados ez aurka.
|
|
|
EAEko gazteen %71k ongi edo oso ongi ulertzen du euskara, eta %59 ongi edo nahikoa ongi mintzatzen da euskaraz, baina %18k baino gutxiagok erabiltzen du euskara gaztelania baino gehiago bere bizitzan. %45k uste du gaur egun, Euskadin, euskara hitz egiten jakiteak prestigio handiagoa ematen diola
|
pertsona
bati, %87k uste du gaur egun, Euskadin, euskara hitz egiten jakiteak aukera gehiago ematen dizkiola pertsona bati. %85 ingururi arazo iruditzen zaio euskara galtzea, uste duelako hizkuntza guztiek garrantzia bera dutela eta biziiraun dezaten neurriak hartu behar direla.
|
|
|
EAEko gazteen %71k ongi edo oso ongi ulertzen du euskara, eta %59 ongi edo nahikoa ongi mintzatzen da euskaraz, baina %18k baino gutxiagok erabiltzen du euskara gaztelania baino gehiago bere bizitzan. %45k uste du gaur egun, Euskadin, euskara hitz egiten jakiteak prestigio handiagoa ematen diola pertsona bati, %87k uste du gaur egun, Euskadin, euskara hitz egiten jakiteak aukera gehiago ematen dizkiola
|
pertsona
bati. %85 ingururi arazo iruditzen zaio euskara galtzea, uste duelako hizkuntza guztiek garrantzia bera dutela eta biziiraun dezaten neurriak hartu behar direla.
|
|
|
Izan ere, konturatu baitziren identitate nahasia edo konplexua –jatorrizko hispaniarra eta bereganatutako angloa– zutenekin hobeto funtzionatzen zutela bi hizkuntzak nahastuz –gazteleraz eta inglesez– emandako mezuek eta, gainera, gutxiagotasun konplexua duten komunitateetan kaltegarria ere izan daitekeela haiengana beren jatorri hizkuntzan soilik zuzentzea (Koslow eta beste, 1994). Emaitza horiek tentuz hartzeko modukoak dira, ordea, Koslowek eta ikusi baitzuten baita ere jatorri etniko bereko komunitate minoritarioetako kideei beren komunitate bereko
|
pertsona
bat agertzen zen iragarkia sinesgarriago suertatzen zitzaiela
|
|
2013
|
|
|
(1) gutxi abiatzen dira euskararen erosleen balioetatik (intuizioz ez bada) edo euskara erosten ez dutenen balioetatik (framing uzkurra ez baita integratzen); eta (2) asko abiatzen dira, berriz, zuzenean euskara saltzen dutenen balioetatik. Managementeko
|
pertsona
batek esango lukeen bezala, euskararen aldeko mezuek gutxi dute bezeroorientaziotik eta asko produktu orientaziotik.
|
|
|
Managementeko
|
pertsona
batek esango lukeen bezala, euskararen aldeko mezuek gutxi dute bezeroorientaziotik eta asko produktuorientaziotik.
|
|
|
Auzia ez da
|
pertsona
bat hiztun natiboa den ala ez jakitea, baizik eta benetako hiztuntzat daukan bere burua ala benetako hiztuntzat izateko zerbaiten gabezia sumatzen ote duen.
|
|
|
– Horrela, eztabaida beste parametro batzuetan kokatzen da. Auzia ez da
|
pertsona
bat hiztun natiboa den ala ez jakitea, baizik eta benetako hiztuntzat daukan bere burua ala benetako hiztuntzat izateko zerbaiten gabezia sumatzen ote duen.
|
|
|
Ikerketaren ikuspegitik interesgarria da jakitea zer arrazoi izan dezakeen euskaraz hitz egiten duen
|
pertsona
batek euskal hiztuna ez dela esateko edo hautemateko. Lehenago egindako azalpen ildoari jarraiki, pentsa daiteke euskaldun adiera legitimotasunarekin lotuta dagoela.
|
|
|
Lehenik, oso argi geratzen da ez dela gauza bera euskaraz hitz egitea eta euskalduna izatea. Beste hitzetan esanda, euskaraz hitz egiteak ez du automatikoki eta halabeharrez
|
pertsona
bat euskaldun egiten. Gainera, esan daiteke euskaldun adierak baduela hizkuntza identitatearen bustidura nabarmena.
|
|
|
Zein dira eragile gakoak euskaraz egiten duen
|
pertsona
batek bere burua euskaldun, benetako euskaldun modura hautemateko. Behinbehinean, eta ikerketaren azken emaitzek baieztatuko dutenaren esperoan honako erantzunak proposatuko ditugu datu mota bi erabilita:
|
|
|
" Ni kiroldegixan nagusixekin nabil, eta han dau
|
pertsona
bat erdaraz egiten dauena eta bera datorrenien aldatu egitten da dana. Erderaz hasten da monitoria neska horrek ulertzeko...".
|
|
|
— Erabilera isotropikoa= PB Txillardegiren formulan oinarrituz,
|
pertsona
batek beste batekin elkartzeko duen probabilitatea pertsona guztientzat berdin berdina balitz aterako zen erabilera:
|
|
|
Azkenik, inkestak hasi eta gero, beste faktore sozial baten gehitzeko beharra agertu da. Alabaina, inkestak egiterakoan, argia izan da Ikastolatik pasa den
|
pertsona
batek, edo familia Ikastolan duen pertsona batek, ez duela euskara batuari buruzko ikuspegi berdina, Ikastolatik pasatu ez den pertsona bati konparatuz, edo familia Ikastolan ez duen pertsona bati konparatuz. Beraz, nahiz eta ez den erraza izan zehazki errespetatzea, saiatu gara gutxi gora behera lekukoen erdia Ikastolarekin harremanetan dena izatea, eta beste erdia ez dena harremanetan izatea.
|
|
|
Azkenik, inkestak hasi eta gero, beste faktore sozial baten gehitzeko beharra agertu da. Alabaina, inkestak egiterakoan, argia izan da Ikastolatik pasa den pertsona batek, edo familia Ikastolan duen
|
pertsona
batek, ez duela euskara batuari buruzko ikuspegi berdina, Ikastolatik pasatu ez den pertsona bati konparatuz, edo familia Ikastolan ez duen pertsona bati konparatuz. Beraz, nahiz eta ez den erraza izan zehazki errespetatzea, saiatu gara gutxi gora behera lekukoen erdia Ikastolarekin harremanetan dena izatea, eta beste erdia ez dena harremanetan izatea.
|
|
|
Azkenik, inkestak hasi eta gero, beste faktore sozial baten gehitzeko beharra agertu da. Alabaina, inkestak egiterakoan, argia izan da Ikastolatik pasa den pertsona batek, edo familia Ikastolan duen pertsona batek, ez duela euskara batuari buruzko ikuspegi berdina, Ikastolatik pasatu ez den
|
pertsona
bati konparatuz, edo familia Ikastolan ez duen pertsona bati konparatuz. Beraz, nahiz eta ez den erraza izan zehazki errespetatzea, saiatu gara gutxi gora behera lekukoen erdia Ikastolarekin harremanetan dena izatea, eta beste erdia ez dena harremanetan izatea.
|
|
|
Azkenik, inkestak hasi eta gero, beste faktore sozial baten gehitzeko beharra agertu da. Alabaina, inkestak egiterakoan, argia izan da Ikastolatik pasa den pertsona batek, edo familia Ikastolan duen pertsona batek, ez duela euskara batuari buruzko ikuspegi berdina, Ikastolatik pasatu ez den pertsona bati konparatuz, edo familia Ikastolan ez duen
|
pertsona
bati konparatuz. Beraz, nahiz eta ez den erraza izan zehazki errespetatzea, saiatu gara gutxi gora behera lekukoen erdia Ikastolarekin harremanetan dena izatea, eta beste erdia ez dena harremanetan izatea.
|
|
|
Hiru herrietan, euskaraz hitz egiten ez duen
|
pertsona
bati galdetu zaio zer pentsatzen duen euskara batuari buruz. Pertsona hauek, nahiz eta euskaraz hitz egiten ez jakin, hizkuntzari buruz informazio pixka bat jakin behar izan dute.
|
|
2014
|
|
|
Izandako esperientziak tokiarekin izaniko ekintza esperientzia fisikoen, hau da, bizitzako ekintza esperientzia pertsonaletan oinarritu gara, Tim Ingoldek (2000) esaten duen bezala, norberak bere modura ulertzen baititu tokiak, bertan egiten duen ekintzen arabera. Esate baterako, desberdina izango da ardiak dituen zelai bat ikustean artzaiak berak duen ikuspuntua edo autobidetik pasaeran bere autoaren barnean hirian bizi den
|
pertsona
batek duen ikuspuntua. Lurraldearekiko dugun esperientziak sortuko digu bera ikusteko modua.
|
|
|
Honetarako Zaldibarko etnografia moduko bat egin da perfil ezberdinetako 20 pertsona elkarrizketatuz. Lehenik, bederatzi pertsonako taldea osatu da udalean ordezkaturik dauden talde politikoetako zinegotzi bakoitzak
|
pertsona
bat aurkeztuz. Egite modu horrekin, herriko ikuspuntu anitzetako jendea elkarrizketatzeaz gain, udaleko lau talde politikoen prozesuarekiko konfiantza lortu da.
|
|
|
Nik aitai ta amai hika hitz eitteit bakitelako ez zaiela inporta, baño
|
pertsona
batek esaten bait beai errespetoa faltatzeiotela hikaz hitz eiten, ez diot hitz eiten. Azkenen, nei iruitzen zait ez daukela egon beharri lege generalik..."
|
|
|
Eredu horretan, konfiantza linguistikoaren konstruktoa ageri da, taldeen arteko harremanak ulertzeko funtsezko elementu gisa. Bigarren hizkuntza bat erabiltzeko unean
|
pertsona
batek sentitzen duen estutasunedo konfiantza maila gisa defini daiteke. Konfiantza linguistikoa aldagai bitartekari izango litzateke bigarren hizkuntzez jabetzeko prozesuan:
|
|
|
Erabilerari dagokionez ere, gehiengoak euskara darabil bere ahotan egunerokoan, bai eskolan eta baita kalean lagun artean ere. Etxean gaztelaniaz egiten duenak ere, lagun artean euskaraz egiten du
|
pertsona
batek izan ezik. Herriko hizkera da egunerokoan darabiltena.
|
|
|
— Beste
|
pertsona
batek esandakoa gaira ekartzeko. Betiere pertsona horren (bera izanda ere) paperean jarririk.
|
|
|
8.5 Beste
|
pertsona
batek/ batzuek edo eurek une jakin batean esandakoa
|
|
|
Beste honetan ere, pertsona berak, kodez aldatzen du hirugarren
|
pertsona
batek esandakoa aipatzeko. Lanari buruz dihardu eta lana gaztelerarekin lotzen duelako ere izan daiteke.
|
|
2015
|
|
|
Psikologiak ongi adierazia du
|
pertsona
baten lehen hizkuntza —gurasoengandik jasota, harreman sare sakonki afektibo batean— nola txirikordatzen den ezinbestean haurren gizarte jokaerarekin, gogamenaren garapen kognitiboarekin eta sentimenaren garapen afektiboarekin. Lehen hizkuntzaren uztardura sakon hauek humus trinkoa uzten dute haurraren izaeran, eta urtetan luze irauten dute euren jokaeraren eta izaeraren motor gisa.
|
|
|
— Jarduera gidatuak dira eta
|
pertsona
batek dinamizatzen ditu: kiroleko entrenatzaileak, musikako edo dantzako irakasleak eta aisialdiko begiraleak.
|
|
|
Bileretan, zenbat eta partaide gehiago izan, probabilitate handiagoa dago euskara ulertzen edo hitz egiten duen
|
pertsona
bat egoteko tartean. Kasu batzuetan, kudeatzen da, eta aurrez iragartzen da zein hizkuntzatan izango den bilera.
|
|
|
— Bileretan, zenbat eta partaide gehiago izan, probabilitate handiagoa dago euskara ulertzen edo hitz egiten duen
|
pertsona
bat egoteko tartean. Kasu batzuetan, kudeatzen da, eta aurrez iragartzen da zein hizkuntzatan izango den bilera.
|
|
|
•" Oso ideologia ezberdina duen
|
pertsona
bati buruz iritzi txarra badut (kognitiboa: aurreiritziak), berarenganako emozio negatiboak sortzen bazaizkit (afektiboa:
|
|
2016
|
|
|
• Gaur egun, euskaraz jakiteak aukera gehiago ematen dizkio
|
pertsona
bati (oso edo nahikoa ados %86).
|
|
|
• Gaur egun, euskaraz jakiteak prestigio gehiago ematen dio
|
pertsona
bati (%47).
|
|
|
helburu horietarako, esan liteke hizkuntzaren" ideia" nahikoa dela balio sinboliko edo bertako markatzat hartzeko. Adibide bat ematearren, aipatu dezaket jaso nuela behin, guerneseyera hitz egiten ez duen, baina hizkuntza mantentzea eta biziberritzearen alde dagoen
|
pertsona
baten postal txartela. Postal horretan, familia zahar baten irudia zegoen, zaldi gurdi batean, zuren gainean paratuta; eta etxez aldatzea zihoazeneko berri ematen zuen, zera esanez:
|
|
|
2) dakien
|
pertsona
batek zergatik hitz egiten ez duen.
|
|
|
Honen guztiaren haritik ohar bat,
|
pertsona
baten gorputz disposizioak aldatzea joko sozialetan pertsona horrek dituen balio, ahalmen eta identitatea (nor den joko hartan) aldatzea da.Habitusa praktiketan norbera den edo izan daitekeen gaitasunak dira, nork bere" hizkuntzatik" kanpo bere burua galtzen du (eta ez soilik kognitiboki..). Habitusa, gogoan izan, norbera izateaz gain, norberaren balioa (kapitala) ere izan daiteke...
|
|
2017
|
|
|
" familiatik atera eta hurbileko erkidegoari, gizarte sareei eta hizkuntzaren egoerari ohartzea ezinbertzekoa da" (Kasares, 2014, 23 orr.). Bizitzan zehar
|
pertsona
batek duen inguruak lagunak, eskolak, komunikabideakeragina izaten dute
|
|
|
Eskoriatzako gazteak eta hitanoa: uste, balore eta jarrerak aipatzean"
|
pertsona
batek botere edo aginpidea duela beste baten gain, beste lagun horren jokaera zuzentzeko edo kontrolatzeko gai den neurrian" (Alberdi, 1993, 2 orr) esan nahi da. Botere hau ekonomikoki, sozialki edota kulturalki emana izan daiteke eta beraz hauei, boterea dutenez, desberdin hitz egin behar zitzaien.
|
|
|
" Muda linguistiko" deitzen diogu, funtsean, azken aldaketa mota horri:
|
pertsona
bat gizartean ordura arte erabiltzen ez zuen hizkuntza hitz egiten hasteari, edo jende ezagunarekin edo testuinguru jakinetan hizkuntza aldatzeari, edo ordura arte egoera jakinetan hizkuntza erabiltzeko aukeran eragiten zuten arauak aldatzeari. oan Pujolar, Isaac González eta Roger Mart� nez – Gazte katalanen muda linguistikoak ia katalan guztien biografietan aurki daitezke muda lingui... a) haurtzaindegian edo lehen hezkuntzan hastean, b) bigarren hezkuntzako institutu batean hastean, c) unibertsitatean hastean, hasiko balitz, d) lanean hastean, eta beste alde batetik, e) bikote harreman bat hastean eta f) lehen haurra jaiotzen denean. abiapuntu gisa hartzen dugu aurrez aipatu dugun" jatorrizko hizkuntza" deiturikoa, hori baita elebitasuna ohiz kanpokoena (%11, 4 soilik) den eremua. zehaztu egin behar da, baita ere, bai aipaturiko inkestek zein elkarrizketatutako lekukoek datu gutxi ematen dizkigutela immigrazioaren bizipen berrienei buruz. gogoan izan behar da, dena den, gazte gehienentzat oso ezohiko fenomeno bat izan dela euren artean familian ez katalanik ez gaztelaniarik hitz egiten ez zuen jendea egotea, eta, hortaz, soilik hemendik aurrera has gaitezke aztertzen eta neurtzen ibilbide biografikoaren dimentsioan duen inpaktuagatik.
|
|
|
] alegia horrekin bai ikusten dut · bai ikusten dut bi mundu desberdinetan moduan · berez da izango banitu bezaez bizitza paraleloak ze hori txorrada bat da baina bai bi konpartimentu banitu bezala ez[? ] eta orduan · agian batzuetan · mmm · batzuetan badago jende mota bat (txorrada bat da hau, baina) festak egiten dituena eta mundu guztia elkartzen du · hor barruan · bere lagun guztiak · niri kostatuko litzaidake hori egitea egia esan · bikotearen hizkuntza, ostera, oso adierazle berezia da; izan ere, soilik
|
pertsona
bat da, eta, normalean, hizkuntza bakar bat erabiltzeko joera edukitzen dute. horrenbestez, mudei aukera eman diezaieke zentzu askotan. bikotekidea duten gazteen artean, %26k hitz egiten du bere oan Pujolar, Isaac González eta Roger Mart� nez – Gazte katalanen muda linguistikoak ohiko hizkuntza ez den beste batean, eta eremu horretan, lagun artekoan bezalaxe, katalanak ez du egiten aur... kasu askotan haurrei katalanez hitz egiteko apustua ez da ulertu behar asimilazio prozesu klasiko bat bezala, ezpada elebitasunaren aldeko apustu gisa. gurasoen desioak azal dezake hori; izan ere, gurasoek nahi dute seme alabak eskolan ongi egokitu daitezen eta haiek bizi izan direnaren moduko testuinguru linguistikoki hibrido batean erosotasunez mugi daitezen. halaber, desioa dute ikaskuntza prozesu aberatsagoa izan dezaten, bat etorriz gaur egun eleaniztasunaren alde dagoen jarrera orokorrarekin:
|
|
|
Soziolinguistika kritikoaren paradigmak" hiztun berria" kontzeptuaren berri eman du, eta kritikatu du, bereziki, hizkuntzalaritzan eta horri lotutako adarretan" hiztun zaharraren ideologia" nagusi dela. historikoki, hiztun zaharrak benetakotasunaren eta legitimitatearen tontor gisa aurkeztu izan dira, eta esan izan da horien moldea eredugarritzat hartu luketela" ikasleek"," hiztun zahar ez direnek" edo" bigarren hizkuntzako ikasleek". ingelesaren moduko munduko hizkuntza nagusien kasuan, hiztun zaharraren nozio ukaezin bat luze kritikatu bada (davies 2003), esan daiteke are gatazkatsuagoa izan dela hizkuntza gutxituen kasuan. izan ere, hizkuntza gutxituetako hiztunak" hiztun zahar" eta" hiztun ez zahar" izatearen arteko muga lausoaren bi aldeetara daude, eta" hiztun zahar" diren gazte askok hiztun zahar ez izatearekin lotutako ezaugarri linguistiko post tradizionalak erabiltzen dituzten, eta alderanIrlanderadun berriak: jatorria, motibazioa, erabilera eta ideologia – Jon Walsh tziz. o’rourke et al en arabera (2015)" hiztun berri" bat hizkuntza bat naturaltasunez eta erregulartasunez hitz egiten duen
|
pertsona
bat da, hizkuntza hori lehen sozializazioko hizkuntzatzat izan gabe hazi dena, hizkuntza hori tradizioz hitz egiten den eremu batean. hizkuntzalaritzan autoritarioak izan arren arazoak sortzen dituzten jatorrizko etiketetako batzuk ezabatzeko ahalegin bat bezala har daiteke" hiztun berria" terminoa, hiztunaren hizkuntza ekoizpenean gabeziak nabarmentzeko baino (o’rourke et al 2015;... Sarritan, errealitatea askoz anbiguoagoa eta zalantzazkoagoa da, funtsezko desberdintasunak baitaude testuinguru soziolinguistiko historikoaren eta gaur egun hiztun gazteak hizkuntza gutxituekin hazi diren testuinguruaren artean. izan ere, testuinguru soziolinguistiko historikoan hizkuntzek presentzia sozial handiagoa zuten eskualde historikoetan. horrez gain, herritarrak ez ziren mugitzen modernitate berantiarrean mugitzen diren bezain beste, eta herritarrek ez zuten modernitate berantiarrean hitz egiten den bezain erraz hitz egiten. hiztun berriaren kontzeptuak arazoak sortzen ditu" l1" eta" l2" hizkuntzen arteko banaketa binario sinplean, eta bide ematen du kategoria batean edo bestean argi eta garbi sartzen ez diren hizkuntza ohiturak arretaz aztertzeko. horrek hautsi egiten du" hiztun zaharraren" nagusitasun (sozio) linguistiko historikoa, eta legitimitateari nahiz hizkuntza jabetzari buruzko auziak jartzen ditu agertokiaren erdi erdian:
|
|
|
• hiztun berri askok motibazio politikoak edo ideologikoak dituzte. irlanderaren erabilerarekiko aldaketa nabarmenak gerta daitezke
|
pertsona
baten bizitzako inflexio puntuetan.4
|
|
|
Hitz egitea niri bost LF badakit soinuak oso garrantzitsuak direla baina are garrantzitsuagoa da ahalegintzea ezta// Ez naiz Gaeltacht eremukoa ez dakizu eta ez naiz inoiz ere ez han bizi izan Dublingo irlandera dut kito ez da besterik ez dakizu? Eta ahalegintzen naiz eta beste
|
pertsona
bat naiz irlanderaz hitz egiten duen beste pertsona bat naiz (B6, 199).
|
|
|
Hitz egitea niri bost LF badakit soinuak oso garrantzitsuak direla baina are garrantzitsuagoa da ahalegintzea ezta// Ez naiz Gaeltacht eremukoa ez dakizu eta ez naiz inoiz ere ez han bizi izan Dublingo irlandera dut kito ez da besterik ez dakizu? Eta ahalegintzen naiz eta beste pertsona bat naiz irlanderaz hitz egiten duen beste
|
pertsona
bat naiz (B6, 199).
|
|
|
" hizkuntzaerabilera (es uso lingü� stico, uso de la lengua; fr usage de la langue, usage linguistique; en language usage):
|
pertsona
batek hizkuntza edo hizkuntza barietate baten bitartez, ahoz edo idatziz, komunikatzen eta jasotzen duena." 9 lehen aipatutako ikerketetan, berriz, hizkuntza erabileraz ari direnean, ahozko erabilera izaten da neurtzen dutena ia esklusiboki; salbuespen bakarra komunikabideen kontsumoaz galdetzen denekoa izaten da. are gehiago, inkesta Soziolinguistikoaren kasuan, esparru soziofuntzional bako... ahozko jardunaz ari da?
|
|
|
are gehiago, pentsa dezagun balizko adibide bat:
|
pertsona
batek lanean" euskaraz
|
|
|
Mondragon Unibertsitateko humanitate eta hezkuntza zientzien fakultateko 1.mailako ikasleak ulertzeko gakoak hortaz gain, hizkuntza portaera azaltzeko, identitatearen garrantzia jaso da beste hainbat lanetan (giles, 1977; bourhis, 1979, giles eta Johnson, 1971, 1987; Sachdev eta bourhis, 1990; Clément eta noels, 1996; liebkind, 1999, azurmendi, 1999 in garcia, 2001; iztueta, 2016). iñaki garciak (2004), euskararen erabilera azaltzeko eredu psikosozialean, bi faktore nagusi bereizi ditu: ...bigarrengoen artean, ezagutza, jarrera eta horien arteko zubi den identitatea. arratibelek enpirikoki baieztatutako ikerketan, ukipen egoeran dauden hizkuntzen jabekuntzaren eta erabileraren eremua aztertu du. gurasoen lehen hizkuntzak, jaioterriak, inguruko sareak duen ezagutza mailak, besteak beste, dira subjektu baten sare soziala ahalbidetzen dutenak. horrela bada, sare honek eragina izango du
|
pertsona
baten identitatearen eraketan, jarreretan eta motibazioetan. horregatik, subjektu baten sarean euskararen ezagutza eta erabilpena zenbat eta handiagoa izan, orduan eta jarrera positiboagoa eta motibazio integratzaileagoa izango du subjektu horrek euskararekiko. horrenbestez, identitatea continuum batean koka daiteke, talde identitatea eta identitate pertsonalaren artean (garcia, 2001)....
|
|
2018
|
|
|
Familia bidezko transmisioaz dihardugunean, seme alabek gurasoengandik bizitzaren lehenengo 3 urteetan jaso duten hizkuntzari (edo hizkuntzei) buruz ari gara. Hizkuntza hori lehen hizkuntza da, eta gorde edo galdu egin daiteke, baina
|
pertsona
baten bizitza osorako ezaugarria
|
|
|
Hizkuntza ohitura batek, edozein ohiturak bezala, oso sustrai sakonak ditu
|
pertsona
baten jokabide automatiko eta inkontzientean. Horregatik, askotan, Badirudi mezua errazago iritsi dela ahobiziengana belarriprestengana baino.
|
|
|
Juan Martin Elexpuru Bergararra ere elkarrizketatu baita ikerlan honetarako. Eskualdekoa eta gaian aditua den
|
pertsona
bat elkarrizketatzea egokia zela pentsatuz.
|
|
2019
|
|
|
Hizkuntza batean espresatzen den
|
pertsona
batek, baldin eta sistematikoki erantzun moduan ulertu ezina, indiferentzia edo gaitzespen nolabait nabarmena jasotzen badu, hizkuntza hori erabiltzeari uzteko joera izango du.
|
|
|
Hizkuntza batean espresatzen den
|
pertsona
batek, baldin eta sistematikoki erantzun moduan ulertu ezina, indiferentzia edo gaitzespen nolabait nabarmena jasotzen badu, hizkuntza hori erabiltzeari uzteko joera izango du. Eskolan katalanez mintzo ziren umeei ahoa xaboiez garbitzen zitzaien garaiak ez daudela urruti gogoratu beharra badaukagu ere, egia da orain ohikoagoak direla beste zigor tipo batzuk, sotilagoak izanda ere besteak bezain efektibo direnak. eskolan bortizkeria psikiko eta fisikoa pairatu zituen, etxean, psikikoa bakarrik hiperzuzentasuna (amonarriz, 2013: 39) eta trufa.
|
|
|
Behar ere hori. terapeutak atxikimenduaren teoria esplikatzen digu zeinak zentzua eman baitiezaioke Jakileari gertatutako bat bateko eten linguistiko horri: aipu honetan, bi ideia gogoan hartu ditugu, alde batetik, atxikimenduaren teoriak erakustera eman duela fetoa ez dela bereziki amari lotzen nahiz eta gehien gehienetan hala den, inguruko hurbileko
|
pertsona
bat ere izan daitekeela. kasurako, axama hor dugu, Jakileak berak azpimarratua ikusi dugun bezalahiruzpalau aldiz elkarrizketa osoan. Bigarrenik, etxeko hizkuntzaren garrantzia gogoan hartu dugu.
|
|
|
zenbat lagunek gainditu duten azterketa erraz asko jakin liteke; adierazle argia, gero. Guk, ordea, sekula ez dugu kalkulatu, hain zuzen, oso zalantzagarria delako baieztatzea
|
pertsona
batek titulua eskuratu duela, besteak beste, Berbalagunen ibili delako. Izan ere, astean behin ordu batez taberna batean honetaz eta hartaz aritu izanak zenbateraino lagundu dio gure neskamutilari, adibidez, Lertxundiren testu hura laburbiltzen, eta hari buruzko iritzi egoki, koherente, kohesionatu, aberats eta zuzena ematen azterketaren testuinguru desatsegin eta estresagarrian?
|
|
|
3 puntu jaitsi da lagin hautatuan (%22tik %19ra), eta 2 puntu lagin osoan (%21tik %19ra). Aldiz, whatsappean ez bezala, Instagramen badabil
|
pertsona
bat (%2) gaztelera hutsez (2 pertsona, lagin osoan; bakarra, lagin hautatuan).
|
|
|
(8) Segun ze kontestutan, adibidez, ba baldimazuez
|
pertsona
batekin hitz eitea hola zeoze konprometiduatiken eo eztait, beak hika in ta zu hasi hitz eiten da zea moztu hika iten. Porke lagunarteko zeoze eo familiarteko...
|
|
|
Ongi etorri haundiyo bezela igual, ez? Zuk
|
pertsona
bat ezautu da hika itemaizu, da como acogiuo bezela o, ez. Lehortasun puntuik gabe.
|
|
|
jarrera kontzeptua: " hizkuntza edo aldaera zehatz baten aurrean, alde edo kontra erantzuteko edo ekiteko joera da" (Zarraga et al. 2010, 204). hau da, hizkuntza bat hautatzerakoan
|
pertsona
batek erakutsiko duen barne eragilea litzateke jarrera, hautu hori gauzatzerakoan gakoa izango dena.
|
|
|
Beste hitz batzuetara ekarrita,
|
pertsona
batek jarrera integratzailea izango du hizkuntza batekiko atxikimendua azaltzen duenean. edo beste modu batera esanda, hizkuntza komunitate bateko kide izatea helburu bihurtzen denean. Jarrera instrumentalaren kasuan, berriz, norberari eragingo dizkion onura sozial edo ekonomikoek eraginda izango du hiztunak hizkuntza horrekiko aldekotasuna.
|
|
|
— Lan espaziotik kanpo, noiz egiten dituzu hitz batzuk zurearengatik zerbait desberdina den beste kultura bateko
|
pertsona
batekin?
|
|
2020
|
|
|
• Giza baliabideak: lanaldi osoko
|
pertsona
bat kontratatua. Gainera, unibertsitateko hainbat ikertzailek zein unibertsitatez kanpoko kolaboratzaileek ere haien ekarpena egiten dute.
|
|
|
Azpimarran, Sacks, Schegloff eta Jeffersonek (1974) zehaztu bezala etenaldi bidezko hitz hartzeak dira nagusitzen direnak; hau estuki lotuta dago autoreek solasarentzako aipatutako beste ezaugarri batekin, hau da, normalean
|
pertsona
batek baino gehiagok ez du aldi berean hitz egiten. Adibidez:
|
|
2021
|
|
|
Pertsona horiek 145 jatorri estatu zituzten. Estatu batzuetatik
|
pertsona
bat edo pertsona gutxi batzuk besterik ez zegoen, baina beste estatu batzuetatik ia 5.000 Horrek irudi bat eman diezaguke, hizkuntza aniztasuna ere zenbatekoa den jakiteko.
|
|
|
• Udaletik bertatik proiektua lideratu behar bazen ere, ikastaroak zuzendaritza akademiko sendo bat behar zuela erabaki zen eta alor honetan eskarmentua zuen
|
pertsona
bati esleitu zitzaion zeregin hori.
|
|
2022
|
|
|
Ildo horretan, Neumeierrek (2004) honela definitzen du marka:
|
pertsona
batek produktu, zerbitzu, esperientzia edo erakunde bati buruz duen pertzepzioa.
|
|
|
Hizkuntza politika eta plangintza (Language Policy and Planning LPP) dira ikerketa soziolinguistikoen oinarri bereizgarrienetako bat. Hizkuntza plangintzak,
|
pertsona
batek hizkuntza kodeen eskuratze, erabilera edo kalifikazioaren inguruan dituen portaeretan eragina izateko ahaleginari egiten dio erreferentzia (Cooper, 1989). Hizkuntza politika eta plangintza modu globalean ulertu behar dugu:
|
|
|
Marc Lalonde Kanadako Osasun Ministro izandakoak, osasunarengan eragiten duten faktore ezberdinak aztertu zituen 1974an, eta faktore bakoitzak osasunarengan zenbat eragiten zuen kuantifikatzen saiatu zen. Hala, haren esanetan,
|
pertsona
baten osasunarengan eragiten duten faktoreak eta haien proportzioak honakoak dira, hurrenez hurren: bizi ohiturak (%43), genetika (%27), ingurumena (%19), eta osasun sistema (%11).
|