|
2008
|
|
|
Eta, bereziki hiri handietan, modu negatiboan eragiten dio prestigio horri agintariek eta pertsonaia publikoek euskara apenas ez erabiltzeak. Horren ondorioz, testuinguru publikoetan edo, besterik gabe, gaztelaniadunen aurrean
|
pertsona
batek euskara erabiltzea gizabide txarrekotzat edo jokabide baztertzailetzat hartzen da. Gizarte balio horrek eta beste batzuek (adibidez, hizkuntza komunikatzeko tresna baino ez dela, axola duen bakarra elkar ulertzea dela, euskaraz hitz egitea txokokeria edo kosmopolitanismo falta modu bat dela) hiztunek beren hizkuntzan hitz egiteko aukera murrizten dute (betiere, beren hizkuntza ez bada gaztelania) Jakina den moduan, baldintzapenaren paradigmari jarraiki, jokabide bat sistematikoki zigortzen bada, jokabide hori izateko aukera murriztu egiten da.
|
|
2009
|
|
|
Horrenbestez, enpresako bi pertsona behar genituela esan genien:
|
pertsona
bat euskara planean jardun duena (adibidez, koordinatzailea bera); bestea, berriz, euskara planean parte hartu ez duen pertsona bat. Talde bietan kasuistikarik ahalik eta zabalena batu nahi genuen:
|
|
2010
|
|
|
Oraindik oroitzen dugu Euskadiko PPko lehendakariak, Antonio Basagoitik (aurrerantzean Andoni), Euskaltzaindian emaniko hitzaldia. Inpaktantea izan da lehen aldiz alderdi horretako
|
pertsona
bat euskararen aldeko adierazpenak egiten ikustea, esaldi esanguratsuekin: El euskera no puede utilizarse para clasificar a los vascos, El uso del euskera como arma arrojadiza ha provocado el rechazo a valores, El euskera crece y se fortalece en el compromiso, (guztiak gaztelaniaz).
|
|
|
Primingak, aldiz, erakutsiko liguke albiste horietan euskara zeri lotuta agertzen den; adibidez: politikari, abertzaletasunari, giro jakin batzuei, inposizioari, diskriminazioari, iraganari, tradizioari, ikasketei, ikasteko zailtasunari..., edo, euskal izaerari, balio linguistikoari, hemengo hiritar guztion ondareari, jai giroko ekimenei, berreskuratze ahaleginei... azken buruan, primingaren bitartez aztertuko genuke
|
pertsona
batek euskara edo euskera entzuten duenean, zer datorkio bat batean burura, zer nolako irudi, sentsazio, sentimendu, ideia eta abar. hitz, kontzeptu edo ideia horien arabera baloratuko dira, neurri handian, euskararen inguruko ekimenak eta eragileak, hizkuntza hori biziberritzeko hartzen diren neurriak barne. Priming efektua ongi ezagutzea, beraz, bada garrantzitsua euskarak gizartean lortzen duen atxikimendua edo gaitzespena zertan oinarritzen den zehatz mehatz ezagutzeko. hori jakinez gero, eta interbentzio estrategiak beharrezkotzat joko balira, askoz errazagoa litzateke interbentziorik eraginkorrak diseinatzea.
|
|
|
Beste batzuk mundu horretara sarbiderik ez dutela ohartzen dira baina negatiboki baloratzen dute, mundu horrekiko ezjakintasuna prebentzio, belduredo arbuio jarrerak sorrarazten dituzten aurreiritziz eta asoziazio negatiboz betez. hamabosgarren aipuan erakusten den bezala,
|
pertsona
batek euskararen munduan sartzen denean, hizkuntza ikasi duelako, aldaketa hori azaltzen duenean aurkikuntza, aberastasun bezala deskribatzen du: ikerketa kuantitatiboan bi mundu dimentsioa neurtzeko g.2 galdera erabili zen:
|
|
|
Euskararen Gaitasun Agiria (EGA)
|
pertsona
batek euskaraz ahoz eta idatziz aritzeko gaitasuna duela, euskara batuaren ortografia eta arauak ezagutzen dituela erakusten duen ziurtagiria da. EGA mailan direnek ziurtagari horren eskuratzea prestatzen dute AEKan.
|
|
2011
|
|
|
zergatik gaude gauden tokian? gainera, kontuan hartu behar da euskararen kontrako diskurtsoa etengabe elikatu egiten dela. esate baterako, ikusten baduzu euskararen aholkularitzan dagoen
|
pertsona
batek euskara nekazal hizkuntza dela idazten duela, edo lehendakari batek euskara eta biolentzia lotzen dituela, esango didazu non gauden. euskararen kontrako diskurtsoa etengabe elikatzea da. Batzuetan ahaztu egiten zaigu saltsa horren barnean gaudela baina hori neutralizatu egin behar da.
|
|
2013
|
|
|
Horrela ikusita, jarrerak nonahi topatzen dira:
|
pertsona
bat euskararen aldekoa bada eta bere pertzepzioan euskaraz beti aritzen dela iruditzen bazaio, nahiz eta hala ez izan, galdetegi bati erantzutean pertsona horrek euskaraz beti egiten duela erantzungo du. Hori muturreko adibidea da, baina erabilerari buruzko galdera bati erantzutean jarrerek eta pertzepzioak zein eragin izan dezaketen ikusteko balio du.
|
|
2014
|
|
|
Ez da arrunkeria, cash mintzatzea da. Eta kinka horretan paper triste horrek zertan bermatzen du
|
pertsona
batek euskara dakienez edo ez. EGA sekulako polemiken erdian da hego zein iparraldean, gai zabala da eta benetan euskara eta euskal sozietateari lotua.
|
|
2017
|
|
|
Uler saioak da bestea, euskaraz gutxi ulertzen dutenentzat. Espazio babestuak dira, non badagoen kanpoko
|
pertsona
bat euskara errazean egiten diena, denbora laburrean erdizkako ulermenera irits daitezen. Ulerrizketa ra joko lukete gero.Eusleak dira «printzipio aktibo».
|
|
|
Erderazko berbak erabiltzea laguntzen badizu komunikazioa euskaraz burutzen, ondokoak ulertuko ez dizun beldurra uxatzea eta euskaraz egiteak beste
|
pertsona
bati euskaraz berba egiteko aukera ematen diola konturatzea, eta hori itzel eskertzen da. Jende asko dago euskaraz berba egin gura duena.
|
|
2018
|
|
|
Zerk bultzatzen du
|
pertsona
bat euskararen aldeko hautua egitera egunerokoan. Zerk ez?
|
|
|
Hala, iaz, herritar bati isuna jarri zioten, Bilbon, udaltzainei euskaraz egiteagatik; Donostian,
|
pertsona
bat euskaraz ari zelako identifikatu zutela onartu zuen Ertzaintzak; Tuterako udaltzainen lan poltsarako gehiago baloratu zen alemana euskara baino; hasiera batean inork zuzendu ez zitzan, Brebetaren baitako zientzia azterketa euskaraz ihardetsi zuten Seaskako ikasleen lanak bahitu zituen errektoreordetzak; eta, haatik, euskaldunak darama inposatzailearen gurutzea bizkarrean, poztu behar du egune... Euskal hiztun praktikantea kataluniarra da boterearentzat, aukera berdintasunaren lepotik posizio berdintasunaren tontorra begiz jota duen bazter nahaslea, ez banana azal demokratikoak zintzurrean trabatuta dituen kanaka.
|
|
2019
|
|
|
Urteak? Zenbakiak urteak balira, zenbaki gutxiagoekin eta eskema horren bitartez, gehienez ere,
|
pertsona
batek euskara nola ikasten duen, nola barneratzen duen azaltzeko erabilgarria izanen litzateke.
|
|
2020
|
|
|
Emakume nafar haren arabera, euskaraz ez zekiena ez zen vasco. Orain, gero eta lagun gehiagoren ustez,
|
pertsona
bat euskaraz jakin gabe ere da euskalduna.
|
|
|
Baina esango nuke, oro har, testuinguru gehienek ez dutela errazten hizkuntza ohituren aldaketa euskararen aldera egitea. Zer gertatzen da
|
pertsona
batek euskara neurri batean ulertzen duenean eta zerbait egiteko gai denean. Lan munduan, guk dakigun arte, kasuen %90etan baino gehiagotan haiekin gazteleraz egiten du jendeak.
|
|
2021
|
|
|
Euskaraz bizitza akademiko osoa egin duen
|
pertsona
bati euskarazko gaitasuna frogatzeko azterketa eskatzen zaio oraindik ere. Gaztelania ustez denok dakigu35 Euskara, antza, inork ere ez.
|
|
2022
|
|
|
Eskualdatutakotik beraren mendeko administraziora etorrita: Justizia, Osakidetza, Ertzaintza...; eta euskararen normalizaziorako hain garrantzizkoa den EITBri (bereziki ETB2, Radio Euskadi, etab.) gagozkiola, oraindik orain izendatu dute zuzendari
|
pertsona
bat euskaraz (ondo) moldatzen ez dena. Zergatik jazotzen dira gurean Espainian eta Frantzian pentsaezinak eta guztiz onartezinak izango liratekeen gertakariak?
|
|
2023
|
|
|
Borroka bat bestearekin uztartu behar horretan, gazte migratzaileengana, migratzaile heldutako familien seme alabengana heltzeko bideez ere jardun nahi dute. «Zertarako nahi du
|
pertsona
batek euskara baldin eta lana lortzea badu lehentasun?», onartu du Jusuek, askotan kalteberak direla gogoratuta. «Gazteon artean asko dugu egiteko ghettoen aurka; gurekin hasita, zubiak eraikitzeko, eta harremanak eraikitzeko pertsona arrazializatuekin, haiek ikus dezaten euskara harrera hizkuntza bat dela».
|
|
|
Formalki edo dimentsio objektibotik begiratuta, imajina dezakegu
|
pertsona
batek euskara ikasteko aukera planteatzen duenean, ea herritartasun osoa lortzeko ateak irekiko dizkion pentsatzen ari dela. Ez dago halakorik, noski.
|