|
2000
|
|
|
Hirugarren Munduari begira, bigarren globalizazioaren helburu nagusia lurralde horietan ekonomia monetario kapitalistaren ernamuina gauzatzea izan zen.Horretarako, hasieran lan bortxatua erabiliz; baina progresiboki moldakortasun prozesua ezagutu genuen, eta bukaeran garaiko frantsesek esandakoa gogorapenera dakarkigu: beltz batek, bere
|
lan
indarra libreki soldataren truke saltzen duenean, Estatuari zergak ordaintzen dizkionean eta kontsumitzaile amorratua bihurtzendenean, kolonialismoaren garaipena dugu, eta zuriaren egitasmo zibilizatzaileakirabazi du.
|
|
|
kapitalista ere eraldatzen ari da. Orain arte, langileriak bere
|
lan
indarra saltzen zuen soldataren truke; egoera berri honetan, soldataren truke, langileriak bere lan indarra eta baita enpresarekiko atxikimendua ere saldu beharditu. Horrela, egoera berri honetan, zenbait elementu politiko eta ideologiko txertatzen dira lan kontratuaren egituran.
|
|
|
kapitalista ere eraldatzen ari da. Orain arte, langileriak bere lan indarra saltzen zuen soldataren truke; egoera berri honetan, soldataren truke, langileriak bere
|
lan
indarra eta baita enpresarekiko atxikimendua ere saldu beharditu. Horrela, egoera berri honetan, zenbait elementu politiko eta ideologiko txertatzen dira lan kontratuaren egituran.
|
|
2001
|
|
|
Nobleak produkzioaz jabetzen ziren (horrek indartsu egiten zituen) hirubideren bitartez: produkzio bidea zen lurraz jabetuz (erregek emanda, indarrez), bere gaineko kontrol osoa lortuz edota
|
lan
indarra (nekazariak) menperatuz etanekazarien gainprodukzioaz jabetuz. Honek tentsioa sortu zuen nobleen presio ahalmenaren eta nekazarien erresistentzia ahalmenaren artean.
|
|
2002
|
|
|
aukera kendu ziotela Nafarroari behar zen lan eskua izateko, hain zuzen ere hildakoak gazteak eta haietako asko prestakuntzadunak zirelako: nekazaritza arloko liderrak, intelektualak eta agintariak. Horrek, zalantzarik gabe, eragina izan zuen
|
lan
indarraren egoeran.
|
|
|
Abeltzaintzak eta nekazaritza azpiegiturek ere egoera hori jasanbehar izan zuten, baina, produkzio faktoreak izaki, ez zen zailegia izan haiekordeztea. Herrialde horietan, giza galerak handiagoak izan ziren; erbesteak eta gerra ondoko errepresioak eragin kualitatibo garrantzitsua izan zuten behar zen
|
lan
indarra prestatzeari begira. Instalazio industrialak laster jarri ziren okupatzaileenzerbitzura, bereziki gerrarako produkzioan aritzen ziren sektoreetan; eta garrantzihandikoak izan ziren herrialdean:
|
|
|
...gara luzatu gatazka horien azterketan, oso luzea izango litzatekeelako; baina esan behar dugu, administrazioen arteko gatazken oinarria Ekonomia Itun eta Hitzarmenaren kontraesankortasunean eta zehaztasun faltan datzala.Alde batetik, Lurralde historikoei autonomia osoa eskaintzen die zenbait zergaarautzeko, baina bestetik, baliabideen esleipena ez distortsionatzera behartzen ditu, edo kapital eta
|
lan
indarraren mugimendu askea, hots, lehiakortasuna, ez eragoztera.
|
|
|
Ondasun eta zerbitzuak gizakien beharrizanak asetzeko eskatzen direnbitartean, enpresek ez dute kontratatzen gizartearen beharrizanak asetzeko, mozkinak ateratzeko baizik. Enpresek bilakaera produktiboa aurrera eraman ahal izatekokontratatzen dute
|
lan
indarra, beharrezkoa delako.
|
|
|
Eroslearen (enpresen) ikuspuntutik
|
lan
indarra kostu bat besterik ez da, mozkinak lortzeko ordaindu behar den kostua, hain zuzen. Lan kostuen barneko osagairik nagusiena soldata gordinak diren arren, enpresek Gizarte Segurantzari eginbehar dizkioten ordainketak eta gero eta garrantzitsuagoak diren soldataz apartekoordainketak ere (espezie ordainketak edo erretiro osagarrietarako ekarpenak) hartzen dira kontuan.
|
|
|
Baina, aipatu bezala,
|
lan
indarra oinarrizko elementua da enpresek behar duten produkzioa aurrera eramateko orduan. Lanaren ekarpena zenbat eta handiagoaizan, enpresek (produkzioa areagotzearen bidez) mozkinak lortzeko aukera handiagoa dute.
|
|
|
Lanaren ekarpena zenbat eta handiagoaizan, enpresek (produkzioa areagotzearen bidez) mozkinak lortzeko aukera handiagoa dute. Horregatik,
|
lan
indarrak mozkinen gain duen eragina aztertzeko orduan, ordainketez (kostuez) gain lan indarraren ekarpena ere hartu behar da kontuan.
|
|
|
Lanaren ekarpena zenbat eta handiagoaizan, enpresek (produkzioa areagotzearen bidez) mozkinak lortzeko aukera handiagoa dute. Horregatik, lan indarrak mozkinen gain duen eragina aztertzeko orduan, ordainketez (kostuez) gain
|
lan
indarraren ekarpena ere hartu behar da kontuan.
|
|
|
Beraz, enpresentzat,
|
lan
indarraren kontratazioa elementu aldakor bihurtzen arida, eta kontratu mota ezberdinen erabilpena, ingurune ekonomikoaren eraldaketei aurre egiteko orduan, enpresa bakoitzak aukeratzen duen lehiakortasun estrategiei loturik dago.
|
|
|
enpresa bakoitzak aukeratzen duen lehiakortasun estrategiei loturik dago. Enpresek, epe ertain eta epe luzeko estrategietan,
|
lan
indarra aktibo modura hartzen badute, murriztu beharreko kostutzat hartu beharrean?, eta lanaren sustapena zein langileen trebakuntza bermatzea edo langileakenpresen egitasmoetara ekartzea elementu garrantzitsu bihurtzen dira. Hortaz, lanainbertsioa eskatzen duen aktibotzat hartzeak langileen eta enpresaren artekoharremanak iraunkorrak izatea eskatzen du.
|
|
|
Lan harremanen konplexutasunaren muina langileak alokatzen duena aurretiaz zehaztua ez egotean datza. Bere
|
lan
indarra alokatzean, langileak badaki zenbat irabaziko duen, baina errenta hori irabazteko zer egin duen ez (zehazki behintzat). Enpresariak, bestalde, gizalegez lor daitekeen guztia erdietsi nahi izango du; baina gizalegez eska daitekeena definitzea eta arautzea ez da erraza.
|
|
|
Greba, bada,
|
lan
indarra denboraldi batez ez alokatzea da, eta horrela enpresaren produkzioa etetea lortu nahi da. Beraz, izaera pasiboa duen ekintza da etaeragin mugatuak dituena.
|
|
|
Lan eskaintza osatzen duten gizabanakoak, lan egiteko prest egonik beren
|
lan
indarra saltzeko prest daudenak dira. Lan eskaintzaren kopuru eta ezaugarriak, maila handi batean?
|
|
|
Sarritan, gizarte kapitalista berdintasuna nagusi den egitura dela aipatzen da, gizaki guztiak aktibo (faktore) produktiboren baten jabe baitira. Gehienak
|
lan
indarraren jabe dira, eta gutxi batzuk ekoizpen baliabideen jabe. Lanarekin soilikedo ekoizpen baliabideekin soilik ekoitzi ezin denez, elkarren beharrizana dute.Beharrizan horrek lana eta kapitala alokatzen diren merkatua eratzea dakar.
|
|
|
2 Berrikuntza haren ardatz garrantzitsuenetakoa lurra pribatizatzea da, honekin batera
|
lan
indarra askatuz. Geure ikuspuntua zabaldu behar dugu bestebehin ere.
|
|
2003
|
|
|
Nekazaritza sektoreak herrialde hauetan duen eginkizuna funtsezkoa dela nabarmenada. Aipatu den bezala, herrialde horietako ekonomia jardueraren zati garrantzitsuadakar eta eginkizun are erabakigarria du
|
lan
indarraren arloan. Orain bai, gaur egungarapen bideetako herrialdeak entitate homogeneo gisa hartzeak ez du zentzurik.Egitura mailan eta azken urteetan izan duten bilakaera ekonomiko sozialean emandiren desberdintasunak ezinezko egiten du trataera hori.
|
|
|
Baina nekazaritza sektorearen garrantzia nabarmenagoa agertzen da bertanenplegatutako langileen kopurua ekonomia osoaren
|
lan
indarrarekin alderatzendugunean. FAOSTATen arabera, herrialde horietan lan indarraren% 20a kasuriktxikienean eta% 80ra garaienean, nekazaritza sektoreko jardueratan aritu izan daherrialde horietan azken bi hamarkadetan.
|
|
|
Baina nekazaritza sektorearen garrantzia nabarmenagoa agertzen da bertanenplegatutako langileen kopurua ekonomia osoaren lan indarrarekin alderatzendugunean. FAOSTATen arabera, herrialde horietan
|
lan
indarraren% 20a kasuriktxikienean eta% 80ra garaienean, nekazaritza sektoreko jardueratan aritu izan daherrialde horietan azken bi hamarkadetan. Zonalde guztietan, ordea, joera galtzearena izan da.
|
|
|
Hemen ere aldeak nabarmenak dira herrialdeen artean. Hurrengo irudian ikusten denez, egoera honen muturrean GAHak ditugu, zeinetan nekazaritza sektorearen
|
lan
indarra guztizko lan indarraren% 70 bitartean ibili den epeosoan zehar. Oso antzeko egoera islatzen dute Elikadura Defizita duten SarreraBaxuko Herrialdeek (EDSBH) 6, baina bataz beste 10 puntuko pisu baxuagoa izanik% 60 bitartean, alegia.
|
|
|
Hemen ere aldeak nabarmenak dira herrialdeen artean. Hurrengo irudian ikusten denez, egoera honen muturrean GAHak ditugu, zeinetan nekazaritza sektorearen lan indarra guztizko
|
lan
indarraren% 70 bitartean ibili den epeosoan zehar. Oso antzeko egoera islatzen dute Elikadura Defizita duten SarreraBaxuko Herrialdeek (EDSBH) 6, baina bataz beste 10 puntuko pisu baxuagoa izanik% 60 bitartean, alegia.
|
|
|
Oso antzeko egoera islatzen dute Elikadura Defizita duten SarreraBaxuko Herrialdeek (EDSBH) 6, baina bataz beste 10 puntuko pisu baxuagoa izanik% 60 bitartean, alegia. Analisia zonaldeka eginez, Sahara Azpiko AfrikakoHerrialdeak eta Ekialde Urruna7 ageri dira nekazaritzako
|
lan
indarrak pisu handienduten zonalde gisa (Afrikaren kasuan, %75 bitartean eta Asiaren kasuan% 60 70bitartean). Gainerako eskualdeetan, nekazaritzako eskulanaren pisua erdiaren azpitik ematen da, eta gutxiengoa Latinoamerikan dugu:
|
|
2004
|
|
|
Hemen dugu enpresa modernoaren kontraesan nagusia; alde batetik,
|
lan
indarrei giza harremanetan kokaturik dagoen estrategia aplikatzen zaie (motibazioa, kualifikazioa eta formakuntzaindartuz), eta beste aldetik, deskualifikazioa eta desmotibazioa gauzatzen dituen taylorismoa etafordismoa mantentzen ditu.
|
|
|
Demagun, adibidez,
|
lan
indarra aztertzen ari garela: langileen eraginkortasunaren faktoreak, moneta pizgarrien rola, etab. Oso laburki eta ñabarduretan sartugabe, hauek izango lirateke berezitasun nagusiak:
|
|
2006
|
|
|
Enpresa modernoaren bereizgarria ondokoa litzateke: formalki librea den
|
lan
indarra efikaziaren ikuspegitik antolatzen du.
|
|
|
Hala egiten du arrazoi instrumentalak: giza jardueraren produktuak, harremanak,
|
lan
indarra, kanpo eta barne natura, guztia merkantzia bilakatzen da bere eraginpean.
|
|
|
Enpresa modernoak berezko ezaugarri bat du: lanaren antolakuntza arrazionala, hau da, formalki librea den
|
lan
indarra antolatzen du efikaziaren ikuspegitik (Weber, 1983b: 265) 9 Mendebaldeko etika ekonomiko arrazionala, beste inon garatu ez den ethos ekonomikoa dugu:
|
|
|
lana zerbait abstraktu eta merkantzia bihurtu duen sorginkeria desegin du. Industria handian sozializaturiko langileen intersubjektibotasuna askatu behar du, orain kapitalaren automugimenduak geldiarazita baitauka; horren ondorioz, abangoardiak lan biziduna mugiaraziko du(...) hildako lanaren kontra, eta bizitzaren munduaren garaipena eragingo du deshumanizatutako
|
lan
indarraren sistema gaindituz (Habermas, 1992: 281) 58.
|
|
2007
|
|
|
Norberaren hautuaeta jarduna hasi ziren erabiltzen euskal herritartasuna definitzeko: euskal herritarrada Euskal Herrian bere
|
lan
indarra saltzen duen oro, zioen garaiko lelo marxistak.Marxismoaren diskurtso eta erretorikaren atzean euskal herritartasuna baldintzaitxietatik norberarengan ezarri ahal ziren baldintzetara igarotzeko nahia antzemandaiteke (euskara bera ere, horretarako giltza izan da: euskaraz egiten duen oro daeuskaldun eta euskaldunok horrela definitu ditugu gure herrikideak).
|
|
|
Interesen gaineko mozkinak lortzearren, hauexek dira bide bakarrak: (i) lanindarraren ahaleginak (gogoratu, Schmitt-en ikuspuntuan,
|
lan
indarrak direla, berezentzu zabal eta sakonean, benetan aberastasuna sortzen dutenak); (ii) horrez gain, arlo ekonomiko, politiko eta sozialez arduratzen diren enpresari berrien sormena; eta (iii) azkenik, irudikapen sortzailea, eta abentura bera.
|
|
|
Mailegu hori eskuratzearren, politika ekonomiko batzukeskatzen dira: barneko zergen bilketa eta gastuak orekatzea, prezioak gobernuarenkontroletik aske izatea,
|
lan
indarren merkatuak libre izatea eta sektore pribatuarenaldeko inbertsioak areagotzea.
|
|
|
Autoreak Munduko Bankuari eta NMFri egozten die
|
lan
indarraren aurkakopolitikak bultzatzea, alokairuak jaitsiz, sindikalgintzaren kontrako legeak onartuz, gutxieneko alokairuak gutxituz, eta hori guztia lehiakortasunaren izenean. Programahoriek emakumezkoen, gazteen, etorkinen, eta oro har, txiroen ustiakuntzarakobesterik ez dira.
|
|
|
Mendebaldeko herrialde aberatseksuntsipen handiko armak ekoizten dituzte, herrialde txiroek kontsumo ondasunmanufakturatuak produzitzen dituzten bitartean. Logika aldrebestu batean, herrialdeaberatsek beren arma sistema garatuak erabiltzen dituzte garatu gabeko herrialdeakmehatxatzeko, azken horiek Mendebaldeko merkatuei
|
lan
indar merkeko kateprodukzioko kontsumo ondasunak hornitzen dizkieten artean.
|
|
|
NMFk luzatutako, irtenbide programek? atzerriko enpresekiko aliantza estrategikoak gomendatzen dizkiete herrialde horietako enpresei,
|
lan
indarra trebea eta oso merkea izaten baita. Hori gutxi balitz bezala, bankuglobalei, hots, munduko banku erraldoiei, deitzen diete NMFk eta MundukoBankuak aholkulari gisa parte har dezaten irtenbide programa horietan.
|
|
|
XX.mendearen bukaeran eta XXI. mendearen hasieran nazioak ez dira konkistatzenohiko usantzan. Orain, aldiz, aktibo produktiboen,
|
lan
indarraren eta baliabidenaturalen gaineko kontrola beste modu batez lor daiteke. Izan ere, konputagailuenbitartez, dibisen merkatuan sar daiteke eta dibisa desberdinekin eta espekulaziorako asmaturiko beste erremintekin (deribatuak, eta forward foreign exchangetransactions, currency options, hedge funds, index funds direlakoekin), jolastu?.
|
|
2008
|
|
|
Alde batetik, zenbait mugimendu erlijioso umeak helduen portaera bortitzetik babestu beharreko izaki babesgabetzat hartzen hasi ziren. Helburu hori lortzeko, haurrak eskolara bidaltzeko beharra azpimarratu zuten, heziketa eta moral erlijioso egokiak jasotzeaz gain, gizarteari haien
|
lan
indarra emateko, idatzi eta irakurtzeko gaitasunak eskuratuko zituzten. Horrekin batera, gurasoei seme alabak maitasunez tratatzeko gomendatzen hasi ziren (Shaffer, 2000).
|
|
2009
|
|
|
gainera, industriaren kasuan ikusiko dugun bezalaxe, prezioen eta soldaten artekoratioak langileen erosteko ahalmena nabarmenki kaltetu zuen17 Diktadurarenezarpenak enpresarien mozkinak handitzeko aukerak zabaldu zituen, horretarakoprisioneroen
|
lan
indarra ezinbestekoa izan gabe, Meatzaldean, behintzat. Faktorehauek guztiak aintzat hartuta, meategietan lan egiten zuten prisioneroen kopuruajaisten joan zen urtean zehar, eta abendurako desegin zen 1 Langile Batailoia.Bertan aritzen zirenak 126 BTra pasatu ziren, Sondikako aireportuan lan egiteko.
|
|
|
Beste arloetan ere erabili zen gatibuen
|
lan
indarra, eta horien barrenean garrantzia handia dute bestelako garraio azpiegiturek, trenbideak eta aireportuak, alegia. Bien artean, eta azalpen zehatzagoan oraindik sartu gabe, 5.000 preso etaprisionero aritu ziren lanean.
|
|
2010
|
|
|
Horrela, lanaren antolaketa berria da sindikatuen eta patronalaren artekoeztabaidagai berria. Praktikan, kapitalak produkzio prozesuen kontrolari eustekoeta
|
lan
indarraren intentsitatea areagotzeko moduan hedatzen ditu teknologia berriak, eta horretarako beharrezkoak diren gizarte eta kultura arloak garatzen ditu.
|
|
|
Errealitate enpirikoan, estrategia parte hartzailea abiatzearekin batera, taylorismoa eta fordismoa mantendu eta garatu egiten dira (kapitalak egoera berriaez duela onartu nahi adierazten du), baita haiei lotuta dauden ezgaitze prozesua etaaginte harremanak ere. Alde sozialak lanaren antolaketa berriaren hainbat arlobultzatzen ditu,
|
lan
indarraren birgaitzea eta produkzio prozesuen kontrol eta prestakuntzaren hobekuntza ekarriko dituzten arloak, alegia, eta aldi berean, zalantzanjartzen ditu aldaketok txertatzen diren gizarte eta kultura ereduak.
|
|
|
Izan ere, gizarte industrializatuen zibilizazioparadigma izan den lan kontratuaren izaera aldatu egin da:
|
lan
indarra soldatarentruke saltzen duen langilearen lan kontratua bestelakoa da gaur egun. Orain, soldataren truke langileak lan indarra, teknikan eta produkzioan inplikatzekoborondatea eta enpresaren helburuekiko atxikimendua saldu behar ditu. Hau da, lan kontratuan osagai ideologikoak eta politikoak sartu dituzte, dagozkien balioespezifikoekin batera.
|
|
|
Izan ere, gizarte industrializatuen zibilizazioparadigma izan den lan kontratuaren izaera aldatu egin da: lan indarra soldatarentruke saltzen duen langilearen lan kontratua bestelakoa da gaur egun. Orain, soldataren truke langileak
|
lan
indarra, teknikan eta produkzioan inplikatzekoborondatea eta enpresaren helburuekiko atxikimendua saldu behar ditu. Hau da, lan kontratuan osagai ideologikoak eta politikoak sartu dituzte, dagozkien balioespezifikoekin batera.
|
|
|
Garapen teoria nagusien arabera, gizarte tradizionalak nekazaritzan zentratzendira. Industrializazioan oinarrituriko modernizazio ereduaren arabera, aldiz, industriak gaitasuna erakutsi behar du nekazaritzako
|
lan
indarraren soberakinakxurgatzeko. Errealitatean, aldiz, landetatik hirietara gertaturiko migrazio handiekez dute hirietan lanpostu nahikorik aurkitu.
|
|
|
Enplegaturik dauden emakumezkoen bi hereninguruk enplegu ahulak edo zaurgarriak dituzte, bai familia negozioetan (hau da, lanpostu ordaindu batean) bai norberaren konturako lanetan. Ordaindu gabekolanak duen ehuneko altuari, eskualde guztietan emakumeek burutzen duten, etaberez pisutsua den, etxeko lanen zama erantsi behar zaio; baina, datu hori ez daerregistratzen
|
lan
indarrari buruzko estatistika ofizialetan (Nazio Batuak, 2009).
|
|
|
Klusterrei esker, kokapenarekin loturiko hainbat esternalitate eskuratzen dituzte kide diren enpresek:
|
lan
indar eta hornitzaile espezializatuenganako helbidea, ezagutzen metaketa, eraginkortasunerako sustapena eta espezializatutako bezero eta hornitzaileekiko harremanen hurbiltasunaren ondorioz ikasteko aukera.
|
|
|
Egiaz, lehenengo mailako egitekoa izan behar dute unibertsitateek herrialdeen ekonomi garapenean eta, beraz, epe luzerako politika ekonomikoetan ere. Unibertsitateen garrantzia nabaria da bai
|
lan
indarraren prestakuntza sustatzeko orduan, bai eta ikerkuntza eta berrikuntza sustatzeko orduan ere.
|
|
|
– AEBn, 11.500 ESOP daude gutxi gorabehera, 10 milioi langilerekin (AEBko
|
lan
indarraren
|
|
|
Gehienetan,
|
lan
indarraren mugikortasuna ez da erraza. Hori dela-eta, funtsezko faktorea izan daiteke hau lantegi berriak kokatzeko orduan.
|
|
|
Langabezitik aparte, badago beste faktore bat azpigaraturiko eskualdeen aldekoa:
|
lan
indarraren kostua.
|
|
|
Hauek dira faktore honen abantailarik funtsezkoenak: espezializatutako
|
lan
indarra errazago lortzea, berrikuntzei lehenago heltzeko aukera (produktu zein prozesuetan), lehiakideei buruzko informazioa lehenago lortzea, zerbitzu espezializatuei errazago heltzea, makineria eta ekipamendua lortzeko erraztasuna, etab.
|
|
|
Lan indarrak ekoizpen industri jardueran duen garrantzia kontuan harturik, garrantzi handia du atzerriko inbertsio produktiboetan
|
lan
indarraren espezializazioak, kualifikazioak, kostuak, etab.
|
|
|
9 Mexikoren kasuan, jakina,
|
lan
indarraren diziplina beste herrialde askotan baino txikiagoa da, eta, askotan, sindikatuek negoziatzeko duten ahalmena baino askoz garrantzi handiagoa duen faktorea da hau atzerriko inbertsioak erakartzeko edo uxatzeko orduan.
|
|
|
Egindako azterketa enpirikoen arabera, nahiko ondorio positiboak atera dira atzerriko inbertsioen eraginaz Asiako hainbat herrialdetan. Industrializazio prozesurako behar zuten hasierako kapital metaketa eta
|
lan
indarraren trebakuntza, neurri handi batean, atzerriko inbertsioei esker lortu dituzte herrialde horiek.
|
|
|
Sektore zehatz bakoitzaren egoeratik aparte, ekonomi egoera orokorreko baldintzak garrantzi handikoak dira ere: eskaeraren egoera, lehengaien salneurriak,
|
lan
indarraren kostuak, interes tasak, etab.
|
|
|
Industri garapenean eragina duten faktore asko(
|
lan
indarra, azpiegiturak, enpresarako zerbitzuak?) oso loturik daude lurralde bakoitzaren berezko ezaugarriekin. Gehienetan, industri politika eraginkorrek dagoeneko industrializatuta dauden eskualdeetan eragin lukete.
|
|
|
Horrela, Krugman ek (Krugman, 1995) aspaldi garatutako teoriaren arabera, enpresak leku batean edo bestean kokatzeko orduan eragina duten funtsezko faktoreak hauek izan daitezke:
|
lan
indarraren merkatua, horniketarako tokiko eskaintza eta informazioaren mugikortasuna. Teoria horien arabera, kanpoko ekonomiak erabiltzeko asmoz batez ere kokatzen dira enpresak lurralde zehatz batean.
|
|
2011
|
|
|
Hilario Bilbao jaunak Diputaziñoaren izenean itz sutsu eta eder batzuek esan zituen. Zion nola Diputaziñoak Euskaltzaindiari giltzak eman ziozkan etxean bezala egon zedin eta eztela Euskaltzaindia Diputaziñoari eskerrak eman bear diozkana, ezpada Diputaziñoa dela benetako eskerrak Euskaltzaindiari eman bearrean dagonea [sic] egiten ari den
|
lan
indarrez beteagatik [sic]» (Euskaltzaindia, 1959: 214).
|
|
2012
|
|
|
Horietako batzukzeharo emankorrak izan dira hezkuntzaren azterketan. Nola edo hala, hezkuntzarenfuntzio ekonomikoari garrantzia kendu eta nabarmendu nahi izan dira zereginideologikoak, eskolak ahalmen gutxi zeukalakoan
|
lan
indarraren kualifikazioan.
|
|
|
Logika korporatibista horretan kokatu behar da beren internazionalizazioprozesua egitean erakutsi duten sentikortasun eskasa, zentro kooperatibo bateta periferia kapitalista bat sortu baitituzte. Hala, periferia kapitalista Lehen etaHirugarren Munduko herrialde periferikoetara eramandako ekoizpen plantengarapenean oinarrituta (deslokalizazioen garapenean oinarrituta) erabili da, etaerabilera horrek Mondragon talde korporatiboaren argazki integral bat planteatzendigu, non zentro kooperatiboak bere langileriaren parte bat erabili eta esplotatzenbaitu, besteren konturako
|
lan
indar bezala kontratatuta; eta, gainera, langileria motahori langileen gehiengoa da talde osoan, hots, gehiengoa besteren kontura lanegiten duten pertsonak dira, ez kooperatibistak?.
|
|
|
Gizarte Kontseiluen eskumen murritzak dira teknokraziaren arma eraginkorrenetako bat, klasepribilegiatu bezala dituen interesak eta
|
lan
indarraren gaineko agintea betikotzeko.
|
|
|
Kapitalismo postfordistaren fase honek paroxismora eraman du nazio estatuennazio osagaia. Postfordismoak kapitalaren eta lanaren arteko lotura ahuldu besterikez du egin hasiera hasieratik, fordismoaren
|
garaiko
lan indar trinkoa zena besteezaugarri batzuez hornitzearen ondorioz: era askotako lan molde prekarioak hedatudira eta naziotik etengabe banatutako eta bereizitako kaltetuen masa bat zabalduda.
|
|
|
Lehenik, estatuaren ardurapean zeuden zerbitzu publikoen amaiera. Orainarte, zerbitzu horiek
|
lan
indarraren erreprodukzioa bermatzen zuten, «burgesianazionala»ren beharren arabera, eta klase esplotatuak nolabait kontrolatzekoeta integratzeko gaitasuna ematen zuten, haien esplotazioa leuntzearen bidez.Bigarrenik, finantza eta aurrekontu soberaniaren amaiera; hori izan zen iraultzaburges guztien errebindikazio estrategikoetako bat, eta beren independentziamilitarraren gako nagusietako bat er... Hirugarrenik, ekoizpen eta metaketaesparru estatalean oinarritutako soberania ekonomikoaren amaiera; orain, atzerrikokapitalen sarrera eta irteera libreak eta horrek dakarren arpilatzeak suntsitu egin duteesparru hori.
|
|
|
Are gehiago, pentsatuko duzertan den garrantzitsua Euskal Herriko pentsamendu kritikoari buruzko lanbilduma batean horrelako gaia gehitzea. Hala balitz, irakurleak gogoratu beharkoluke gure kultura eta historia ere, gainerako herriak bezalaxe, abereen erabileran (elikadurarako,
|
lan
indarrerako, erritualetarako...) oinarriturik dagoela eta animaliakgure imajinario kolektiboaren parte direla. Nabaria da, halaber, gizakiak egin duengainerako animalien erabilera hori historian zehar aldatu egin dela nekazaritza etaabeltzaintzako produkzio eta kontsumo eredu tradizionaletatik modernoetara igarozalde batetik, eta gizakiok animalien gaineko erabilera horretan egindako hausnarketaeta horren ondorioz hartutako erabakiengatik bestetik1.
|
|
2014
|
|
|
Alde batetik, zenbait mugimendu erlijioso umeak helduen portaera bortitzetik babestu beharreko izaki babesgabetzat hartzen hasi ziren. Helburu hori lortzeko, haurrak eskolara bidaltzeko beharra azpimarratu zuten, heziketa eta moral erlijioso egokiak jasotzeaz gain, gizarteari haien
|
lan
indarra emateko, idatzi eta irakurtzeko gaitasunak eskuratuko zituzten. Horrekin batera, gurasoei seme alabak maitasunez tratatzeko gomendatzen hasi ziren (Shaffer, 2000).
|