|
2000
|
|
|
Kezka hori taularatzearen kariaz, Txalo Ekoizpenak, Itturri Kulturgintza Zerbitzuak eta Hika antzerki taldeak indar eta gogoetak elkarturik,
|
lan
hau apailatu dute. Agurtzane Intxaurraga eta Ritxi Lizartzaren ideia batean oinarritua, herri honen arazo zahar bati buruzko gogoeta eragiteko sortu da.
|
|
|
Luis Pedro Peña idazle eta etnografo zenaren omenez argitaratutako liburua da hau. Elkarlanean etxearekin argitaratu zituen bost liburuetatik 31 ibilbide aukeratu eta bildu ditu
|
lan
honetan Juanma Sotillos mendizale, kazetari eta Luis Pedro Peña Santiagoren lagun minak. Berezia da Peña Santiagoren idazkera, ibilbideen xehetasunak emateaz gain ingurumari horretako antzinako bizilagunen aztarnak, kultur adierazpenak, ondare historikoak, jendearen kontakizunak eta abar jasotzen baititu.
|
|
|
Zein izan da zure helburua
|
lan
hau egiterakoan?
|
|
|
Bata «Falo zantarra» 1988an Elkar etxeak argitaratua. Antologian honela definitzen da
|
lan
hau: «Apollinaire, Bataille eta generoko beste zenbait idazle klasikoren estilo gordin satirikoan idatzia».
|
|
|
Hala ere herritar guztien batez bestekoa(% 49,5ek daki euskaraz) baino altuagoa da merkatarien euskara ezagutza, eta sektore hau da euskara gehien erabiltzen duena. 650 saltoki, lokal eta bulegok dute azterketa
|
lan
honetan. 1997an euskararen erabilpena bultzatzeko programa abiarazi zenetik, hobera egin du egoerak.
|
|
|
Lana martxoaren 4an eta 5ean ikusi ahal izango da Saroben. Sarobeko zuzendari Kike Santiagok idatzi eta zuzendutako
|
lan
honetan emakume eta gizonaren rolak agerian geldituko dira ironiaz beterik. Opera tradizionalarekin hautsiz, «Emakumezko zapatak»en antzerkiak, kantuak, musikak eta zinemak bat egingo dute.
|
|
|
Azentua eta intonazioari dagokion atalean berriz, eibarrerak dituen ezaugarri bereizgarriak azaleratzen ditu batez ere. Gaia lantzerako orduan, eibarreraren ezaugarriak adierazteko «Eibarko euskariaren 15 entonaziño arau» ematen ditu, eta honek, neurri batean, antzeko beste saiakera batzuekiko berezi egiten du
|
lan
hau.
|
|
|
Hilaren 25ean Gasteizko Printzipal antzokian estreinatu zuen lana, aurrez Valentziako dantza jaialdian estreinatu bazen ere. Muturreko egoera horretan agertzen diren sentimenduak ikuspegi baikor batetik islatzen saiatu da
|
lan
honetan. Horretarako, eszenatokian elementu bakarra ipini du:
|
|
|
Begi bistakoa da erraz nagusitu dena politikarien artean, esan bezala, deskalifikazioa izan dela, ia denak denen kontra gaizki esaka aritu direlarik, bai euskal partidu nazionalistak nola Madrilen zentrala daukaten partidu nazionalista espainolak ere. Jakina,
|
lan
honetan ere aitortu beharra dago partidu batzuk gehiago nabarmendu direla beste batzuk baino. Zerbait berria esan al dute oraingo hezkuntza sistema desastroso hau aldatzeko?
|
|
|
Baina ez, norabidea galdu gabe kairatzen du untzia Fernando Bernuesek. Hori da
|
lan
hau ikusita ateratzen dugun ondorioa. Gizakiaren bakardadearen gaineko hausnarketa du erraietan.
|
|
|
Protagonistak jazz munduko pertsonaia baten ezaugarriak dituenez, zer hobe horretarako Iñaki Salvador baino, istorioak bere neurrira egindakoa dirudi-eta. Hain zuzen, bera gabe, ezinezkoa izango zen
|
lan
hau fundamentuz taularatzea. Pianoaren birtuoso honek teklak nola laztantzen dituen entzute hutsak obra hau liluraz ikusteko atxikitzen zaitu.
|
|
|
Eskertzekoa litzateke beraz, bien arteko solasek antzerkiaren molde garbiagoa balute, ikusleok dena narratzailearengandik jaso beharra izan ez dezagun. Hori da
|
lan
honi leporatu ahal zaion" baina" bakarra.
|
|
|
Egileak dioenez," betidanik anaiak izan diren bi herri horiek elkartu nahian" burutu du
|
lan
hau. Horretarako historian zehar gai honi buruz idatzi duten idazleen bilduma egin du, Juan Bautista de Erro y Azpirozetik, Sebastian Febrel eta Francisco Garcia Berlanga bitarte.
|
|
|
Zer lortu nahi duzu
|
lan
honekin?
|
|
|
Aipatzekoa da, bestalde, Jose Ibarrolaren eszenografia, kolore neutroak erabiliz, jendearen irudimena ez lausotzearren. Halaxe, Tolosako Leidorren bildutako publikoak amaieran eskaini zien txalo zaparrada luzeak (agurtzera hiru aldiz atera zitezen behartuz)
|
lan
honek izango duen ibilbide distiratsuaren tamaina ematen digu
|
|
|
1986ko irailean hasita, bertan bere bizitzaren gorabeherak jaso zituen, aldi berean, bizitako garaiaren berri emanez. Berak zioenez, Ameriketan bizi zen alabak eskatu zion biografia burutzea eta laurogei urte betetzera zihoala ekin zion
|
lan
honi. Ez zuen ordea, bizirik zegoen artean lana argitaratuta ikusi, 1997an zendu baitzen.
|
|
|
Tristea da horrela ibili behar izatea: energia gastatuz, borrokan, ea
|
lan
hau niri ematen didaten eta ez beste horri, gero haserretu eta, hala ere, lana lortu ez... horretan sartzen direnek denetarik egin behar dute.
|
|
|
Antologia" (1995). Hiru ataletan bildu ditu idazle zaldibiarrak" Izen gabe, direnak" titulua eta" Haurdunaldi beteko khantoriak" azpititulua duen
|
lan
honetako poemak. " Sormin" izeneko lehenengo atalean, sortzeko borondatearekin nahasten den beldurra aztertu du.
|
|
|
mende hasierako informazioa biltzearren;" Diario de San Sebastian"," El Fuerista"," La Voz de Guipuzcoa"," El Eco de San Sebastian" eta" El Urumea" egunkariak erabili dituzte. Ezin ahaztu, besteak beste, Bonaparte eta Humboldt hizkuntzalariak Pasaian izan zirela eta haien ekarpenak erabili ahal izan dituztela
|
lan
honen egileek. Azkenik, XX. mendea aztertzeko zuzenean jo dute bertakoei elkarrizketak egitera.
|
|
|
Francisco Borja de Aginagalde, Luzia Alberro, Juan Carlos Mora, Esther Zulaika eta Jose Angel Achinek osatutako taldeak burutu du
|
lan
honen edizioa, azken honen zuzendaritzapean. Garibaik idatzitako testuaren traskribaketaz gain, liburuari arrasatearrak burututako hainbat genealogia erantsi dizkiote.
|
|
|
Biak ere Gilbert Vargaren zuzendaritzapean interpretatuko ditu EOSek. Maurice Ravel lapurtarraren omenez plazaratuko den
|
lan
honetaz gain, orkestrak euskal musikagileei eskainitako bilduma kaleratzen jarraituko du. Honen baitan, irailean bertan Andres Isasi bilbotarraren omenezko CDa plazaratuko dute.
|
|
|
" El licenciado Gabriel Biurrun Garmendia" da azken
|
lan
hau sinatu zuena, bere osaba Tomas Garmendia Biurrun jaunari eskainiriko liburua, alegia. Umoretsua, honela hasi zuen lerroaldea:
|
|
|
Aurtengo Gasteizko Ikus entzunezkoen Jaialdian" Haragia" laburrarekin, esperimentazio sailan lehen saria lortu du. Badu eskarmenturik
|
lan
honetan, horregatik, patxadaz hartzeko erabaki irmoa hartu du. Lau seme alaben ama eta EHUko Arte Ederretako irakaslea ere bada.
|
|
|
Eta baita organoak garrantzia handia izan duen tokia ere. Bertako seme den J. Sergio del Campok
|
lan
honetan adierazten duenez, lau mende baino gehiagotan organo jarduera erabat azpimarragarria garatu zen Otxandioko Santa Mañe parrokian, eta horrek ageri agerian uzten du Otxandiok bizi izan duen musika giro aparta. Jose Etxebarria fraidearen etorrera (fraide honek organoari egindako berrikuntzak mundu osoko organo zaleen esker ona jaso zuten) eta Santiago Herdoizaren bidez Otxandion martxan jarri zen organo tailerra, horren adibide baino ez dira.
|
|
|
EIZIEren ekimena izan da. Beraiek proposatu ziguten
|
lan
hau aurrera ateratzea, irakaskuntzan hutsune bat zegoelako literatura unibertsala euskaraz emateko garaian. Irakasleak gara biok, eta gertutik ezagutzen ditugu irakasleen kezkak.
|
|
|
Bazkide hauek ordaindutakotik finantzatzen dute beren zeregina. Autodeterminazioaren inguruko ikerketa lanak bideratu dituzte, garrantzitsuenetakoa 97an alderdien esku utzi zuten burujabetzarako estatutuaren gidoia;
|
lan
honen baitan azpimarragarria da, besteak beste, munduan autodeterminazioaren eskubideak bizi dituen errealitate desberdinen ikerketa konparatiboa. Euskal Nortasun Agiria (ENA) bideratzeko ideia eta kanpaina ere beraiek abiarazi zuten, gaur egun ideia horren inguruan ekimen desberdinak badaude ere.
|
|
|
Euskarazko eta gaztelerazko idazlanak ditu Juan San Martinen azken
|
lan
honek, egilea irakurlego zabalari zuzentzen zaiolako, eta denek ulertua izatea nahi duelako, giza eskubideen egoera baitu hizpide. Eta giza eskubideen arloan euskaldunak munduari egindako ekarpena oroitarazten du, Frantzisko Vitoriakoa, Martin Azpilikueta, Aita Manuel Larramendi, Peñafloridako kondea, Joannes Etxeberri, Jesus Galindez, eta 1968an Bake aren Nobel Saria jaso zuen Rene Cassin baionarra bezalako askok egindako ahaleginak gogoratuz, egungo egoeraz tristatzeko, ETA eta GALen hilketak gaitzetsiz eta kale borroka baztertuz.
|
|
|
batetik, saioak eta txapelketak antolatzea, eta, bestetik, irakaskuntza esparrua bultzatzea. Dokumentazio zentro bat ere badago.(...) Elkartea 1980an sortu zen, bereziki txapelketak bertsolariek berek kudeatzeko asmoz,
|
lan
hau Euskaltzaindiak egiten baitzuen garai hartan. (...) Bertsolaritza, Francoren diktadura bukatzearekin, diskurtso politikoan oinarritzen zen gehienbat.
|
|
|
Oraindik ere ekarpenak egiten ditut, baina nolabaiteko autonomia izanez nire baitan. Orduan,
|
lan
hau egiterakoan urte asko joan zaizkit bere osaketan, lehenengo hartzaileak edo, nire ikasleak izan dira, beraiekin eztabaidatu baititut zenbait gai. Baina horrekin batera, beti gogoan izan dut Euskal Herri osoa; halere, nire pentsamendua ezker abertzalean kokatzen dudanez, eta nola nire aburuz ezker abertzaleak pentsamendu anitza izan behar duen, ikerketetan bezala plataformetan ere, bereziki ezker abertzaleari egiten diot eskaintza eta gehienbat bere buruzagiei, irakur dezaten, ea tresna baliagarria zaien eta erabiltzen duten.
|
|
|
Amerikako paleontologorik ospetsuenetakoa da Stephen Jay Gould, Harvard Unibertsitateko irakasle eta idazlan ugariren egile dugun gizona. " Bai bizi zoragarria" n, Jose Ramon Etxeberriak euskaratu eta Gaiak argitaletxeak oraintxe plazaratu duen
|
lan
honetan, Kanadako Mendi Arrokatsuetan nahiko gora joanda dagoen Burgess Shalen aurkitutako Kanbriar aldiko gorputz biguneko animalien azterketa ikertzen du, eta horren ondoren, eboluzioari buruzko iritzi harrigarri bezain iraultzaileak aldarrikatzen ditu. Stephen Jay Gouldek, eboluzionista sutsua izanda ere, ez du bat egiten eboluzionista ortodoxoen iritzi askorekin.
|
|
|
" Metamorfosia" n, esate baterako, familia, lan baldintzak, jauntxokeria, saldukeria eta abar gabe salatzen ditu. Bakar bakarrik, mundu osoaren aurka bere pertsonaien bidez altxatzen den idazle handi honen
|
lan
hau aurretik ere euskaratua izan zen, nahiz orduan, Xabier Kintanak 1970 urtean argitara eman zuenean," Itxura aldaketa" izenburupean agertu. Oraingo bertsioa, berriz, Rufino Iraolarena da.
|
|
2001
|
|
|
Garai batean baldekarekin edo onilarekin, egurrezko inbutuarekin alegia, sartzen zuten tinako muztioa upeletan. Gaur egun, bonba eta tutu malgu batzuen bidez burutzen da
|
lan
hau.
|
|
|
Hauxe duzue Miguel Anguloren
|
lan
honen izenburu zehatza: " Pirineoak V. 1.000 igoera.
|
|
|
Lau aktoreen ahots goxoek josten dituzte letrekin nota horiek. Boleroek euskaraz ere indar handia izan dezaketela frogatu du Tanttakak
|
lan
honetan. Izan ere, nahiko buruhauste izan zituzten boleroak euskaratzeko orduan:
|
|
|
Bizitzako zirrikituetatik maiz sumatu daitekeen heriotzaz mintzo da" Bancarrota" ikuskizunean Legaleon T, ohi bezala antzerkia ulertzeko modu pertsonal bat lanabes hartuta. Konpainiak bere hastapenetatik egin duen moduan antzerkia, mugimendua, keinua eta hitzak harremanetan jarriz sortua da azken
|
lan
hau. Emozioaren eremuak aztertuz keinuen, soinuen eta zentzuen poesia bilatuz.
|
|
|
Gazteleraz lan egiten duen Legaleon Tek hamabost urteko ibilbide luzea egina du antzerkiari buruzko estereotipoak apurtzen. Azken
|
lan
honetan taldeari aspalditik bueltaka zebilkion gai bat jorratu nahi izan dute: heriotza.
|
|
|
Arraza honek duelakoz askoz esne gehiago emaiten, hautaketa edo selekzioa aspalditik egina izateagatik. Selekzio
|
lan
hau gure herrialdean egiteko gisan, Urdiñarben eraiki egin da ardi hazkuntzarako tokia, Ipar Euskal Herri honetan diren hiru ardi kenteen buru zuria, buru gorria eta buru bel tza sendotzeko xedez. Emaitzak baikorrak baldin badira ere, oraindik bada bide egiteko.
|
|
|
1997an hasi ziren bi txalapartari hauek proiektu honetan lanean eta iazko udan grabatu zuten IZ estudioan. " Quercus Endorphina"
|
lan
honetan antzinako txalapartari beste erritmo eta tinbreak gehitu dizkiote. Diskoan gainera hainbat kolaboratzailek parte hartu du, hala nola, Mikel Laboa, Kepa Junkera, Glen Velez edo Justin Vali.
|
|
|
Igor Otxoa eta Harkaitz Martinez donostiarrek osatzen duten Oreka TX txalaparta taldeak bere lehen diskoan," Quercus endorphina" n jantzi berri eta aurrerakoia ekarri dio ttakun zaharrari. Baso zapore eta egur usaina duen
|
lan
honen ekoizlea Kepa Junkera izan da.
|
|
|
Endorphina dezente isuriak gara gu txalaparta jotzen eta txalapartaren inguruan lanean", azaldu digu Harkaitz Martinezek. Duela bi urte hasi ziren
|
lan
honetan eta joan zen udan Amasan IZ estudioan grabatu ondoren, orain ikusi du argia.
|
|
|
Txalaparta afinatu duten lehen txalapartari hauek, kanta melodikoak jotzen dituzten lehen txalapartari hauek, soinu tresna zahar honi ate berriak ireki nahi dizkiote. Beste musika tresnekin uztartu dute eta gainera lehen mailako nazioarteko musikariekin aritu dira
|
lan
honetan: Glen Velez perkusionista estatubatuarra, Madagaskarreko Justin Vali valiharekin, Eskoziako Phil Cunningham teklatu eta pianoan, Michel Bordeleau kanadiarra (La Bottine Souriante taldekoa) eta Euskal Herriko Ibon Koteron albokajolea, Kepa Junkera trikitilaria eta Mikel Laboa abeslaria.
|
|
|
Mikel Fernandez grabaketa teknikaria aipatu behar da bereziki. " Oso gertutik bizi du txalaparta, inplikazio handia izan du
|
lan
honetan, gertutik atera nahi izan du egur eta makil soil batek ematen duen tinbre, kolore eta hori guztia", esan digu Harkaitzek. Diseinu aldetik ere asko landu dute:
|
|
|
Kepa Junkera ez da ekoizlea soilik izan, berak bultzatu zituen Igor eta Harkaitz
|
lan
hau burutzera, lagundu zituen gonbidatuak bilatzen, abesti gehienak egin zituen... Partaide garrantzitsua izan da lanean.
|
|
|
Gaur arte historialariek bazterrera utzia izan den historia, hau da, Euskadiko Gerrillarien Elkartearena, zeinek apenas laguntzarik eta baliabiderik gabe hogei urte luzez borrokatu zuen faszismoaren, nazismoaren eta Francoren diktaduraren aurka, 1936ko gerran, Bigarren Mundu Gerran eta gerora ere. Borroka desorekatu hori aurrera eraman zuten gizon eta emakumeen gerrillari bizitza eta jasan behar izan zuten jazarpena ezagutu ahal dira Mikel Rodriguezek Txalaparta argitaletxean plazaratu duen
|
lan
honen bitartez. Duintasunaren historia da berea, alegia mundu guztia aurka jarri zitzaien arren, askatasuna, demokrazia eta berdintasuna eskuratu nahian irmo irauten jakin zuten gizon emakumeena.
|
|
|
Eta hitzaurrearen ondoko lehen emaitza gisa,
|
lan
honen hasieran jasorik agertzen den pasadizoa eskaintzen zuen.
|
|
|
Egun bakarrean eta Leitzan errodatua, gertakari baten aurreko uneak laburbiltzen ditu. Napartheid ek eta MK filmak ek ekoiztutako
|
lan
hau muntaketa prozesuan dago egun. Bertan, Ainara Gurrutxaga, Iker Pernas eta Peru Almandoz aktoreek parte hartu dute, eta Iñaki Olaziregi arduratu da soinuaz.
|
|
|
«Tafallaren historia hau, 2001 urteko urtarrilan argitaratu da, euskarazko eta gaztelerazko bertsioetan. Egileak eta argitaletxeak hala nahi izan dutelako, etorkizunean
|
lan
honek eman ditzakeen irabazi guziak Tafallan euskara, lingua navarrorum, sustatu eta hedatzeko erabili dira». Beraz, ezin ekimen txalogarriagoaren aitzinean garela aitortu; ideia, bide, emaitza nahiz helburua bere testuinguruari atxiki diezaizkiogun.
|
|
|
Istorio laburrez baliatu da Fito Rodriguez gaur arte ziurtzat eman ohi dugun hainbat «gertaera» edo «egite»en atzean ezkutatzen dena edota ezkuta daitekeena azaltzeko. «Irudikapen hautsia», «Antzezpen lausotua» eta «Ordezkapen kaiolatua» ataletan banatzen du umorearen bidez filosofia desfilosofatzen irakatsi nahi digun bere
|
lan
hau. Eta horregatik edo, berak bezala filosofia ulertezina egiten zaienei gomendatzen die, bereziki, Koldo Izagirrek «Magrittek ez omen zuen pipatzen» liburuaren irakurketa.
|
|
|
n Zure azken
|
lan
hau Bartzelonako Grec jaialdiak ere ekoiztu du. Zer esan nahi du honek zuentzat?
|
|
|
Xabier Aranburu" Artzai" k euskaratua da Tahar Ben Jellounek arrazakeria gaitzat harturik idatzitako
|
lan
hau," Arrazismoa nire alabari azaldua". Frantziako Estatuan irakasle gisa lanean ari den jatorri magrebiarreko idazlea dugu Tahar Ben Jelloun.
|
|
|
Txalaparta argitaletxeak kaleratutako liburu honetan, goseak behartuta, halabeharrez sorlekua utzi eta beste herrialde aberatsago batzuetara lan bila doazen etorkinek lurralde horietan jasan behar izaten dituzten portaerak eta horiek beraiengan dituzten ondorioak azaltzen ditu, bere hamar urteko alabak egindako galderei erantzunez. Arrazismoaren jokabidea nahikoa hedaturik dagoelako nonahi, hezkuntzaren garrantziaz jabeturik, haurrak eta gurasoak hezi nahian idatzi du Tahar Ben Jellounek kolore guztien eta elkarrenganako errespetuaren aldarri bizia den
|
lan
hau.
|
|
|
Nolako harrera izan du zure
|
lan
honek?
|
|
|
Izan ere, adituek ezagunak izango dituzte nik liburuan agertzen ditudan gertaera harrigarri eta bitxiak, jakina, baina irakurle arruntek ez, eta hauek asko eskertzen dizkizute horrelako ahaleginak. Behintzat hamaika jendek zoriondu nau nire azken
|
lan
honengatik. Gainera, erraz irakurtzen den liburua dela esango nuke, ez baitaukazu zergatik hasi eta bukatu arte hariari jarraiki lotua egon beharrik:
|
|
|
Guztira, hamabost izango baitira urrian grabatuko den diskoan parte hartuko dutenak. Talde eta kantari bakoitzak bertsolariek aurrez prestatutako doinu eta bertsoen interpretazioa egingo du
|
lan
honetan. Eta diskoa Gor ek plazaratuko du datorren udazkenean.
|
|
|
Zastateko eta zastateko artean gehienak arantxanbiloak eta masustak biltzen eta gutxi batzuk elorri zuri eta astalarrosen pinporta gorriak jasotzen, etxera iritsitakoan, ahal dela, eskardak kendu eta holako edo halako ontzietan era batera edo bestera sartzeko. Patxarana edateak ez dakit, baina astalarrosa mermeladak merezi du eskarda kentze
|
lan
hau. Sekula dastatu al duzu?
|
|
|
" Euskal morfologiaren historia" batik bat euskal filologia irakasleei eta euskal morfologia lantzen dihardutenei zuzendurik dago, hobekien aprobetxa dezaketenak hauexek izango direnaren esperantzan. Ilusio horrekin egin dute
|
lan
hau bere egileek behintzat: gai hauek aztertzerakoan beraiek jasandako eragozpenak ondoren datozenek izan ez ditzaten.
|
|
|
Horien artean lau alor espezifiko batekoak (Teknika eta Teknologia, Osasun zientziak, Giza eta Gizarte zientziak, Natur Zientziak) dira eta besteek euskararen historia unibertsitatean eta gaur egungo egoera aztertuko dute datu asko emanez. Azken
|
lan
hau EIREko zuzendaritzak burutu du. Joxe Azurmendik eta bere taldeak gogoeta orokorragoa aurkeztuko du.
|
|
|
2025ean Martera egiten den bidaldia kontatzen du Lunak, «Naufragos» pelikulan. Aktore ezagun eta bikainak bildu ditu
|
lan
honetarako, besteak beste, Vincent Gallo, Maria de Medeiros eta Joaquim de Almeida ikus ditzakegu pantaila erraldoian. Espainiako zinemaren ustekabe atsegina izan da Lunaren azkena.
|
|
|
Hori horrela mantendu nahi genuen eta horregatik du antzezlanak halako kutsu zinematografikoa". Pascal Gaignek espreski
|
lan
honetarako konposatutako musikak areagotu egiten du kontakizunaren film kutsua.
|
|
|
Txalok atondutako
|
lan
honetan, beraz, Historia hankaz gora jartzeko proposamena luzatzen zaigu. Xabier Agirre aktoreak antzezlanak nolabaiteko kritika bat ere mahaigaineratzen duela uste du:
|
|
|
Egitarauan aipatzekoa da «Jason X» filma, «Viernes 13» serieko hamargarren eta azken atala. Jim Isaacek zuzendutako
|
lan
honek jaialdia inauguratuko du.
|
|
|
Iñaki Azkunek" Metaforak eta hausturak. Matematika, zientzia eta filosofia" izenburuarekin euskaratu duen
|
lan
honen jatorrizko titulua" Parabole e catastrofi. Intervista su matematica, sciencia e filosofia" da.
|
|
|
Bestalde, Euskadi literatura saria lau urtez jarraian irabazi izana ere bilduma honetako itzulpenen arrakastaren lekuko da. Biguriren ustez, gainera, itzultzaile talde on baten «probaleku» izateko, eta, jardutearen jardunaz, kalitate handiko itzulpenak lortzeko balio izan du
|
lan
honek. «Oso lorpen garrantzitsua izan da euskararentzat eta haren normalizaziorako», adierazi digu.
|
|
|
Zure
|
lan
honek harrera ona izango duelakoan al zaude?
|
|
2002
|
|
|
Eugene Ionescok 1950eko maiatzaren 11n estreinatu zuen lehendabiziko antzerki lana, «La Cantatrice Chauve», euskaratu du Jon Muñoz Otaegik «Abeslari burusoila» izenburuarekin. Ibaizabal argitaletxearen eskutik kaleratu den
|
lan
honekin ekin zion Ionescok «absurdoaren antzerkia» gisa ezagutzen den joerari, ordu arteko antzerkigintza tradizionala auzitan jarriz, absurdoaren sentimendua eta pertsonen arteko komunikazioaren ezintasuna egiaztatzeko borondatea agertuz, hizkuntzaren zentzugabetasuna hitzaren bidez frogatu nahia bezala. Parodiaren eta gehiegikeriaren bidez, Ionescoren antzerkia egiteko erak azpikoz gora jarri zituen antzerkigintzaren forma tradizionalak, mundu modernoa adierazteko desegokiak iruditzen baitzitzaizkion.
|
|
|
Lehena, «Cloud Trotters» izenekoa, Javier Martinezek zuzenduko du. Martinez Californiatik Euskal Herrira etorria da
|
lan
hau zuzentzeko. Skryotonite eskoziar enpresak idatziko ditu gidoiak eta Gasteizko TecToon arduratuko da diseinu grafikoaz.
|
|
|
Gaur egun muntaia gehienak gazteleraz egiten dira lehenik eta ondoren, oso denbora gutxian, euskarazko bertsioa lantzen da. Alde horretatik
|
lan
hau pribilegiatua dela uste du zuzendari laguntzaileak: " Ia hasieratik hasi baikinen euskarazko bertsioa lantzen".
|
|
|
Harrera oso ona izan du
|
lan
honek, dagoeneko ez dakit zenbatetan taularatu dugun. Irailean Katalunian aurkeztuko da, katalanez.
|
|
|
Hamalauren bat urtetik aurrerako guztiei zuzendu die Pako Aristik «Deborah hondartza bakarti batean», Alberdania argitaletxean kaleratu duen nobela laburra. Lau urte zeramatzan Pako Aristik fikzioa idatzi gabe, eta bere azkenengo
|
lan
honetan hemezortzi urteko neska haurdun gazte batek izan ditzakeen hausnarketak azaltzen saiatu da. Neska gazte horrek amatasuna aurkeratuko du ororen gainetik, nahiz inguruan dauzkan gizarteko elementu guztiak bere erabakiarekin bat ez datozela jakin.
|
|
|
Antolatuta dauden musika klasikoko kontzertuen artean, besteak beste, lehen egunean eskainiko den Igor Stravinskyren «Ezteiak» lana aipa daiteke. Tolosako (Okzitaniako) Les Elements abesbatzak eta orkestrak eskainiko du
|
lan
hau Bazet Lawtonen zuzendaritzapean. Azken egunean berriz, Iruñeko Orfeoiak eta Murtziako orkestra sinfonikoak, Francis Polencen «Les Biches» eta Mendelssohnen 2 sinfonia eskainiko dute.
|
|
|
Xabier Diaz Esartek zortzi urtetik aurrera neska mutikoentzat idatzi duen
|
lan
honen izen zehatza «Zape, Katu Jauna. Katu Jaun Txit Gorenaren zorionak eta zoritxarrak» da.
|
|
|
Frantziako nahiz Ipar Euskal Herriko prentsa eta informazioa segitzen ditu idazle eta editore honek. Departamenduaren gaiari buruzko libururik edo ikusmolde guztien bildumarik ez zegoela ohartuta ekin zion
|
lan
honi: «Talde edo alderdi bakoitzaren testuak zeuden bakarrik, bereiz, baina liburu dendetan ez zegoen ezer». Ez du gaiari buruzko iritzirik agertu, aldiz, gizarte eragile guztiei hitza eman die: «Hautetsiak, gizartearen eta ekonomiaren eragileak, alderdi eta sindikatuetako kideak galdatu ditut.
|
|
|
Aralar diodanean, Aralar, erakunde izatetik aparte, eremu sozio sinboliko bat da ere, metafora bat, zeren balu,
|
lan
hau Batasunari legokioke, berak, agian, oraindik ere, legitimitate pixka bat mantentzen duelako. Batasunaren lehen arazoa ahalmena da, bigarrena:
|
|
|
Oso zaila da lan interesgarriak egitea heziketa gunerik ez badago edota dantza garaikideko hizkuntza anitzei buruzko infomaziorik ez badago. Ikastaroak, lan tailerrak behar dira, modu autonomoan
|
lan
hau egiten duten talde eta pertsonei entzun eta lagundu egin behar zaie. Hiru lurraldeetan diruz lagunduko diren eta modu finkoan garatuko diren ikastaroez ari naiz.
|
|
|
Nik esan ohi dut, idazle bat bere lanetik biziko ez baldin bada ere eta euskal literaturan gehienok ez gara
|
lan
honetatik bizi lan honetatik biziko balitz bezala lan egin behar duela, seriotasun guztiz. Orduan, nire idazteko modua, nolabait, modu diziplinatu bat da, ordu dezente eskatzen duena.
|
|
|
Nik esan ohi dut, idazle bat bere lanetik biziko ez baldin bada ere eta euskal literaturan gehienok ez gara lan honetatik bizi
|
lan
honetatik biziko balitz bezala lan egin behar duela, seriotasun guztiz. Orduan, nire idazteko modua, nolabait, modu diziplinatu bat da, ordu dezente eskatzen duena.
|
|
|
Anastasio Esnaolak euskaratu du Valle Inclanek idatzitako «Luces de bohemia» esperpentoa. XX. mendearen hasieran Espainiako gizarteak bizi zuen kinka larria eta orduko giro politikoa ardatz dituen antzerki
|
lan
honen ekintza dramatikoa 24 ordutakoa da. Xentimorik gabe dagoen poeta itsu bat, bere emaztea eta alaba etxean utzi, eta sos batzuk kobratzera abiatzen da, mozkor alproja bat duelarik lagun, hurrengo egunsentian bere etxeko atarian hila suertatzeko.
|
|
|
«La Bella Lola» du izena Orfeoiak kaleratu duen lanak eta lehenengo bost asteetan 20.000 kopia saldu ditu. RTVMusica zigilupean kaleratu eta Amasako IZ estudioetan grabatutako
|
lan
honek 41 postua eskuratu du AFYVE elkarteak (Espainiako Editoreen Elkarte fonografiko eta bideografikoa) egiten duen salduenen zerrendan.
|
|
|
Zein izan da
|
lan
hau euskaratzeko arrazoi nagusia?
|
|
|
Boterea, bakardadea, komunikazio eza, txirotasuna... Esango nuke,
|
lan
honetan, modu mitiko eta, batzuetan, ia mistiko batez baliatuz, hiri handien eta globalizazioaren efektuak azaleratzen saiatu naizela. Hala ere, ironia eta surrealismo puntuak mantentzea ezinbestekoa da gizaki izatearen kondena hobeto eramateko.
|
|
|
Aizkorri argitaletxeak lehen irakurleak direnei eskaintzen dien Mendi Sorgindua sailean plazaratutako
|
lan
honen protagonista, Isabela eta Jenobeba xaguxar txikiak ditugu. Kosta ahala kosta, buruz behera lo egiten ikasi beharrean daude, hala agindu baitie bere amak.
|
|
|
Arrasateko Kooperatiba Esperientzia deitutakoa osatzen duten enpresa eta erakundeek euskararekin izan duten eta duten harremana ikertzen duen
|
lan
honen izenburu zehatza «Kooperatibak eta euskara. Historia eta aro berri baten oinarriak» da.
|
|
|
Lynn Margulis eta Dorion Saganen artean egindako
|
lan
hau eboluzioaren zuhaitz genealogikoa errotik aldatzera dator. Saiakeraren izenburu zehatza «Mikrokosmosa.
|
|
|
Piztu al dezake
|
lan
honek gaurko gaztetxoen arreta?
|
|
|
Gaur, Joel Brouch en
|
lan
honek norabide batzuk ematen ditu, berak senditu dituenak. Ez da Biblia.
|
|
|
Paleontologoak bere
|
lan
honi eskainitako denbora luzeaz kanpo, ordea, bazegoen beste zer edo zer jakitea komeni zena. Hauxe:
|
|
|
Eta horretarako, Julio Urkixo Euskal Filologiako Mintegia unibertsitatearen zati izatera igaroko da. Foru Aldundiak bestalde, 270.000 eurotako diru laguntza emango du
|
lan
honetarako.
|
|
|
Iratxe Gutierrez aztertzaileak Utriusque Vasconiae argitaletxearen «Kritika Literarioa» sailean plazaratutako
|
lan
honen izenburu zehatza «Malkoen mintzoa. Arantxa Urretabizkaia eta eleberrigintza» da, eta horixe du bere mamia:
|
|
2003
|
|
|
Gero, honantza itzuli eta mediku horrekin maitemintzen da, baina hiesa datorkio. Nobelaren azkenengo zatian gertatzen da hori, baina hiesa izan zen
|
lan
honen abiapuntua, zeren askotan, bizitza gaizki datorkigunean, begiak ixten ditugu, baina nik egunero kolpatzen gaituzten kaka zahar hauek guztiak kontuan edukita eraiki nahi nituzke nire esperantzak. Nobela oso gogorra da, baina badago ahalegin bat samurtasunaren bidez errealitate gordin izugarri horri buelta emateko.
|
|
|
1656an Velazquezek «Meninak» margotu zituenetik, denetik esan da maisu
|
lan
honen inguruan. Palominoren esanetan, koadroa «egia da, ez pintura».
|
|
|
Haserrerik ez, begirada hotzagoak bai. Eta ez bakarrik idazleen aldetik, baita euskalgintzan dabiltzan zenbait ustez lagunen ingurutik ere,
|
lan
hau nik egin dudalako eta ez haiek. Bada, asko sentitzen dut, baina niri bururatu zait eta nik eduki dut adorea.
|
|
|
Irakurlea izan omen duzu zure
|
lan
honen abiapuntu eta helmuga. Zer esan nahi duzu horrekin?
|
|
|
Sortzetik izan omen du
|
lan
honek espainolez ere agertzeko asmoa. Nolako harrera izan du gaztelerazko bertsioak?
|
|
|
Horiek guztiek oinarrian duten musika hori aurkitzea izan da zailena", dio Agirianok. Izan ere, mundu guztiko kulturatan aurki daitezkeen elementu komunak biltzen ahalegindu dira
|
lan
honekin. Horretarako energiak lanabes bilakatu dituzte.
|
|
|
Beno, euskal kulturan ere kritikak normalak izan liratekeela pentsatzea osasungarria delakoan nago, eta hori da egiten ahalegindu naizena. Hein batean
|
lan
honek deserosoa ere izan nahiko luke ez dakit lortuko duen, ni ere deseroso sentitzen naizelako gure kulturan gertatzen diren gauza askorekin.
|
|
|
Hiru helburu nagusi izan ditut
|
lan
hau egiterakoan. Batetik, munduan bizirik dauden hizkuntzen aniztasuna nabarmendu nahi nuen, eta bide batez, hizkuntza aniztasuna eta giza dibertsitatea gauza bera direla agerian jarri.
|
|
|
Lor genezakeen horretara jarriko bagina. Nolanahi ere, nire
|
lan
honekin azpimarratu nahi izan dudan beste gauza hauxe izan da: gizarte bat hizkuntza anitza izatea hau da, komunitate berberean bi hizkuntza edo gehiago mintzatzea egoerarik naturalena dela; naturala ez dena beste egoera baita, eta beti ere lurralde horretan aurretik egondakoen hizkuntzak galarazi dituztela pentsatzera derrigortzen zaitu.
|
|
|
Batik bat Donostia eta muga inguru guztiaren defentsan gertatutakoak dakartza Manuel Chiapusok
|
lan
honetara: nola antolatu ziren hirian, Loiolako kuarteletatik armak hartu zituztenekoa, mugaldea erreketeen menpe eror ez zedin eginikoak, EAJkoen jarrera, Irun erre zutenekoa eta beste hamaika gai interesgarri.
|
|
|
Egunean zeharreko esperientziak alde batera utzi, eta bidea egitera zerk bultzatu ote dituen jakiteko garaia iritsi da. Iturrioz azken urteetan Donapaleun egondako erromesek bultza eginda hasi omen da
|
lan
honetan," nire gorputz eta bihotzean haiek sentitzen zutena sentitu nahi nuen, nekea, izerdia, lo egiteko lekuak…". Biek komunean euren sinismen erlijiosoek bultzaturiko arrazoiak dituzte:
|
|
|
Euskaltzaindiak kaleratu duen Juan Luis Goikoetxea Arrietaren
|
lan
honen izenburu zehatza" Euskalkia eta hezkuntza. Dakigunetik ez dakigunera euskal diglosia irazian" da, eta hain zuzen ere euskalkia irakaskuntzan dauka gaitzat.
|