|
2015
|
|
|
Bertsoarekin harreman zuzenik ez dudan aldetik ekin diot hau idazteari, bertsoarekin harreman zuzenik ez dudala uste izango baituzu irakurtzen duzun horrek, eta horrexegatik egin baitidate enkargua aldizkari honetako arduradunek ere, niri, hain zuzen, ale bat ekartzekoa, bertsolarien agerkarira. Eskatu didate jakin gabe, egiatan, eduki baneukala lotura txiki bat bertsoarekin, aspaldikoa izan arren, eta jakin gabe lotura hori badela, gainera, hizkuntza honetan mintzo garen gehienon halabeharrezko bistazko ezagutza baino zertxobait estuagoa; eta eskatu didate alea osatzeko, gainera, juxtu loturarik eza hori lausotzen
|
joan
zaidan ikasturtearen ostean, bistazko ezagutza baino ezagutza koska bat sakonago horretatik makina bat urte pasatu diren honetan, bertsoa etxera sartu zaidanean, eguneroko elkarrizketa eta goizaldeko matraka dezentetara.
|
|
|
..., beste hizlari apasionatu batzuek euren artean eztabaidatzen zuten bitartean, artean kalapita hauspotzen zuen azken txapelketa nagusiaren harira, zer zegien Ametsek bertsotan eta zer zemaion Maialenek bertsoari; nola hark, artisau, harria apart zizelka zezakeen, baina zelan honek, kolpe lehorra emanda, krak, arrakala zezakeen guztia; urtetako tradizioa hautsiz bertso saio batera baino gehiagotara
|
joan
nintzenekoa (hori baino lehen Plazatik Gaztetxeetara baino ez, eta sinetsidazue, gehiago zen gaztetxeengatik plazengatik baino), harria arrakalatu ez ezik nagusiarenak ez bezalako tresnak baliatu nahi zituztenen saioetara, tresnok gutxienez auzitan jarri nahi zituztenenetara, non oro ziren emakumeak eta ez zen kasualitatea; ikasturtea itzultzaileen hitzaldiekin beharrean arrakalagilearen bi eskol...
|
|
|
Baina gure espedizioa ez zen parranda egitera
|
joan
, eta horregatik prestatu genuen mimoz Boiseko Ikastolan (bai, ondo entzun duzu. Euskal Herrian badago euskara ezdeusa dela pentsatzen duenik, eta AEBetan erabilgarria denik ere) eskainiko genuen emanaldia.
|
|
|
Aurreko gaueko sustoa eta gero, San Frantzisko bisitatzera animatu ginen. Hango autobusak eta metroa probatu ondoren, beste garraio publiko baten bila
|
joan
ginen: bizikletak.
|
|
|
Azken egunean, San Frantziskoko Euskal Etxera abiatu ginen, ziztu bizian, eta, nahiz eta emanaldirik eman behar ez genuen, Johnny Curutcheti egin ez genion elkarrizketa grabatzera
|
joan
ginen. Oso era ederrean erakutsi zigun Euskal Etxea, eta zin egiten dut itzela dela.
|
|
|
Los Angeles zen helmuga, hain zuzen helmuga izan genuena AEBetara etortzean. Iritsi bezain azkar
|
joan
ginen Guitar Center era eta Laida Rock ezagutu nuen han. Laidak ahots berezia zuen, “brillo” eta kolore sakonekoa.
|
|
|
Kultura zabaltzeko
|
joan
ginen eta berkonkistatu genuen euskaltzaletasuna. Hasieran geure taldeari jarri genizkion oinarrizko minimoei gain hartuta joan ginen NYCko Euskal Etxetik.
|
|
|
Kultura zabaltzeko joan ginen eta berkonkistatu genuen euskaltzaletasuna. Hasieran geure taldeari jarri genizkion oinarrizko minimoei gain hartuta
|
joan
ginen NYCko Euskal Etxetik. Eta geratzen zitzaizkigun beste 4 egun. Urtzik bataiatu ninduen Casabal I Handia bezala, eta argi zegoen garaipena paseatu beharra genuela etxe orratzen artetik.
|
|
|
Ameriketan bizi diren lau bertsolarien artean berori da, nire ustez, gure moldetik gertuen aritzen dena; sentsazioa daukat gainerako hirurek lehenago emigratu zutela Ameriketara, eta bertso molde zaharragoa eraman zutela maletan. Martin gerora
|
joan
zen, eta, gainera, sarritan itzultzen da Euskal Herrira. Aukera izanik hango eta hemengo bertsolariak oholtza gainean aritzeko, Nereak eta biok goizeko bigarren saioan gurekin jardutera gonbidatu genuen.
|
|
|
Atean, zain genuen zerbitzari bat, gizon heterosexual kanonikoen ehuneko berrehunaren atseginerako prestatua (norberak irudika dezala parte hori). “Table for four” esan diogu eta lauko mahai batera eraman gaitu, elkarrekin
|
joan
ez garen arren. Bera patinetan dabil eta ziztu bizian heldu da egokitu digun mahaira.
|
|
|
Aramendiri Bilbon pasatu zitzaion iazko udan: “Bilboko Aste Nagusian izaten diren saioetako bat entzutera
|
joan
nintzen Santiago plazara. Onintza Enbeita, Jon Maia, Aitor Sarriegi eta Aitor Mendiluze ziren kantuan.
|
|
|
Saio polita egin zuten eta Sarriegiren eta Mendiluzeren bakarkakoak oso onak izan ziren. Saioa aurrera
|
joan
ahala, inor grabatzen ari ote zen begira ibili nintzen, eta saioa amaitzean, audio teknikariari ere galdetu nion, baina ez dut uste inork grabatu zuenik, norbaitek mugikorrean edo grabatu ez bazuen behintzat”. Agirrek pena du bere hasierako edo sari banaketa batzuetako irudi edo bideorik ez gorde izana.
|
|
|
Astebururo saio bat edo bi izango da, eta hor noa kotxe zaharra hartuta, grabagailua motxila berdean sartuta, gehienetan biharamunak dakarren belarri artean iltzaturik. Eta ez dakit nik zein herritara
|
joan
behar, hango bertso eskola euskaltegi euskara taldek antolatu duen bertso afaria grabatzera. Eta handik goizeko ordu bietan irten –dena ondo badoa goizeko hiruretan neure herrira itzultzeko.
|
|
|
Hasieran kartaz eskatzen zituen kanta paper eta bertsoak. “Nik iritsi ahala makinaz kopiatzen nituen, fotokopiadorarik ez baitzen eta udan hemendik Loiolara
|
joan
eta han pasatzen nuen uda eta handik hasi nintzen batera eta bestera bertsopaperak biltzen, Azpeitia eta Azkoitia buelta horretan”. Askotan kosta egiten zitzaien jabeei etxean gordeta zuten altxor txikia askatzea, eta Zavalak truke sistema bat pentsatu behar izan zuen.
|
|
|
“Eskizofrenikoa” izatera ere irits liteke: “‘Alde batetik entzulea erakarri nahi dut, baina, aldi berean, noraino biluztuko naiz, eta horrek zer nolako eragina izango du… Ahul bihur nazake horrek…’ Barruan sentitu lezaketen lurrikara hortik
|
joan
liteke”.
|
|
|
Adinaren eta ofizioaren talaiatik iritsi zen ondoriora: “Bizipenak ugaritzen
|
joan
ahala, gaien gaineko emozioak ere ugarituz doaz, eta ofizioarekin bertsoa bihurtzen da tresna bat, zure adierazpide bat, zure munduaren interpretazioa ateratzeko”.
|
|
|
“Bertsotan ez diot gorputzari eta bihotzari filtroa pasatzen. Urteak aurrera
|
joan
diren heinean, uste dut baietz, baina gaztetan ez ziguten erakutsi galbahe horretatik aritzen: aurrera egin behar zen, eta beldurrak eta ezkutatu egin behar ziren.
|
|
|
Kantatuko banu, triste bizi naizela eta niretzat pena handi bat dela bakarrik lo egitea, jendeak pentsatuko luke neskazahar samindu bat naizela. Popatik
|
joan
daitezela munduko mutil guztiak eta batek ere ez duela merezi kantatuko banu ere, ez dakit zer pentsatuko luketen. Orduan, borroka horretan askotan ez dut esan nahiko nukeena esaten”.
|
|
2016
|
|
|
Erabat desberdina da. Alde horretatik, oso ederra izan da antzezlana osatzen nola
|
joan
den ikustea. Egoaren aldetik, eskola oso ona da.
|
|
|
Urnietara
|
joan
bizitzera eta Lurdesekin ezkondu zen, baina, hala eta guztiz ere, Oiartzungo Intxixu antzerki taldearekin lanean jarraitu zuen; zehazki, Eugenio Arozena herrikide eta antzerkigilearekin harremanetan. Lartaun zein Intxixu taldeetako zuzendaria eta Antzertiren birsortzailea da Arozena, eta gaiaren inguruko hainbat liburu eta lan argitaratu ditu.
|
|
|
Batzuek, beharbada, irudi apur bat txukunagoa edo zuzenagoa zeukaten; Txirritak ez. Sagardotegira
|
joan
eta baserria zeukala ere ahazten zuen. Hiruzpalau egun pasa zitzakeen.
|
|
|
Xabier Lete Urnietara
|
joan
zen bizitzera eta antzerkirako grina zeukan herri batekin egin zuen topo, besteak beste Lurdes Iriondoren lanari esker. Letek antzezlana aurrera ateratzeko deliberoa hartu eta lanari ekin zion.
|
|
|
Orduan dena guk egin behar genuen, elektrizitate lanak barne. Zeozer gaizki egingo genuen, fokuak entxufatzean bonbillak lehertu eta argia
|
joan
baitzen elizan. Orduan Bartolo, Txirritaren papera egiten zuen aktorea, buila batean hasi zen, ‘mekauen dios’ oihuka, eta apaiza, aldamenean.
|
|
|
hartu fusilak
|
joan
frentera
|
|
|
Pentsatu zenbat urte
|
joan
diren
|
|
|
udazken hauek
|
joan
eta gero
|
|
|
Miren, etxean internet eta telefonoa ezin erabiliz egon zara hilabete batez. Berriz ere hornitzailearen dendara
|
joan
zara laguntza eske.
|
|
|
Lehen aldiz bakarrik
|
joan
zara oporretara. Lehen eguna bukatzen ari zaizu.
|
|
|
|
joan
izan naiz gehienena
|
|
|
|
joan
zitzaizun arte.
|
|
|
Maddi
|
joan
zitzaidan tanpez.
|
|
|
Bat batean sakeleko telefonoak jotzen digu, batari Elorrion eta besteari Lesakan. Telefonoaren bestaldetik Bertsozale Elkarteko emakume ahots ezagun batek pasioz diosku eskuartean dutena itzela dela, udaberrikoa ezin hobeto
|
joan
zela, uztailerako aurreikusita dutena zoragarria izango dela eta ea guk horretan guztian parte hartu nahi dugun.
|
|
|
“Hizkuntza txikiak”. Gaia entzun eta hitzik ere egin gabe, Eurig Salisbury eta Karen Owen oholtzaren ertz batera
|
joan
eta eseri egin ziren, eta bata telefono mugikorrean, bestea kaiera txiki batean, idazten hasi. Aquariumeko saioak aurrera jarraitzen zuen mikrofonoetan, eta artean eurak han, izkina batean eserita, isilik, hatz puntekin silabak zenbatzen, lurrera bergira, sabaira begira eta, tarteka, idaztera jarriz.
|
|
|
Ostegunean, Bilintxekin poteatu genuen Donostiako alde zaharrean eta turisten kameratan betikotu genituen gure bizkarrak. Habanako Ikatz kalean egon ondoren Kresalera
|
joan
eta gauero bezala boluntario itsaso bat sutan. Afari mundialak, pilota partida internazionalak, eta Marios eta beste zipretarren dantza herrikoiak.
|
|
|
Uztailaren batean
|
joan
nintzen Ziprera bertso saio baten aitzakian eta uztailaren zazpian itzuli nintzen Zipretik. Ezagutzen ez nuen uharte batean pasa nuen aste osoa, ulertzen ez nituen hizkuntzak entzunez.
|
|
|
Egin nahi zenuketen hori definitzen
|
joan
omen zarete. Nola definitu duzue?
|
|
|
Definizio handiena arlo musikaletik ailegatu da, ez hainbeste letretatik. Aurreneko diskoa egin genuenean, kantak sortzen
|
joan
eta forman hainbesterako batasunik ez zeukaten sorta bat egin genuen; pilaketa lana izan zen, neurri batean. Bigarrena gehiago izan da kantak propio sortzea diskoari begira:
|
|
|
Bigarrena gehiago izan da zer gai landu nahi izan ditugun, eta gai horiei buruz letra batzuk idaztea. Dena
|
joan
da batera.
|
|
|
A.B.: Era praktikoan azalduta, gogoratzen naiz Aramaiora
|
joan
ginela Fagor itxi zuten astean, eta letra bat egin genuen horri buruz, baina ez esanez “Fagor ez itxi eta gora langileen mugimendua”, baizik eta esanez langileok izan garela ez dagoen bizimodu bat sinetsi dugunak, eta, neurri batean, zaplazteko horren erantzule langileok ere bagarela. Akordatzen naiz oso ondo hartua ez zela izan, oso ondo ez zela ulertu edo ez genuela ondo ulertarazten asmatu.
|
|
|
Horren harira, amaitzeko, Bernardo Atxagaren hitz batzuk gogoratuko ditugu: «Jakina den bezala,
|
joan
den mendeko 30eko hamarkadan hasi zen ikuspuntu aldaketa hura 60koan gorpuztu zen, eta erabat indartu, mende bukaeran».
|
|
|
Mundutxoz mundutxo ibiltzeko aukera eman dit. Kubatik Malagara
|
joan
nintzen gaztelaniaz inprobisatzen duten Hego Amerikako bisitariak ezagutzera. Ale monografikoak izan dira nire lanetako asko, sakoneko lanak.
|
|
|
Egoera horretan, Bertsolariarenak ez ninduen ez asko ez gutxi kezkatzen, baina, lan handia ez zenez, Joxeanek abian jarritako egitasmoan kateatzen
|
joan
nintzen pixkanaka.
|
|
|
Are gehiago: aldizkaririk ez ateratzea erabaki bagenuen ere, ni konbentzitu ninduen Basarriren etxera
|
joan
eta lehen aldizkari hartarako elkarrizketa bat egin niezaion. Eta beti eskertuko diot Joxani aukera eman izana, ordura arte ez bezalako hurbiltasunetik ezagutu ahal izan bainuen laurogei urteak urruti ez zituen bertsolari handia.
|
|
2017
|
|
|
Debutatu berria nintzen bertsotan, hilabete aurretik hain justu ere. Esan beharra daukat, ordea, bi urte lehenago Zarauzko Zinema pilotalekura debutatu asmotan
|
joan
, eta debutatu gabe etxeratu nintzela. Holakoxe koldarra nintzen, gero lotsagabe fama jarri bazidaten ere, begira nola diren gauzak.
|
|
|
Magnetofoia eskuetan geneukala
|
joan
ginen Karmelo Baldara, Bertsolari Txapelketa Nagusiaren azken saiora.
|
|
|
biok batera
|
joan
gintezke
|
|
|
1982ko txapelketa da, Euskaltzaindiak antolatutako azkena, entzule soil gisa entzuteko aukera izan dudan bakarra. Alde ederra dago, aretora
|
joan
, eseri, hankak zabal zabal egin, eta datorrena datorrela saioa entzutetik bertso guztiak onak izan daitezela desiratuz entzutera, alde ederra dagoenez. Handik aurrerako txapelketa guztietan beti izan dut eginkizunen bat:
|
|
|
Eta finala. Gurasoekin
|
joan
nintzen. Nik hala eskatuta, noski.
|
|
|
Nik hala eskatuta, noski. Anai arrebak ez ziren
|
joan
orduan ere. Ez dakit gurasoek eraginik izan ote duten ni bertsozaletzean, baina ziur naiz nik haien bertsozaletasunean baietz, eta badakit orduan ere gustura joan zirela.
|
|
|
Anai arrebak ez ziren joan orduan ere. Ez dakit gurasoek eraginik izan ote duten ni bertsozaletzean, baina ziur naiz nik haien bertsozaletasunean baietz, eta badakit orduan ere gustura
|
joan
zirela.
|
|
|
Hitz jokoak eta sententziadun bukaerak, arrazoi eternalaren eta egia absolutuaren jabe bailiran. Gerora jakin nuen Andoni egun hartan hamabi ordu baino dexente gutxiago lo eginda
|
joan
zela. Goizeko lauretan jaiki zen.
|
|
|
Markina Xemeingo finalerdi horretan, antolakuntzan aritzea egokitu zitzaidan, eta aulkiak ipini eta kendu ibili ostean, Durangon jaialdiren bat edo zegoela eta, hara
|
joan
ginen. Plateruenako eskaileretan labain egin eta goitik beheraino jausi nintzen tragoa eskuan neukala.
|
|
|
Plateruenako eskaileretan labain egin eta goitik beheraino jausi nintzen tragoa eskuan neukala. Kontua da ipurdiko handi samarra hartu nuela; eta, biharamunean, Gasteizko finalerdira
|
joan
eta Unairen ama egokitu zitzaidan alboan. Bere aulkia ez omen zegoen oso santu, eta nik pisu gutxiago neukala eta han neu jartzeko proposatu zidan.
|
|
|
BECera
|
joan
eta
|
|
|
Gure kargu logelan jarri nahi duzun masaje besaulki berria! Gure deskargu, egongelan traba egiten dizuten seme alabak, nagusiari bidali nahi diozun landare karniboroa, Kolonbiatik iritsi behar zaizun paketea,
|
joan
zen larunbat goizaldean galdu zenuen burua, inoiz irakurriko ez duzun poeta albaniarren antologia, oraindik entregatu gabeko ur pistolak eta maitaleak zor dizun zerengo zeraren zera. Kargak&Deskargak kale kantoian, goikoak behean jarri eta behekoak goian!
|
|
|
“Ane ere oso bertsozalea da eta gai jartzaile ibiltzen da gaztetxeetako txapelketa, bertso parranda eta horrelakoetan. Gipuzkoako Txapelketatik ere deitu zioten behin, baina Erasmus programarekin Mexikora
|
joan
beharra egokitu zitzaion. Jon Ander Erniarraizko bertso eskolan dabil eta Herriartekoan hartu du parte.
|
|
|
Erraz egiten genuen, baina bakarka ere urteetan landu izan genuelako. Zenbat aldiz
|
joan
ote naizen kotxean norabait neure buruari puntua jarri eta erantzunez. Nik ordubeteko saio asko egin ditut kotxean puntutan.
|
|
|
Eta, lehen esan dudana, gauza guztien gainetik bertsotarako grina zuen. Niri gertatu izan zait Joxerekin norabait
|
joan
eta gai batekin larri samar ikustea, baina handik hamar egunera antzeko gai bat jarri eta primeran moldatzea, etxean landuta zekarrelako. Harrobian konpresorarekin zuloak egiten ari zela ere bertsotan jarduten zuen.
|
|
|
Kutxira
|
joan
dadila
|
|
|
Asko izan ziren hara joandako euskaldunak; batzuk ihesi, beste batzuk bila. Guk ez genuen ihes egiteko motiborik, baina borondate osoz
|
joan
ginen Argentinara. Bi asteko bira egin genuen hainbat euskal etxetan eta bertsoa uztartuz.
|
|
|
Ez zen erraza rapeatzen ikastea, baina are gutxiago rapeatzera
|
joan
ahal izatea. Yodak dioenez, lehiaketa eta emanaldietarako topatu zuten lehen muga fisikoa izan zen; distantzia, alegia.
|
|
|
Ez ninduen asko erakarri. Baina 2009ko Txapelketan Hernanin nengoen eta gogoan dut ezin izan nuela BECera
|
joan
tabernan lana nuelako (anaia joan zen lagunekin); guk telebistatik jarraitu genuen eta mundu osoa zegoen horren pendiente, telebistari adi, isil isilik. Anaiak gauza bera esan zidan:
|
|
|
Ez ninduen asko erakarri. Baina 2009ko Txapelketan Hernanin nengoen eta gogoan dut ezin izan nuela BECera joan tabernan lana nuelako (anaia
|
joan
zen lagunekin); guk telebistatik jarraitu genuen eta mundu osoa zegoen horren pendiente, telebistari adi, isil isilik. Anaiak gauza bera esan zidan:
|
|
|
Bertso plaza berriak sortuz
|
joan
dira azken urteetan. Eta horietako asko gaztetxeak dira.
|
|
|
botikan pisua neurtzera/
|
joan
nintzen beraz, pozik.
|
|
|
1965eko irailean ireki zen Zarauzko ikastola, eta handik gutxira hilko zen poetaren omenez Salbatore Mitxelena izena hartu zuen berehalaxe. Horrez gain,
|
joan
den hogeitaka urte luzean Zarauzko bertso eskolaren egoitza ere izan da Salbatore Mitxelena ikastola. Horregatik hartu zuen bertso eskolak Etxebeltz izena.
|
|
|
berrogeitamar urte
|
/
joan ta pozik nago
|
|
|
Bere azken oihal pieza azaroren 20an bukatu zuen Fabrika Handian. Neba zaintzera
|
joan
zen arreba Maria Luisa, haurdun bazegoen ere. Neba hil zen egun berean, abenduaren 8an, eduki zuen haurra Maria Luisak.
|
|
|
Jaiotetxe gehienek zutik jarraitzen dute. Fernando Amezketarra Espilla Saletxen jaio zen eta Asentzinea baserrira
|
joan
zen gero bizitzera. Nik Interneteko irudiak erabili ditut, baina biek zutik jarraitzen dutela uste dut.
|
|
|
Udarregi Aiako Uztaetaburun jaio zen. Haurra zela
|
joan
zen Usurbilgo Udarregira, eta, irudietan behintzat, XVII. mendeko baserri hori zutik dago. Zutik dago Bilintx jaio zen etxea Donostiako Alde Zaharrean.
|
|
|
Eta eragozpen handiak jarri zizkien Udalak hura berritzeko. Asteasuko udaletxera
|
joan
nintzenean ere, bertako langile batek aitortu zidan tamalgarria izan zela Pello Errotaren jaiotetxea bota izana, baina ez zutela eragozteko ezer egin.
|
|
|
Jarraian, lanean hasi nintzen (Eyher, Hernani), delineatzaile moduan, Bulego Teknikoan; 5 ordu goizez, astelehenetik larunbatera. Arratsaldez, Maestria ikastera
|
joan
nintzen beste bi urtez, eskola berean. 16 urterekin hasi nintzen lanean.
|
|
|
Salbuespen bakar batzuk izan ziren: Miranda de Argan, esate baterako, 1949an Iruñeko irrati bat
|
joan
zen lehiaketa bat grabatzera. Herriko mutil bat igo zen agertokira eta hau kantatu zuen:
|
|
|
Nik ezagutzen dudan eske kopla sortarik onena eta osatuena Ataunen aurkitu nuen. Eske kopla horien bila
|
joan
eta dantzarako kopla sorta ikusgarri bat ere bazegoen bertan. 200 kopla dira guztira.
|
|
|
Gauzak horrela izaten dira. Ondoren, Caro Barojaren bila Berara
|
joan
eta ekarri nuen. Zestoan, haren osabak 11 hilabete bakarrik egin zituen sendagile, baina plaza bat du.
|
|
|
Kanpaiak jotzea, sua, inauteriei lotuta gazteek edo kintoek egiten duten festa, emakumeari egiten zaion aitortza eta horrelako osagarriak leku askotan agertzen dira. Eta lan horrekin batean zezenketaren inguruko bertsoak biltzen
|
joan
naiz. XVIII. mendean Agustin Xahok eta Martin Iribarrenek sanferminetako zezenketari kantatu zizkiotenekin hasi eta etengabeko presentzia dute zezenketek bertsolaritzan, edo alderantziz.
|
|
|
Parisen jaio zen 1932an. Ama Larrainekoa zuen eta aita Ligikoa, biak hiriburura lanera
|
joan
eta elkar han ezagutuak. Beren artean euskaraz hitz egiten zuten beti, amak bi semeekin ere bai, baina aitak frantsesa erabiltzen zuen.
|
|
|
Euskara galdu egin zuen, baina Lehen Gerra zela-eta, ia hiru urte eman zituen Zuberoan, Larraine eta Ligiren arteko mugan zegoen baserri batean, Andoze ibarrean, eta han berreskuratu zuen euskara. Zazpi urterekin
|
joan
zen Zuberoara eta ia hamarrekin itzuli zen Parisera. Umetako hiru urte horiek funtsezkoak izan dira bere bizitzan.
|
|
|
Bordeleko unibertsitatean aurkeztu nuen tesia, biologiaren hiztegiaren inguruan. Kezka handiak nituen Letretan oso formazio gutxi nuelako, eta Vincenneseko Unibertsitatera
|
joan
nintzen, Gaztelania egitera. Besteak beste, Alfredo Bryce Echenique eduki nuen irakasle.
|
|
|
Pastoralean bezalaxe, testua neurtua da eta errimatua. Antzezten zen lekura aktoreak zaldietan
|
joan
beharrean astoetan joaten ziren. Alargun bat ezkontzen bazen eta gazteen dantzaldia ordaintzen ez bazuen, ‘zintzarrotsa’ egiten zioten gauez bere etxearen aurrean.
|
|
|
Etxean eskuidatzietan zituela esaten zuen. Horien bila
|
joan
eta dantzakoak ere bazituela ikusi nuen.
|
|
|
Amaren neba zen. Gure amaren familian jota obsesio bihurtu zen eta ni mutikoa nintzela hainbat lehiaketa eta txapelketara
|
joan
behar izaten nuen familiako norbaiti txaloak jotzera. Noiz aldatu zen jota kantatzeko modua?
|
|
|
Han ikusi nituen Neolitiko garaietako batzuk,* Erdi Harokoak (eta, hauen tartean, Santxo VII. Bortitzari* hainbeste gustatzen zitzaion Etxarriko Beltza), Errenteriako Xenpelar, Musarro, Saiburu eta abar, Asteasuko Pello Errota eta Zakarra, zazpigarren mendeko Motxondo eta Usurbilgo Udarregi; bai eta ere Etxahun, Bordel eta iparreko beste zenbait bertsolari. Ez zen falta Muskariako* Iruain, Fernando Katolikoak 1512 urte goibelean gartzelatu zuena, ez eta ere oraintsu
|
joan
zaizkigun Txirrita, Urretxindorra, Zepai eta beste anitz.*
|
|
|
|
joan
zaizkigu anai maitagarriyak,
|
|
2018
|
|
|
Zinemara inoiz
|
joan
ez denari jarraibideak eman nahiko bagenizkio, esan geniezaioke ez dela aukera txarra egun euritsu eta hotz bati itxoitea, atsegin duzun norbaitekin hitzordua adostea eta, elkarrekin berriketan, zinema aretorantz joatea, filma martxan dela zer edo zer elkarri esatea (ahapeka, mesedez), eta bukatutakoan, tabernaren batean, denbora pixka bat pasatzea. Oso ondo sentiarazi zaitzakeen esperientzia horretan, filmak badu garrantzia, jakina.
|
|
|
Bada, fidatzekoa ez den publiko hori da gaur egungo bertsolaritzaren publiko nagusia, eta ez soilik txapelketetan, baita urtean zehar egiten diren saioetan ere. Monopolizatutako publikoaren garaiak
|
joan
ziren. Gaur egun, ko erreferentzialtasuna da lorpen gorena.
|
|
|
Jende batek egin duen lana aitortzarik gabe amaituko da: Txillardegi omenaldi nazionalik gabe
|
joan
zen. Uka diezadala berak, esan diezadala ez dela ekimenera joango, baina nik antolatu egin behar dut.
|
|
|
Herriz herri bertsoak jarri zituen 80ko hamarkadaren hasieran, tokian tokiko kontuen berri emanez. Musikariekin kontaktuan ipini ondoren, herri horietara
|
joan
eta musikaturik kantatzen zituen bertsoak, herritarren harridurarako. Esperientzia horretatik tiraka topa ditzakegu geroago etorriko ziren eta ondo erroturik geratu diren kantak, Mendian Gora Haritza Imanol Larzabalekin batera egina, Euskal Herrian Euskaraz Oskorrik musikatutako kanta ezaguna edo berriagoa den eta Anje Duhalderekin elkarlanean sorturiko Xabier Amurizarekin kantari diskoa.
|
|
|
Brixket delakoa Jean Elichalt zen deituraz, M. Larrazain Domintxainekoa hil zuena eta Paueko asisetan 1840ko azaroaren 19an kondenatu zutena heriotza zigorrera. Jean Etchecoinek [33] argitzen digunez, jende multzo handia bildu zen haren gillotinatzea ikusteko eta hiltzailea madarikatzeko, baina nola gertatzen zen ikusiz, jendeari oihu egiteko gogoa
|
joan
omen zitzaion eta begietarik malkoak isurarazten omen zizkion. Baliteke etxean behin baino gehiagotan istorio hori entzuna izatea edo bertso papera irakurria izatea eta bere bizitzarako markaturik gelditzea Etxepare.
|
|
|
Alabaina, nire zenbait joerek harritu naute, eta ez zaizkit gustatu: txapelketetako saioetara dotore eta aukeratutako arroparekin
|
joan
izan naiz beti, polit ikusteak motibatuago eta indartsuago sentiaraziko ninduelakoan. Dena den, Txanogorritxuren gisan, ez dut otsoarekin topo egiteko beldurrik izan, eta nahi dudan bidetik egin dut aurrera, batzuetan erreka ertzean lo geratu edota tripan harriak sentitu arren.
|
|
|
Urteetan, ordea, alde bateko eskuak aritu zarete alde bereko eskuak garbitzen, eta beste aldekook, zikinkerian lasai. Feminismoa, ordea, lekua hartzen
|
joan
da gure egunerokoan eta orain esku guztiek sumatu dugu garbiketa premia.
|
|
|
hots, kirolarekin loturiko ezer ez nuen egin, hanka batean izan nuen arazo batengatik. Horrela
|
joan
zen nire bizitza harik eta hamasei urte bete nituen arte. Beranduegi, kirolariaren ametsa ke ez bihurtzeko.
|
|
|
Barrutik kanpora ala kanpotik barrura? Jendartearen aniztasuna txertatu da bertsogintzan, ala bertsogintza
|
joan
da moldatzen jendartera, eta horrek ekarri du itxiturak zabaltzea. Ez dut erantzun garbirik, baina nago bigarrena dela zuzena.
|
|
|
zu ikusitzera nik
|
joan
nahi!
|
|
|
1989an Bertsolari Txapelketako finalean bukaera emanda osatutako bertso bat ekarri digu gogora bolalekua bisitatzeak. Alaba gaixorik etxean utzita kantatzera
|
joan
zen egunean, Laxaro Azkunek bertso amaierako puntua eman zion: “Asko maite duenak asko sufritzen du”.
|
|
|
Garai hartan baserrietan ohikoa zen bizimodua egin zuen. Ttiki ttikitatik baserriko lanei gogor ekin eta, ahal zen neurrian, eskolara
|
joan
zen, 13 urte bete eta eskola utzi zuen arte. Tartean, gainera, 10 urte zituela lehertu zen 1936ko gerra, eta larrutik ezagutu zituen gerraren ondorio basatiak.
|
|
|
1926ko azaroaren 14an, igandero legez, oraindik hurbil zeukan familia bisitatzera
|
joan
zen Beizamako Korosagasti baserrira. Berak aurkitu zituen Bibiana Azkardi ama (66 urte) eta Maria Odriozola ahizpa (27) hilda, ziurrenik ardiei ilea mozteko guraizeekin egindako zauriekin.
|
|
|
Horrela kontatzen zuen Bizente Barandiaranek Goierritarran: ”Kartzelara
|
joan
zirenean, soroak garia ereiteko zeuzkaten. Bailarako etxe denetatik lagun bana eta batzuetatik bi joan ziren, soro guztiak laiatu eta garia botatzera”.
|
|
|
”Kartzelara joan zirenean, soroak garia ereiteko zeuzkaten. Bailarako etxe denetatik lagun bana eta batzuetatik bi
|
joan
ziren, soro guztiak laiatu eta garia botatzera”. Ganadua ere zaindu omen zieten.
|
|
|
Lehen hipotesia: Mekatxis lapurtzera
|
joan
zen baserri hartara, etxeko gela gehienak hankaz gora baitzeuden, eta, gainera, dirua falta omen zen. Hala eta guztiz ere, Bixente Barandiaranek Goierritarra aldizkarian idatzi zuenaren arabera, Korosagasti baserrikoak larre motzean ohituta zeuden.
|