|
2000
|
|
|
Hartara, errebeldia amini bat sortu zen eskualdunon baitan. Zenbaitek errebeldia hori baliatu zuten eskuararen kontra
|
joaiteko
. Belaunaldi zenbait Parisera joan zen Euskal Herria fini zelakoan.
|
|
|
...ahantzi nahi eta ezinean zebilela zirudien—, Arkimedesi eta Pitagorasi buruzkoak ez zirenean —haiek ere bertze Historia baten protagonistak zirenez gero, Zientziaren Historiarenak—, arratsaldero emaiten zidan eskolaz baliaturik, zeinetarat gero eta gutiago etortzen baitzen Mattin, bataz, anaiak studiatzea atsegin ez zuelako eta zernahiren aitzakia egiten zuelako eskola haietarat ez
|
joaiteko
, eta, berriz bertzea, aitak erabaki zuelako ezen jaun administratzailearen irakaspenak —jauregiari eta etxeko negozioei lotuak— hagitzez ere inportantagoak eta beharrezkoagoak izanen zitzaizkiola etorkizunean, hura etxeko primua eta herederoa izanik. Baina, handik harat, ez uste ezen osaba mailu bat bezala ibili zitzaidala, bere katixima partikularra irakasten eta egunoroz lezionea hartzen, edo Luthero edo Kalvinen izenak eta haien erranak noiznahi den izaiten zituela ezpainetan.
|
|
|
Eta, zure desiraren ildotik, Urbiainerat
|
joaiteko
gonbita egin nizun. Eta, handik aitzina, behin baino gehiagotan amestu izan zintuztedan biak solasean, osabaren dorretxean edo jauregi aitzineko jarlekuan, nahiz eta azkenean konplitu gabe geratu ziren bai zure desira eta bai ene ametsa ere, zeren eta Urbiainen gauzak oker baitzeuden orduko, eta gero eta okerragora eginen zuten, dakizun bezala.
|
|
|
—Eta erran didate ezen tigreak Pagabasoko leizean duela bere habia, bertze deabru guztiek bezala, eta harat
|
joaiteko
, bakar bakarrik, gauaren lehen orduan, zeren noiznahi den atera bailiteke handik, bere gaixtakerien egiterat.
|
|
|
—Ez! —ihardetsi zidan hark— Arestian erran dizuedan bezala, Ubarnekoek bakarrik
|
joaiteko
erran didate, zeren ene deliberamendu batek ekarri baitzuen tigrea bertze mundu batetik honat, eta nik ipini behar baitut harakoan, Pagabasoko leizean beheiti...
|
|
|
Amak berriro galdegin zion ez
|
joaiteko
, zernahi gerta zitekeelako, eta jauregiak, harroin nagusiaren faltan, nekez izan zezakeelako etorkizunik... baina alferrik.
|
|
|
" Ordea, zer gertatuko litzateke, baldin uzkia garbitzen hasi orduko, antzara hegaldatuko balitz, eta gu haren gainean...? Baina, oker ez banago, oraino ez dut zerurat
|
joaiteko
eguna..."; eta, haren ondotik, bertze mila laudorio egin zizkion dukeak osabari... ez dakit osabaren asmakizun hura zinez laket izan zuelako edo berrikuntza hutsagatik, zeren eta ohikoarekin gogaitzen denak —nola gogaitzen baitzen dukea, dukeak berak bizpahiru aldiz aitortu zigunez— izan ohi baitu gauza berrien premiarik. Haatik, ene osaba asmatzailearen dohainen ez gutiesteko, derradan ezen osabaren asmakizun hark bazuela zerbait onik, zeren eta, dukearen eta kondearen ondotik, sartu ez ziren, bada, dukesa eta kondesa, han barrenean hagitzez ere denbora luzeagoa egiten zutela, biak ere kalaka eta kalaka, toki hura elkarri hitz egiteko eta konfidentzien egiteko ere leku ezin hobea balitz bezala...!
|
|
|
Eta, pintore harekin konfiantza egin, eta pintore hark bere eskola partikularrak eman zizkioan. Eta, nola pintore hura baitzen Italiako hainbat pintoreren miresle nahiz eta ez zuen Italiarat
|
joaiteko
suerterik izan, erroetaraino sartu zitzaioan Pedrori ere Italiarat joaiteko gogoa —eta, bere boza goratzen zuela eta eskua altxatzen, osabak gaineratu zuen—: Zenbatetan ez ote zidan aipatu Pedrok geroztik, Italiarat joaitea zela bere bizitzako ametsa, Errenazimentuko maisuen koadroen bertatik bertara ezagutu ahal izaiteko!
|
|
|
Eta, pintore harekin konfiantza egin, eta pintore hark bere eskola partikularrak eman zizkioan. Eta, nola pintore hura baitzen Italiako hainbat pintoreren miresle nahiz eta ez zuen Italiarat joaiteko suerterik izan, erroetaraino sartu zitzaioan Pedrori ere Italiarat
|
joaiteko
gogoa —eta, bere boza goratzen zuela eta eskua altxatzen, osabak gaineratu zuen—: Zenbatetan ez ote zidan aipatu Pedrok geroztik, Italiarat joaitea zela bere bizitzako ametsa, Errenazimentuko maisuen koadroen bertatik bertara ezagutu ahal izaiteko!
|
|
|
Harik eta bertze egun batean aitak aulki eta kakontzi berriak erosi, eta osabaren gabinetean paratu zituen arte. Eta, handik harat, kanporat
|
joaiteko
ohitura nagusiarekin segitu bazuen ere, aulkian jartzen ere hasi zen osaba noizik behin, behar larriren batek edo eraginik, egun batean beherakoa zuelako eta bertze batean eten ezin zuen pentsu ezin inportantago batean murgildurik zegoelako. Halarik ere, nola guztian berezia izan behar baitzuen, pentsu haien artean bazeukan bat, bere eskrementuen husteko ardura bere gain hartzerat bulkatzen zuena, sehiei deitu ere gabe, erraiten zuela:
|
|
|
Orain ere erdibidearen bila nabilek, mutila! Izan ere, hire gurasoek kakontziaren erabiltzean ala ez erabiltzean jarri ditek nobletasunaren neurria, eta ez ditek, halatan, ontzat hartzen ene kanporat
|
joaiteko
ohitura. Baina kanpoan ipiniko bagenitu aulki zulatu batzuk, hemen, kanalaren gainean...
|
|
|
" Gutun guztietan eta urtez urte erraiten zigun ezen aitzina zihoala, eta esperantza zuela ezen, urte batean ez bazen bertze an, etxerat itzuli ahal izanen zela, bertze Rafael bat bihurturik eta aitari emanikako hitza beterik. Zeren eta horretan ados baitzeuden aita semeak, noiz eta Pedrok aitaganik Italiarat
|
joaiteko
baimena eskuratu baitzuen. Aitak erran zion:
|
|
|
Eta, hala, osabak erran bezala, taberna baterantz abiatu ginen, oturuntza naro baten egiteko asmotan. Bidean, ahaideez eta Urbiaingo eta Ubarneko jende ezagunaz aritu ziren osaba Joanikot eta Pedro, baita gure Pisarat
|
joaiteko
asmoaz ere, gaingiroki izan bazen ere. Gero, tabernarat heltzean, mahai batean eseri, oilasko errea eskatu, eta Pedro Huizik bere historia kontatu zigun:
|
|
|
Etxe barrenean nengoen ni hura iritsi zenean. Kanporat jalgi nintzenean, berriz —zeren osaba Joanikotekin geratua bainintzen jauregiko lizarren itzalpean, basorat
|
joaiteko
, urtxintxen azturen eta ohituren berri jakiteko asmotan—, solasean aurkitu nituen aita jesuita eta gure aita. Eta, ikusi ninduenean, aitak oihu egin zidan:
|
|
|
Zeren eta ni ez bainengoen, nehondik ere, anaiarenganat barkamendu eske
|
joaiteko
, ez horixe!
|
|
|
Eta, aita jesuitaren absolbazinoarekin batean, hain neure baitan sentitu nituen nik Jesu Kristoren Pasioneko meritua eta balioa, eta hain neure arimaren ariman haren garazia eta faborea, non hiltzeko gogoarekin sentitu bainintzen, zerurat xuxen
|
joaiteko
.
|
|
|
Eta, Fernando Pachecoren erranetan, indiar gorri guti batzuk ez bertze guztiak gaixto ziren, zeren hezgaitzak eta moldagaitzak baitziren, bihurriak eta maliziatiak, eta oihanean sarturik segitu nahi zuten, giristinoen eta gizon zurien erranetarat plegatu eta makurtu gabe... eta indiar horiak, aldiz, onak, zeren kontzientziaz sinpleak, plaunak eta maliziarik gabekoak baitziren, eta zeren harat joan ziren giristinoen zerbitzurat bizi baitziren bai hango eta hemengo misionetan eta bai inguruetako etxaldeetan ere, giristinotasuna onartu edo onartzeko bidean zeudela. Eta erran zigun, halaber, ezen deus gehiago jakin nahi bagenuen, elizarat
|
joaiteko
eta galdetzeko apez don Anselmogatik, zeina baitzen, beti ere Fernando Pa checoren erranetan, bere lagun handia.
|
|
|
Eta jakin zuenean noren partetik gindoazen eta zertarat, bere etxerat gonbidatu gintuen. Eta igan ginen elizako eskaileretarik haren etxerat, non kausitu baikenuen haren erranetarat zegoen emazteki bat, indiar horia zena eta adinean sartua; jarri ginen aulki luze baten gainean, atera zigun emazteki indiarrak guaiaba zukua, eta solasean hasi ginen; eta erran genionean don Anselmori ezen kaputxinoen misionerat
|
joaiteko
asmoa genuela eta aita Zacaríasen gomendiozko karta bat generamala, ihardetsi zigun ezen lagun zituela berak ere misioneko indiarrez arduratzen ziren kaputxinoak; baita bertze muturrean zeuden frantziskotarrak ere, zeinek fundatu berri baitzuten bertze misione bat. Eta, noiz eta hango eta hemengo indiarrez galdetu baikenion, erran zigun, Fernando Pachecok bezala, ezen bi indiar suerte zirela inguru haietan:
|
|
|
Eta, orduan, Antonio Ibarbiak, ikusirik ezen gauzak arras okertzen ari zirela, erran zion Avilakoari giristino zaharrak ginela, etorki onekoak, eta hala ginela kaputxinoen misionerat
|
joaiteko
asmotan... eta gomendiozko karta bat ere bageneramala, eta gure nahia eta gure desira ez zela nehor hiltzea, baina indiarren alde lan egitea, eta kontu hura guztia ahanztea; eta erakutsi zion gomendiozko karta, aita Zacaríasek skribatua, baina Avilako zalduna ez zen beratu ez bigundu, eta ihardetsi zion ezen ulertzen zuela guk geure koaitak eta ondikoak kontatu nahi izaitea, eta joan ere joanen ...
|
|
|
—Eta nik orduan kontatu nioan nola erran huen ezen Indietarat
|
joaiteko
asmoa huela, ibai Orinocon barrena, Donostiako lagun batekin, Utopiaren bila... Baina, hura aditu bezain fite, tristeturik bezala geratu zuan hire ama, erraiten zidala:
|
|
|
Baina, hura aditu bezain fite, tristeturik bezala geratu zuan hire ama, erraiten zidala: " Ordea, Indiak urrunegi daude ni harat
|
joaiteko
... eta hura ez da eneganat etorriko nehork erraiten ez badio, zeren zinez bainago harekin izan nuen jokabideaz damu, eta harekin mintzatu nahi bainuke, hil aitzin..." Haatik, bat batean argi bat piztu balitzaio bezala, erantsi zian: " Halarik ere, gutun bat skriba diezaioket Villagrandeko dukeari, zergatik ez?, zeren haren eskua, bai, luzea baita, eta zeren dukea zorretan baitago etxegoiendarren leinuarekin"; eta, handik aitzina, hire amak kontatu zidaan nola prometatu zion dukeak zuen aitari ezen markes titulua emanen ziola eta Urbiaingo herria markeserri izendatuko zuela, hire aitak kanoi eta fusilen tratua bete ondoren, baina ezin izan zuela bere hitza bete, zeren, dukea azken urratsa emaiteko puntuan zenean, ahakartu baitzen aldi batez, bertze kontu batzuengatik, erregeren balidoarekin, zeinak ukatu baitzizkion, hartaraz gero, zor zizkion fabore, garazia eta abantail guztiak, aitaren markes titulua tartean.
|
|
|
Koadrokoa bezain segaila ote da? ’ Osabak keinu arraro bat egin zuen, deus ulertu ez balit bezala; eta ene ahizpetarik batek, hatza koadrorantz luzatutik, erran zuen segidan: ‘Rosak Espainiarat
|
joaiteko
asmoa du, zeren bere lehengusu horrekin ezkondu nahi bailuke... ’ Eta, orduan bai, osabak guztiz ulertu balu bezala, irri zabal bihurtu zen haren arestiko keinu estrainioa eta, eni beha, ihardetsi zidan: ‘Koadroko hori ez da zure lehengusua:
|
|
|
Eta, han, mintzatu zen ama etxeko jaun andereekin, ekarrarazi zuten haiek zaldizaina, eta amak galdetu zion: ‘Rosak zurekin ihes egiteko asmoa du, baina jakin nahi nuke zuk harekin
|
joaiteko
asmorik ba ote duzun... ’ Zaldizainak burua beheititu eta erran zuen: ‘Hobeki pentsatu dut, eta uste dut nahiago dudala egunorozko ogia, egunorozko miseria baino’ Zer min eman zidaten haren hitzek, zeren zaldizainak promes egin baitzidan egun guti batzuk lehenago ezen zernahi egiteko prest zegoela, baita untzia hartu eta Espainiarat ihes egiteko ere, mila sakrifizio eta bertze hainbat buruhausteren artean, baldin zirkunstantziek hartarat bulkatzen bagintuzten!
|
|
|
—Bada, errazago duzu zuk Potosirat joaitea, zure lagunek mapako Utopiarat baino, nahiz eta Potosi urrunago dagoen —ihardetsi zion aita Zacaríasek— Zeren, harat
|
joaiteko
, etorri bidetik itzuli baitzenuke eta Limarako bidea hartu, Panamako lur besotik; aldiz, bertze hauen bidetik joanen bazina, zu ere galdurik zeundeke... zeren batzuetan biderik laburrena izaiten baita luzeena, ongi dakizun bezala.
|
|
|
Eta, geroztik, bi liburuak bat egin zituan ene gogoan eta indiarren lurretarat joaitea izan diat asmo eta xede. Aitzinago, berriz, mapa honen berri jakin nuenean, harat
|
joaiteko
gogoa areagotu zitzaidaan... Eta orain hi etorri haiz...
|
|
|
Eta, bere ametsaren betetzeko, gure untzian zihoan Joxe Aberasturi, itsasoan barrena egiteko asmotan, galeoi flotaren ohiko ibilbidetik: Sibiliatik Kanarietarat, Kanarietarik La Hispaniolarat, La Hispaniolatik Portobelorat, nondik iragan baitzuen bi ozeanoak bereizten zituen lur besoa, Panamarai no, handik Limarat
|
joaiteko
, bertze galeoi flota batean, eta Limatik, oinez edo mandoz, Potosirat.
|
|
|
" Zeren, Joanes apez izaitekotan, zinezko apez izaitea nahi nuke, Jainkoak zinez eta minez deitua..." — laguntzan etorri zitzaizkidalako eta aterabide bat eskaintzen, nondik ihes egin ahal izan bainuen. Eta haren besoetarat
|
joaiteko
gogoa piztu zitzaidan... eta, irriren batek haren urruntasuna hauts zezakeelako ustean, hari beha ere egon nintzen istant batez, baina amak ez zuen irririk egin, eta marmolaren hoztasunak gibelat eragin ninduen berriro, neure tokian geratzen nintzela.
|
|
|
Baina zer gertatu zen orduan? Guztiei etorri zitzaiela harat
|
joaiteko
gogoa. Maddalenek —zeina osabaren erranetarat ari baitzen, nik orduan ez banekien ere— afariko saltsa bati baino gehiagori egotzi purgak edo haiei nahastu belar urak ere izanen zuten hartan zer erranik, zeren Maddalenek, kozinari aparta zen neurrian, baitzekien jan edanei nahastu beharreko belarren eta espezien berri, baina segur nago ezen bertzela ere berdintsu eta orobatsu gertatuko zela.
|
|
|
Izan ere, ez ote gara, bada, halakoak, jaun André, Adan eta Ebaren denboratik, zeren zuhaitzetik ez jateko debekua jaso zutenean piztu baitzitzaien haiei ere hartarako gogoa eta desira, halako suertez, non egin behar ez zutena egin baitzuten hondarrean? Eta afaldarrei ere bertze hainbertze, zeren, nola baitzekiten ezin joan zitezkeela kakategi hartarat, uste zutelako ezen sugegorriek habiatzat hartu zutela, hala etorri zitzaien guztiei, handik berehala, harat
|
joaiteko
gogoa, baina nola ezin joan baitziren, haurdun geratzeko perilean jarri nahi ez bazuten bederen, hala barreiatu eta sakabanatu ziren jauregiaren gibelaldeko landetarat, hertze aharratuen kolerari bide baten emaiterat osaba Joanikotek haiei guztiei oihuka adierazten zien bitartean egin zezatela egin beharrekoa lasai, zeren segur baitzen ezen gauaren hotzak kikiltzen zituela kanpoko sugeak eta beha... Eta Villagrandeko dukea ere harat joan zen, nahiz eta bertzerik ere egin zezakeen:
|
|
|
Eta jasanezina. Eta nolako gogoa etorri zitzaidan orduan, amaganat
|
joaiteko
eta hari erraiteko: " Zaude lasai, ama, aitak huts egin dizu, hipokrita hutsa denez gero, baina nik ez, eta besarka nazazu!" Eta oroitu nuen amaren bertze behako hura, noiz eta oreinaren amoriozko historia hura kontatu bainion, erraiten zidala:
|
|
|
Eta aita Bartolomek hura erran zuen, eta osabak orduan asmatu zuen ezen Erromarat
|
joaiteko
asmotan izan ginela gu ere, baina Bolognan bi aste egin behar izan genituela, zeren eta sukar batek eduki baitzuen osaba bera bi astez ohean, eta azkenean Pisarat joan ginela, zeren eta Erroma baino hurbilago baitzegoen eta berant genbiltzan orduko, eta zeren zientzilari bezala dorre oker haren ikusteko baitzuen. Eta, eneganat xuxendurik, galdetu zidan:
|
|
2001
|
|
|
Arrazoi asko dira egoera hau azaltzen durenak. Etxaldea ttipi izateagatik, garai batean behintzat, baserria uzten zen hirietarat
|
joaiteko
. Gauza bera gertatzen zen mendialdeko laborantzetan.
|
|
|
B: Hiri barnera
|
joaiteko
, aldian 22 ikasle eramaiten ahal dituen autobus bat baliatzen da.
|
|
2002
|
|
|
Baina ez zuen gehiago dudarik, familia sano zegoen; Iñakiren begietan igarri zuen. Egunak joan arau, kanpora
|
joaiteko
irrika haundiagoa zuen. Abiatze egunarentzat bi gau falta zirela beren estrategia egokia zela pentsatu eta ihes egiteko prestatu ziren.
|
|
|
[fil Kenketara buruz
|
joaiteko
banaketa ezberdinen egoera eta doazkien pertsonaiak.
|
|
2005
|
|
|
Nola munduko lehen mintzaiak ukan dezake erdaratik hastea? Hain dira irrigarriak holako ideiak, baliatu behar baita irria eta umorea haien kontra
|
joaiteko
.
|
|
2006
|
|
|
bizirik zirela iduri zuten eta ez dakit nola erran, baina niri so zirela sentitu nuen. Bat batean ez nintzen hain segur sentitu eta Sabinaren ikustera
|
joaiteko
ideiak kitzikatu ninduen, baina segidan berriz kontrolatu nintzen eta ene akiduraren eta iluntasunaren ondorioz zela pentsatuz, ene maleta desegiten hasi nintzen eta ohean jarri nintzen. Momentu batean etxea miatzen eta ene amatxiri buruzko informazioa biltzeko nahia etorri zitzaidan, baina akidurak jo ninduen eta amets gaiztoz betetako loan murgildu nintzen.
|
|
|
Ene 17 urtetako opor hastapena zen eta amak Irlandara igorri ninduen bere ordez, bere amaren ehorzketetara. Ez nintzen sekula hara joana eta ez nuen sekula hara
|
joaiteko
gogo berezirik ukan, jakin mina baizik. Ene ama hangoa zen, baina bere amarekin kexu izanki, ez zen hara itzuli bere aitaren heriotzaz geroztik, 1974an, sortu nintzen urte berean.
|
|
|
Taxi gidari bat goaitatzen zenuen ezta? Baina egia erraiteko, ez da taxizale bat S*** era joaiten dakiena, eta Cudlow eraino
|
joaiteko
ere, diru zama polit bat ordaindu zenuke; orduan, ni naiz etorri zure xerka. Eta barka ene kamioi zahar eta ez biziki goxoarengatik, baina gure bide zaharretan ibiltzen usatua da.
|
|
|
Goizean goiz, lehenbailehen jeiki zen ama laguntzeko eta baita ere geltokira berriz
|
joaiteko
. Sukaldean izan orduko, amak baxera egiteko galdegin zion eta bera jantziak garbitzera joan zen.
|
|
|
Sukaldean izan orduko, amak baxera egiteko galdegin zion eta bera jantziak garbitzera joan zen. Mutikoa presatua zen geltokira
|
joaiteko
, beraz, harrikoa ongi eta fite egin zuen. Leihotik begiratu zuen eta bere ama ikusi zuen jantziak garbitzen.
|
|
2007
|
|
|
Baina alemaniarrek hemen diren pertsona gehienak hil nahi dituzte beren etsaiak arribatu baino lehen. Egunero dozena bat kamioi Auschwitz-etik ateratzen dira eta hutsik itzultzen, berriro juduz beterik
|
joaiteko
. Beste aldian, nire berri ukaiten baduzu, etxean izanen dela espero dut.
|
|
|
Eta hauek berri ezin sinetsizkoak ziren, pentsa zazue: famili hartako gazte guziak, bai nexka bai mutikoak, xoraturik zegoela Xantianaren xotiltasunaz, nexkakide xarmantagorik ez zela heiekin ondartzara
|
joaiteko
, tenizean aritzeko, berdin xake jokoan ere hau ikasi baitzuen inomineko ixtantean, eta zinemako ateraldiak ere egiten zituztela elgarrekin. Adios lisatze, kozina egite, buketa hedatze eta beste lan murriztu eta etorkin gabeko horiek, ez dira beretzat, Xantiana bezain gisako neska batek beste gero baten mentura behar zuela" aterako da segurki, badaki zer ari den".
|
|
|
Gaitzago izan zeien, haatik, heien estekatzea oski ferratuetan. Sahetseko zerragailu batean harrapatu zuten berek behar baino alanbre gehiago eta horra, gure" elhurgizonak" ongi apainduak laster eskolarat
|
joaiteko
. Plantatu ziren biak, bidean," arroltze" moduan (argazkietan ikusirik bazakiten nola egin!) urritz makila pare bat bakoitzak eskuan eta" Avomar!
|
|
|
... bon, bena ontsa joan dituk aferak... eta hobe! Funtsian, gustian gituk ba... zonbait egunentzat
|
joaiteko
eta etxalde guzia bere gain uzteko! Gu iguzkian beltzatzen ari ginelarik ondartzan... goxoan... eta bera egunoroz jin duk kabale bazkatzerat, behi, zezenko, ahate, oilo... eta zakur ta gatuak gainerat...!
|
|
2008
|
|
|
Haur haurrean ere elgar ikusten genuen. Mendi mazela batetik bestera
|
joaiteko
bidea luze bazen ere, bi mendi paretak hari xuxenean etziren elkarretarik hain urrun.
|
|
|
Aitarekin doi bat hitzkatu ondoren, mahaitik alderatu eta kanpora doa Peio, hasarretua, bertan hartzen du xedea ostatura
|
joaiteko
eta hantxet, goxo goxoa iragaiteko larunbat honen aratsaldea.
|
|
|
Hiruzpalau gizon gazte, hemen nehork ezagutzen ez dituenak, baztertu dira beste multxo batetarik, iduriz kanpo aldera
|
joaiteko
, kadira artetik. Batek, kesatxo bat besopean, Peio zegoen lerroaren gibeletik zuen eta kesatxo horrekin jo du Peioren lepoa, azkar min egiten ziola.
|
|
|
Kantu xapelketa hortara
|
joaiteko
, balitzandar ainitzek hartu dute" Denena" deitua duten bilgunerako bidea. Hemen, hiru laurehun ikusliarren lekua badago.
|
|
|
Hor bertsulari eta musikariekin airoski afalduko direlako. Besteak beren etxe alde doaz goxoki afaldu eta oerat
|
joaiteko
asmoan. Baitakite bihar, besta astearte hori ere segur airosa izanen dela bere marro koskariekin eta aratsaldeko bertsu saioarekin.
|
|
|
Behin bazen aireko bat Euskal Herriko hiri batetik airatzen zena Errusiako hiri haundi bati buruz
|
joaiteko
. Berrehun bat ibiltari bazegon beren alkuetan jarririk.
|
|
2009
|
|
|
Hau erezenerrannahinuena: bimailetakoak izanditudalanikHegoal dearekineginditudan lokarriak: ...renharremanak: hauetan OihartzungoLekuona anaienak ezdiratxarrenak izan, bainan begohemen JuanMariberelekuan, huntaz dugunaz gainhemengo solashau.Besteba tzueklanhorihemenetageroanereeginendutelakoan, nieznaizhemenana lisiaalorhortan sartu.Lekukotasunxoilhunekin, etahauerearinkiegiegina, uzten zaitut, irakurlea, aitzin gostu bat bederen emanen dautzutelaliburu hontakohitzgoxoekaitzinago etabarnago
|
joaiteko
JuanMarilagunparega beakutzidaukun aloraberatsedoharrobi urrezkoan.Egiahunekin uztenzai tutegungohuntan bakarrik, JuanMarilagunapalarinunbait batereurgulurik gabeerrranik bainanegia egiazaterazitzaion hitzaberesenideengoresgarri, etahauda: «Ehun urtez iraunduelagure (Lekuona) familiakoen langintzak Euskalletretan»! Iraunetairaunen!
|
|
2010
|
|
|
Oso hurbila dirudi, baina, Odeizügainetik, bizpahiru oreneko ibilbidea dago, gutxienez, Oriko gailurra zapaltzeko. Bestela ere, aldi honetan behintzat, ez gara harat
|
joaiteko
asmotan, bai, ordea, hego ekialdera beti, baina nabarmen hurbilago daukagun Bizkarzera.
|
|
|
Bigarren kategorian badago ikaslegoaren heren bat (%33) jadanik elebidun hartzaile bilakatu dena, irratien entzuteko gai direnak, kulturgintzan ulertuz parte hartzeko, harreman sinboliko batzuk eramateko, (agian) urrunago
|
joaiteko
gogoarekin. Alabaina 215 dira 2 eta 3 ikasturteen buruan gelditu direnak, ikaslegoaren (%8).
|
|
|
Bazirudien euskaldungoa urruti min atabiko batez jota zegoela, sorterria abandonatzera behartzen zuena. Aita Arbelbide, Hazparneko misionisten burua, zeharo kezkatuta zegoen fenomeno hori dela-eta, eta euskaldunek ameriketarat
|
joaiteko
duten errabiaz mintzo zitzaigun 1895ean. Joandako euskaldun horiek Montevideo eta Buenos Airesera iristen ziren gehien bat, gero Rio de la Platako eskualde osoan zehar barreiatzeko, Uruguai eta Argentinako hala hirietan nola kanpañan.
|
|
|
Gauzak arras gaizki doaz. Langileei galdegin diet beste gordeleku bat seguragoa atzeman dezaten hara
|
joaiteko
. Bistan da, arduradunei hitzeman diet ez nuela ezer erranen militarrei.
|
|
|
Atzo, Hannaren bi adiskidek bide luzea egin zuten Budapestetik gure herriraino, bisita baten egiteko. Tenore berean, oihanera" Aingeruarentzat kantatzera"
|
joaiteko
usaia nuen. Maisua ala ikasleak hautatu behar ote nituen zalantzan egon nintzen.
|
|
|
Lehengo ezkilaren hotsak elizara
|
joaiteko
deitzen du. Belaunikaturik sinesdunak ikaran daude, burua apal, negarretan, bihotza tinki.
|
|
2012
|
|
|
Bi entseinariak bandera erabiliz lehen perediküa emanendüanaren bila doatza. Hortarako erditara hüilantzen dira, alboz albo tauladarenzolalat bürüz
|
joaiteko
.
|
|
|
6 itxüraJargietarat joiatekoak baizik ez balite jelk, holaxe egin lezakee: beren sargietarik elk eta, herrokan jarten dira, gero exkerrealat ützül eta harat doatza, berriz exküinelat
|
joaiteko
, eta hantik jargietarat.
|
|
|
Bihar goizean hasiko zira trebatzen. Eritegitik
|
joaiteko
eguna ere ari zaitzu hurbiltzen, hazaroaren lehenean oraiko ustez. Astean bietan eritegian hartu behar dituzun artamenduen gatik, ingurumen hurbilean behar zinduke bizileku bat atzeman.
|
|
|
Begote gogoeta kezkagarriak bazterrera, ez da ordua iraganari so
|
joaiteko
, bainan bai artoski lotzekoa bizi berriaren sailari.
|
|
|
Pozaren artetik urduri, entzun ginuelarik mintzo bat, gela hets tenorea zela ordenatzen zuena. Gogoz kontrara, elgarretarik bereixi ginen bakoitxak gure ohetara
|
joaiteko
.
|
|
|
Holaxet konpondu ginen ondoko igande goizeko zortziak irian orein ihizirat
|
joaiteko
. Ni naiz joanen zaldiz, Jo, zaldizko trebatuaren ondotik, oihan artetako bidexketarik, nihoiz, bakarrik ez bainioke asma gibelerateko bidea.
|
|
|
Argittipibat hala ere! " Hopital des enfants" eritegiko mediku nagusia, Professeur Fontan jaunak, galdetu ginituen bere bulegora, haurraren berrien hartzera
|
joaiteko
. Gizon handi bat zen, adin batera heldua ere, buruko biloak xuri xuriak zituen eta bere behako aitatiarrean erakusten zuen guri adikor zagoela. Horra zortzi hilabete, zuen haurraren itzulian hoinbeste ikertze eginik, ohartu gara azkenean xuxenezkeria bati:
|
|
|
Auzitegira
|
joaiteko
egun hori iguzkitsua zen. 1965 eko buruil hastapena.
|
|
|
Aita Ama gazteek nahi dute beren seme Mikael ttipia, pixka bat handitzen hasi deneko, aitatxi amatxi Ortzaizekoeri erakutsi. Beren puttiko ttipiarekin Euskal Herriari buruz
|
joaiteko
goiz hartan idatzi nizkioten lerro xinple hauek:
|
|
|
Kasik auzoarenaz jelosi izaiterainokoan. Esaera zahar baten arabera, Saintongetiarra mandoa bezain zuhurra baldin bada ere, ez omen duk zalantzan egonen ahurtara bat lurrendako auzitegira
|
joaiteko
. Abokat edo lege gizonen sakela betegarri!..
|
|
|
1953eko urtarrilean agertu ginuen gure etxekoeri eta laguneri Kanadara
|
joaiteko
xedea. Norekin egiten dituk" paperrak", zuten galdetzen zenbaitek!
|
|
|
Garai hartan, ehunka Euskal Herria uzten zuten gazteek urez haindira
|
joaiteko
, gidarien beharra bazuten" paperren" egiteko. Zer trixtezia!
|
|
|
Gauaren erditan iratzartuak izan ginen" situation d’alerte" tutak jotzen zuen etengabean. Zalapartaka gortearen erdira jautsirik, han hiru hogoi bat soldado, jauzlariak, bereixi ginduzten salba laguntzara
|
joaiteko
. Berritan zainetaratua, foltsua 140etan, nungo izurrite galgarrietara gindoazen!
|
|
|
Hor, zenbait minutoz elgarren artean mintzatu eta barkuetan zeuden soldadoeri jakinarazi zieten haietarik zenbait izendatuak izanen zirela berritan urera itzultzeko, suhiltzaile buruzagi bat salbatzea gatik, hau ixtripuz gelditua, zazpi metroz goratuak ziren uren erdian, zuhar baten gainera ihes egina 36 oren lehenago, akiduraz ahuldua, artamendu beharretan. Medikua, herriko gizonak eta aintzindariekin
|
joaiteko
sei soldado izendatu ginduzten. Bateau 35 bati doblatu zizkioten motorrak, baten partez bi ezarriz parean.
|
|
2013
|
|
|
Heldu zitzaitzun etxerat lore batekin edo belar ondo batekin, edo harri muger batekin, jakin nahiz ola Aldudarrek emaiten zioten izena.Maiz iduri zuen nonbait galdua. Behor bat zuri zuria bazuen erien ikusterat
|
joaiteko
. Askotan eskapatzen zitzaion eta haren ondotik bazabilan orduan lasterka:
|
|
|
Hemen direlarik, mintza gaiten hemengo berri onez, bihotza altchatuko dioten berriez. Eta
|
joaiteko
ordua heldu denean, atchik barna gure nigarrak.1529
|
|
|
Ehun urrats egin ondotik topatu zuen bere axuanta, nekatuta, arnasa ezin hartuz. Zauri, erran zion kapitainak. Nora
|
joaiteko
–Bai, etor zaitez laster, segi segiEtxehori abiatu zen lasterka. Emeki Frantxoa, emeki, ez dut arnasa berreskuratu oraino!
|
|
|
Frantxoari iduri zitzaion ontzi hozkailu bat zela. Gizona itzuli zen etxera
|
joaiteko
. Sartzen ari zelarik gelditu zen eta so bat bota zien bazterrei.
|
|
|
Heldu zara nirekin pastoralera? Oroitzen zara, Vatand jaunak eman zizkigula txartelak hara
|
joaiteko
. Ahantzia nuen igande honetan zela baina ados naiz. Laket zait horrelako ikusgarria, eta gure ikerketa lo dago, beraz badugu aitzina. Bai lo dago, iratzartuko da, jasankortasun apur bat. Igande guzia iragaiten da noski pastoralaren pesta. Bai, hori da.
|
|
2014
|
|
|
Zuk, Justina duzu izena, bainan ez duzu izen hori merezi, ez baituzu" justu" ezkila joiten. Goiz huntan, ahuntz alatzerat
|
joaiteko
ideia nuen zortzitan xuxen. Bainan, zuk berantegi zeinua jo duzulakotz, nuzu tenore huntan oraino hemen kausitzen.
|
|
|
Erradazu zer behar diogun ihardetsi Xexiliri. Suedarat
|
joaiteko
baimena eman behar ote diogu: Bai ala ez?
|
|
|
Hasteko, Xexiliri jada izkiriatua diot, erranez: Ezetz, ez diogula emaiten Suedarat
|
joaiteko
baimenik. Nahi badu, datorla hunarat, hilabete batentzat, bere Suedako neskatxarekin.
|
|
|
(Bizarraren oihala ezartzen diola senarrari lepotik.) Ba. Zure iturriarekin aitzaki ederra duzu segurik, berriz ere ostaturat
|
joaiteko
.
|
|
|
Atzo oraino azkenekotz... Etzare pasatu plazarat
|
joaiteko
, gure pentze handiaren aldetik. Ni han nintzen, usaiako tenorean.
|
|
|
Zenbaitek esperantza galtzen ote lukete eliza betea ez den pundutik.? Bestalde, ez dugu beribila hartzerik eskatzen, meza frantsesez den herrira
|
joaiteko
, beste elizetan euskara ez dakiten bakarreri, meza frantsesez den herrira joaiteko!
|
|
|
Zenbaitek esperantza galtzen ote lukete eliza betea ez den pundutik.? Bestalde, ez dugu beribila hartzerik eskatzen, meza frantsesez den herrira joaiteko, beste elizetan euskara ez dakiten bakarreri, meza frantsesez den herrira
|
joaiteko
!
|
|
|
Zer ez du ikusi eta jasan bere bi zian horrela etsitua izateko? Etxe bat baita BABen horrelakoen aterbetzeko gauaz bederen (100 bat biltzen dira han gauaz), ez zuen hara
|
joaiteko
kalapiorik ere. Hor nonbait bizi zen, ahal zuen to kian.
|
|
|
Harat
|
joaiteko
, urtero bezala, AEK Garazi Baigorriko gau eskolak autobusa antolatzen du abendoaren 7an, igandearekin. Tokien atxikitzeko deitu:
|
|
|
Biltzar nagusia Bethi Aintzina klubaren biltzar nagusia abenduaren 6an ebiakoitzarekin iraganen da, 11:00etan, zinema gelan. Kartieretako ordezkariak bardoztar kideengana joanen dira urtesariak eta ondotik jinen den Eguberriko bazkariarendako izen emaiteen bila
|
joaiteko
.
|
|
|
Partida huntan, René Muscarditz ek erakutsi du goragoko mailan jokatzeko on dela oraino eta gainera Arbeletche ere trenpu onean dela. Bistan da Airetik ekoek ahal dutena egin dute baina ez aski urrunago
|
joaiteko
.
|
|
|
M.E.: Xiberoa Garazi eta Baigorriri lotua da orai, egia da alimaleko eremua dela, bi oren behar dela Urepeletik Santa Grazira
|
joaiteko
, baina horko ordezkaria Pauen mintzatuko da departamenduaren politikaz; eta pentsatzen dut 2020tik aitzina departamenduek ez duketela podere handirik. Departamendua goiz edo berant hilen da, ez bortak hetsirik baina konpetentzia eskasez, emeki emeki kenduko baitizkiogu, Iparraldeko lurralde antolaketa hori sortzen bada, oraino zaluago kenduko dizkiogu guk konpetentziak departamenduari.
|
|
|
Eta hainbestenarekin egin du ateraldi bat zinez harrigarria, hauxe ziola denen aitzinean: " holakoak irakurtzen ditudalarik, gutizia heldu zaut ihiziko harma harturik zure etxerat
|
joaiteko
eta zuri tiro baten emaiteko". Ixtorio horrek ukana du geroztik zonbait eta zonbait aipaldi!
|
|
|
Ainitz gizonek etxean sartu orduko beren" livret militaire" madarikatu hari so egin zakoketen, dardaraz berriz irakurtuz araiz. Adibidez, Irisarrin, segur ainitz herritan bezala, 50 bat gizon bildu ziren herriko plazan, biharamunean Arrosako geltokirat elgarrekin
|
joaiteko
hitzartzeko. Lekukotasun baten arabera, lotsa haundia zuten, ez baitezpada gerlaren gatik, bainan lanen eta familiaren uztea gatik.
|
|
|
Hazpandar zonbeitek arbolak pikatzen zituzten eta etxerat eremaiten; bainan usuenik, Hazparneko mugetan ziren herri ttipietarik heldu ziren, gauaz, arbolen pikatzera, beren etxetarat
|
joaiteko
. Aipatu zaintzale horiek bazuten nun zer egin, bai egunaz eta bai gauaz ere.
|
|
|
Gizostoen ezagützera
|
joaiteko
ebilte bat, Ahüzki altean
|
|
|
Lasterkariak ere artetan gelditzen haatik, bazterrari so egoiteko baizik ez bazen ere, bazterra hain da xoragarria, ezponda xut horien hegiz hegi, dela itsas alderat behatuz, dela berdin mendialderat... Batzu arin arina bezti, beste batzu arropatuak mendi gora baten kaskorat
|
joaiteko
bezalatsu... Eta denak omore onean.
|
|
|
Jesus beti aitzina begira ibilki ikusten dugu. Dogmak eta gibelera
|
joaiteko
itzulipurdiak ez dira hunen ganik heldu diren jukutriak.
|
|
|
Joan den ekainean, CE eta CMko ikasleek bi egun pasatu ditugu kostaldean. Ahurtitik abiatu gira, azken mementoan autobusez, treinez
|
joaiteko
orde, zeren eta greban ziren...
|
|
|
Zazpi hamarkada joan dira, izan da gora-behera ainitz eta ainitz," Herria" hor da gertakari sail luze horren lekuko, ahal bezen kartsuki aitzina segitzen du. Traba guzien gainetik beti aitzinerat egin nahi du ez gibelka
|
joaiteko
... Trabak beti badira, haste hartan ere bazen traba frango.
|
|
|
Nik nahi dutana Iparraldearentzat da, herriak hautatu ordezkariek poderea eskutan izan dezaten Iparraldearen gobernatzeko. Edo osoki sakatzen dugu alde hortara, edo egoera arriskutsu batean sar gintezke, beharbada gibelerat
|
joaiteko
arriskuan sartuz.
|
|
|
Hau izanen dute antzerki horren lehen emanaldia. Uztariztarrak badira antzerki hortan ari direnak eta ez dugu zalantzarik ukan behar ikusterat eta funtsean talde osoaren sustengatzerat
|
joaiteko
. Ongi etorri hoberena deneri.
|
|
|
Michel, Bidarrain sortua 1823ko ekainaren 24an: Bidarraiko Herriko Etxeko artxiboetan irakurtu dugu 1844ko agorrilaren 9an manua ukan zuela armadara
|
joaiteko
bainan'' soldado gaztea Montevideon aurkitzen da". Jean, 1825eko urriaren 13an sortua Bidarrain:
|