|
2000
|
|
|
Beste gisa batez ere esan daiteke: une
|
jakin
bateko distira iragankorra baino nahiago dute orain denboran iraunaraziko dituen egitura. Halakok agintzen zuen urtean musturik, irakurri ahal izanen da gero eraikin horietako bakoitzean, mandatari eragileen oroitzapena betikotuz.
|
|
|
Urteak pasa ahala, eta gertaera historikoak atzean utzi eta ahaztu egiten diren neurrian, orduan itzultzen da artearen benetako balioa lehen planora. Eta bitartean, gertaera historiko horiek ahaztu gabe daudenean, autorearen pentsamolde eta jokaerak pil pilean dauden bitartean, orduan artelan bati buruzko benetako balioa juzkatzea —edo artista
|
jakin
baten inguruko iritzi zehatza botatzea— gehiegi baldintzatzen da, nahikoa baita kritiko papera duenak artista jakin bat garaikide eta laguna izatea, askoren aurrean berak eman dezakeen iritziak balio guztia gal dezan.
|
|
|
Urteak pasa ahala, eta gertaera historikoak atzean utzi eta ahaztu egiten diren neurrian, orduan itzultzen da artearen benetako balioa lehen planora. Eta bitartean, gertaera historiko horiek ahaztu gabe daudenean, autorearen pentsamolde eta jokaerak pil pilean dauden bitartean, orduan artelan bati buruzko benetako balioa juzkatzea —edo artista jakin baten inguruko iritzi zehatza botatzea— gehiegi baldintzatzen da, nahikoa baita kritiko papera duenak artista
|
jakin
bat garaikide eta laguna izatea, askoren aurrean berak eman dezakeen iritziak balio guztia gal dezan.
|
|
|
Nola gertatzen da? Erakunde
|
jakin
batek webgune bat egiteko agintzen dio diseinu edo komunikazio enpresa bati. Etxe horrek webgunea egiten dio, eta enkarguz domeinu bat hartu ere bai, baina, adi, domeinua ez du bezeroaren izenean erregistratzen, baizik eta bere izenean.
|
|
|
Aipagarria den umiliazioaren ezaugarri bat bere izaera kutsagarria da. Gizaki
|
jakin
bat jokabide umiliagarriaren biktima zuzena ez bada ere, biktimekin identifikatzen ahal da, adibidez talde kultural bereko kideak direlako. Esate baterako, bere ikasketa guztiak hizkuntza gutxiagotuan burutu dituzten ikasleak unibertsitatera iristen direnean eta han ezin dutenean beraien hizkuntzan estudiatzen segitu (demagun legediak eskubide hori errekonozitzen duela), orduan ikasle horiek umiliaturik sentitzeko arrazoi sendoak dituzte.
|
|
|
edozein egitasmo edota harremanen aurrean, gizabanakoak bere" autodeterminazio" eskubideari eusten diola. Hau da, ni ak helburu oro osatu, aztertu eta berrikus dezake bere ingurunetik etengabean jasotzen duen informazio, adibide edota argudioen eraginpean, bera baita bere bizitzarekin zer egin eta berau nola gidatu erabaki dezakeen bakarra1 Goian aipaturiko liberalen arabera, beraz, autonomoak eta gure buruaren jabeak garen gizakion bizimodu on
|
jakin
batekiko leialtasuna jarrera kontingentea da, ez berezkoa (constit utive) (Larmore, 1990: 343).
|
|
|
Liberalismoaren bizitza onaren ikuspegia laburbildu ondoren, honako kezka hauek sortzen zaizkigu: zeinek izan behar du, ikuspuntu normatibo batetik, estatuaren jokabidea gizartean dauden bizitza onaren ikuskeren aniztasunaren aurrean?; bizimodu
|
jakin
baten aldeko apustua egin behar du ala denak balio moral berekoak balira bezala tratatu behar ditu. Puntu honetan, liberalen arabera, autodeterminazio indibidualaren printzipioak eguneroko eginkizun politikoetan duen ondorioetariko bat zera dela esan daiteke:
|
|
|
estatuak neutrala izan behar duela gizabanakoek dituzten bizimodu onaren ideien aurrean. Kontuan harturik gizarte modernoetan bizimodu onaren ideiak anitzak (eta sarritan elkarren kontrakoak) direla, estatuak hobe luke indibiduoek bultzaturiko egitasmo kultural, erlijioso edota beste mota bateko helburu
|
jakin
bati ez laguntzea. Bestela, politika" perfekzionista" bat segituko luke, hots, bizimodu onaren ikuskera jakin bat bultzatuko luke eta, hortaz bada, beste bat edo beste batzuk oztopatuko lituzke.
|
|
|
Kontuan harturik gizarte modernoetan bizimodu onaren ideiak anitzak (eta sarritan elkarren kontrakoak) direla, estatuak hobe luke indibiduoek bultzaturiko egitasmo kultural, erlijioso edota beste mota bateko helburu jakin bati ez laguntzea. Bestela, politika" perfekzionista" bat segituko luke, hots, bizimodu onaren ikuskera
|
jakin
bat bultzatuko luke eta, hortaz bada, beste bat edo beste batzuk oztopatuko lituzke. Jokabide hori, helduak, adimentsuak eta balio moral berekoak diren gizakiak ezgauzak balira bezala tratatzea izango litzateke.
|
|
|
Estatuak, bizimodu onei buruzko gizabanakoen ikuskera ezberdinen aurrean, neutrala izan behar duela defendatzeak ez du esan nahi, ordea, bere esparruan bizi diren hiritarren askatasun indibidual, segurtasun fisiko edota ongizateaz arduratu behar ez duenik. Alderantziz, aztergai ditugun liberal hauek, arlo horietan estatuak jarrera aktibo bat hartu behar duela diote2 Horrela bada, estatu liberal batek, neutraltasunaren agindua errespetatzen duen neurrian behintzat, politika antiperfekzionista bat izan behar du gidaritzat, ezin baitu bizimodu onaren ideia
|
jakin
bat edo beste bultzatu. Neutraltasunaren ideiaren arabera orduan, estatuak bere jokabidean ezin du bataren gailentasuna edota gutxiagotasuna aditzera eman bere baliabideak hara zuzenduz, horrela jokatuz gero gizabanakoen bizimodu onaren ikuskeren gain eragina izango bailuke.
|
|
|
Ikuspegi" atomista" (Taylor, 1997) honen arabera, isolaturik aurkitzen den, hots, aurresoziala den eta lotura komunitariorik ez duen gizabanakoak, giza harremanetan sartu aurretik, nortasun finko eta erabat osatua dauka. ...bere balio eta nahiak zeintzuk diren, bere bizitzan desiragarri eta arbuiagarri diren helburuak —galdera horien guztien erantzuna aldez aurretik ezagutzen du, gainerako gizartekideekin nortasun osatze horretaz" negoziatu" behar ez duelarik3 Liberalismoaren kritiko hauentzat, aldiz, ni a praktika sozial eta kultural jakin batzuetan" uztarturik" dago; bizitza onaren norabide
|
jakin
bat hartzerakoan, gizakiok kokatzen gareneko ingurune soziokulturala ezinbestekoa egiten zaigun datua da, ingurune horrek eskaintzen baitigu, azken finean, bizimodu onen zabalera eta horizontea, hala nola haietariko bakoitza perspektiban jartzeko irizpideak. Hauxe da, funtsean, zenbait autore komunitaristek defendatzen duten" tesi sozialaren" mamia (Taylor, 1997).
|
|
|
Liberalek, batez ere beraien burua antiperfekzionistatzat jotzen dutenak, merkatu soziokulturalean esku hartzen duen estatu batek bizimodu
|
jakin
bat bultzatzen (edota oztopatzen) duela pentsatzen dute, modu horretan gizabanakoen autodeterminazioari mugak ezarriz. Rawlsek dioenez, adibidez, askeak diren gizabanakoek beraiek eutsiko diote baliotsutzat jotzen duten bizimodu on jakin bati, botere politikoaren inolako laguntzarik gabe.
|
|
|
Liberalek, batez ere beraien burua antiperfekzionistatzat jotzen dutenak, merkatu soziokulturalean esku hartzen duen estatu batek bizimodu jakin bat bultzatzen (edota oztopatzen) duela pentsatzen dute, modu horretan gizabanakoen autodeterminazioari mugak ezarriz. Rawlsek dioenez, adibidez, askeak diren gizabanakoek beraiek eutsiko diote baliotsutzat jotzen duten bizimodu on
|
jakin
bati, botere politikoaren inolako laguntzarik gabe. Merkatua bera, eta ez estatua, gizarte batean estimatuak diren bizimoduak mantentzeaz arduratuko da (1971:
|
|
|
• Komunitate
|
jakin
baten memoria bizia izan, hilak ez baitira hiltzen, gogoratzen diren bitartean.
|
|
|
Informazioaren kopurua gero eta handiagoa bada ere eta informazio iturriak gero eta anitzagoak izan arren, gure beharrak gero eta zehatzagoak eta espezialagoak ere badiBiblinleka ra. Liburutegi batera inguratzen garenean, ez gara joaten zer dagoen ikustera, baizik eta —adibide bat aipatzearren— informatikako programa bati buruzko liburu
|
jakin
bat aurkitzera, edo galdetzera programa horri buruzko libururik ba ote dagoen. Edo beste adibide bat:
|
|
2001
|
|
|
Rutherford en eredu atomikoa ontzat emanik —apa rt ikulekin eginiko esperimentuetan oinarriturikoa baitzen— eta atomoetako elektroiek etengabe erradiatzeko erakusten duten ezintasuna onartuz, 1913 urtean Niels Bohr-ek hauxe proposatu zuen: atomoetako elektroiek egoera geldikor jakinak izan ditzakete, haietariko bat oinarrizko egoera izanik, egoera
|
jakin
batetik bestera ‘jauzi’ egiten duten bakoitzean fotoi bat igortzen dutelarik. Elektroiakoinarrizko egoera duenean erradiatzeko modurik ez dago eta atomoa egonkorra dugu, beraz.
|
|
|
EAEko, Kataluniako eta Galiziako hizkuntz legeek, 1982 bitartekoek," normalizazio" kontzeptua erabili dute, bertako berenezko hizkuntzen berreskurapena eta garapena antolatzeko orduan. Orain, iritzi argitaratu
|
jakin
batek kontzeptuarekin batera prozesua bera auzitan jarrinahi ote duen nago ni.
|
|
|
Batzuk politikaz bakarrik, hori ere esan behar da. Euskararen normalizazioari etengabe salatzen zaio abertzalea dela, politika
|
jakin
baten zerbitzura moldatua. Hizkuntza, ideologia eta politikaren arteko joskera hau nola egiten den nik ez dakit, baina adar asko daude hemen solte, eta jarrerak hobeto bereiztea komeni da.
|
|
|
Ez, ordea, ez dago" minorizaziorik" zera esan nahi bada, alegia, borondate politiko
|
jakin
bat egon dela historian zehar euskara baztertzeko ahaleginetan.
|
|
|
Jakina, kanpoko eraso gordin eta burugabe horien aurrean, ez da komeni gure mixeriak aipatzerik, non eta ez den euskaraz eta Jakin bezalako aldizkari baten aitorleku isilpekoan. Erasooi dagokienez, berriz, nik uste dut intrantsigenteago izan behar genukeela euskara ideologia
|
jakin
batekin identifikatu nahi dutenekin. Ho rtik gora zer egin dezakegun ez dakit nik, zenbaiti euskara guztion ondare dela ulertarazteko, hori ulertu baino nahiago baitute, antza, euskara ideologia jakin batekin lotuta dagoela diotenei sinetsi, eta lasai bizi.
|
|
|
Erasooi dagokienez, berriz, nik uste dut intrantsigenteago izan behar genukeela euskara ideologia jakin batekin identifikatu nahi dutenekin. Ho rtik gora zer egin dezakegun ez dakit nik, zenbaiti euskara guztion ondare dela ulertarazteko, hori ulertu baino nahiago baitute, antza, euskara ideologia
|
jakin
batekin lotuta dagoela diotenei sinetsi, eta lasai bizi.
|
|
2002
|
|
|
Egia esan, berdin samarra da. Bateko, euskararen aurkako erasoa, hizkuntza politika
|
jakin
baten sareetan sartu nahia; besteko, horri aurre egin lioketenak gero eta tematiago euren zeretan, besteena aintzat hartzeko modukoa dela inoiz ere onartu gabe.
|
|
|
Labur ditzagun, amaitzeko, idazlan honen muina eta mamia: egoera
|
jakin
baten aurrean hamaika irtenbide proposa daiteke sarri, baina estrategia egokia bakarra izaten da, eta ez nolanahikoa.°
|
|
|
Beste alde batetik, baina, Euskadiko zientzi eta teknologi sistemaren ezaugarriak, bere aldeko eta bere aurkakoekin, aztertuta daude, eta ikusi dugu gure egoera desberdina dela, eta, beraz, gure beharrak ere desberdinak direla. Azken batean, herri
|
jakin
batean egin behar dena ez da beste herrietan egin behar denetik oso desberdina, prozedura eta baliabide mota eta kantitatearenikuspuntutik. Helburuetan eta, batez ere, gizarte bakoitzaren beharretara egokitzean egon behar dira desberdintasunak.
|
|
|
Masa horrek, irakasle eta ikasleek, prest egon luke unibertsitatebe rri horretan parte hartzeko, eta ezezko asko egongo litzatekeelakoan nago. Euskal Unibertsitatearen aldarrikapena, nagusiki, joera politiko
|
jakin
batekin lotu izan denez, irakasle asko beldur da erakunde berria joera horren lan esparru bilakatuko ez ote den. Guraso askok, beren aldetik, ez lukete onartuko seme alabak istilu ugari eduki lezakeenun ibertsitate batera bidaltzea, ezta lan merkatuan bigarrenmailan geratzeko arriskua eduki lezakeen erakundera.
|
|
|
Bestetik, eta hauere azpimarratzekoa da, gaur egun eta hemen euskal unibertsitatea sortzeak eragin handia izango luke EHUn, kalterako, unibertsitate honetako irakasle eta ikasle batzuk (agian ez uste ditugun bezainbat) hara pasatzeko joera izango luketelako. Eta beldur naiz, hain zuzen ere, ideologia
|
jakin
bateko jendea pasatuko litzatekeela batez ere. Horrek, ghettotasun hori areagotu besterik ez luke egingo.
|
|
|
2. Mendebaldean Islamaren ezaugarritze
|
jakin
bat sustatzen da, batik bat. Irudi horren arabera, Islama fundamentalismoarekin eta integrismoarekin identifikatzen da, eta, gainera, gizabanako eta gizarte musulmanetan Islamaren dimentsio erlijiosoak duen berebiziko garrantzia azpimarratzen da.
|
|
|
egoeraren berri ematea ez ezik, programa eta ekimenek eragindako ondorioak agerian uztea bilatzen baitu. Horregatik, programen ebaluaketak helburu
|
jakin
bati zuzendutako baliabideen egokitasunaz edo ezereztasunaz hitz egiten digu; hau da, agerian uzten du hartutako bidetik jarraitzeak merezi ote duen.
|
|
|
Gizarte prozesurako, aldiz, ez dago prozedura finkorik, ezta gertakizun horren gaineko ikerketa sendorik ere (edo, hobe esanda, guk geuk ez dugu ezagutzen). Susmatzen dugu ikas prozesuan urrats
|
jakin
batera iritsiz gero, gizarte prozesuari ekin behar diola ikasleak; baina hortik aurrera ez dago gauza garbirik.
|
|
2003
|
|
|
Arg italpenean pentsatuz behin —aurren berritan— zerbait idatzi badu, aldizkari baterako, editorearekin egindako hitzarmenagatik izan da(" Fragment d’un Voyage aux Alpes"), eta asmoa azkenean gaizki atera zaio gainera. Rhinen ikuskizunak lotu bide du turista arduragabea, bere ideia eta ikusmin deslaietatik, xede
|
jakin
batean(" une volonte de voir et d’observer dans un but determine"), buruan liburu baterako proiektua piztuz. Horrela sortu da bere gutun eta saio konbinaketaren formula literarioa bidailibu rurako, Goetheren maneran nolabait.
|
|
|
Izan ere, eta fenomeno kuriosoa da hau, jarrera oso ezberdinak hartzen ditu kontu
|
jakin
baten aurrean gizarteak, gobernuan segun eta nor dagoen. Nafarroan jarraituz, sozialisten garaian, egun batean bai eta hurrengoanere bai, protesta eta manifestazio ugari izaten ziren hizkuntza politika zela-eta.
|
|
|
Munduko Foroak aurrera egiteko modua topatu behar du, Woodstock sozial bat edo 1968ko Maiatza bezala ez amaitzeko, hau da, eragin
|
jakin
bat izan bai baina ezer erabakigarririk ekarri ez zuen zerbaitetan ez amaitzeko. Sistema kapitalistaren krisia sakona da eta erresistentziak are agotzen ari dira.
|
|
|
Zeren, orain arte gertatu den moduan, irtenbidea euskalgintzak egiten ahal duen indar metaketatik etorriko baita, baina ez mobilizazio
|
jakin
baten inguruan baizik eta euskaldunon eskubideen aldeko benetako kontzientziazio baten inguruan. Eta horretan oso inportantea da gu rean oso gehiengo zabala diren erdaldunen benetako inplikazioa lortzea," euskararen aldekoa naiz" jarrera epela nafar guztion, euskaldun zein erdaldun, hizkuntzarendefentsa aktibo bihurtuz.
|
|
|
Vascuencearen legea bultzatu zutenen asmoa oso bestelakoa izan zen: euskararen errealitatea Nafarroako esparru geografiko
|
jakin
batera mugatu nahi izan zuten lurralde osora hedatzea eragotziz. Euskarari muga gaindigaitzak jarriz euskarak izaera sinbolikoa ez zuela gaindituko pentsatu zuten.
|
|
|
E rrealitate horrek behartu du UPN euskararen kontrako politika aktiboa martxan jartzera. Berriro ere, euskara gune geografiko
|
jakin
batean itxi nahi dute hedapena eragotziz, baina, oraingoan, suntsiketa politika erabiliz. Lotsarik eta kupidarik gabe joko dute euskararen kontra honek" Nafarroa desberdinduaren" proiektu politikoa kolokan jartzen duelako ozenki.
|
|
|
Herri honetan gertatzen zena kontatzen zigun, prisma jakin batetik noski (periodiko bakarra izatea ren zamak), beste askok kontatzen ez zizkigutenak; Biasteri edo Erriberri Amoroto edo Baliarrain bezain euskal herri zirela gogora ekartzen zigun (ez modu panfletario edoerromantikoan, ez: hango saltsa eta berri xumeak kontatuz), eta beste askok, Biasteriko gertae ren aldamenean, Murciako Alcantarillakoak kontatzen dizkigute; Feroeuharteetan edo Ipar Irlandan gertatzen ari zenaren berriematen zigun (prisma
|
jakin
batekin, noski, baina ez zegoen besterik...), eta beste askok futbol kontuetara mugatzen zituzten Danimarkako administraziopeko uharteen gorabeherak, edo Ipar Irlandaz Clinton agertzen zeneanbaka rrik akordatzen ziren; iritzi emaile sakon eta ugarirena rtikuluak kaleratzen zizkigun (baita astunegiak egiten zitzaizkigunenak ere tarteka); periodiko osatua zen (osatzeko lanean beti ere, osatzekorik ...
|
|
|
Egunkari a-k zuen balio nagusia, nire iritzian, info rmatiboa zen. Herri honetan gertatzen zena kontatzen zigun, prisma
|
jakin
batetik noski (periodiko bakarra izatea ren zamak), beste askok kontatzen ez zizkigutenak; Biasteri edo Erriberri Amoroto edo Baliarrain bezain euskal herri zirela gogora ekartzen zigun (ez modu panfletario edoerromantikoan, ez: hango saltsa eta berri xumeak kontatuz), eta beste askok, Biasteriko gertae ren aldamenean, Murciako Alcantarillakoak kontatzen dizkigute; Feroeuharteetan edo Ipar Irlandan gertatzen ari zenaren berriematen zigun (prisma jakin batekin, noski, baina ez zegoen besterik...), eta beste askok futbol kontuetara mugatzen zituzten Danimarkako administraziopeko uharteen gorabeherak, edo Ipar Irlandaz Clinton agertzen zeneanbaka rrik akordatzen ziren; iritzi emaile sakon eta ugarirena rtikuluak kaleratzen zizkigun (baita astunegiak egiten zitzaizkigunenak ere tarteka); periodiko osatua zen (osatzeko lanean beti ere, osatzekorik ere bazuen-eta, bertan zihardutenek ongi asko dakiten bezala).
|
|
|
Herria bera ez dago prestatuta jendetza handiak hartzeko, batetik, eta azokak berak, berriz, ordu puntan Tokioko metroa dirudi. Nola hurbildu stand
|
jakin
batera. Nola geratu bertan pare bat minutuz halako liburu edo ez dakit nongo diskoari begira?
|
|
2004
|
|
|
Irakasleen erreakzioak, haien isiltasunak. Inputatuta daudenen gurasoen erreakzioak, komunikabide
|
jakin
bati" kanpaina" leporatuz, eta nabarmenduz" herria ren izena zikindu" nahia. Kezkatu nau hondarribitar askoren erreakzioak ere," denok gara errudun", esanez.
|
|
|
Historialariek ere kasu berezia egin izan diote filmen ekoizpenari: ...d’etudier les filmes comme des documents et de proceder ainsiaune contre analys de la societe" 1 2 Horrela jakin nahi izan dute garai bakoitzeko pentsamoldeak nola ziren eta, bide batez," nazionalitate bakoitzaren pentsaera nola irudikatzen den" 1 3 Bide honetatik aurkitu daitezke kezka beraren gerizpean antropologo ak1 4zeinso ziologo ak1 5 Azken hauek ikertu nahi dute kultura
|
jakin
batean ez erreala zer den baizik eta zer nolako errealit atea den herriak onartu eta atzematen duena. Askotan filmak azaltzen duen fikzioari kasu egin beharrean, filmaren egitura eta muntaia aztertu nahi izaten dute; besteetan, berriz, ikuslearen begirada barnean sartuz, kultura jakin bateko gizaki bakoitzaren eta kultura oroko rraren artean suertatzendiren elkar trukaketak ikertu nahi izango dituzte.
|
|
|
" L’idee d’etudier les filmes comme des documents et de proceder ainsiaune contre analys de la societe" 1 2 Horrela jakin nahi izan dute garai bakoitzeko pentsamoldeak nola ziren eta, bide batez," nazionalitate bakoitzaren pentsaera nola irudikatzen den" 1 3 Bide honetatik aurkitu daitezke kezka beraren gerizpean antropologo ak1 4zeinso ziologo ak1 5 Azken hauek ikertu nahi dute kultura jakin batean ez erreala zer den baizik eta zer nolako errealit atea den herriak onartu eta atzematen duena. Askotan filmak azaltzen duen fikzioari kasu egin beharrean, filmaren egitura eta muntaia aztertu nahi izaten dute; besteetan, berriz, ikuslearen begirada barnean sartuz, kultura
|
jakin
bateko gizaki bakoitzaren eta kultura oroko rraren artean suertatzendiren elkar trukaketak ikertu nahi izango dituzte. Horixe da Jean Pierre Eskenazik proposatzen diguna:
|
|
|
Gizarte gatazkei muzin egiten ez diena, tokian tokiko literatura nahiz bizitza oinarritzat hartzen duena eta, azkenik, erkidegoarenbalioari norbanakoari baino kasu gehiago egiten diona. Askotan ohiko estetika arauetatik kanpo (Mendebaldeak ezarritakoak, bide batez) eta didaxiari edo ideologia
|
jakin
bati laguntzea besterik nahi ez duena, baina bertakoen esku betie re. Horregatik bideoa gero eta erabiliagoa ari da izaten, oso praktikoa baita, nahiz eta ohiko zinemagintzak (Super, 16mm edo, arraroagoa dena, 35mm, kasu) guztiz alboratu ez24 Aipatu bezala, teknikak helbideak dira helburu baterako:
|
|
|
Horregatik bideoa gero eta erabiliagoa ari da izaten, oso praktikoa baita, nahiz eta ohiko zinemagintzak (Super, 16mm edo, arraroagoa dena, 35mm, kasu) guztiz alboratu ez24 Aipatu bezala, teknikak helbideak dira helburu baterako: ezagutza beste nonbaitetik lapurtua eta erakarria izanbeha rrean, herri bakoitzaren auto ezaguera lortzea, zinemaren begiradaz lagundurik baina kultura
|
jakin
batetik ekoiztuta betiere. Kamera, beraz, ez da kanpotik ekarri eta kokatu behar izango den zerbait (Dersu Uzala n bezalakoa), eguneroko bizitzan bertakoek erabiliko duten zerbait baizik (honetan bideoaren balio praktikoa handia da oso).
|
|
|
Eskolaren zeregina da mundu
|
jakin
batean bizi ahal izateko eta mundu hori ulertu ahal izateko funtsezkoa den guztia irakastea. Orain arte funtsezkoa zen irakurtzen eta idazten jakitea.
|
|
|
Taldean, eta bitarteko
|
jakin
bat hautatu ondoren, irudikapenen bat diseinatzea.
|
|
|
hauxe izaten da ikusleak informazioabe reganatzeko duen funtsezko bidea. Irudi
|
jakin
batean agertzen diren osagarrien oreka dugu koadratzea. Nahi dena adierazteko, bada, begirada gerturatu egiten da, ikuspuntu desberdinetatik eginiko behatzearekin azpimarratu edo ingurukoa lausotuz.
|
|
|
gauza handiak ikusgarriagoak direla txikiak baino, argitsuak deigarriagoak direla ilunak baino, mugikorrakdi renak geldiak baino, gizajendea objektuak baino, haurrak helduak baino, abere txikiak gizakiak baino, aurpegiak bizkarrak baino... b) Konposaketa: irudi
|
jakin
batean dauden osagarriek lortzen duten egonkortasunaz aritzen da konposaketa. Horretarako, koloreak eta formak, kokapena eta elementuen tamaina desberdinak hartu behar dira kontuan.
|
|
|
Puntu
|
jakin
batetik urruneko pantaila batean irudiak agerrarazteko mekanismo teknikoan bilatzen du J.M. Frodon ek(" La projection nationale. Cinema et Nation") ikuskizun zinematografikoaren berezitasuna:
|
|
|
Mundu imajinario
|
jakin
batean lehiatzen da EITB, Espainian indarrean dagoen eredu eta molde telebisiboan, telebistaz dugun irudi jakin baten menpeko. Euskal Telebista espainiarra dela esaten badut ez dut balorazio politikorik egiten, are gutxiago mespretxuzkorik; konstatazio bat da.
|
|
|
Mundu imajinario jakin batean lehiatzen da EITB, Espainian indarrean dagoen eredu eta molde telebisiboan, telebistaz dugun irudi
|
jakin
baten menpeko. Euskal Telebista espainiarra dela esaten badut ez dut balorazio politikorik egiten, are gutxiago mespretxuzkorik; konstatazio bat da.
|
|
|
Naturareneta herria ren arteko alegoriak, nekazal giroari, hiriarenmunduari edota aldarrikapen sozialei dagokien sinbologia, ez dira berriak euskal literaturan. Halako edukiak eta forma poetikoak landu dituzten autoreak izan dira haren aurretik (Aresti, Gandiaga, Lekuona, Lete, Artze...); azken batean gure imajinario kolektibotikdato rren iruditegia da, nork bere moduan eta helburu
|
jakin
batez landu, moldatu edo eraldatu duena. Horien guztien bidetik, Manex Erd ozaintziEtxa rten poesiak sentimenduen, ideia politiko sozialen eta fede kristauaren sintesia dakar.
|
|
|
Bigarrenik, seinalea, hasiera batean, bere emisioari dagokion berezko eremuan txertatzen dugu, hiriburuetako seinaleak salbu, horiek lurralde osoan txertatzea merkeagoa baitzaigu eremu horretara mugatzea baino. Seinale lokal bat eremu zabalago batera pasatzeko aukerari dagokionez, ikuspuntu komertzial batetik Euskaltelentzako interes argi baten ondorio baino ezin du izan, dela kanalak gure bezeroentzako interes
|
jakin
bat duelako, dela kanal hori prest dagoelako Euskaltelek bere gain hartzen dituen banaketa kostu garestiak ordaintzeko.
|
|
|
Oro har, ez dut uste komunikabide pribatuak euskalduntze prozesuan aurretik joan daitezkeenik —eskualde batzuetan ezik—; eta, beraz, oso atzera joan daitezen edo prozesuari kalte egin diezaioten saihestu behar da. Hizkuntz kuoten politika baterantz jo genuke, telebista lokalaren ekinbidearen lurralde esparruaren batez besteko soziolinguistiko bakoitzari kuota
|
jakin
bat egokituz; politika horrek aplikazioprogresiboa izan luke —hamar urteko epean—; kostuak edo merkatuaren balizko murriztapenak estaltzeko diru laguntzaren batzuk ezarri lirateke...
|
|
|
Udalak eta Eudel bera ere konbentzitu lirateke komunikazio esparru lokalaz arduratzeko betebeharrabadutela, Ongizatearen Gizarteari eta Informazioaren Gizarteari berezkoa zaion auzi bikoitza baita, hiritarrei zein parte hartzeari eskaintzen zaion zerbitzu bat gehiago baita, bai operadore publiko eta mistoen garapenaren bitartez bai zerbitzuen konbenioaren bitartez, herri eta eskualde mailako irrati telebista lokalak egon daitezen. Izan ere, inbertsio txiki batekin eta estandar
|
jakin
baten bidez irrati telebisten sare trinko bat sortu ahal izango litzateke, finantziazioa instalazio eta mantenutik bereiziz; batzuk sarean borondatez eta bertatik askatzeko gaitasunarekin arituz; lokal bakar eta balioanitzarekin —irrati eta telebista lokala—; lanaldi partzial edo osoko langileekin, emisio orduen kopuruen arabera, irratia eta telebista bateratuz eta kooperazio erregimene...
|
|
2005
|
|
|
Eta, zergatik hainbeste etorkin nora eta Nafarroara, nora eta Iruñerrira?, galdetzen dute. Politika
|
jakin
baten ondorioa da, erantzuten dute. Horrek zer kezkatua eman liguke, gaineratzen dute.
|
|
|
Osagai indartsuak akumulatu ditu. Erretratu kolektiboa da, izenburuarekin kontrastezko jolasean lurrariguztiz itsatsia, lurrari eta lurralde
|
jakin
bati, Ipar Euskal Herriari; dozena bat pertsona hautaturik, horietako bakoitzaren ibilera neketsuak, pairaturiko mesprezuak, komunitatearen arau itogarrietatik ihesi joandakoak, edo egotziak, tropelaren diziplinatik bazter geldituak, opilaren egiterat desherriratuak aletu ditu. Hezur haragizko pertsona zinezkoak dira, aldika bizipozen eta garaipenen lortzaile, baina galtzaileak gehienbat, apaletsiak ia guztiak, apaltasun hori gizaseme ergel harro baten fanfarroikeria renkontrapuntuarekin nabarmendurik; banakako istorioak dira baina noiz edo noiz ospakizun sozialetan elgarretaratuak, bakarkako kontaeren ondotik orok kanta eta dantza dezaten.
|
|
|
Erretorikak ez du egia bilatzen, egiantzekotasuna baizik. Erretorikak helburu
|
jakin
baten bila doan komunikazio eraginkorra lortu nahi du eta helburu hori mota askotakoa izan daiteke: dela bertsolaritzako jolasa eta gozamena, dela politikako pertsuasioa, besteak beste.
|
|
|
Audientziak eta, oroha r, telebistari buruzko azterketak mugatu izan dira programa eta genero mota bateko ikusle kopuru bati lotutako emaitzetara. Audientzia ikerketa eskatzen zuen enpresaknolabaiteko legitimazioa bilatu izan du, teleikusle/ kontsumitzaile kopuru
|
jakin
bat izateak ematen dion ahalmenarekin, nahi duen programazioa ezarri eta bere nahierara eragiteko gero ikusleengan, baina inola ere ez ikuslearenjarrerak edo iritziak ezagutzeko asmoarekin (Garmendia, 1998: 29).
|
|
|
Aurrera jarraitu baino lehen, argibide bat: ondorendatorren diagnostikoa ez dago ikuspuntu neutraletik egina, leku
|
jakin
batetik baizik: euskararen aldeko lanean ari den mugimendu edo gizartea ren esparrutik bereziki baizik.
|
|
|
Beste kasu batzuetan, ordea, gizartea ren babesa eta oniritzia ez da hain zabala. Honelakoetan" eraso" baten aurkako erantzuna, ekintza gertatzen da; eraso hau, bereziki, administrazioaren edo erakunde ofizial baten erabaki edo jokabidearen aurkakoa da eta erantzun hauen protagonistak, kasurik gehienetan, sektore ideologiko
|
jakin
baten ingurukoak dira, ezker abertzale tradizionalaren ingurukoak hain zuzen. Okertzeko beldur handirik gabe, esan genezake honelako jokabideak atxikimendu edo adostasun maila urriagokoak direla eta euskararen defentsa jokabide edo esparru ideologiko jakin batzuekin lotzera daramatela gizarteko sektore nahiko zabala.
|
|
|
Beti eta edonon adierazten du euskararen aldeko defentsa, horren araberako Hizkuntza Politika bat darama: aurrekontuetako ehuneko
|
jakin
bat bideratzen du euskararen sustapenerako; Euskararen Biziberritzerako Plan Nagusia da Hizkuntza Politikaren islarik argiena. Herri eta hirien tamaina eta euskaldunen ehunekoaren araberako eredu ezberdinak eskaintzen ditu Plan hau abian jartzeko.
|
|
|
Mugimendu euskaltzaleak Administrazioarekiko mesfidantza gainditu luke, aspaldiko klixeak ezabatuz(" poltronan ondo kokatuak, euskararekiko sentiberatasun eskasa agertzendute, hitzetan geratzen dira"...) eta, aldi berean, dituen mugak onartuz. Administrazioak ere beste horrenbeste egin luke(" erradikalak dira, gure sosak besterik ez dituzte lortu nahi, alderdi
|
jakin
batek sortuak eta erabiliak oposizio bortitza egiteko"...). Jakina, argi dago konfiantza hau ez dela berez piztuko:
|
|
|
Disku rtso berriak positiboa, baikorra eta integratzailea izan luke; ideologia politiko
|
jakin
batekin identifikaezina. Honetarako lehen puntuko akordio politiko zabala ere ezinbestekoa izango litzateke.
|
|
|
Gogora dezadan lehenengo lerroetan esandakoa: gogoeta hau ez dago ikuspuntu neutraletik egina, leku
|
jakin
batetik baizik: euskararen aldeko lanean ari den mugimendu edo gizarte sektoretik eta, batez ere, neu ere partaide nauen sektore horri begira.
|
|
|
Eta hauek bi irizpide nagusiren arabera justifikatzen dira: irakasleek emanbeha rreko gai eta lanpostuari lotutako Hizkuntz Eskakizun
|
jakin
bat. Eta bi irizpide hauek, aldi berean, gizartearen eskari nagusi bati erantzuten diote, seme alabak eredu euskaldunetan euskalduntzeko eskariari.
|
|
|
Batek baino gehiagok hau irakurtzean esan edo pentsatuko du lerrootan ageri den jarrera pertsona
|
jakin
batena dela eta ezin dela jarrera orokor baten adibide gisa hartu. Baina neure inguru hurbilera begiratuta zera egiaztatu ahal izan eta, zoritxarrez, egiaztatzen dut:
|
|
2006
|
|
|
Testuliburuen ordez, liburu monografikoak, aldizkariak, egunkariak, telebista, etab. erabiltzen dituzten irakasleek, testuliburuak bezain kutsatuak dauden baliabideak erabiltzen dituzte. Eta irakasle horiek, testuliburuak erabiltzen dituztenak bezala, hezkuntza ekonomia politika sistema
|
jakin
baten eraginpean bizi dira. b) Testuliburuak joko horretan sartuta izan daitezke hobeak ala okerragoak. Egia da testulibururik onenak ez duela miraririk egiten irakasle txar baten eskuetan, baina ziur asko irakasle horrentzat testuliburu hori eskuetan edukitzea mesedegarriagoa izango da esku hutsik egotea baino. c) Testuliburuek, lehen esan bezala, ikasleen eta batez ere irakasleen eskuetan jartzen diren tresna, baliabide, artekari funtzioa bete behar dute.
|
|
|
a) Derrigorrezko hezkuntzan, testuliburuaren doakotasun unibertsala hobesten dut gainerako balioen gainetik, neurri horrek gizarte balio berezia eransten diolako testuliburuari, premiazko gaitzat hartzen baita. b) Derrigorrezko hezkuntzatik gora (beti ere araututako ikasketetan, jakina), ikaslearen baliabideen araberako laguntzak ezarri lirateke, bai testuliburuetarako, baita osagarritzat erabiltzen diren liburuetarako ere. Hona hemen, zalantza izpirik ere gabe, irakurzaletasuna eta liburuaren erabilera (fotokopien ordez, adibidez) bultzatzeko guztiz eraginkorra izan daitekeen neurri bat. c) Aldi berean, eta indar berberaz, etengabeko lan pedagogikoa egin da, bai ikasle, bai guraso, bai irakasleen artean, liburuarekiko harremana hobetzearen alde, doakotasunaren pertzepzio
|
jakin
batek ekar litzakeen ondorio kaltegarriak saiheste aldera.
|
|
|
Alegia: liburu txekea kopuru
|
jakin
bateko ordain dokumentua litzateke, familiei ematen zaiena liburu dendatan testuliburuak eskura ditzaten.
|
|
|
Esan bezala, deskribapenari buelta emanda eta, gure kasuan, euskaraz oinarrizko gaitasuna eskola bidez jaso duten baina gaztelaniaz errazago moldatzen diren milaka hiztunen kasuan (gero eta milakago), gauza bera gertatuko da seguruenik, baina alderantziz. Tira, eta" erdal elebidun" izan gabe ere, gainerako euskaldun guztioi edo gehien gehienoi gertatuko zaie gaur egun une, gai edo testuinguru
|
jakin
batean, erdarazko espresio, termino edo esaldi batek euskarazkoak eskaintzen ez dion" kolpea" eskaintzen diola, edota esaktamentian zerbaiti eman nahi dion tonua edo" zaporea" hobeto ematen diola erdararen bidez.
|
|
|
Kanadarrek ez lukete mespretxutzat hartu eskurik ezin hartzea, baina aitzitik, Quebeceko herritarrentzat injustua izango litzateke kanadarrek eskubide hori eskuratzea. Hala ere, argi utzi behar da subjektua Quebecen bizi diren herritar guztiak direla, eta ez ezaugarri politiko edo kultural
|
jakin
batekoak bakarrik; frantses hiztunak, kasu (Copp 1997: 353).
|
|
|
Orain arte, autodeterminazioaren auzia identitate nazionalaren terminoetan ulertu da. Alegia, leialtasun identitario
|
jakin
bat sentitzen zutenek eskubide hori euren programa politikoan txertatzen zuten bezala, estatu bateko herritar zirenek eskubide bera ukatu egiten zuten. Hala ere, ikusitako teorietatik bakarrak mugatzen du autodeterminazioaren auzia fenomeno nazionalistara; besteek demokraziarekin, justiziarekin eta gatazka politikoen konponbidearekin harremanetan ulertzen dute.
|
|
|
Ez du edan Dashiell Hammett edo Chesterton en nobela beltzen orrietatik. Gizarte
|
jakin
batean bizi den emakumezkoa da Amaia. Gaur egungo emakumeari egin zaion argazkirik bikainenaren aurrean gaude Xabier Aldairen ustez.
|
|
|
" Hautu" hori euskararen aldekoa izan dadin bultzatzeko, horretara gonbidatzeko, horretara erakartzeko, mila modu ezberdin daude, segun non eta norentzat une
|
jakin
batean motibagarri suerta daitezkeenak. Ea ondorengo hau zer iruditzen zaizuen:
|
|
|
Beste inor ez zegoela esan dut baina, egon, egongo ziren, ezkutuan, edo beste plano batean, urte askoan neu egon nintzen bezala. Baina, garai
|
jakin
batean, ni plazara irten nintzen, Lutxi Manzisidorrek tiratuta. Bera zen bozeramailea.
|
|
|
Momentu
|
jakin
batean ni Zarautzen integratzeko biderik egokiena, eta estimagarriena.
|
|
2007
|
|
|
Eztabaida, bai, baiña izan ditugun billeratan ez dugu ezer garbirik alde onetatik erabaki; auzia nebulosa, illun xamarra gelditu da beti. Izan ere oinbeste etxeetatik urtean bein batzen geranok jomuga
|
jakin
bat errebista bateri ezartzeko denbora gutxitxo dugu egun pare batean. Beraz, auzi au emen, Arantzazu’n gaudenok erabaki bearko dugu, teoriz —Yakinlari guzien baimenez, esan nai nuke— ez bada ere, praktikuki zer egin bear dan jakiteko beintzat.
|
|
|
• Zentsuratuak. Garai
|
jakin
batean zentsuratuak izan ziren liburuak.
|
|
|
Lanerako kuadernoak eta argitalpen espezializatuak, testu osoa ikusteko aukera eskaintzen du. Gai zerrenda
|
jakin
baten eta argitaratzen duen erakudearen bitartez egin daiteke bilaketa.
|
|
|
Lehen aipatu dudanez, erakunde asko eta asko funts bibliografiko
|
jakin
bat digitalizatzen ari dira. Azterketa sakona egiteko asmorik ez badaukat ere, proiektu ugari eta mota askotakoak izanda, hona hemen adibide batzuk.
|
|
|
Momentu
|
jakin
batean, taktika ezkutatzailea jasanezina bilaka daiteke hedabideentzat. Etikoki eta estetikoki ez da eramangarria.
|
|
|
SMSak, adibidez, tresna politiko legez erabiltzen dira, gaur egun. Zenbait pertsonak, egoera
|
jakin
batean, aurrez pentsaezina dirudien erreakzio katea eragin dezakete, soilik euren sakelako telefonoen agenda abilki erabiliz. Elur bola tontor gainean paratzea da kontua.
|
|
|
Doala aurretik —eta hala idatzi dut lehengo batean— niri Euskararen Legeak zapore gazi gozoa utzi didala, hala garatze prozesuan, nola betetze unean. Eta ez dezala inork hartu honako hau gobernu zehatz eta
|
jakin
baten kontrako kritika moduan, euskal gizarte osoak euskararekin izan dituen gorabeheren erakusle baizik.
|
|
|
Izan ere, aipatutako ikerketak Frantziako historiaren aldez aurreko aro
|
jakin
bati besterik ez dio ekiten, zientziaren bilakaera fenomeno isolatu gisa ulertzea posible izango balitz bezala.
|
|
2008
|
|
|
Hiru ikuspegi osagarri eskaintzen dizkigute grafikoek: balio absolutuak; urte
|
jakin
baten erreferentziarekikoa; eta urtetik urterako aldea. Alderaketa bakoitzak ikuspegi desberdinak nabarmendu nahi ditu.
|
|
|
Debate gaia Dreyfus afera izateak, eta ez beste bat, intelektualen arrakasta handiagoa edo txikiagoa baldintzatu zuen ziurrenik, baina edozein kasutan intelektualen sorrera ez zuen gai
|
jakin
bat plazaratzeak eragin. Aitzitik, baldintzek (irakurlegoa" helduta" egoteak, aski aldizkari izateak...) eta protagonisten modus operandi berriak (beren kultur prestigioa kausa politiko baten alde jartzeak) karakterizatu zuten intelektualen sorrera.
|
|
|
Bi kasuetan, denok batzeko aukera ematen diguna, bizitza publikoaren erdian jartzean datza, identitate, hizkuntzaeta lurralde desberdintasunak alde batera uzten direla edo haiek baitan hartzen direla: hiritartasun eta nazionalitate
|
jakin
bat izateko eskubidea, beste batzuekiko bateragarri dela; eta hizkuntza bateratu bat izateko eskubidea, beste hizkuntza jakin batzuekiko bateragarri dela.
|
|
|
3)" Hegoaldeko" herrialdeetako immigranteen kolektiboetako pertsonek, gehienek, badakite (beren jatorrizko herrialdeetan hala gertatzen delako) nolakoak diren gatazka politikoak; batetik, eliteen interesak biztanleriaren gehiengoari ezartzearen ondorioz sortutakoak; bestetik, estatuaren interesak eskualde
|
jakin
batean ezartzearen ondorioz sortutakoak; eta hirugarrenik, gehiengo talde etniko, kultural, linguistiko eta erlijiosoak gutxiengo bati ezartzearen ondorioz sortutakoak. Immigranteak ez dira bakarrik" gutxiago garatuta" dauden zonaldeetatik etorritako pertsonak, beren jatorrizko herrialdeetan urte askotan gutxituak izan diren kultura, hizkuntza eta etniatakoak dira gehienak.
|
|
|
Gizarte mugimendu feministak edo ekologistak, gutxiengo etnikoak edo talde indigenak, mugimendu erlijiosoak, migratzaile taldeak, estaturik gabeko nazioak, subiranotasunaren aldeko mugimenduak... Horiek guztiek estatu eta erakunde modernoek erabili zuten logika gainditu eta auzian jarri dute; izan ere, estatu eta erakunde horiek linealki eta zuzenean lotzen zituzten gizabanakoa eta haren beharrak eta interesak hiritar eskubideekin, eta eskubide horiek, halaber, identitate nazional, kultural eta laiko
|
jakin
batekin, eta, azken hori, amaitzeko, lurralde eta politika estatutasun subirano jakin batekin.
|
|
|
Gizarte mugimendu feministak edo ekologistak, gutxiengo etnikoak edo talde indigenak, mugimendu erlijiosoak, migratzaile taldeak, estaturik gabeko nazioak, subiranotasunaren aldeko mugimenduak... Horiek guztiek estatu eta erakunde modernoek erabili zuten logika gainditu eta auzian jarri dute; izan ere, estatu eta erakunde horiek linealki eta zuzenean lotzen zituzten gizabanakoa eta haren beharrak eta interesak hiritar eskubideekin, eta eskubide horiek, halaber, identitate nazional, kultural eta laiko jakin batekin, eta, azken hori, amaitzeko, lurralde eta politika estatutasun subirano
|
jakin
batekin.
|
|
|
Bere herrialdeko taldea, etnia eta erlijio taldea da gero eta gehiago, edo batez ere da, erreferentzia taldea, eta han ezartzen dituzte oinarrizko harremanak. Eta alde horretatik, berebiziko garrantzia du kontuan izatea Euskal Herrira etortzen diren immigranteak, gehienak ezagunen bidez etorritakoak, gure artean bizitza berri bati ekiten dioten pertsona indibidualak direla; baina, halaber, badutela iragana, eta oraindik ere eusten dioten kultura, eta erlijio
|
jakin
bat, eta ez diotela hari zertan uko egin, segurtasuna ematen dielako eta iritsi diren herrialdeetan eta gizarteetan beren herrialde bereko kideekin loturak eta elkartasun harremanak izateko aukera ematen dielako. Iritsi diren gizarte eta herrialde horiek, halaber, gero eta aukera gutxiago ematen dizkie hiritareta nazionalitate eskubideak eskuratzeko, bai eta integratzeko ere.
|
|
|
Baita askatasun nazionala, berdintasun soziala eta aniztasuna helburu dugun pertsonengan eta proiektuetan. Labur bada ere, atalez atal azalduko dugu. a) Batetik, gauza bat da lurralde
|
jakin
batean bizi diren pertsonek dituzten hiritar eskubideak, eta beste gauza bat komunitate edo nazionalitate politiko bateko kide izatetik eratorritakoak. Gerta daiteke pertsonaren batek oinarrizko hiritar eskubideak izatea (esate baterako, bizileku eskubidea, hezkuntza, osasuna, eta lana), eta nazionalitate politikoa ez izatea (komunitate edo gizarte horretako politikaeta erakunde osaeran bete betean parte hartzeko eskubidea emango liokeena):
|
|
|
Pentsamendu modernoak, eskuinekoak edo ezkerrekoak, estatalistak edo nazionalistak, bi horiek nahasteko joera izan du. Identitate komunitarioa edo kulturala eta nazionalitate politiko
|
jakin
bat eta bakar bat homologatu ditu eta batu ditu. Lurralde jakin batean, nazionalitate komun bat, beste identitate sentimendu batzuekin batera izateko aukera eta errealitatea baztertu eta ukatu egin du.
|
|
|
Identitate komunitarioa edo kulturala eta nazionalitate politiko jakin bat eta bakar bat homologatu ditu eta batu ditu. Lurralde
|
jakin
batean, nazionalitate komun bat, beste identitate sentimendu batzuekin batera izateko aukera eta errealitatea baztertu eta ukatu egin du. Horren ondorioz, bestalde, pertsona edo komunitate batek nazionalitate politiko jakin bakarra izan dezakeela pentsatzeko joera izan dute estatu modernoek, eta salbuespenak salbuespen, bi nazionalitate izateko aukera ukatu dute.
|
|
|
Ildo horretatik jarraituz, berebiziko garrantzia du bermatzea eta argi eta garbi jakinaraztea nazionalitate politiko komun bat izatea ez dela bateraezina sentimendu komunitario, kultural edo etniko
|
jakin
bat izatearekin, ezta jatorrizko edo iritsitako herrialdeko nazionalitate politikoari eustearekin ere. Eta hori baliagarria izan daiteke gure herrialdera iristen diren immigranteentzat zein beste herrialdeetan bizi diren edo joaten ari diren gure herrialdeko biztanleentzat.
|
|
|
Euskaraz egiteak hiztuna euskaldun egiten du, giza talde
|
jakin
baten partaide. Ideia erakargarria da, dudarik ez; ikusi dugu ideia bat baino gehiago izango den, alegia, euskara ikasten dutenak" gu" taldearen barruan ikusten dituzten aurreko euskaldunek, edo, besterik gabe," gure hizkuntza" ikasteko begirunea izan duten kanpotarrak izaten jarraituko duten.
|
|
|
Irakurle arruntekin (lan kontuengatik irakurketa aldizkakotasun
|
jakin
bat ez dutenekin), ordea, alderantziz gertatzen da: Durangora joaten dira liburuen bila, eta gainontzeko urte osoan liburuak ibiltzen dira irakurle bila:
|
|
|
Laster agerian geratuko dira materia bizidunaren unitateak, zelulak, ugalketaren mekanismoak, Mendelen herentziaren legeak, sistema fisiologiko desberdinak, e.a. Darwin eta bere Eboluzioaren teoriak gizakia eta animaliak bereizten zituen hutsartea ezabatzea ekarriko du eta izaki bizion gaitasunak bere balio adaptatiboen ikuspegitik aztertzeko joera. Gogoari dagokionez, bere jatorria espezieen bilakaera ebolutiboan kokatuko da, eta bere funtzioa ingurumen
|
jakin
batean bizirauteko ahalbideak indartzea izango da. Horren inguruan bi galdekizun sortzen dira:
|
|
|
Maiztasun horixe da nerbio sistemaren baitan erabiltzen den informazio kodea. Adibidez, gure begietako erretinan dauden neuronetara ikus espektroaren argi izpi bat iristen denean, infragorritik ultrabioletarainokoa alegia, aldaketak gertatzen dira bere mintzeko egoeran eta maiztasun
|
jakin
bateko seinale elektriko moduan transmititzen dira nerbio optikoan eta garunean zehar, sinapsiz sinapsi. Bide horretan, informazio hori beste hainbatekin integratuz joango da eta maila desberdinetako egitura entzefalikoak horretaz baliatuko dira erreflexu automatikoak kudeatzetik hasi eta ikusmen irudi kontziente bat osatzera iristeraino.
|
|
|
Mintzaira gaitasuna gure geneek zuzendutako garunaren garapen enbriologikoan datza. Gero haur hori herrialde
|
jakin
batean haziko da, eta horrek determinatuko du zein hizkuntza eta kultura ikasiko dituen. Ikaskuntza hori gainera luzea izango da beste espezietan gertatzen denarekin konparatuz.
|