|
2007
|
|
|
Hala egina izan zen, mundua bildu zen elizako plaza gainean, iguzki betean, eta alkateak hitza hartzerat zoalarik, batbatean, eliza soinua tulunkan hasi zen, hil zeinuak ezezagun batek jotzen zituela. Orduan, xori hegal zafladak entzun ziren, ttiuttiuka zonbaiten artetik eta, buruak altxaturik eliza dorreari buruz,
|
ikusi
zuten, denek, itzalezko itxura bat, besoak zaflaka, hixtuka, irri ezti bat ezpain xokoan, lurrerat jausten eta lehertzen.
|
|
|
— Ezetz, ama, goiz huntan Isidrok bere borda zaharra bisitatu duelarik azken euri uharrek egin kaltetaz artatzeko, lur leherketa batek bordako murrua joan dakola
|
ikusi
du eta buztinaren barnean hezur puska batzu agertu zitzaizkotzu.
|
|
|
Biharamunean, berriz ere eskola utzita, lasterrez hatshantuak sartu ziren etxean gure bi mutilneskak, bainan
|
ikusi
zutelarik aita mahainean kaseta irakurtzen, berehala ondorat hurbildu zitzaizkion:
|
|
|
—... zure... kuadernoan... nahi nuen
|
ikusi
zer idazten zinuen eta...
|
|
|
Eguerdi aspaldixkan pasatua zen, elizako erloiuak jo zuenez bainakien, aita beste bi gizonekin, eni keinu ahin bat eginik, joana zen ostaturat, noiz ere izitzeko harridura batek hartu ninduen, batbatean, platana abarrari lotua zen aitaren zakua igitzen eta goiti
|
joaiten
ikusi nuelarik — jes, zer mirakuilu da hau — eta lasterka abiatzekotan nintzen aita abisatu beharrez norbaitek zakua ebasten ziola, orhoitu nintzalarik berak errana, ixilik egoiteko edozer gertaturik ere, eta zozo baten gisa, begiak borobil zapartaturik, lotsati eta ez hainbat adore, gure zakua arbolaren hostotzan desagertu zen, bizi bizia, nehork ikusi gabean, salbu nik, bainan sekretu... Eta, orduan galdezka nindagon nihauri, zer da ixtorio hau, ez jakin nun zer begira, hostotza sasitu hartan ez baitzen deus antzemaiten, zer erranen nion aitari ikusiko zuelarik bere zakuaren falta, noiz ere — bena, bena, zer da berriz hori?
|
|
|
...tua zen aitaren zakua igitzen eta goiti joaiten ikusi nuelarik — jes, zer mirakuilu da hau — eta lasterka abiatzekotan nintzen aita abisatu beharrez norbaitek zakua ebasten ziola, orhoitu nintzalarik berak errana, ixilik egoiteko edozer gertaturik ere, eta zozo baten gisa, begiak borobil zapartaturik, lotsati eta ez hainbat adore, gure zakua arbolaren hostotzan desagertu zen, bizi bizia,
|
nehork
ikusi gabean, salbu nik, bainan sekretu baten jabe nintzan eta ez nuen nihon ez nehori deus erraiten ahal. Eta, orduan galdezka nindagon nihauri, zer da ixtorio hau, ez jakin nun zer begira, hostotza sasitu hartan ez baitzen deus antzemaiten, zer erranen nion aitari ikusiko zuelarik bere zakuaren falta, noiz ere — bena, bena, zer da berriz hori?
|
|
|
Bazter guziak ikertu ziztean, bai polizak, bai aleman armadak, bai milizianoek, heietarik ere baiziren Donapaleun orduan, bainan gau guzian xerkan ari izanik ez zutean harrapatu. Aise, denek uste zutelarik iheslariak karrika guziak lasterka zeharkatu zituela hiritik ihes egiteko ahal bezain laster, aski abila eta ausarta izan zian merkatuko plazan den platana handi baten hostotzaren barnean gordetzeko, bakarrik plaza hartako komersant batek
|
ikusi
baitzuen. Beharrik hau aldekoa zitean, eta hola gauerdiri buruz, ukan nian Donapaleurat joateko manua, eta haren ekartzeko" demarkazioneko" alde librorat, gure etxerat behin — horiek zinituen beraz... gure mutil berria... eta ere... zure semea...!
|
|
|
jauntzi, kadera, mahai, matalaz, bizpahiru platera, pixuntzi, aitzur, jorra, ile eta kilu, arrain zare eta amuhaga, mila motako arnes xehe andana batekin, dirudi mundu guziko ofizio mota guziak ezagutzen zituen. Horiek guziak
|
ikusi
zituelarik, Maddi hasi zen oihuka besoak zerurat altxaturik:
|
|
|
— Hori
|
ikusi
nahi nuke, segur bai!
|
|
|
Batere, gure aitonak geldirik ezin egona zuen, eta noiz nahi bazuen zerbait egiteko. Ikusten zen ardura zare edo saski batzuen egiten, hurtze kimaz txirikordatzen, edo berdin ganibeta eskuan arto xuritzeko xiri lantzen edo arrestelu hortzen bermoldatzen, berdin ere ilezko lepoko edo galtzerdi pare baten trikotatzen, hau ez bazen ere gune hauetako gizonen ohizko ekitate bat, begiak erdi hetsirik puntuen aldarrikatzeko ez baitzuen
|
ikusi
beharrik, ezpainak murmurikan nehork sekulan jakin gabean otoitzez ala sakreka ari zen. Gauaz, suaren argiaz besterik bazen beti bere gelan, irakurtzea ere maite zuelakotz eguna bete ondoren, liburu baten ametsezko lerroak hobeki preziatzen zituela gauaren giro lasai eta misteriotsua lagun.
|
|
|
Bainan, eta diozuet hau nehork sekulan ez duela bizi izan, mahai azpiko jokoak begistatzen ditut, horiek bainaute laster ezartzen behar denaren jakinean. Hala nola, ene sudurraren aintzinean arraren zangoa luzatzen hastelarik eta emeki emeki emearena kitzikatzen, kasu orduan, zeren eta, bi edo hiru aldiz zangoen harat hunata
|
ikusi
eta, irriz pufaka entzuten ditut" bahiza?" eta besteak" ale, goazen" eta brau xutitzen dira kaderak pusatuz edo berdin aurtikiz presaka bezala" Llabri, habil kanporat" ostiko edo erratzaren lotsak erne xutiarazten bainau eta atea ikusi gabe ziuntan pasazen, hixtuak ondoriorik ez dezan izan.
|
|
|
Zer arraio! Holako jokabiderik
|
ikusi
ahal du nehork gu zakur edo beste abere mota guzien artean. Kexu girelarik, kexu gira, eta kitto.
|
|
|
Goiz huntan, ene bi hankadun jabeak, elgar hitzarturik, jin zaizkit ene amentsetarik kentzera" Llabri gaizoa, hi bezalako zakurrik ez diauk sekulan izanen gehiago, bainan hola duk" eta arrak berekin deitu nau arditegira buruz, eta ni, nekez ibiltzen nizan gatik, ondotik jarraiki ahal bezala, dudan halere zeren eta entzun baitut emea hipaka eta
|
ikusi
begien fretatzen ere. Ez dut konprenitzen zer debru pasatzen den etxe huntan, biak ene beharretan direla eta elgarrekin akort...
|
|
|
Ez ditu ardiak atera, bainan dilingo zen makila beltz bat hartu du, zaku handi bat bizkarretik ereman eta joan gira biak oihanari buruz. Nekez segitzen nizaiola, bi hankaduna aintzinean bazoan, burua apal eta haritzondo baten albora helduta, han plantatu da, niri buruz itzuli eta orduan dut
|
ikusi
, espaldari kontra emaiten zuen makila luze eta beltz harek bi begi zulo bazituela, beltzak heiek ere, eni so zirela azkar, eta handik, su, pindar eta danbadak
|
|
|
Arrats hartan, Maddi sartu zen sukaldean, aitatxi Pettan gau on batez agurtzeko xedearekin. Atea zabaldu bezain laster, erre usain zakar batek hartu zion sudurra eta
|
ikusi
zuen supazterreko ikatz mordoaren gainean, araugabeko gauza bat: aitatxi eroria zen, buruz behera, ganibeta eta zurkaitz xiri bat eskuan zituela oraino, jauntziak erretzen hasiak zitzaizkiola.
|
|
|
Bainan, gertatu beharra gertatu zen, eta handik laster" lotura azkar batek hartu zituen Maddi eta Olate, hau gizon lerden eta gaztea izanez, ez baitzuen Maddik lan handirik izan hunen enganatzeko, bera ere gazte eta asebete ez izaneko neska baitzen". Noiz eta nola deliberatu zuten geroko ekintza, nehork ez daki eta auzoek diotenez, errejistroetan
|
ikusi
dugun bezala," laster hasi ziren Lastagaren goaitatzen edo elgarri keinuka ere beraren bixtan, hunek ez baitzuen deus entzuten ez ikusten, alta hainbeste duda zuelarik Olate jin aintzin". Zalantzak ere izan zituztela erraiten ahal da, zeren eta bi sasitar amorosek, paperretan emanak diren lekukotasunen arabera," denbora eman zuten ekintzaren burutzeko, aspaldi hartan ari ziren, kasik gorde gabe, beren lanaren prestatzen".
|
|
|
Horrela, ene anai bat esku batean eta ni bestean, ongi inguraturik, gure ama presentatu zen igande aratsalde batez, gazteluko portale erraldoiaren aintzinean, ezkila joz herabeki bainan azkar eta harri xintxolaz emukatutako bidexka segituz," villa" eder haren ate aurrean plantatu beha. Bat batean,
|
ikusi
ginuen, Xantiana, etxetik ateratzen tarrapatan, xuriz bezti, buru gainean lorez apaindutako xapela bat soinean, irriz karkailaka bizpahiru mutiko gaztek jarraitzen zutela, heiek ere farrez, dauztika pittika batzuen antza.
|
|
|
Hogoi urtez zahartzen
|
ikusi
nuen ama bat batean, beti eskutik atxikitzen gintuela, eta etxekoanderea atean agertu zelarik ez zakien gehiago zer erran eta bahar bada ere, zertara jina ginen. " Egun on, anderea" entzun zuen eta bost minutu aski izan zizkion gazteluko berrien iresteko, madamaren gandik gainera!
|
|
|
Denak urruntzen ari dituk, ene etxetik eta herrirako bidea doblatu duk, eta gainera lehenago sekulan
|
ikusi
ez nituen patar batzuetaz ere gehitua izan duk. Eta izugarri dena, autobusa hartu behar dudanean, beti presan duk, lasterka joan behar diat haren kausitzeko, usaian ni heltzen nintzelarik baino goizago abiatzen zidak.
|
|
|
Nik pena eta hark probetxua, he... Zer ez da ba
|
ikusi
behar oraiko munduan!
|
|
|
Anttonek, une hartako momentu gozo eta ezustezkoa gogoan zuen. Hargatik, damuz
|
ikusi
zuen joaiten eta, ahal zuen bezain guziz, leku beretarat heldu zen Josefinaren gorputz zabal eta emankorra topatu esperoan. Artoak xuritu ziren, negua etorri, gero lurra berriz ere berdez estali eta emaztea ez zen agertu.
|
|
|
Egia erran, Josefina urrun zegoen, aranaren beste maldako herri ttipi baten alboan eta udaberriko ilunabar eder batean, Ximunek
|
ikusi
zuen, ardi zaintzan zagon batez.
|
|
|
Eskolako ormetan animale eta piztien argazkiak lotu ere. Ikasle gehienak, sekulan holakorik ez zutelakotz
|
ikusi
beren bizian, hartaz trufatu ziren. Ez zuten sinesten beste edozoin pizti edo izakien izaeran.
|
|
|
Ximun arranguratzen hasi zen, itzuli eta ez zuen taulazko seila zahar bat baizik
|
ikusi
pentze baten sarreran.
|
|
|
Beraz holako desmasiak ikusik, joan tun biak, herriko goardiaren ganat eta harek inkesta bat nahi izan din egin. Pentze sahetserat jin delarik
|
ikusi
ditin bi buhame edo nik dakita zer, akuriko eta karkailaka lerraka abiatzen pentzeari behera, urean sartzen eta frist desagertzen! Dudaik gabe, barkoa han zuketenan ihes egiteko nok daki.
|
|
|
— Jandarmak jin direlarik ez dine deus
|
ikusi
! Zapetarik ez zunan nihune eta kexu joan ditun goardiaren gana.
|
|
|
zer hitien xanpa horiek? zer
|
ikusi
duk?" eta segitu zuen zerritegirat buruz, korralean sartu, zerriak zurrungan zirela ta, eta orduan" jes!" berehala ohartu zen" bertza...! mila debria sar balakio!" bazter guziak ikertuz" bertza falta diauk!
|
|
|
Laster barruki aldetik hauteman zuen azantz bat eta berehala joan zen aterat: han
|
ikusi
zuen gizona boten idekitzen ari, gogoa ilun, pentsaketan bezala.
|
|
|
Eta kasik deskantxatua bezala bide beretik berriz abiatu zen etxerat buruz" oino holakorik...
|
ikusi
... egundaino... ai ai ai zer bizia... ale goazen askaltzerat!"
|
|
|
—... zure hexak segiturik bere pentzeari goiti zure alorrean behera,
|
ikusi
zaitu boten idekitzen ari...
|
|
|
—.. bai... bai... zin egiten dut... ez dut egundaino nik... bertzik
|
ikusi
ez ebatsi, badut bertza frango etxian... arnegatzen dut... ene emaztearen buruaren gainean... ene haurren gorputz mendrearen gainean... sekulan ez dut holakorik egin... ai ei ai
|
|
|
— Ikusiz Pettanek bertza galdu duela eta jandarmek ez dutela nihun ere atzeman, ikusiz ez dela frogarik nola zuk ebatsi duzun, bakarrik Pettanek dituela
|
ikusi
hexak zure etxerat buruz joaiten eta hortaz ez dela frogatzen ahal zuk egin duzula ohointza, ikusiz zure kasua, zure familiaren egoera eta gainerat bihurtuak zauzkitzun egintzak ukatzen ditutzula zin eginez, guk epaileek, erabaki dugu kondenarik ezin dauzugula eman eta libro uzten zaitugula, bainan kasu haatik beste gisa hortako afera bat azaltzen balin bazauzu! Hortan bukatua da zure auzia eta orai zoazi zure etxekoen ganat!
|
|
|
Ezkilateia deitzen zelakotz, eta han
|
ikusi
eta entzun ditudan guziak, enetzat" zeinu ezkilak" zirelako. Beraz, arras naturalki jin zait gogorat ezkil danga xorrotx baten medioz azalduko nintuela ene gogoeta... xirrintadunak!
|
|
|
... xehetasunak behar tik gure bizi moldeaz! Xifritzen nik horrek, denak jakin behar, denak
|
ikusi
behar... bon, ados nindian... alta... ene hogoita zortzi ektarekin, hogoi bat behi eta zezenko zonbaitekin laster ikusiko dik ba... zertarat noan... eta zertan giren! Nahiz, laborari seme den eta arras konprenitzeko gizona baita...
|
|
|
Medikua deitua izan zen; denborarekin pasatuko zaiola erran ondoan, bere ezjakintasunaren ale bat baizik ez zuen erakusterat ereman, segurrez ere oihan hartan zerbait gaitz edo ezin jasanezko gauza bat
|
ikusi
zuelako, eritasun bat bildu zuela segurtatuz, xorien gaixotasun zerbaitek jo zukela, izialdura batek burua makurtu... Halere, ikusten zuen Xanok trixteziaz besterik erakusten zuela, beti irriz baitzagon.
|
|
2008
|
|
|
Katixak: Gizon hauek ere behar dute
|
ikusi
olerkia eta kantuak maite dituzten aitamen semea, egun izanagatik preso altxatua, bakean eta amodioan hazi haurra dela. Ikusi ere behar dute nola, gu menditarrek, otoitz moduan dugun kantatzen kenka gaixtoetako hasperenen agerpena:
|
|
|
Hilabete batez ez genuen Gillome eta nik gehiago elkar
|
ikusi
, ahalgez eta arrenguran ere, ez baigenakien nork egina zaigun ezin asmatuzko zerrikeria hori!
|
|
|
Bildur eta loriadura nahaste bideratu nindaikion eta galdetu: Norat zindoazen Gillome, nere ikustera. Bai! Baduzu ahalgerik. Ez! Zinez! Nahi ninduzun
|
ikusi
–Bai! Adixkide gisa. Ez! Maite nauzulako. Bai
|
|
|
Elizan! Nork, egundaino
|
ikusi
du holakorik. Tarrapata horretan sartuak!
|
|
|
Axurantari entzunik euskaldunen sakasta zela eta ikusiz ilar ontzi hori ketan, ainitzek uste izan dute lehergailu bat zeukala zakurrak buztanean. Hor behar ziren
|
ikusi
gizon kuraiosak lehergailu edo zerbait gertakizunen beldurrez. Lagunak beren gisa utzirik:
|
|
|
Oroitu baitzen erdi biluzia zegoela! Azpi behako batean
|
ikusi
du Sapateiko Marie Battit ere, besoak kurutze bere bular nasaiak ezin gordez ari zela! Sakeleneko Katixa meza horretan aurkitzen eta brixtez xutiturik joan zen bizkar estalgien hartzera, apezak erran lekura.
|
|
|
Bi kaxketadunek
|
ikusi
dute orai gure Peio amorosa, hesi bazterrez, ixil eta burua apalduz hurbiltzen belartegira. Hortik zurubia hartuz laster xutik ezarri eta mailadiari gora leihoratzen.
|
|
|
Jesus, Maria eta Josepe! Bere andrea Maria, harritua hau ere, hurbildu zitzaion, galdetzen ziola: Otoi erradazu Xemartin zer duzun
|
ikusi
–Ikusgai latzgarri bat igan zaut aurretik
|
|
|
Hankak ezin
|
ikusi
ziren ile petik
|
|
|
Gogoa ximurdikan hasia zaitzu Maria! Noiz
|
ikusi
duzu mintzatzen behin hilik dena. Baduzu zuk ere zerbait sendagailuren beharra.
|
|
|
Bi sorgin kaxketadunek,
|
ikusi
eta aztatu ere dute ustegabetako gertakaria. Hau mentskeria:
|
|
|
Bestalde, iduri zuen hertzainak zirela! Peioren aurkako jokotria bat zen, hemengo berekoek egina, ez eta hertzainek. Nihauren begiez
|
ikusi
ditut bainan ez ezagutu! Peio nere ikustera etorria zen, etzuen inori ere kalterik egiten! Ongi eginzkitzu zure ikerketak, egun batez berdin jakin dezakezu nork eta zerengatik den obratua egitate hori! Iduri luke zerbait badakizula... Ni, Peio zaurituaren artetxera eremailea naiz, zuri sekretuzko mezu horren ekarlea.
|
|
|
Apirileko lehen igande goiz honetan, hamarrak eta erdietako mezatik kanporatu direnek
|
ikusi
dute Mikele ostatu izkinan, bere autoaren aldean xutik norbaiten haiduru zegoela. Ordu baten buruan Sakeleneko Gillome eta Katixa beren seme Bittorrekin sartu dira auto horretan.
|
|
|
Kanporadino usna zaitezken apairu on baten usainmen kilikagarriak. Katixa eta Gillome besarkatzean Maianak ez ditio eragotz zenbait malko eta hasperen, erranez nahiago zukeela heiek etxeratzen
|
ikusi
egoera hobeago batean. Izan arren ezinbestelakoa, ikustaldi bihotz altxagarria zitzaiola hala ere. Azken lerroko bihotzgabeak genituzken laguntza ez ekartzeko ene bihotzeko arrebari.
|
|
|
Peio, harrituki dago Triuxela izen hori entzutean. Ordulariari behatzean
|
ikusi
du goizeko hamaikak direla eta zain airadura batek hartzen du. Oihu patarrikaz lotu da: Etor hakit aintzinera Triuxela madarikatua!
|
|
|
Peio, Marie Leonan hitzak entzun ondoren doa kanpo alde, alda maldaka, moxkor bat iduri. Kanporatzen
|
ikusi
duten zenbaitek uste izan dute Marie Leonak ziola edatera emana soberasko, hartua zuen panpaldiaren min eztigarri. Jakin balute bederen, amerikanoa azkarki uspeldua zela, hartuak zituen ukaldietarik lehenik eta bigarrenik Marie Leonan galtzeak emaiten zion bihotz oinazeaz!
|
|
|
Maiana eriaren gelan sartu denean
|
ikusi
du anaia izerditan, begiak hetsirik dagoela, doi bat durduzatua, galdetzen baitio: Ez bahaiz ongi senditzen, berantxago etor nindaikek! Ez, ez, egon hadi nerekin, erran gogo ditukanak, on edo txarrak, jakin ditzadan segidan, edozein gisaz, ez dinat gehiago axola haundirik ene biziaz! Ixil hortik eta entzun nik ekartzen dezteatan bi berri, bihotz eta biziguraren arrapitzgarri ere orobat! Horra lehena:
|
|
|
Ni hurbilduago eta harrabotsa ttikiagotuz zoan. Tokirat heltzean, hango ikusgarriak, bai eta ere ixiltasunak, harri gogor bilakatu nau! Zer
|
ikusi
duzu Betti, hola izitua izaiteko. Abereek elgar jana zuten! Batek ez dio besteari buztana baizik oso utzi.
|
|
|
Badakizute Hemen Bada Denetarik saletxean mirail edo izpiluz apaindu ate haundi batzu dituztela. Pintarreneko zezenak, etxetik eskapirik, lau hatzkadan, karrikan barna zoalarik, izpilu horretan
|
ikusi
du bere burua! Ustez etsai bat zuen, buruz buru jokatu zaio izpilu ateari eta hau porroskatuz edaritegian sartu da.
|
|
|
Beste entzule batek: H.B.D. saletxe haundi hori ez dut, herrian, behin ere
|
ikusi
!
|
|
|
Ikusirik lau zerriak multxoan zaudela, Gantzeliok, berriz jauzi egin zieten gainera. Hor behar ziren
|
ikusi
lau zerri eta gizonaren sasupeko zalapartak eta entzun kurrinka eta orroak. Hor ere, zirriztatu zitzaizkion aztaparren artetik eta alorraz beste aldeko hesipean gorde, lauak kurubilkaturik.
|
|
|
Ikusi ere zezena egarritua zela, mihia metro batez luzatua zuelako. Hor zen behar
|
ikusi
hemen mintzo zaitzuen zingil honen jeinu miresgarria. Abere hilerailearen aurrean, berhonek hautatu haltz ondoaren oinean xutik emana, alegia setian harritua.
|
|
|
Harat jo nuen lau pataka eta pirripitaka. Hain justuki arbolen azpiratu nintzanean
|
ikusi
nuen iturria! Bainan, pentsa ote diozue nor dudan ikusi iturrian zarga, zarga, edaten ari?
|
|
|
Hain justuki arbolen azpiratu nintzanean ikusi nuen iturria! Bainan, pentsa ote diozue nor dudan
|
ikusi
iturrian zarga, zarga, edaten ari?
|
|
|
Maiana bere alaba Graxienarekin etxeratu denean, Bittor, oraindik etxean zegoen Helenaren aldean. Irakurtu paperra eskuan baitzeukan, Maianak
|
ikusi
du eta dio, mintzo erlats batean: Horra, zertan garan, gu hemen! Ni zuen laguntzaile emaiten naiz segidan. Sorginkeria guziak eginen ditut izan dezazuen denborarik aski zor diozuenaren ordaintzeko. Eskerrak zuri, Bittor, bainan ez otoi zuhaur gaitz bideratu guregatik!
|
|
|
Erran diot ere ez naizela egia osoaren ezagutzara heltzen, ahatik erran dizkiotanak dira zuen hanka muturretarik kaskoko ile muturretaraino inabrosiko zaituzten hitz hauk: zaparta lezaikit triste daukatan begia,
|
ikusi
behar balu gorderik dagon egia
|
|
|
Hemen deneri mintzo gezur ta espantuz, salan garen guziok zozoentzat hartuz. Nork nehoiz
|
ikusi
du zizaria kantuz?
|
|
|
Honek, bere aldian xutiturik, erantzuten dio Peiori: Amerikano jauna,
|
ikusi
baninduzu duela bi urte aisez ere ttarragoa kausituko ninduzun. Nolakoa zinen bada duela bi urte. Zizari platel mintoak jaten ari ninduen! Bono, zizaritsu da hemengo ixtoria! dio Peiok zigarro puroari tirako bat eginez. Utz nazazu otoi ni hemen kondatzera, zer gisaz" tenia" hau sarturik hertzera, zidan lotu ni janez bizia kentzera, laster mundu honetarik nendaman bertzera.
|
|
|
Zenbat duzuen dohain berezi, hemen dukegu
|
ikusi
, Zuetarik zer ikasi?
|
|
|
Hain xuxen, Ferdinandoren botea erreferatzeko Damatit etorri den ordu berean. Honek ez du
|
ikusi
banana azala oinpean eta zirriztatu da pilotari ahur ukaldia emaitean. Pilota zeiharkatzen zuela, hau, bala bat bezala doa, zeiharrean, plaza bestaldeko izkinari buruz!
|
|
|
Hor dute
|
ikusi
, Gregorio haundia mututua, bere jar lekutik xutitzen, besoak altxatzen, arrano bat airatzera doan molde berean. Itotze hurranean!
|
|
|
Pilota zaio ahotik sartua, zintzurreradino! Hurbil zirenek
|
ikusi
dute, saiatu ere eskuaz zintzur zokotik pilota kentzea, bainan matrailak tinkatzen zituen eta bildur ziren eskua motz zietzakioten. Medikuaren bila joan dira lasterka!
|
|
|
Zergatik? Leixturreko Graxienarekin hoin amultsuki plazan dantzan
|
ikusi
dituztenek errexki sinets diote famila horretan etxekotzera doala Mikele gaztea.
|
|
|
arrotzak kanpora! Hauek,
|
ikusi
dute ordu zela hemendik lekuak hustea. Abiatu direneko, gero eta lasterrago zoatzin, beren onetan!
|
|
|
Harrietako alor bazterreko hesiaren gibelean gorde ziren. Gorde leku hortarik dituzte
|
ikusi
, tapa tapa joan eta zer omorean, Iturhotxeko Panpile, Ezpeldiko Bautixta, Harrietako Bernadin eta Antton Mendizabal. Gaur egungo egoeraz zuten solasa.
|
|
|
Pazkaline, nehork
|
ikusi
gaberik
|
|
|
Gerriko eta lepoko gorriekin. Uzkur aire bat erakusten du, bainan denek badakite Ximun mutil erne gogo bixikoa dela. Zer daukuzu kantatzen Ximun?" Lili bat
|
ikusi
dut" airean: Seme bidelaria eta bere Aita. Orain kanta zazu!
|
|
|
Itzuli eta lasterka doa Bittorri buruz: Bittor! Harrituko haiz jakitean nor dudan
|
ikusi
Hemen
|
|
|
Axurantari, sekulako izialdurarekin batean, soldadotegi gorte aintzineko memento higuingarriak jin zaizkio gogora, hedoi beltzak mendi ertzetarat bezala. Ordulariari behatzean
|
ikusi
du oren erdi baten bizia baizik etzaiola gelditzen!
|
|
|
Galdea dago zorrotz ainitzen nahitan Noiz
|
ikusi
mundu hau bakezko argitan Erantzun emaitea zein neke zerautan Gizarteari beha bainago penetan!
|
|
|
Adimen zabalduran laster
|
ikusi
zen Ahulenen emaitzak azkarrenek biltzen Gizalde baten bizkar bestea argitzen Azkarrenen aldeko legeak agintzen Ezberdinkeriatik sortu era mintzen
|
|
|
Izpiritu horretan altxatu herritarrek indarrean daukate beren herria, bai bizigailuen agintzan, bai eta ere ondarearen alor guzietan. Balitzanen ez da
|
ikusi
, ez ikusiko ere naski, herritar bizilagun bat, zaurituaz, emaldituaz edo indargabetuaz kanpo, bizi nahi lukeenik besteren sakeletarik zilintzo. Adimendu arau horretan, eta horrengatik, da hau herri bat itxaropen argian bizi.
|
|
|
Bittorrek: Nolaz duzu
|
ikusi
hil zorian dela?
|
|
|
Hain era tristean sartzen
|
ikusi
zuelarik Beltzaran, zangoak odoletan, aurpegia zimurdikatua, haserre handi batek hartu zuen Jaurgoi erregea. Marruma orroaz, bere lepo ilea inarrosi zuen, buztanarekin bazterrak uxatu, inguramena harrotuz, eta hola mintzatu:
|
|
|
Tiber ttipia zen, eta Gorrail bera sasipetik herrestan zoan: beraz batek ez besteak ez zuten elkar
|
ikusi
. Bekoz beko gertatu zirenean, biak zein harrituak zauden.
|
|
|
Ezik eta Dauztiri ere, eltzaur maskor bat botatu baitzion gibeletik eta auzoko sasipean gorde segidan. Gorrailek
|
ikusi
zuen hargatik.
|
|
|
Gainerat, ogendantarengandik kaltetuak izan zirenei, bertze batzuk ere gehitu zizkieten. Haren kontrako istorio guziak bildu zituzten, nehongo erresumetan eta aspaldiko denboretan gertatuak, sekulan
|
ikusi
ez entzun zituen jenderi egin erailketak erantsiz eta gainerat, bera sortu aitzin hilak ziren batzuei eginak ere. Salatzailek, epaitegia inguratzen zuten, tinkatzen, elkor arazten eta ero arazten.
|
|
|
— Sekulan ez da holako zalapartarik
|
ikusi
!, egin zuen Arzabalek.
|
|
|
Behin bere partea hartzen zuen, gero Otsame bere eme lagunarena, eta azkenik, beti ondotik zuen bere otsokume troparena, zazpi artino
|
ikusi
baitizkiot! Eta ene aldia heldu zelarik, hezur karruskatu batzuk zaizkidan bakarrik gelditzen, eta hola ados izan behar ez banituen laido eta kolpeak jasan nahi.
|
|
|
Hori entzunik eta Gorrailen famaren jakinean, Dauztirik,
|
ikusi
zuen bere burua galdua. Gorpuz guzia daldaran, oihuka hasi zen orroaz:
|
|
|
Hala nola, goiz batez, sasi batean gordea zelarik, Oinluze amiamokoa erreka baten erdian arrantzari emana
|
ikusi
zuen.
|
|
|
Soro ebakitzeko sasoia zen, belarrak lurrean polotan emanak ziren eta ezpal heietarik bat ur hegitik hurbil zegoen. Gorrail han etzan zen, alegia lo, ingurumenaren zelatatzeko, eta
|
ikusi
zuen luza gabe, belarkari bat barkuan heldu bere uztaren ikusterat. Gorrail agerian zen... eta gizonak ikusi zuen.
|
|
|
Gorrail han etzan zen, alegia lo, ingurumenaren zelatatzeko, eta ikusi zuen luza gabe, belarkari bat barkuan heldu bere uztaren ikusterat. Gorrail agerian zen... eta gizonak
|
ikusi
zuen.
|
|
|
— Ez dezazula sinets gezurti hori. Zure umeak jan ditu,
|
ikusi
dut. Nola fidatu ahal zira horri?
|
|
|
Bere malurra gertatu zen gereziondotik hurbil boz ahul bat hauteman zuen. Lurrerat eta, sasiaren gibelean
|
ikusi
zuen saihetsaren gainean etzanik, azken hatsa zeramala iduri, bihotzoneko zakur ezagun bat.
|
|
|
— Denak
|
ikusi
ditut, Piripit, goiz honetaz geroztik ez naiz hemendik higitu. Ikusi dut Gorrail bere azerikerien egiten amiamokoaren harrapatzeko... belarkariaren izorratzen... zure umeen jaten...
|
|
|
Arrantzaleek
|
ikusi
zuten:
|
|
|
Heien predikuaz batere ez axolan, Gorrail saski bateri buruz joan zen herrestaka eta estalkia altxatuz, bakailao freskoz betea zegoela
|
ikusi
zuen. Bizpahiru ahamenez, bera hamikatzen zuen gosea hil zuen, eta familiari pentsatuz, etxerat eramanen zuen jakiaren artatzea erabaki.
|
|
|
Musde Iraunborda, putzu hartako jabea, etxetik atera zen zerumugari so eginez zer aro eginen ote zuen. Bat batean, otsoa
|
ikusi
zuen: deiadarra joz, zakur eta ehiztariak bildu zituen, armak hartu eta erasoaldi bat muntatu.
|
|
|
Oraino egun zenbait eta hegaldaka abiatuko ziren. Beren ama hanhemenka kurri zagon janari bila Gorrail
|
ikusi
zuenean bat batean. Hegal ukaldi batez harrapa arriskutik baztertu zen.
|
|
|
— E, egiten du Gorrailek, irri egiteko zen, lotsakorra zinenez nahi nuen
|
ikusi
.
|
|
|
Antzara kume gris eder eta gizen bezain osagarrizko bat hautatu zuen eta, gainerat jauzi egin berekin eramateko. Beste abereen oihuak entzunez artzaintxoa atzartu zen, otsoa
|
ikusi
eta eskuz tinko atxikitzen zituen bi zakurtzar erraldoi libratu. Otsoak ihes egin zuen, eta lapurtu antzara kumea behar izan zuen abandonatu, hozkada bortitz zenbait jasanik gainerat.
|
|
|
— Nola egin zenioke, zuk Tiber? Nahi zintuzket
|
ikusi
!
|
|
|
Urrunerat
|
ikusi
zuten laborari bat zama astun baten azpian konkorturik. Laster, beren bi harrapakin begi zorrotzeri esker ohartu ziren gizonak garraiatzen zuen zama hura gazitegira zekarren zerriki puska bat besterik ez zela.
|
|
|
Egun batez, basoilar zelatan zegoelarik oihanean, Gorrailek
|
ikusi
zituen beregana heldu Jaurgoi lehoi erregea, Otsogris bere Gorteko Zaindaria lagun. Biak urrats berean zabiltzan eta solastatzen ziren goxoan.
|