|
2015
|
|
|
Berrogei bat lagunentzat
|
ibili
ginen kantari, adin tartea 60 urtekoa izango zelarik. Bildutakoen artean hamar bat izango ziren euskaldunak, hitzez noski, baina atmosfera berezia sortu zen.
|
|
|
Kontatu zuten haren bila atera eta hiru ordu eman zituztela bueltaka, eta ez zitzaiela horren polita iruditu. Gero, txoritxo batek esan zidan GPSan gaizki idatzi zutela, eta horregatik
|
ibili
zirela galduta. Holliwooden ere ibili omen ziren, izarren hiribidean.
|
|
|
Gero, txoritxo batek esan zidan GPSan gaizki idatzi zutela, eta horregatik ibili zirela galduta. Holliwooden ere
|
ibili
omen ziren, izarren hiribidean. Michael Jacksonen izarra ere bidali zidaten whatsappetik, baina nik banuen Laida Rock eta Jackson handiak ez zizkidan barruak eragiten.
|
|
|
Bizkaiko Bertsozale Elkartetik deitu zidaten, ea lan hura egingo nuen herrialdean. Hala
|
ibili
nintzen laupabost urtean. Ordaintzen zidatelako hasi nintzen, egia esan.
|
|
|
Aramendik berak egiaztatu ahal izan du 20 urte hauetan teknologiak nolako aldaketa egin duen. “Hasieran 60 minutuko zinta analogikoak erabiltzen nituen, eta oso kontuz
|
ibili
behar izaten zen buelta ematean, bertsorik edo punturik gal ez zedin”. Azkenengoan, soinu teknikariak ordenagailuz grabatu, “pendrive” batean pasatzeko eskatu eta “wetransfer” bidez bidali du Xenpelarrera.
|
|
|
Saio polita egin zuten eta Sarriegiren eta Mendiluzeren bakarkakoak oso onak izan ziren. Saioa aurrera joan ahala, inor grabatzen ari ote zen begira
|
ibili
nintzen, eta saioa amaitzean, audio teknikariari ere galdetu nion, baina ez dut uste inork grabatu zuenik, norbaitek mugikorrean edo grabatu ez bazuen behintzat”. Agirrek pena du bere hasierako edo sari banaketa batzuetako irudi edo bideorik ez gorde izana.
|
|
|
Bere bikotea emakumezkoa zela azaltzeko pausoa eman behar izan zuen lehenengo, eta horretatik kantatu lehenbizi. “Hori egiteko ere aske
|
ibili
behar duzu. Zentzu horretan izan ditut nire dudak eta nire penak”.
|
|
|
Beti ez bada, ia beti, norberaren barruan daude erantzunak. Denei irteten zaigu norberaren kanpotik topatzea arrazoiak, baina normalean —eta, batez ere,
|
ibili
nahi baduzu— zure barruan topatu behar dituzu”.
|
|
|
“Anitz lantzen da alde intelektuala bertsotarako orduan, eta nik uste dut landu behar dugula inteligentzia emozionala anitz. Iruditzen zait gure txoko horretan inteligentzia emozionalari orri batzuk utzi behar zaizkiola, eta, justuki, ez dira boligrafoarekin betetzen diren orriak; beharbada, zuri geratzen diren orriak dira, buruan
|
ibili
behar diren kontuak”, hausnartu zuen horretaz Barrosok. Era bertsuan mintzo zen gaiaz Agirre ere:
|
|
|
Emakumezkoetan, berriz, alderantzizko joera ikusi du Agirrek: “Gure ezintasun eta ahultasunak ezkutatzen gehiago
|
ibili
garela ikusi dut, eta gizonezkoak alderantziz. Irudipena daukat neskak ibili direla gehiago hori estaltzen, eta mutil batzuk kontzienteki kontrakoan”.
|
|
|
“Gure ezintasun eta ahultasunak ezkutatzen gehiago ibili garela ikusi dut, eta gizonezkoak alderantziz. Irudipena daukat neskak
|
ibili
direla gehiago hori estaltzen, eta mutil batzuk kontzienteki kontrakoan”.
|
|
|
Ematen badiozu jadanik dakien guztia, ez duzu harrituko, baina emozioetan ari garenean egia da gu baten beharra badela, eta denek jotzen dugu gu-ra nira baino gehiago”. Gutasun horretara lerratzea ontzat joagatik, niak ere gu-ari zerbait esan behar diola eta horrekin tentuz
|
ibili
beharra ere azpimarratu zuen Barrosok. Elortzaren iritzitz umorea ere bada gu hori sortzeko bide bat.
|
|
|
Bertso eskoletan emozioak modu zehatz batean landu behar direla erakusten hastearekin, kontuz
|
ibili
behar da Igor Elortzaren iritziz, “patroi modukoetan” ez erortzeko. “Seguru hor badela egin bako bidea, baina kontu eduki behar da seguru ez dagoelako mundu guztiarentzat balio duen patroirik.
|
|
|
“Iazko abuztuan nik izugarri maite nuen pertsona bat hil zen. Bertsolari gehienon moduan, abuztuan saio pila bat eduki nituen, eta niretzat ez zen hilabete erraza izan, baina ezin dut herri denetan tristeziatik eta penatik kantatzen
|
ibili
. Niretzat ere ez litzateke ona, zerbait arrastatuko nukeelako handiegia bihurtuko litzatekeena arrastatu ahal izateko”.
|
|
2016
|
|
|
Ni umetan desiatzen egoten nintzen gaixotzeko, aitite etortzeko ni zaintzera, bere kontuak kontatzen zizkidalako. Kirikiñoko bataloian egon zen, Kalamua, Intxorta, Gernika bondardatzen ikusi zuen… Beste aitite, berriz, Bilbo eta Zalla inguruan
|
ibili
zen gerran, eta duela gutxi arte ez dut jakin. Etxe askotan gertatu da hori.
|
|
|
«Ez
|
ibili
lehengo hezurrekin» eta horrelakoak esaten dira. Oraindino gauza asko kontatu eta entzun behar dira.
|
|
|
Hasiera batean, mekanikari lanetan aritu zen; politika eta sindikalgintza aferetan, geroago; mekanikari, berriz ere; eta, aurreko zereginekin zeharo aspertuta, kulturgintzan murgildu zen buru belarri. Santurtziko udaletxean euskara teknikari
|
ibili
zen, eta hogei bat urte pasatu zituen Bertsozale Elkartean lanean. Orain, dioenez, Gizarte Segurantzarentzat dabil beharrean (erretiratua).
|
|
|
Euskal obra asko estreinatu eta egokitzapen ugari egin zituzten Saizarbitoria, Forkada edota Behobide tartean zeudela. artean Xabier ere bertan
|
ibili
zen. Goikoetxeak ondo ezagutzen du oiartzuarraren etapa hura:
|
|
|
Hernanikoa zen Pablo, gaztetan Txirrita ezagututakoa. Dioenez, Lete bera ere ez zen “dotrina txirritianotik” oso urrun
|
ibili
: “Bizitza osoan landu zuen, eta presente zeukan.
|
|
|
kontuz
|
ibili
igeri egiten
|
|
|
Asteartean, suhiltzaileen egoitzan korrontearen aurka
|
ibili
ginen, eta izan zen deskarga elektrikorik. Horregatik izan genituen ileak puntan.
|
|
|
Funtsa, isuri kulturala da, eta haren baitan, mintzoa. Litekeena da lur bat bi edo hiru isuri kulturaletakoa izatea, eta baita agian, gorputz bat bera ere, eta ez du zertan gorputz horrek bere baitako margoak aldatzen
|
ibili
. Markoa da ebaki edo luzatu beharrekoa.
|
|
|
Bestalde, kazetari gisa
|
ibili
izan naiz beste medio batzuetan—lizentziatura ere atera nuen eta klaseak ematen nabil orain—, baina Bertsolarin bezalako askatasunik, astakeria ederragorik, gutxitan topatu izan dut: 60 orrialdeko erreportajea, dozena eta erdi iturrirekin landua; 40 orrialdeko bost bandako elkarrizketa, soslaiekin eta hogeitaka oin oharrekin osatua; gai beraren inguruan 40 lagun elkarrizketatzea, edo euren artean elkarrizketak egiten jartzea; bertsolariak marrazten, fikziozko istorioak asmatzen, igarle bat edo grafologoa bisitatzen; Finalari buruzko 250 orrialdetik gorako kronika, finalisten, antolatzaileen eta adituen testuekin eta puntako hiru argazkilariren lanarekin; bertsolarien aholku eta pasadizoekin osaturiko errezeta liburua…
|
|
2017
|
|
|
[1] Hernandorenak berak kontatzen du nola
|
ibili
zen, ikerlari pribatu baten setaz, banan bana, herriz herri, taberna, baserri eta basoetan barrena bertsolarien ehizan. Kontakizun polita da, benetan:
|
|
|
Bai batak eta bai besteak 1968ko otsailaren 4an eta 11n Piensos Onenaren babesletzarekin egin zen Onena Sariketa seinalatzen dute. Gero, horren antolakuntzan
|
ibili
zirenak, Oñatibiatarrak aipatzen ditu Etxezarretak, izan omen ziren 67koari kritika gehien egin ziotenak: epaimahairen erabakiak ez zirela gardenak (68ko sariketan jendaurrean eman zituzten puntuazio guztiak bertsoz bertso), sariak eskasak zirela (Onenak garaiko 100.000 pezeta jarri zituen irabazlearentzat), bertsolari garrantzitsu askok ez zutela parte hartzen [8] …
|
|
|
Eta Eibarko finalaurrekoan bota zuen agurra ere gogoan daukat; oraindik irribarre batek ihes egiten dit oroitzen dudan aldiro: “Goierritikan Eibarreraino zuek pozteko asmotan/ taberna bila
|
ibili
gera zazpi bat kilometrotan/ batzuek daude itxita eta beste batzuk erdi lotan/ gosaldutzeko leku onikan/ ez al dago herri hontan? / Uste al dute txiklea janda egiten dala bertsotan? ”.
|
|
|
2005eko eta 2009ko txapelketetako finalerdi eta finaletan dezente gozatu eta sufritu nuen (bai, sufritu ere bai). Eta, memoriari tiraka hasi naizenean, jabetu naiz ia oharkabean neure belaunaldiko bertsolariei bultzaka
|
ibili
izan naizela entzule egon naizen azken txapelketetan. Eurekin gozatu eta sufritu dudala gehien, alegia.
|
|
|
Elortzak ez zuen zorte bera izan Gernikako finalerdian, han ere bultzaka
|
ibili
ginen arren. Urrun samar kokatu ginen, nonbait, oholtzatik, eta gure gogo bultzadek indarrik ez haraino heltzeko.
|
|
|
Izar gorriak susmoak biztuta, ea hori zer zen eta ea Igor eta Unai nortzuk ziren galdezka hasi zitzaizkien guardia zibilak, ongietorriren bat antolatzen zebiltzalakoan edo. Txapelketako eskuorriak aterata eta Gu ta gutarraken diskoko izar gorria erakusten
|
ibili
ei ziren, estu. Kotxearen jabeari “A usted, la próxima vez la llevo detenida” esan omen zioten.
|
|
|
Rafa Rueda (Hegoaldeko Zaratustra). Bihotz apurtzaile hau, PiLTrekin Jainkoa hiltzeaz aspertuta, Pete Seeger berpizten
|
ibili
da Lou Topetekin. Bertsolaritik falta zaiona bertsiolaritik dauka, seiko elektrikoan gaindiezina.
|
|
|
Hala ere, zorionez, ostiral eguerdi lasai bat tokatu zaigu. Erdi galduta Baionako kaleetan, jendeari galdezka
|
ibili
naiz eta galdetu diodan bigarren pertsonak euskaraz erantzun dit. Bitik bat euskalduna, ez da proportzio txarra.
|
|
|
Lehenengo sorta Igorrek kantatu du Xabier Leteren “Jardin bat zuretzat doinuan”, hilabete batzuk lehenago plaza horretan bertan izandako ETAren armagabetzearen inguruan. Baionan ETAk baionetak entregatu zituela-eta
|
ibili
dira:
|
|
|
Senarrak esaten du erdia hemen eta beste erdia kale inguruan egin izan balute, hobeto biziko ginatekeela. Seme alabek gida-baimena atera bitartean gora eta behera
|
ibili
behar izaten dugu. Eskerrak orain Jon Anderrek atera duen.
|
|
|
nahiz
|
ibili
azkarra
|
|
|
Gimnasia hori gaztetatik egin genuen eta, nola arlo horretan ondo ibiltzen ginen, herriz herriko ibilian ere lan horretan jartzen gintuzten, eta soka bat ekartzen du horrek. Gai jartzaile eta guzti oholtzara igo eta askotan
|
ibili
izan gara saioa bideratu ezinik, ezinean, eta jendeak ere sufritu egin ohi du halakoetan. Makina bat saio salbatu ditugu puntutan txukun samar egiteagatik.
|
|
|
Landetako eta Izarraizpeko kuadrillak, auzo samarrekoak izaki, desafioka
|
ibili
ohi ziren. Joxe Agirrek jokatu zuen bere azken apustua (jokatzera iritsi ez bazen ere) landetarren aurkakoa izan zen, eta baita bere lehen bertso saioetako bat ere.
|
|
|
Emanuel Gabottorekin batera David Tókar payadorea animatu zen proiektura, eta raperoen artean Kódigo eta beste hainbatek ere bat egin zuten. Geroztik, herrialde osoan zehar
|
ibili
dira, eta baita Txileko hainbatekin ere.
|
|
|
Umetatik
|
ibili
gara Necocheako euskal etxean, gurasoek ere umetatik zutelako ohitura hori (aitak Necochean eta amak Rosarion); guretzat gure etxea zen. Euskal etxeetan beti eman zaio garrantzia dantzari eta gu ere hiru urterekin hasi ginen, gure gurasoek lehenago egin zuten bezala.
|
|
|
gure esanetan alai ta zintzo/
|
ibili
dan gizonari
|
|
|
Imanol Epelderi zor zaio hasierako ideia. Kolonbian
|
ibili
zelarik, hango inprobisatzaileen neurketa modu bat ezagutu zuen. Bi lehiakide jarri oholtzan eta txintxarri soinua entzun arteko talka egiten dute Antioquia inguruetan.
|
|
|
1846an jaio eta 1940an hil zen. Ez zen plazaz plaza
|
ibili
, baina etxe jirako sagardortegietan eta bertsolari iaioa omen zen.
|
|
|
Esan bezala, Hernaniko Epele auzoko Epele Borda baserrian jaio nintzen, 1950ean. Fagollagako eskola publikoan
|
ibili
nintzen 11 urte arte, 60 bat umeko gela bakar batean eta maistra bakarrekin. 1961 aldera zaletu nintzen bertsoarekin, Ereñotzuko festetan Basarri eta Uztapide kantuan ikusita.
|
|
|
Aitor eta Aloña. Orereta Ikastolako Batzordean
|
ibili
nintzen, eta eskualdeko ordezkari ere bai, Gipuzkoako Ikastolen Elkartean.
|
|
|
Feminismoan erreferente komunak izateak eta biek horren inguruan irakurri izanak ere lagundu diela uste du Egizabalek. “Ezberdin bizi genezakeen gai bakarra amatasunarena zen, ni ama naizelako eta Ane ez, baina, bestela, gai orokorretan oso bateratuta
|
ibili
gara. Amatasunaren nire diskurtsoa ere ez da batere existentzialista.
|
|
|
Bertsotan ere egiten zuen, baina koplatan zen ona. Badira, berriz, bertsolari batzuk koplari gutxi
|
ibili
direnak. Baserri gaztetan ibiliko zen Zarautz inguruan, baina gerora ia batere ez.
|
|
|
Baserri gaztetan ibiliko zen Zarautz inguruan, baina gerora ia batere ez. Uztapide asko
|
ibili
zen eta Lasarte ere bai. Adituta nago behin Lasarte Urdaneta aldeko kuadrilla batekin atera zela eta biharamun goizaldera, kantuan aspertuta eta nekatuta, kopla hau kantatu zuela:
|
|
|
Hasi Berriatutik, Mutriku, Elgoibartik barrena ia Gipuzkoa osoko ohitura izango zen seguru asko bat bateko koplariena. Gure aurreko bertsolarien belaunaldia gerra aurretik
|
ibili
zen koplari. Loidisaletxe, Zepai, Uztapide, Zubeltzu eta beste hainbat ibili ziren.
|
|
|
Gure aurreko bertsolarien belaunaldia gerra aurretik ibili zen koplari. Loidisaletxe, Zepai, Uztapide, Zubeltzu eta beste hainbat
|
ibili
ziren. Zubeltzu ezagutu nuen nik.
|
|
|
“Fraide eskolapio bat zegoen herrian bere kontura euskara ikasitakoa. Matxalenek animatu ninduen eta biok gau eskola batean
|
ibili
ginen. Herrian ganadu feria egiten zenean, Nafarroako mendi aldetik etorritakoei entzuten genien euskara, umeak ginela, eta oso arraro hitz egiten zutela komentatu ohi genuen.
|
|
|
Filmotekan ere asko ibiltzen nintzen eta Pellori (Aldazabal) esaten nion Madrilen gestio batzuk egin behar zituzkeela. Fiesta programan eman zituzten irudi horiek eta Julio Caro Baroja
|
ibili
zen grabatzen 16 milimetrotan. Informazio hori bagenuen, baina inork ez zuen ezer egiten.
|
|
|
Urretxindorrak ez al zuen koplarik kantatzen? Santa Agenda eskean ez zen sekula
|
ibili
–Ez dakit.
|
|
|
Berriatukoa zen eta umetatik ezagutzen zuen tradizioa. Are gehiago esango nuke, Berriatuko bertsolari guztiak, Mugartegi, Arregi edo Azpillaga bera, koplari
|
ibili
ziren bertsolari izan baino lehen. Arregik esaten zuen gure aitarekin ikasi zuela koplari.
|
|
|
X.K.: Juan de Arin Dorronsoro izeneko apaiza izan zen, Joxe Migel Barandiaranen adin bertsukoa eta etnografia lanetan
|
ibili
zena. Gerra aurrean bildu zituen sorta horiek, 60 urteko kantariei jasota.
|
|
|
“Santa Agedaren irudiak hogeitaka bildu ditut, baina askoz ere gehiago dira Euskal Herrian. Bizkaian barrena
|
ibili
nintzen lehengo batean eta berriro noa datorren astean. Kastrexana, Zeberio eta beste zenbait herri bisitatu behar ditut ermitei buruzko irudi eta xehetasunak biltzeko”, dio.
|
|
|
Euskal Herri osoan (Ipar Euskal Herrian urriagoa da tradizioa), bestalde, bertso ikasiekin kantatzen duten koplariekin
|
ibili
izan dira urtetan mutil taldeak lehen, eta talde mistoak, orain. Etxekoak koplatu eta eskabide koplak iristean, badirudi koplari askok bat batekoak tartekatzen zituztela.
|
|
|
Kopla horietan pikardia eta erotismo gehiago suma daiteke, baina hain da erotismo neurtua, zer urria iruditzen zaigula gaurko begiekin begiratuta. Joxean Artze disko batzuetarako kopla lizun bila
|
ibili
zen garai batean, eta bildutakoak dozena batera ez ziren iritsiko. Zergatik ez da ematen euskarazko kopletan Erriberako jotan ematen den gatz eta piper larri hori?
|
|
|
Gero, Txirritak berak hitz egin zuen. Bere bizimodua diru ezari oso atxekitua egon zela adierazi zigun, eta pobre izate horretatik etorri zitzaiola hargina bezala lan egin beharra, sagardo txarro baten eskean
|
ibili
beharra, eta beste zenbait gauza itsusi. Eta segidan bertso hau bota zuen, berak pasatako larritasunak pasatzen dituzten guztiei dedikatu eta gero:
|
|
|
Bertso luzeak egiteko ohitura zuen, baina hori ohikoa zen garaiko bertsolariengan. Bertsoa eta politika ere orpoz orpo
|
ibili
izan direla beti garbi islatzen du Urretxindorraren bertso corpusak. Hala ere, ondoko bertso biek, zehazki, badute agian gerora hainbeste ikusi ez den zerbait:
|
|
2018
|
|
|
Dauga deitzen den kriminel handi bat hiltzera kondenatua izan da aste huntan; laur presuna bazituen asasinaturic berrikitan eta lehenago ere uste dute bazuen bertze zonbait hilic. Haren prosesean yendea saldoka
|
ibili
da eta izigarri muntatua izan da asasinazalearen kontra. Presondegirat ereman dutenean populuac laurdengatu nahi zuen; lanac ukhan dituzte yandarmec gizon trichte haren zaintzen [43].
|
|
|
“Santakta” deiturikoa izaten zen horietako bat, duela berriki arte bizirik jarraitu duen ohitura. Urtezahar arratsean eta Errege bezperan gazte kuadrilla bildu eta, soinujole eta bertsolari batekin, auzoz auzo
|
ibili
ohi ziren diru eske, kantuan eta bertsotan, baserritarrak alaituz. Luzaroan hartu zuen parte ohitura horretan Madariagak.
|
|
|
Urte horietan, ordea, txapelketa ez zen izan bertsoarekin zuen harreman bakarra. Nafarroako herri anitzetan
|
ibili
zen kantuan Andres Narbarte Xalto goizuetarra zuela lagun ohikoena.
|
|
|
Atxiloketa ugari egin zituen poliziak: Jazintaren lagunak ziren bi artzain, Frantzisko eta Joxe Inazio Aranburu; Joxe Manuel Oiarbide; bi ahizpen senargaiak; Joxe Migel Urkizu beizamarra; inguruan lanean zebilen ikazkin bat (Goizuetakoa omen); Martin Artola, Bedaioko (Tolosa) artzaina; egun batzuk lehenago inguruan
|
ibili
zen ijito talde bat; artzaina zen Beasaingo Isidro Aranburu; Joxe Antonio Irazustabarrena, Ormaiztegiko tratantea… eta baita Jazinta bera ere! Sarekada ikaragarri bortitza izan zen, polizia itota sentitu baitzen garaiko hedabideen presioarengatik, eta demostratu behar zuen, handik edo hemendik, zerbaitetan behintzat bazebiltzala.
|
|
|
Gerrak zahartuta harrapatu zuen Patxi, baina haren bi seme, Ramon eta Martin, frontean
|
ibili
ziren Bizkaia aldean, gerora kartzelan luzaz egoteko. Zabalak dioenez, ez dago bere bertsorik jasota gerra ondotik.
|
|
|
Gogoratzen al duzue Maddalen Arzallus Antiak Puigdemonti abestutako Doraemonen bertsioa? Teleberrin edota sarean bolo bolo
|
ibili
zen. Youtuben ia 60.000 bisita ditu, karaoke bertsioan ere badago ikusgai.
|
|
|
Haur eta gaztetxoentzat gehiegi da, ez da haientzat pentsatutako zerbait. Horregatik, zabalkundearen zenbaki handi eta potoloak hanka puntetan
|
ibili
beharreko bideak direla esatea. Etorkizuna ereiteko, beste era batera landu da lurra.
|
|
|
Inon gordetzen ote dira hain aspaldiko aferak? Ez naiz sekula auzitegietako artxiboetan galdeka
|
ibili
. Ordea, Inesek bazekien zer pauso eman behar zen.
|
|
|
Handik honat
|
ibili
gara bilaka batean eta bertzean. Orain dela ehun urte Doneztebeko bestetan saldu, eta halako zalaparta sorrarazi bazuten, nahitaez pasatuko ziren ahotik ahora eta gordeko ziren jendearen memorian.
|
|
|
Ezin egundo ondo
|
ibili
|
|
|
Bestetik, baserriko lanetan
|
ibili
zirenek dezente kantatzen zuten. Sehaska kantetatik lan kantetaraino, asko kantatu da etxe eta baserrietan; hori ere bizimodua aldatzearekin bat aldatu da.
|
|
|
Nahiko modu infomalean hurbildu nintzen bertsogintzara, beraz. Gero, Egiako bertso eskolatik pasa eta Añorgako bertso eskolan
|
ibili
naiz intermitenteki. Zalea naiz.
|
|
|
Hala ere, iruditu zait baneukala norekin kontrastatu. Nire tutoreek ez zuten bertsogintza oso ongi ezagutzen eta urruti daude, baina ahal duten guztian lagundu didate Internet bidez. Lanean Oiartzunen
|
ibili
naizenez, Juan Mari Beltranekin komentatzeko aukera nuen, eta Mintzola zein Bertsozale Elkartetik Karlos Aizpurua beti egon da hor edozertarako. Banuen jendea inguruan, ez naiz bakarrik sentitu.
|
|
|
orain ezin
|
ibili
|
|
|
Gizarteko “ertzak” hegemoniko bihur daitezke bertso saioetan, euskal giroa bera nahiko “ertzekoa” denez gero eta ertzei buruzko sentsibilitate berezia daukalako. “Ertzak” eta “periferia” hitza hainbeste aipatu izanak berak erakusten du horretarako joera dagoela, eta ematen duela bertsolariak, baloratua izatekotan, ertz horietan
|
ibili
behar duela.
|
|
|
periferiak ez dakusa bere burua periferia modura; nazio batu baina deszentralizatuaren isla da Txapelketa. Zazpi probintzietan izan dira saioak, eta zazpi probintzietako entzuleak
|
ibili
dira saioz saio. Lekuan lekuko bertso eskolek eta taldeek ziurtatu dute saioen antolaketa, Bertsozale Elkartearen ondoan.
|
|
|
Agurraren ondoren jertsea bota nuen, askatu beharra neukan. Eta nahi adina ez, baina goizean baino askeago
|
ibili
nintzen arratsaldean.
|
|
|
Noski, hemen Txapelketaz ari gara, baina eboluzio hori plazetan eman dena da. Egia da plazako zirkuitu desberdinak daudela, baina ni
|
ibili
naizenetan ohikoak diren gaiak irten dira. Hor dabilenak izan du aukera demostratzeko, ez dabilenak, ba ez.
|
|
|
Bereziki Durangoko saioko egunean bertso eskolako 5 urteko gaztetxoenak nola etorri ziren. Eta, noski, batzuk aspertu egiten zirenez, hor
|
ibili
ziren koadernoetan saioaren kronika marrazten, beraien erara. Lurreratzen laguntzen dizuten keinuak dira.
|
|
|
Gu Durangon batu izan gara Igor Elortza, Unai Iturriaga, Jon Maia, Manu Goiogana eta Abarkas. Horiez gain, Oihana Bartra eta Miren Artetxerekin ere
|
ibili
naiz. Niretzat bakarkako lana ederra da, baina bertso eskolan elkartzearena —ez abesteko bakarrik—, elkarrekin egon eta hitz egiteko, coaching edo zaintza hori, oso garrantzitsua da.
|
|
2019
|
|
|
Umore onekoa, eta bromazalea. Ezin dut bere irudi garbirik oroitu, baina beti buruan
|
ibili
izan dut aitak egin zion bertso hau:
|
|
|
Ez zen gizon iluna, hala ere, nahiz eta une oro argi bila
|
ibili
. Traszendentzia edozer gauzak zuen berarentzat, edozein gauza xumek irakurketa unibertsalak egiteko balio zion, eta, askotan, azalekoaz harago, bizitzaren edertasunaren muinari heltzen zekien.
|
|
|
Ez dut urruti
|
ibili
behar
|
|
|
Denborarekin, adinkide nituen neskak plaza uzten hasi ziren, eta nire inguru hurbila husten ari zela sentitu nuen. Bai, mutil askok jarraitzen zuten bertsotan eta haiekin
|
ibili
nintzen bat gehiago banintz bezala; baina kideak falta nituen. Ahizpak behar nituen gure gauzez hitz egiteko.
|
|
|
Aitorren ahalak aldiko maila bat behera egiten zuen, baita nireak ere, adinaren pisurekin. Horrela
|
ibili
ginen, ni hara eta haiek niregana.
|
|
|
“Ongi pasa eta ea hurrengoan ahal dudan”. Berriz ere antolatu zuen bilkura, baina ezin nintzen kotxez
|
ibili
. “Eta zuek, etortzeko modurik? ”, galdetu nion:
|
|
|
Nik egin nezake, ahalegin bat eginez, baina horrek igoko banau klasez euskalduntasunaren pedigrian, iruditzen zait kontuz
|
ibili
behar garela, ze denok ez daukagu sarbide bera, eta denok ez gara Hernanin jaio, eta denok ez dauzkagu guraso euskaldun petoak.
|
|
2020
|
|
|
Larunbat goizetan Zarautzera joaten hasi ginen ibilalditxoak egiteko. Egiten genuena gutxi
|
ibili
eta hamaiketako onak egitea izaten zen. Eta ikusi nuen horrela ibilita ez nituela 14 orduak bukatuko, eta hasi nintzen neure kabuz ibilaldiak egiten.
|
|
|
Zarauzko Euskal Jai batean Andoniren kuadrillakoekin
|
ibili
nintzen eta Ezkertokira bildu gintuzten afaltzera. Ostatuak lehengo lekuan jarraitzen du, baina izena eta giroa ez dira lehengoak.
|
|
|
Amaiurtik abiatu ginen ezordutan eta Sebastian eta Murua han gelditu ziren, biharamunean Senperen kantatu behar zutelako, eta Andoni eta biok etorri egin ginen, guk ere hemen bertso saio bat genuelako. Behobia aldera arte elkarri galderak eginez etorri ginen, erdi esna, eta handik banatu ginelarik, bakoitzak ahal zuen moduan
|
ibili
ginen. Ni Villabonako Martin Musika Etxearen atzean gelditu nintzen, lo kuluxka bat egiteko, eta udaltzain batek esnatu ninduen kristalean kolpeak joz.
|
|
|
—Neronek ere ez zekiat non
|
ibili
naizen. Gelditu ninduan lo kuluxka bat egiteko eta goizeko hamarretan iritsi nauk etxera.
|
|
|
Hurrena ikusi nuenean galdetu nion zer moduz pasatu zuen biharamunean eta goizean larri
|
ibili
zela, baina egunak aurrera egin ahala moldatzen joan zela erantzun zidan.
|
|
|
Bere soslai bat osatzeko liburu aproposa da Joxerra Garziak elkarrizketa formatuan egin zion Bertso ispiluan barrenaizenekoa. Garabideren proiektuetan
|
ibili
da buru belarri urteetan. Bere lan akademikoaren berri ematen duten izenburuak ere ez dira gutxi eta, gaur, Pentsamenduaren Historia erakusten du Mondragon Unibertsitatean.
|
|
|
Galduta
|
ibili
dira muga ikusezineko mendietan. Pentsatutako herrira barik Aldudeko ertz batera atereak izango dira, eta aski berandutu zaie Urepelera iritsi, belaze bat aukeratu eta kanpin denda xutik eman dutenerako.
|
|
|
Entzuleek aukeratzen zuten irabazlea edo epaileek, baina ez da egundo berdinketarik izan. Epaileak han
|
ibili
ziren desenpatea jokatzeko zer egin behar zuten eztabaidatzen, eta bederatzi puntukoa kantatu behar zutela erabaki zuten. “Bederatzi puntukoa?
|
|
|
Berak seguru asko gordeko duen kontu bat badaukat Euzkitzeri buruz. Beti
|
ibili
da ez azkoitiar eta ez azpeitiar. Bertsotan hasi zen arte nik ez nuen ezagutzen, eta, hasi zenean, azkoitiarra zela esaten zuen.
|
|
|
Usurbilgo frontoian ez zegoen argi askorik, eta kotxearen argiak alde hartara begira jarrita jokatu genuen partida. Euzkitzek bazuen garai hartan bistarekin arazoren bat, lentillekin
|
ibili
ohi zen, eta gau horretan behintzat irabazi egin nion. Eta hori ez dit inoiz barkatu izan.
|
|
|
Euzkitzek plazaz plazakoa azkar samar utzi zuen eta berarekin ez dut beste askorekin adina kantatu. Hasiera hartan esan dut nola Otañorekin lauzpabost hilabetez
|
ibili
ginen ikasten. Egun hartan, Otañok berak eramaten ninduen etxera kotxean eta behin etxe parera iritsi ginenean esan zidan erakutsi beharrekoak erakutsi zizkigula eta aurrerantzean geure kontura ibili genuela.
|
|
|
Hasiera hartan esan dut nola Otañorekin lauzpabost hilabetez ibili ginen ikasten. Egun hartan, Otañok berak eramaten ninduen etxera kotxean eta behin etxe parera iritsi ginenean esan zidan erakutsi beharrekoak erakutsi zizkigula eta aurrerantzean geure kontura
|
ibili
genuela. Eta horrela hasi ginen Hernani aldeko bertsolariekin juntatzen.
|
|
|
Bertsogintza bizitzeko modu ezberdinak daude, eta nik oso ondo ulertzen dut Euzkitzek orduan eta gero ere izan duen jarrera eta eskakizun maila. Anatx eta bere osaba beren saltsan
|
ibili
ziren festa giroko leku hartan, eta Euzkitzek, han zegoen bertsolari onena izanik, ez zuen batere gozatu. Eta bertsoarekin asko gozatzen duen bertsolaria izan da eta gozatzen du gaur egun ere, berak kontatzen duenez behintzat, kotxean doala bertsorik gehien botatzen duena ere bera izango baita.
|
|
|
Berak esan izan dit aitak askotan aipatzen ziola nola bidean topo egin genuen, hitz egin beharrekoak hitz egin eta itzuli zen etxera, baina ez Xabier eta ez ni ez gara gogoratzen nora joan ginen. 80tik 90era bitarteko hamarkada horretan gazte kuadrilla asko
|
ibili
ginen. Nik Txapelketan gehiegirik ez, baina plazak egiteko orduan suertea izan dut edo izan genuen.
|
|
|
Nik Osinalde eta Lizardi irabazi nituen urteetan bera soldaduskan zegoela uste dut, baina elkarrekin asko
|
ibili
ginen Murua eta biok, eta badut Mungiara joan gineneko pasadizo bat aipatzea merezi duena. Orain Tolosan taxilaria den nire anaia txofer hartuta joan ginen Mungiara Gazteen Txapelketara Murua, Mendizabal eta hirurok.
|