|
2000
|
|
|
Alde batetik, nire euskara-mailahausnarketa sakonetan murgiltzeko modukoa ez zelako; beste aldetik, erreferentziapolitiko eta kultural asko falta zitzaizkidalako, eta ez nekien nortaz edo zertaz ariziren; eta, azkenik, zenbait gauza hitz erdiaz edo klabez esaten zirelako, gauzakzehatz-mehatz azaldu gabe. Horiek ziren klandes-tinitatearen morrontzak, eta nireeuskarak oraindik ez zuen
|
hura guztia
ulertu ahal izateko finezia nahikorik.
|
|
|
Esan diot lasaitzeko, furgoneta osteagatik ez digutela isun handiegia jarriko. Eta gainera, aukera geneukala esateko beste bostei egindako txantxa bat baino ez zela
|
hura guztia
. Azken finean, ez zegoen urduritzeko arrazoirik.
|
|
|
Errepidea eta autoa oso atzean utzi nituen, eta suposatu nuen udaberrian
|
hura guztia
urez beteta egongo zela, baita ni nengoen tokia ere. Herri hartara heltzeko berrehun bat metro geratzen zitzaizkidan, baina ordurako argi ikus nitzakeen etxe guztietako horma eta leihoak; eta askoz ere urrunago, abuztuko beroak eta ortuen egarriak hurrupatuta, urtegiko lau tantak.
|
|
|
erran beharrik ez dizut ezen azken erran hartan trufaz bezala aritu zitzaigula, eskarniozko irria ezpainetan; haatik, begien hertsireki batean irritik beltzurirat egiten zuela eta ezpata bularraren aitzinean dantzatzen zigula, erran zigun: " Haragizko bekatua egiten ari zinetela, alegia!" Eta, hartaraz gero, sermoi batean aritu zitzaigun, lizun gaixto batzuk ginela eta merezia genuela
|
hura guztia
, zeren bekatuaren ahalke ez zenak ahalketu behar izaiten baitzuen azkenean behin eta birritan, guk mementu hartan bezala; eta erran zigun, halaber, ezen, guztiarekin ere, ezin urosagoak ginela, zeren eta hura ez baitzen ohiko sarealdi haietarik bat, gobernariek aldian behin manatzen zutena, hiria jende lohi lizunaz garbitzeko, eta gartzelaldi jendetsu batekin akabatzen zena. Eta, ai, nola desiratu nuen orduan ere ezinezkoa, jaun An dré!
|
|
|
Zeren eta gero eta gehiago ohartzen bainintzen, konparazione, ezen laket nituela neskatxak eta emaztekiak... baina non zegoen plazer haren neurria? Haatik, nola kontatuko nion
|
hura guztia
, bertzalde, Piarres Oihartzabal kapitainari, baldin neskez eta emaztekiez hitz egiteak erremediorik gabe ahalketzen baninduen eta aztoratzen. Halarik ere, zerbait erran nahi nion kapitainari, eta orduan kontatu nion nola jesuiten kolejioan nengoenean guztia iduritzen zitzaidan bekatu, zeren eta har izugarri bat bainuen kontzientzian —edo mila har ote ziren, jaun André, zeren eta kontzientzia hertsiaren gatzontzian ere harrak sor baitaitezke? —, guztia bekatutzat hartzen zuena.
|
|
|
Kontatzen ari natzaizun bezala gertatu zen
|
hura guztia
, zin degizut, jaun André, hain baita handia gizonon ergeltasuna, baldin beldurra eta sinesberatasuna ehun berean bilbatzen eta irazkitzen badira eta gorputz-arimetako endrezera, juntura eta parte guztietarat hedatzen!
|
|
|
Eta, orduan, Antonio Ibarbiak, ikusirik ezen gauzak arras okertzen ari zirela, erran zion Avilakoari giristino zaharrak ginela, etorki onekoak, eta hala ginela kaputxinoen misionerat joaiteko asmotan... eta gomendiozko karta bat ere bageneramala, eta gure nahia eta gure desira ez zela nehor hiltzea, baina indiarren alde lan egitea, eta kontu
|
hura guztia
ahanztea; eta erakutsi zion gomendiozko karta, aita Zacaríasek skribatua, baina Avilako zalduna ez zen beratu ez bigundu, eta ihardetsi zion ezen ulertzen zuela guk geure koaitak eta ondikoak kontatu nahi izaitea, eta joan ere joanen ginela misionerat, baina hil edo biziko bertze froga hura —bere nagusiaren alaba sendatzekoa— gainditu ondoren.
|
|
|
‘Nor ote da mutil hori? ’ ‘Ez dakit —ihardetsi zidan— Adinagatik, zure lehengusuren bat izan daiteke... ’ Handik aitzina, zenbat ordu ez ote nituen egin koadroko neure lehengusu ustezkoaren aitzinean! Eta, horrela, hainbertzeraino itsutu nintzen neure amorio harekin, non, batzuetan, nehork ikusten ez ninduela, paratzen bainintzen zutik aulki baten gainean, ene hatza haren ezpainetan ipini ahal izaiteko; eta, hain barrendik eta hain zintki eta fintki egiten nuen
|
hura guztia
, non iduritzen baitzitzaidan ezen ezpain haiek, ordainean, musu emaiten zidatela eta musuaren hezea ere nabari nezakeela neure hatzean. Harik eta amak egun batean erran zidan arte:
|
|
|
Eta gizonak
|
hura guztia
erran zigun... eta aita erreus eta urduri jartzen hasi zen, zeren eta jakin nahi baitzuen batik bat nola ehizatzen zuen tigre hark eta nola erabil zitekeen hura ehizarako. Eta gizonak halako batean erran zion:
|
|
|
Nola inarrosten ninduen barrendik aitaren erran hark," Eta orain, hautatu, Mattin", eta nola pizten zitzaidan bekaitzaren harra arimaren bazter batean, hitz haiek aditu orduko! Eta zein gaitz eta gaitzi egiten zitzaidan
|
hura guztia
! Eta nola gutiziatzen nituen halakoetan aitaren bertze hitz haiek, ene aldeko hautua adieraz zezaketenak behingoz:
|
|
|
Eta han berean genuen osaba Joanikot, Egiptoko hamar izurriek joa zirudiena. Eta han berean zegoen jende
|
hura guztia
ere, haren kondenatzeko prest. Zeren, ez al zen, bada, osaba Joanikot heresea, eta ez al zen, halatan, izurri ororen izurri eta iturri, hobendunen hobendun eta kulpanten kulpant?
|
|
|
Eta Mattinek
|
hura guztia
zekien eta ez zuen ezkutatzen; aitzitik, haiek guztiak erakusterat permatzen zen, batzuetan artez —aitaren eredurat—, bertzeetan zeharka, giro bakoitzean modu diferent batean.
|
|
|
Komentario ugari bezain luzeak egin diezazkizuket, baina bakarra eta laburra eginen dizut, denborari buruzkoa hau ere: nola erran, bada, sentsazio bortitz
|
hura guztia
istant ezin laburrago hartan iragan zela, baldin denbora bere baitarik atera bazen, ene bihotzean lehertu orduko, eta denbora hura bertze denbora bat bazen jada. Zeren ez baitira, zinez, berdinak, guk bizi dugun denbora eta gu bizi gaituena.
|
|
|
" Halarik ere, gutun bat skriba diezaioket Villagrandeko dukeari, zergatik ez?, zeren haren eskua, bai, luzea baita, eta zeren dukea zorretan baitago etxegoiendarren leinuarekin"; eta, handik aitzina, hire amak kontatu zidaan nola prometatu zion dukeak zuen aitari ezen markes titulua emanen ziola eta Urbiaingo herria markeserri izendatuko zuela, hire aitak kanoi eta fusilen tratua bete ondoren, baina ezin izan zuela bere hitza bete, zeren, dukea azken urratsa emaiteko puntuan zenean, ahakartu baitzen aldi batez, bertze kontu batzuengatik, erregeren balidoarekin, zeinak ukatu baitzizkion, hartaraz gero, zor zizkion fabore, garazia eta abantail guztiak, aitaren markes titulua tartean. Eta hire amak
|
hura guztia
erran zidaan, eta bertze zerbait ere erraiterat zihoakidaan, baina nik ere hartua nian neure erabakia orduko, zeren, hasteko, itsasoa utzi nuenetik bortz hilabete baineramatzan lehorrean, gogait gaixto eginik, halako suertez, non itsasorat berriro itzultzeko asmotan bainengoen, eta zeren aitzakia ezin hobea izan baitzitekeen hura enetzat ere, Mundu Berria ezagutzeko eta obra on baten egiteko... e... " Andere Graziana, berorren semea ene semea ere izan zen, borzpasei urtez, Itsasoko Aman izan nuen bitartean, eta nihaur joanen naiz haren bila..."
|
|
|
Nehon ere ez! Bertze gauza bat da nola eraman zuen sufrimendu
|
hura guztia
, noiz eta hiltzerat kondenatu baitzuten... Izan ere, Jesu Kristok ez zuen oinazea bilatu; aitzitik, ihesi ibili zen, eta hargatik erran zuen:
|
|
|
Lehen egun haietan, gauzei neurria har  tzen ikasi zuen,
|
hura guztia
berez etorriko zelakoan bere onera. Esku-oinen aldaketak, hotz pentsatuta, ez zuen aparteko arazorik sortzen, ez zion Brown jaunari ohiko bizimodua egin zezan behaztopa gaindiezinik ipin  tzen; nahikoa zuen neurri txiki batzuk har  tzearekin.
|
|
|
Laugarren egun euritsuan, baina, gauzak gehixeago aldatzen hasi ziren. Egun hartantxe Brown jaunak gertakizun bitxiaz zuen iritzia arras aldatu zen; ez zuen dudarik egiten
|
hura guztia
berez etorriko zela bere onera, baina orain ez zuen uste itxuraldaketa hura garrantzirik gabeko zer bat zenik, haluzinazio bat baizik. Edo, okerrago oraindik:
|
|
|
hamar zentimetro, bai. Zoratzen hasita ote zegoen pentsatu zuen orduantxe,
|
hura guztia
eldarnio bat izan ote zitekeen, edo lagunen baten broma bat. Amesgaiztoarena hurrengo egunean pentsatu zuen, bosgarren egunean, hain zuzen galtza guztiak hamar zentimetro luze gelditzen zitzaizkiola konturatu zenean.
|
|
|
Aurretik, bertsolariak eta suziri ekologikoak eta herri kirolak izan ziren, eta trikitilariak, eta, gero, Jesus Bihotzekoaren orfeoiak zazpi ordu eta erdiko gregoriano saio zoragarria eskaini zuen, ehundaka belarrion gozamenerako. Eta
|
hura guztia
ongi zegoen, bai, baina jendea beste zerbaiten zain zegoen. Laster hasiko ziren estreinako txistu erre ozpinduak.
|
|
|
nolatan orain gor-mutu? Ez al zen
|
hura guztia
amarru bat izango. Ez al zen jokabide huraxe trikimailu zikin bat izango, ezjakintasun mixerable bat ezkutatzearren?
|
|
|
Mozorro aldaketa izan zen gauzarik ikusgarriena; onagroak putrearekin elkar trukea egin, salamandrak ardiarekin, ostrukak tximinoarekin... ezin konta ahala trukaketa izan zen ikusleen artean. Jolas huts gisa ulertu genuen
|
hura guztia
, denborapasa xalo arriskurik gabea. Baina ene baitako mintzoak atezu jarri ninduen; eta, ahots txikiak emandako argibideak zuhurki jarraitzera deliberatu nintzen; bide hark erakutsiko zidan, estreinako ondorio gisa, aldaketa-saio hura ez zela, inondik ere, denborapasa xalo txoro bat; hura guztia estrategia ezinago ongi taxutu bati zegokion.
|
|
|
Jolas huts gisa ulertu genuen hura guztia, denborapasa xalo arriskurik gabea. Baina ene baitako mintzoak atezu jarri ninduen; eta, ahots txikiak emandako argibideak zuhurki jarraitzera deliberatu nintzen; bide hark erakutsiko zidan, estreinako ondorio gisa, aldaketa-saio hura ez zela, inondik ere, denborapasa xalo txoro bat;
|
hura guztia
estrategia ezinago ongi taxutu bati zegokion. Ez nien noski gainerako gonbidatuei ene beldurren berri eman.
|
|
|
haiek ere ez al ziren, akaso, makinazio beraren beste atal bat baino izango? Ez al zen
|
hura guztia
ni berriz ere suntsitzeko antolaturiko konplot beldurgarri bat. Azken bi galdera hauek irribarrea ekarri zuten ene ezpain zartatuetara.
|
|
|
Egia al zen, beraz, andrearen memoria eidetikoarena? Ala, Deerek susmatu bezala, inpostore zikin bat zen, bost milioiak kobratzeko, eta bere berezitasun fisikoa konpontzeko, trikimailu
|
hura guztia
asmatu zuena. Egiaz al zen gor-mutu?
|
|
|
sekulako zotina jarri zitzaion, aulkitik altxarazten zuen dardar bortitza, ordubetetxo iraun ziona. Alferrekoak izan zituen uzkurtze deseroso haien kontrako sorgin-neurri guztiak, baita bestelakoak ere; eta, jada guztiz etsita zegoenean, desesperantzaren urak gainezka egiteko zorian zeudenean, Brown jaunak pentsatu zuen ez zegoela hala jarraitzerik, nahikoa mixeria nozitu zuela eta nahikoa zorigaitz, eta irain
|
hura guztia
bakardadean eraman beharra zama astunegia zela gizaseme batentzat, are gehiago zotin bortitz harekin, eta ez zegoela gehiago sofritzeko prest; eta gehiago ez sofritzeko, lehen urratsa zotina bera akabatzea zen; ez zekien, ordea, harekin nola amaitu, eta horrexegatik zegoen etsiak jota; eta etsipen hark ekarri zion, hain zuzen ere, bakardade eta zama sentimendu mingots hura, eta hura zela-eta pent... Nori eman bere mixerien berri?
|
|
|
Artaburu hura amaitu zuenean hasi ginen gainerakoak. Elizkizun baten antzekoa zen
|
hura guztia
, eta gure isiltasunak gehiago sakontzen zuen misterioa.
|
|
|
Migelen aiherkundeak ez ziren txantxetakoak. Ba, hala ere, amak
|
hura guztia
jakin behar zuen. Tunel bat nuen esan behar hura; amairik, argirik gabeko tunel luze bat.
|
|
|
Egunak igaro ahala masa indar erraldoia bilakatu zen. Ez zegoen
|
hura guztia
gidatu, bideratu eta iraultza sozial moduan antola zezakeen aitzindaririk. Gidariak bazeuden, jakina, baina haietako inork ez zeukan behar besteko karismarik, inor ez benetako gidaritza egiteko gai.
|
|
|
Lehen urte haietan langile ugari behar zituzten, baina gero petrolioa ateratzeko ez da ia eskulanik behar. Langabezian geratu zen jende
|
hura guztia
, hirietan pilatuta, noraezean. Jendearentzat errazagoa zen, langabezian egonik ere, hirietan eskean bizimodua ateratzea, berriz nekazaritzara itzultzea baino.
|
|
|
Maiatz hartan autoritate eta agintari guztiak gainezkatu egin zituen gizarte mugimenduak; armada eta polizi indarrak ere larritu egin zituen tupusteko iraultza-hats hark, eta egoera goren hura beste apur batez luzatu izan balitz, gehixeago iraun izan balu, urrunago iritsiko ziren ondorioak. Baina norbaitek edo zerbaitek desegin egin zuen
|
hura guztia
, zapuztu.
|
|
|
Hondakinen artean sartu eta negarra begietan nuela geratzen nintzen sukaldeko axuleiu sarritan artean ere zuri eta osoei begira. Pareta erori haien artean behiala izandako familia irudikatzen nuen, denborak gupidarik gabe hondatutako zoriontasun apal eta laño
|
hura guztia
.
|
|
2001
|
|
|
Ez ziren haiek hitz eta pitz egindako gogoetak, ordea. Frogak ere bazituen
|
hura guztia
adierazteko: " Ezagutzen ditugu bi ta lau baiño gehiago, eroso bizi zitezkenak edo karrera aundi batekin dirua aisa irabaziaz, eta gaur kartzeletan daudenak.
|
|
|
Martxoaren 8a ere aspalditxo pasata zegoen, bestalde. Auskalo, bada, zergatik egin zuten, derrepentean, erakuste
|
hura guztia
. Beharbada, S. Larreak," Sartaldeko emakumeen baldintzak" artikuluan jasotzen zuen arrazoiarengatik.
|
|
|
Dena den, ezin dezakegu esan
|
hura guztia
kimika organikoa zenik. Gaur ezagutzen dugun kimika organikoa XVIII eta XIX.
|
|
|
–Edota, nahigabe izan zela suposatzera mugatu beharrean,
|
hura guztia
nolabait aurrez aldetik pentsatua izan al zitekeen?
|
|
|
8: 10etan paradan sartu da... Datuak nola hartzen ari den begira, Tasiori
|
hura guztia
ez dela benetan gertatzen ari iruditu zaio. Ertzain horrek film kutre bateko aktorea ematen duela.
|
|
|
Ezta katurik edo txakur txikiren bat ere. Eta Tasiori ez zaio axola erretolika
|
hura guztia
aditzea. Ezta batere.
|
|
|
Eta opariarekin egin zuen amets: ...(Parisekoan edo Lisboako luze hartan) eta Romak paper gorrian bildutako oparia eman zion eta berak ahaleginak egin zituen papera kentzeko baina ametsa lekuz aldatu zen orduan, zortzimilako mendi batean zeuden (Annapurna?) eta atzamarrak ezin zituen behar bezala mugitu; gutxika, baina, oparia zabaltzen joan zen baina ordurako ametsetan ari zela konturatu eta erabaki zuen ez zuela zabaltzea merezi,
|
hura guztia
buruaren jolasa baino ez zela.
|
|
|
Mekanismo ederra zeukan, urrezkoa eta txokolatezkoa. Eta
|
hura guztia
ulertzen hasi nintzenean, deabru txiki bat agertu zen piezen artetik. Esnatu egin ninduen.
|
|
|
Gu Goienkaleko mamuak bagina bezala ikusiko gintuen han, nasa gainean harrituta. Eta
|
hura guztia
beste inori gertatzen zitzaiola ematen zuen, beste mundu arraro eta zalantzazko batean. Baina lekukoak ginen, eta hara hor ze argitasun hotza, ze hustasun harrigarria.
|
|
2002
|
|
|
Gaztetxo bat nintzela politikagintzara eraman ninduen, beste asko bezala, nire grinak, eta han nahigabe ugari etorri zitzaidan, begirunea, emankortasuna eta zintzotasunaren ordez ausarkeria, koipekeria eta diruzalekeria baitziren nagusi. Jardunbide gaizto hartara ohitu gabeko nire gogoak
|
hura guztia
arbuiatu egiten zuen arren, hainbeste grina okerren artean goranahiak ustelduta zeukan haatik nire gaztetasun ahula, eta gainerakoen aztura gaiztoekin ados ez nintzen arren, besteak menderatzen zituen ohore-irrika berak lotzen ninduen halere hitz gaiztoetara eta bekaitzera.
|
|
|
batzuk hara, besteak hona; barrez edo erdi oihuka; harroputzak edo isilkorrak. Baina
|
hura guztia
beraiekin ez balihoa bezala hartu zuten. Film bat ikusten ariko balira bezala.
|
|
|
Ez zekien zer pentsatu. Zer zen
|
hura guztia
, ordea. Berehalako musu bat?
|
|
|
Neskak gerrikoa askatu zionean konturatu zen
|
hura guztia
benetan ari zela gertatzen, eta gaia serio samarra zela; zerbait gerta zitekeela. Biak arroparik gabe gelditu zirenean, irakurritako liburu guztietako aholkuak gogoratzen ahalegindu zen –jolas bezala hartzea; desmitifikatzea; hartzea eta ematea; eta hitz egitea, batik bat, hitz egitea–.
|
|
|
Ongi gogora zezakeen Sarak
|
hura guztia
. Ongi gogoratzen zuen, bai, nola ibiltzen ziren noiznahi –etxeak bost lagun zituen garai hartan:
|
|
|
Edo, psikiatra batek esango lukeen bezala, Rezolako tximinia bezalako erraldoi bat izatearekin amesten nuen, eta zigarroa errez betetzen nuen, inkontzienteki, neure ametsa. Edo, laburrago esanda, onartuta nuen kontu
|
hura guztia
, ondorioak ondorio.
|
|
|
Baina ez dakit
|
hura guztia
estetika kontua ote zen, edo ekonomiak ere ba ote zuen hartan ere zerikusirik, ageriko eta ustezko arrazoien azpitik ezkutukoak ere aritzen baitira maiz. Hara:
|
|
|
Ai, nolako askatasun sentsazioak hartu zuen Sara goitik behera, trena abian jarri zenean! Eta, amarekin izandako liskarrak gaizki sentiarazten bazuen ere, ezin pozikago zegoen, bestalde,
|
hura guztia
Sergiori zion maitasunagatik egin zuelako eta Sergiorengatik sufritu zuelako. Baita bere erabaki hura ezin erromantikoagoa izan zelako ere, azken finean...
|
|
|
Are gutxiago pentsatuko zuen, iluntzean ez ezik, hurrengo hiru egunetan ere ez zuela bere etxera itzultzerik izango. Julian Trekuk ere ez zuen
|
hura guztia
asko pentsatuko, gizona autora lasai igotzen ikusita. Agian  horregatik, ondoko egunetan-baina ez ondoko egunetan bakarrik, baita askozaz geroago ere-, behin eta berriz errepasatuko zuen bere baitan Rikardoren aita goizean Seat 124 zurira igotzen ikusi zueneko eszena hura.
|
|
|
Umore oneko eta arin sentitzen nintzen, Bonheur parfait akatsik gabe jo eta gero. Abelen hilketa, hark eragindako erresumin  sarkorra, haren ondotik etorri zitzaizkidan ezuste eta une desatseginak...
|
hura guztia
gero eta urrutiago nuen; egunak pasatu ahala, dena ahanzten joango nintzen. " Ondo da, egin nuen hausnarketa, gainetik kendu behar ditut pentsamendu ilunok, gainetik kendu oroitzapen gogor horiek, ez naiz bizitza osoa gertakari berari bueltaka ibiliko.
|
|
|
Mahaian eseri, eta halako arrotz-sentsazio batez jarri nintzen argazkiari begira, gorpu  tzera egokitzen ez zaizun soineko handi itsusi batez publikoaren aurrean pianoa jotzen baino deserosoago. Irreala iruditzen zitzaidan
|
hura guztia
, ez zedila egia izan erregutzen nuen neure baitan, baina hantxe jarraitzen zuen argazkiak. Eta argazkian neu ageri nin  tzen.
|
|
2003
|
|
|
Zoramena zen, basatia. Neska zikin sentitzen zen, menperaturik, nekaturik, eta aldi berean
|
hura guztia
sekula ez amaitzea desiratzen zuen. Eskuak gizonaren ipurdian ipini, atzazalak bestearen azalean gogor sakatu, eta gogor bultzatu zuen bere barrurantz, erritmikoki.
|
|
|
Niri burla bat iruditu zitzaidan dena, buruberoen asmazio bat, baina ez nuen nire iritzia emateko abagunerik izan. Jela zatiak edalontzian mugitzen zituen bitartean hizketan jarraitu zuen eta editorearekin eta abokatuarekin ere hitz egin zuela jakinarazi zidan eta espektatibak ezin hobeak zirela, gisa horretako heriotza batek sekulako eragina izan zezakeela salmentetan eta leienda bat bihurtzeko aukera guztiak nituela, edo zituela berak, edo biok genituela, azken batean
|
hura guztia
bion kontua omen zelako. Ezetz erantzun nion, nire leienda nik neuk kontrolatu nahi nuela, horretarako zegoela bera eta horretarako ordaintzen niola eta ez nuela inolaz ere idazle handi baten alargun izan nahi, ez nuela bizitza omenaldiz omenaldi ibili nahi.
|
|
|
–Aztiak
|
hura guztia
esan zian, bai, baina gure asaba zaharrek froga bat behar zitean. Eta hauxe izan zuan froga:
|
|
|
Begiak itxi nahi zituen. Eta, zabaltzekotan,
|
hura guztia
fikzioa izan zela pentsatu nahi zuen. Irakurritako liburua.
|
|
|
Sukaldean hozkailua, eta gela guztietan txirrina, zerbitzuari deitzeko. Nola ez zion purrustadarik botako
|
hura guztia
galdu eta gero?
|
|
|
Bitxia izateaz gainera, Â kontraesankorra eta haizetsua zen. Nolanahi ere,
|
hura guztia
joko bat besterik ez zela bagenekielarik, inork ez zuen harekin oldarrean hasteko hanka sartzerik egin, eta Hilarioren hitzak itsasoko haize kirriak eraman zituen.
|
|
|
Ez zela halabeharra existitzen?, galdetu nion neure buruari erretorikoki eta suminduraz beterik. Bizitzen ari ginen egoera
|
hura guztia
kausalitatearen ondorio huts zela esan behar ote zidan itsu handiak. Logikoa al zen, ausaz, horrenbeste kausa desberdin-eta zorigai  tzekoak guztiak-aldi berean gertatzea?
|
|
|
Frantses iraultza da propaganda eta prentsa politikoaren benetako iturria, konpromiso ideologiko edo doktrinaleko kazetaritzaren abiapuntu ikusgarria. Baiona eta mugako beste herrietatik era guztietako liburu eta aldizkariak sartzen ziren (eta baita iraultzaren lelo edo ikonografiarekin apainduriko era guztietako objektuak ere), baita Bilboko, Donostiako edo Irungo portuetatik, edo Pirinioetako Nafarroako mugatik ere; Inkisizioak ez zuen lortu, inondik ere, borborka zetorren propaganda
|
hura guztia
gelditzerik. Salmenta ibiltarian zebiltzan hainbat herritar frantsesek ere laguntzen zuten propaganda hori hona zabaltzen:
|
|
|
ustez egiteko gauza nintzen
|
hura guztia
|
|
2004
|
|
|
Orain zeharo ezabatu didate sentsazio hura, ia-ia heroi iparramerikarrekin batera gure satelitera heldu izanekoa. Eta Mirentxuk, bere etxeko magiarekin, zas!...
|
hura guztia
muntaia zinematografiko bat zela kontatu zigun. Agintari iparramerikarren inbentoa izan zen dena!
|
|
|
Bada, aitak hori esan zion, ahotsa urdurituta esan ere, eta besoetatik indarrez helduta, ia-ia Livia astinduz. Baina neskatoa ez zen larregi larritu, ze lehendik ere bazekien italiarra zela, eta ez zuen ulertzen komeria
|
hura guztia
, aitaren urduritasuna eta ama alboko gelan zotinka.
|
|
|
Orduak ziren sendagilearen azken bisitalditik. Halaxe iruditzen zitzaidan behintzat, nahiz eta denbora
|
hura guztia
ametsik gabeko lo batean eman.
|
|
|
Erotzekoa zen. Ezinezkoa zitzaidan
|
hura guztia
onartzea. Badira giza gogoak nekez uler ditzakeen gauzak, oinaze eramangaitzez baizik ezin geuregana ditzakegunak.
|
|
|
Oinaze jasangaitza ematen zidan. Eta hantxe nengoen, gizon ezezagun bati
|
hura guztia
jaulkiz. SSetako goi mailako ofizial bati neure barne-barneko izu eta itzalen berri emanez.
|
|
|
Urteak iraun zuen keinu batez, Del Vallek buelta erdia eman zuen, azkenean
|
hura guztia
komedia hutsa izan zela guztiz sinetsirik. Orain ikusiko zuen SDren benetako aurpegia:
|
|
|
Begirada haserretua bota zion aldizkari pilari. Bai, zaborreria
|
hura guztia
...
|
|
|
Gero, ordea, premia larri batek bultzatuta, tenplu bitxi hartan sartu eta, astiro-astiro, zutabe erraldoi haien artetik ibiltzen hasi nintzen. Nire begiek edertasun ilun
|
hura guztia
xurgatu zuten, eta birikak aire ia ukigarri hartaz bete nituen, intsentsuak eta kandelen keak gozaturiko aire hotz hartaz. Eta jakin nuen zutabe zaintsu haiek Europako lur zaharraren energia bildu eta bideratu egiten zutela, eta indar bizigarri hura guztia, harrizko nerbioetatik gora, ganga urrunetaraino igotzen zela.
|
|
|
Nire begiek edertasun ilun hura guztia xurgatu zuten, eta birikak aire ia ukigarri hartaz bete nituen, intsentsuak eta kandelen keak gozaturiko aire hotz hartaz. Eta jakin nuen zutabe zaintsu haiek Europako lur zaharraren energia bildu eta bideratu egiten zutela, eta indar bizigarri
|
hura guztia
, harrizko nerbioetatik gora, ganga urrunetaraino igotzen zela. Eta handik, gurutzeduraren gaineko orratz erraldoian zehar, zuzenean Zerura bidaltzen zela berriro.
|
|
|
Lau urte Oppenheimer eta biak antzezlan
|
hura guztia
antolatzen hasi zirenetik. Eta zer lortu zuten?
|
|
|
Leioarako lehen autobusa hartu zuen Josebak hurrengo goizean. Zenbat eta gehiago pentsatu, orduan eta seguruago zegoen
|
hura guztia
zentzugabekeria galanta zela. Karlos Otxotorena.
|
|
|
–Ez didazu oraindik ulertu. 1989an, kontu
|
hura guztia
zen Leviatan. Izen egokia baina tontoa da, egia esan.
|
|
|
Anai Jaxintok
|
hura guztia
ikusi zuen, eta ikusi bezain laster zigortu ninduen:
|
|
|
Gurasoak oso pozik zeuden, baina amona Sinforosa ez horrenbeste. Pozik zegoen, alde batetik, famaren eskailerak gora eraman ninduelako, baina, bestetik, alarde
|
hura guztia
ez zihoakion batere. Banekien nik amona Sinforosak nahiago zuela zerbait xumeagoa eta apalagoa.
|
|
|
kategoria deskribatzaileen bidez analizatu eta konformatzea, alegia. Errealitate transzendente (material edo mistiko)
|
hura guztia
gizontzea (antropomorfizatzea) litzateke, errealitate hori gizonaren argitasunaz baino haratago egonik eta, aldi berean, gizonaren azken justifikazio eta misterioa izanik.4
|
|
|
Agian ezti gehiegi izan zen
|
hura guztia
, ez dakit. Edo bai, badakit, dudarik gabe ezti gehiegi izan zen, eta ondorioz nagitu egin nintzen, eta ondorioz alfertu, eta ondorioz Balantzategiko teilatu babesetik alde egiteko gauza ez nintzela jarri.
|
|
|
Mundu honetan ez izan ordea ordainik gabeko mugimendurik eta, erreka indartuz bezala, ahulduz zihoazen goiko aldeetako elurrak. Egunean baino egunean urriago, elur
|
hura guztia
ezkutatua zegoen apirileko euriak etorri zirenean.
|
|
|
Nolatan urtebete? Denbora
|
hura guztia
, zertan zitzaidan joana. Ez nekien, eta oraindik ere ez dakit.
|
|
|
|
hura guztia
maiteago nuela
|
|
2005
|
|
|
Baina egia izan zitekeen arren, nola adieraziko zion
|
hura guztia
amonari, eta nola jakinaraziko zion Boni Bonek emandako mezua, amonaren nolabaiteko garaipena adierazten zuena, baita bere porrota ere, Inesena?, bekaitzaren harra birikak jaten ari zitzaionean, arnasarik gabe utziz, itota. Hura bakarrik falta zitzaion!
|
|
|
Ez, bere ikuspegitik ezin gerta zitekeen
|
hura guztia
, baina halaxe gertatzen ari zen, eta halaxe gertatuko zen, handik aurrera ere?
|
|
|
futbol partidak ikusteko! Eta okerrena zen, senarra munduko borondaterik onenarekin esaten ari zitzaiola
|
hura guztia
, berari, amona Kontxiri, sekulako mesedea egiten ariko balitzaio bezala!
|
|
|
Komeria
|
hura guztia
zela eta, nazka-nazka eginda zegoen. Eta ez pentsa aldez aurretik non sartzen ari zen jakin gabe sartu zenik!
|
|
|
Azkenean, disimulu handiz, ahoan sart zen nuen janaria paperezko ezpain-zapietan ezku tatzea lortu nuen, ondoren poltsikoan, eta azkenik, zahorrontzira hotaz. Nazkagarria, hai, haina are nazkagarriagoa janari
|
hura guztia
neure harnean hiraka irudikatzea: langostinoak, hildotsa...
|
|
|
Baina gero bururatu zitzaien autoritatea autoritate dela beti, hemen eta Dublinen. Eta errugbi-zelaira irten ziren polizia biak, bularra apur bat puztuta eta besoak airean mugituz, partidua gelditu zezaten, ilegala zelako
|
hura guztia
eta autoritatea autoritate delako beti.
|
|
|
Ni neu
|
hura guztia
sinesteko uzkur nengoen. Bai Joxemielekin estreinakoz igo nintzen hartan; eta are uzkurrago gaur.
|
|
|
Kanpotik baino gehiago biluzten ninduen barrutik; hain zuzen, hori izaten da zailena, arropak eta estalkiak erraietaraino itsatsirik egoten dira eta. Hala ere,
|
hura guztia
egiten zidalarik ere, nire barrena askatu behar hartan banuen ataltxo bat ezkutua, bat besterik ez; beldur nion hura erakusteari; beldur nion egunen batean Adela kalean topatu eta hizketan hasiko ginen orduari. Nire maistraren eta nire haurtzaroko sekretu batzuen alde hura ezkutuan neukan, ez Idoiaren beldur nintzelako, baizik eta ondorioek kezkatzen nindutelako.
|
|
|
Antzinako kontuak ziruditen, antzinako jokabideak, antzinako jende-moldea. Aro heroiko baten moduan oroitzen nuen
|
hura guztia
: une saminak eta une pozgarriak, betiere bizi-indarrez eta itxaropenez gainezka, borborka; zerbait egiteko gogo hura, bihotz-zabaltasun hura, arrisku hura, eta umore hura, txokolatea bezalakoa.
|
|
|
Eta yoga? Eta iraultza pedagogikoa eta
|
hura guztia
, zer. Ez al zuten lehengoan jarraitzen?
|
|
|
Han, Joxe Marik zakua askatu zuen, eta putzura hustu zituen katutxoak, hamarren bat metroan behera. Ikaragarria iruditu zitzaidan
|
hura guztia
: lau katutxo jaioberriak goitik behera, hankatxoak astinduz, hegan egin nahi balute bezala, eta miauka, larri; gero, uretan txapla murgildu ziren, berriro gaineratu, eta guztiek ahalegin larria egin zuten, irten nahirik, harik eta ur azpian galdu ziren arte.
|
|
|
Marisa eta bion arteko harremana UBIren amaieran hasi zen hozten. Ulergaitza izan zen
|
hura guztia
; gertatu egin zen, eta kito: hain pozik zaude, eskuan argizari izekia duzula, eta jotzen du haizeak, eta itzali egiten dizu.
|
|
|
Idoiak areago zabaldu zuen ahoa, harriduraren harriduraz. Ni deseroso sentitzen hasi nintzen,
|
hura guztia
neurriz kanpokoa iruditzen zitzaidan eta. Orain, esango nuke maiterreak jota nengoela.
|
|
|
" Baita zera ere; zergatik ez bizitza guztia?", egin nuen neure artean; haluzinaturik nengoen. Lehenbailehen zerbait asmatu beharra neukan erokeria
|
hura guztia
geratzeko. Niri ez zitzaizkidan gustatzen misioak, ez behartsuei lagundu nahi ez nielako, baizik eta giro haietan berebiziko" koipe" erlijiosoa egoten zelako.
|
|
|
Adela hain iraultzaile, hain borrokalari izanda... koherenteagoa zatekeen kontua zabaltzea, salatzea, emakumearen zapalkuntzaren kontrako aldarria egitea; gainera, halako protestak zabaldurik zeuden gizartean, emakumearen egoerak gero eta gehiago kezkatzen baitzuen jendea. Baina kontu hartan baziren beste zenbait alde, Adela
|
hura guztia
isilik eta bakarka nozitzera zeramatenak.
|
|
|
Haatik, ez zidan ezezkorik eman; txikitan hanka konpondu zidanetik, gure etxean adiskide handi bihurtua zen, eta horrek bairatu zuen seguru asko. Aldez aurretik diru puska bat eman, eta
|
hura guztia
isilpean gorde behar genuela esan nion.
|
|
|
Garbi zegoen, beraz, ez zela gutako inor aberastuko; bestalde, salerosketaren maisu ere ez ginen, merkataririk ez zen-eta gure artean. ...lizarena geratzen zen; horretan, apaiza zen mailaz igotzeko aukera zeukan bakarra, baina ez zeraman bide onik, ateo eta agnostiko andanarekin bat eginda; izan ere, gurekin ez zuen doktrinamendu handirik aterako; argi zegoen iraultzaile ohiok batere lotsarik gabe baliatzen genituela Elizaren" aberastasunak", inolako fede-helbururik gabe, eta batere etika-zalantzarik gabe, uste baikenuen
|
hura guztia
herriaren izerdiarekin eraikia zela. Apaizaren sotoan ibiltzen zirenetatik, oso gutxi joaten ziren mezatara; zahar batzuk besterik ez, hots, nire ama eta beraren lagunak.
|
|
|
Julioren azken labankada ikusten nuen hitz haietan, Adelari eta bioi egiten zigun azken erdeinua; Adelari, berak hainbeste gorrotatzen zuen hizkuntza ikasten saiatu zelako, eta, bestalde, oroitaraziz maistraren gorputza bereganatua zuela, ordainetan maitasun apur bat ere eman gabe; eta niri neuri ere mesprezua erakusten zidan, Adelak zidan begiruneari tu eginez bezala. Nire maistrari" euskaldun urdanga" deitzeko modu bat iruditzen zitzaidan, bestalde,
|
hura guztia
.
|
|
|
Ikasle asko galdu egitenzi ren. Ni zaharra nintzen, ordea, eta esaten zuena oso jakingarria zela ikusten nuen, berak aztertutakoa zela
|
hura guztia
, ez hango edo hemengo liburutatik jasoa. Bat-batean hil zen eta Adolfo Arejitak hartu zituen haren eskolak.
|
|
|
Aldi hartan zure bizimoduak ukandako Abiadura Handiegitik garbitzeko era moduko bat zen Arizkungo Otsoenean aurkitutako bake
|
hura guztia
. Damian Arruti nekatuta eta ahuldurik atera berri zen ebakuntza-gelatik, hil edo biziko dematik.
|
|
|
Igo ahala espazioa gero eta zabalago bihurtzen baitzen, eta itoko zelako sentsazioa desagertzen zitzaion. Ze meategietan denbora luzea igaro arren, sekula ez zen ohitu, eta behin baino gehiagotan jasan behar izan zituen zorabioak eta klaustrofobia oldar itogarriak, baina bere kolkoan gorde zuen
|
hura guztia
. Europa jokoan zegoen.
|