|
2000
|
|
|
|
horietako
asko geratu da galbahean. Herri literaturaren biltzaileak elizgizonak izan dira nagusiki eta nekez jaso edo, behintzat, argitaratuko zituzten kutsu lizuneko testuak
|
|
|
Denborak esango du zer gertatzen den Garzonek espetxeratu dituen bost lagunekin eta bermeaz aske utzi dituen hiruekin, baina akusazioa bera luzatzea ere ez da makala demokratikoa bere burua demokratikotzat jotzen duen estatuarentzat. Espainiako Konstituzioaren aurka modu baketsuz egitea delitua baino osasungarria izan daiteke euskal herritarrentzat, edo hori pentsatzen dute bederen herritar
|
horietako
askok eta askok.
|
|
|
Gaur egun, antena parabolikoen bidez, telebista aparatuak piztuz, gaurkotasunezko hainbat notizia jaso dezakegu. Astra eta Eurostat sateliteen bidezko irrati hedapenari esker, gure telebista aparatuek ehundik gora kanal jaso ditzakete,
|
horietako
asko dohainik jaso ere. Asko emendatu dira aukerak Mendebaldeko herrietan, eta ez bakarrik entretenimenduaren alorrean, informazioan espezializaturik dauden estazioak ere baitira.
|
|
|
Garai honetan estazio kopurua emendatu egin zen eta
|
horietako
asko kateetan sartu ziren, gero kate horiek talde multimediatikoen barruan sartzeko. Etorkizunean, irrati digitalak aukera gehiago emango digu ahots gehiago entzun ahal izateko.
|
|
|
Sorkunderekin bizi nintzelarik, eta baita ezkondu arretik ere, maiz joaten ginen biok mendira, ia ia astebururo, igandeetan batez ere, astelehenean Egunkaria rik plazaratzen ez zenez gero igandea beti jai izaten nuela baliatuz. Euskal Herriko mendi gailur garrantzitsuenetan izan ginen elkarrekin, behin baino gehiagotan
|
horietako
asko eta askotan: Gorbeia, Anboto, Udalaitz, Aizkorri, Erlo, Ernio, Txindoki, Beriain, Larrun, Orhi, Iparla, Auñamendi, Hiru Erregeen Mahaia...
|
|
2001
|
|
|
Zer etorkizun dute? Guk pentsioa izango dugu lana bukatzerakoan, baina aipatutako
|
horietako
askok ez dute pentsiorik izango, baldintza batzuk beteko ez dituztelako. Behin ere ez ditu munduak eduki gaur egun adinako desberdintasunik, behin ere ez!
|
|
|
Ume askok eta natura maite dutela dioten zenbaitek harrapatu egiten dituzte anfibioak (arrabioak, igelak), narrastiak (sugandilak), intsektuak (tximeletak, kakalardoak), oskoldunak (ibai karramarroak), etab., animalia
|
horietako
asko desagertzeko arrisku larrian daudela jakin gabe eta areago, axolarik gabe.
|
|
|
Menuaren prezioa bistan jartzea ere derrigorrezkoa da, baina bisitaturiko jatetxeen %15en(
|
horietako
asko Burgos eta Santanderren) ez zen baldintza hori betetzen.
|
|
|
web gunean elikagai
|
horietako
askok segurtasunarekin duten lotura: arrainak, haragiak, arrautzek, esneak, frutek, laboreek...
|
|
|
Batzuek hizkera arruntaren adierazle izan nahi dute, beste batzuek idatziaren isla, baina denek dute ezaugarri bera: ikasleengan pentsatuz idatzi dira. Ez dut ukatuko idatzi horiek testuak direnik, azken batean hasiera eta bukaera duten osotasun koherenteak1 2 baititugu denak; baina agerian utzi nahi dut,
|
horietako
askok ez dutela hizkuntzaren benetako izaeraislatzen.
|
|
|
Horiez gain, une hartan nekazari independienteen taldeak agertu ziren, herri komunitateetan (vicus etan) bilduak, lehen unean askatasun handia lortuz (mundupopulatuaren mugaldeko lurretan bereziki13: musulmanekiko mugan, baso eremuenmugan, Eki Europako lur gutxi populatuetan); baina gero, menpekotasunean erorizjoan ziren
|
horietako
asko.
|
|
|
Ikerketan, Marios Hadjivassililou doktoreak eta Royal Hallamshire Hospital (Ingalaterra) medikuak zefaleak dituzten 10 paziente aztertu zituzten, duela gutxi larritu direnak edo tratamenduarekiko erresistenteak direnak. Paziente
|
horietako
askok ere oreka galerak izaten zituzten. Frogen arabera, paziente horiek glutenarekiko sentikortasuna zuten, eta erresonantzia magnetiko baten emaitzek erakutsi zuten hantura zutela nerbio sistema zentralean.
|
|
|
Ardoa neurriz kontsumitzearen onurak elikagarriak ez diren substantzia batzuen ondorio dira. Substantzia horiek funtzio ugari dituzte organismoan, eta
|
horietako
asko aztertzen ari dira. Hona hemen:
|
|
|
Untxi haragiaren ekoizpenari eta merkaturatzeari eragiten dioten osasun eta osasun arloko betebeharrak Europar Batasunean ezarri dira eta 1994az geroztik gure zuzenbidera behar bezala egokitu dira. Arauen arabera,
|
horietako
asko autonomia erkidegoetara transferituta, untxia araudi tekniko sanitarioak zehaztutako baldintzak betetzen dituen eta Batasunaren barruko merkataritzarako eta hirugarren herrialdeetara inportatzeko haragi freskoen trukeari eragiten dion establezimendu baimendu batean lortu behar da. Hiltegiek eta zatiketa gelek behar bezala baimenduta eta osasun erregistraturik egon behar dute.
|
|
|
Hala, Interneteko egunkari berri honek eguneroko albisteak iragazten ditu berri onen berri emateko soilik. Berri
|
horietako
asko ez dira konturatzen prentsa tradizionalean, Etiopiaren eta Eritrearen arteko gerraren amaierarekin gertatu den bezala, gerra kriminal batzuk justiziaren esku jartzen ditu, edo minbiziaren eta hiesaren aurkako borrokan egindako hainbat aurrerapen. Egunkariak hainbat atal finko ditu (Buena Salud, España, Mundo, Economía, en la Boca de…, Buena Tecnología, etab.), bai eta atal aldakor bat ere (Buenas Para…), non albisteak jasotzen baitira, askotan sarkastikoak.
|
|
|
ekintza metodoa, eskura dagoen ikerketa, eragin kaltegarriak eta legezkotasuna. Konposatu
|
horietako
askoren segurtasuna eta eraginkortasuna ez dira ebaluatu; beraz, kaltegabetasunari eta eraginkortasunari buruzko informazio sendoa dutenak soilik erabiltzea gomendatzen da. Garrantzitsua da medikuek atletak gidatzea substantzia horiek erabiltzen, eta, hala, haien erabilera desegokiaren ondoriozko arazo larriak prebenitzea, eta atletaren beharren araberako dieta egokia ezartzea, gaitasun fisikoak ahalik eta gehien indartzeko.
|
|
|
Prozesu horrek izan ditzakeen arriskuak gutxietsi gabe, hala ere, egokiagoa dirudi ahaleginak egitea kutsadurari aurrea hartzeko eta ez pandemia izugarriak eragin dituen higienizazioa mugatzeko. THM eta minbizia Klorazioaren arriskuak THM elkartzearen eta patologia jakin batzuen ondorio dira;
|
horietako
asko onkologikoak dira. THMak biriketako tumoreekin, bularrekoekin emakumezkoetan eta maskurikoekin gizonezkoetan erlazionatu dira.
|
|
|
Intsektizida organo kloratuak. 1939an DDTa aurkitu zutenean sortu ziren, baina
|
horietako
asko debekatu egin dira, ingurumenean irauteagatik. Hondakin organokloratu gehienak esnearen gantz zatian daude; beraz, gaingabetua da hondakin horiek ezabatzeko modurik eraginkorrena.
|
|
|
Madrilen, kutxek eta bankuek nahitaezko geldialdia izaten jarraitzen zuten herritarrentzat, eta, Caja Madrid-en arabera, madrildarren kopurua “nabarmena” zen lehen euroguneak lortzeko. Asturiasen, euro txanpon paketeak atzo hasi ziren banatzen Cajastur eskualdeko finantza erakunde handienaren bulegoetan, eta
|
horietako
askotan ilarak erregistratu ziren. Cajasturreko bozeramaile baten arabera, “euromonederoa” eskatzera joan ziren herritar gehienek moneta berriaren bilduma osoa eskuratu nahi zuten oroigarri gisa, eta euroekin ohitzen saiatu.
|
|
2002
|
|
|
Batzuek esaten digute erraza dugula kritika haietan esaten genuena gauzatzea, nagusiki gutxi garelako. Erronka
|
horietako
asko hor dauzkagu oraindik eta hemendik hilabete batzuetara egiten ari garen guztiari nota jartzeko gisan egongo gara. Guk ere baditugu gure kontraesanak, besterik esatea gure buruari iruzur egitea litzateke.
|
|
|
Eta hala ere, guztira, 811 dira egun Euskal Herrian erlijiosoek dituzten etxeak. Izan ere, lehen handiak ziren komunitateak txikiak dira orain, eta
|
horietako
asko, pisuetan bizi dira, garai bateko eraikin handiak alde batera utzita. Honek guztiak hausnarketa garai bat ireki du zenbait aldaketa ekartzearekin batera.
|
|
|
Kontua da, egungo egoerarekin, etxe
|
horietako
asko erretiratutako fraile eta mojeek jasotzen dituzten erretiroetatik bizi direla. Mari Jose Arana Jesusen Bihotzeko ordenako kidea Algortan bizi da.
|
|
|
Gauza da gure artean ere milaka marokoar bizi dela eta etorkinoi hemen bizimodua errazteko planetan ez dela kontuan hartzen
|
horietako
askok (erdiak baino gehiagok) duten amazigh nortasuna. Oharkabean, lehen erdaldunek euskaldun akonplexatuok tratatzen gintuzten bezala erabil ditzakegu.
|
|
|
Beste batzuek beste gauzak. Denborarekin gai
|
horietako
asko berriro azaleratuko dira.
|
|
|
Espainiako Ikerkuntza Soziologikoen Zentroak 2001eko martxoan argitara eman zuen ikerlanaren arabera, erantzun duten gazteen erdiak baino gehiagok umeak ekarri nahi ditu;
|
horietako
askok, gainera, bakarra ez dute aski.
|
|
|
Browsers.com izenekoak
|
horietako
askoren azterketa eta osagarriak eskaintzen ditu.
|
|
|
EHUko Zientzia Fakultatean dauden ikerketa talde eta azpitaldeen behin behineko edo gutxi gorabeherako zentsoa 8 taulan ageri da. Alde handiz, Biologiandaude ikerketa talde gehienak, nahiz eta
|
horietako
asko oso txikiak izan. Geologian ez dago talde bakar bat ere ikerketa guztia euskaraz burutzen duenik, bainamaiz eratzen dira azpitalde euskaldunak, batez ere mendi edo landa lanetan.
|
|
|
masterrak, doktorego ikasketak, gradu ondokoikastaroak, diplomaturak, lizentziaturak... Ikastaro
|
horietako
asko, gainera, on lineeran ere eskaintzen dira6.
|
|
|
gauzak nolaadostu behar diren ulertzea. Unibertsitate
|
horietako
askok hamarnaka urtedaramatzate ikasketa horiek antolatzen mundu osoko ikasleei begira. Horietako batUppsala ko Unibertsitatea (Suedia) da, non Bakearen eta Gatazken Ikerketa Saila1971z geroztik ari den horrelako ekimenak aurrera ateratzen.
|
|
|
Adibidez, Europakounibertsitateen presentzia oso bigarren mailakoa da, programa guztien% 15,6 baino ez baitute bereganatzen. Are eta lazgarriagoa da Asiako, eta Afrikako eta unibertsitateek erakusten duten ezintasuna, gatazka
|
horietako
asko eta asko lurralde horietan gertatzen ari baitira.
|
|
|
Hasteko, gero eta gehiago erabiltzen ditugu konputagailuak eta konputagailu programak geure eguneroko jardunean, eta programa
|
horietako
askok testua nola edo hala tratatu edo prozesatu egiten dute.
|
|
|
Duela bi hamarkadaz geroztik, elikagai funtzionalen berezitasuna osasunerako onuragarriak izan daitezkeen propietateetan oinarritzen da, mikronutriente jakin batzuekin aberastuz. Hala ere,
|
horietako
askoren etiketak" ez oso argiak" dira oraindik, eta, horregatik, hainbat erakundek kontrol eta erregulazio legal handiagoa eskatzen dute.
|
|
|
Ibilaldian, gainera, Aragoiko lehendakari Marcelino Iglesiasek, PSCko lehendakari Pasqual Maragallek, Chunta Aragonesistako diputatu José Antonio Labordetak, Izquierda Unida Gaspar Llamazaresek eta Francisco Frutosek hartu zuten parte, baita PHNren aurkako artista, zientzialari edo europarlamentari batzuek ere. Manifestariek,
|
horietako
askok kamisetak eta musuzapi urdinak zeramatzaten hodiaren ikurra korapilo moduan zutela, kontsignak egin zituzten ibilbidean zehar: “ibaia bizia da, ez ontziz aldatzean” edo “ura lapurtzen ez digutenak”.
|
|
|
DBK aholkularitza enpresak egin berri duen txosten baten arabera, Espainian erosten diren bigarren eskuko ibilgailuen %47 partikularrei erosten zaizkie; beraz, ez da harritzekoa saltzailearen borondate onaz fidatzen diren erosle
|
horietako
asko ezkutuko akatsekin egotea. Ikusten ez diren akatsak dira, eta erosleak ezagutu izan balitu, seguru asko, ibilgailua ez erostera eramango zuten.
|
|
|
Haur autisten edo sintoma autistak dituzten haurren gurasoek bizi duten eguneroko drama larriagotu egiten da; izan ere, haur
|
horietako
asko Administraziora jotzen dutenean, irtenbide baten bila, bai, beren arazoak arintzeko. Txertoek eragindako merkurioak (autismoaren kausetako bat) haurrengan eragin dezakeen intoxikazioa zehazteko baliabide eta interes falta, desintoxikazio tratamenduak jasotzeko osasun estaldurarik ez izatea eta haurrak hezteko orduan izaten diren zailtasunak gehitu behar zaizkio.
|
|
|
Emilia Guadixek, ikerlarietako batek, azaldu duenez, “zenbait ikerketak erakutsi dutenez, esne gutxi duten proteina seriko batzuek balio gehigarria eman diezaiekete elikagaiei”. “Proteina
|
horietako
asko nutrizionalak dira, eta aldi berean propietate farmazeutikoak dituzte, hala nola behi latoferrina, burdina xurgatzeko gaitasuna handitzen baitu eta bakterioen eta birusen aurkako propietateak baititu; horrez gain, koloneko, mihiko eta biriketako minbizian kimioprebentiboa izan daiteke”, esan zuen Guadix ek. Era berean, ikertzaile taldea proteina serikoen hidrolizazioa aztertzen ari da, esneki serumetan daudenak, peptidoak lortzeko.
|
|
|
Kopuru hori 1,65 gaixoren proportzioa da milioi bat bidaiariko, nahiz eta ospitale horretako buru klinikoak, Esteban Pérezek, «icebergaren muturra» dela dio. «Guk sintomak garatu dituzten pazienteak tratatu ditugu, baina
|
horietako
asko ez dira detektatzen asintomatikoak direlako edo hegazkinez bidaiatu eta egun batzuetara gertakaria dutelako», nabarmendu du pneumologo horrek. Airea falta da Ikerketaren arabera, patologia horren sintomak disnea edo aire falta eta bularreko mina dira.
|
|
|
Elkarrizketatuen erdiek baino gehiagok uste dute egoera erregularra baino ez dela, eta ez du uste hobetuko denik. Gazte asko gurasoen babespean bizi direnez, logikoa da
|
horietako
asko(% 40) beren egoera ekonomiko pertsonalari buruz optimistago agertzea, egoera nazionalari buruz baino. Ispiluaren aurrean jarrita, gazteak kolektibo solidariotzat, desinteresatutzat, tolerantetzat eta kausa nobleekin konprometitutzat hartzen dira.
|
|
|
Neurri higieniko dietetiko soilak hartzen direnetik tratamendu farmakologikoak ematen diren arte, eta, zenbait kasutan, behar diren azterlanak egin ondoren, kirurgia. Gainera, esfinteriar berreziketako programak izateak (edo “biofeedback” terapia) aukera ematen du kasu
|
horietako
asko tratatzeko eta kirurgiaren emaitzak hobetzeko. Ohikoa da, batez ere emakume helduetan, gorotz kontinentzia txarra beste arazo batzuekin erlazionatzea, hala nola gernu galerekin edo alterazio ginekologikoekin.
|
|
|
Azken mutur hori oso onuragarria izango zen Tokioko planentzat, Islandia ere luzamenduaren amaieraren aldekoa baitzen. Bideraezintasuna eta iraungipena Ricardo Sagarminaga Espainiako Zetazeoen Elkarteko (SEC) lehendakariak atzo esan zuen Japoniak Nazioarteko Baleontzi Batzordeari zetazeo espezieak ehizatzen uzteko egindako eskaerek espezie
|
horietako
asko ez direla bideragarriak eta desagertu egingo direla. Sagarminagak adierazi zuen balea zuria, balea frankoa, zere urdina edo zenbait kaxalote populazio ehizatzen uzten bada, baliteke horiek inoiz ez berreskuratzea.
|
|
|
Espainian, zehazki, 3,5 milioi pertsonak baino gehiagok dute osteoporosia, eta gehienak emakumeak dira. Aurrerapausoak eman diren arren, oraindik ere badira pertsona asko, potentzialki kaltetuak izan arren diagnostikatu ez direnak, eta
|
horietako
askok ez dute tratatzen. Osteoporosia hezur ehun normala galtzearen ondorioz hezurren dentsitatea murrizten duen gaixotasuna da.
|
|
|
Orain hasten den sega garaian, uzta biltzeko makinek
|
horietako
asko txikitzen dituzte.
|
|
|
Bere ondorio nabarmenenen artean, enpresek adierazi zuten «kontsumitzaileen galderei erantzuten diela», «entzule gehienengana iristen ez diren argudio teknikoak direla eta», adierazi zuen Alfredo Ruizek, Latinoamerikan «Crop Life» eko arduradunak. Ruizek dioenez, industriak ahaleginak egin behar ditu azken urteotan garapen bidean dauden herrialdeetan proiektu garrantzitsuak egin direla hedatzeko,
|
horietako
asko Latinoamerikan, fitosanitarioen erabilera arduratsua sustatzeko, hala nola ontzien kudeaketa edo iraungitako produktuen bilketa. «Industriak bere berrikuntzak kontsumitzaileengandik hurbilago dagoen hizkuntza batekin defendatu behar ditu», gehitu zuen.
|
|
|
Gosariko zerealek balio erantsia dute gainerako proposamenekin alderatuta, mantenugai erregulatzaile gehiago eta gehiago ematen baitituzte, gehientsuenak bitamina eta mineral ugarirekin aberastuta baitaude (B1, B2, B3, B6 bitaminak, folatoak, B12, bitamina, burdina, kaltzioa). Hala bada, 30 g zerealeko anoa batek elikagai
|
horietako
askoren eguneko kopuru orientagarriaren (EKO) laurdena estaltzen du. Datu hori interesgarria da haurren dietarako, zerealek lagundu baitiezaiekete haurrei hazten eta garatzen ari diren bitamina eta mineral behar elikagarrien zati bat betetzen.
|
|
|
Zenbait adituren iritziz, Gorenaren epai honek bide bat irekitzen du lanbide batzuen agortze psikikoak eragindako osasun laguntza, baja eta ezintasun iraunkorreko prozesu oso zenbakitsuak, lan istripu gisa onartuak, izateko. Izan ere, epai horrek antzeko kasuak eragindako beste talde batzuen kontsulta mordoa eragin du,
|
horietako
asko irakaskuntzaren arlokoak. Tribuna Gorenak beste epai bat ematen badu zentzu horretan, jurisprudentzia sentituko luke.
|
|
|
Kasu batzuetan, zerbitzua gaizki ematearen errudun bakarra konpainia bera izan arren,
|
horietako
askotan, bezeroa gustura ez egotearen atzean, “Multirriesgo Hogar” polizaren estaldurei eta salbuespenei buruzko informazio eskasa dago. Aseguru etxeek produktu hori eskaintzen dute, eta, kontratu bakar baten bidez, etxebizitzari eragiten dioten arrisku nagusiak ziurtatzen dira:
|
|
|
Hala ere, Estatu Batuetako estatistiken arabera, intzidentzia 750.000 eta 1.600.000 haurren artean kalkulatzen da, hau da,% 7 inguru. Hala ere, autore askok zifra hori 17 mailara arte zifratzen dute; izan ere, haur
|
horietako
asko ez dira diagnostikatzen, eta gatazkatsu gisa tratatzen dituzte, Isabel Menéndez Benaventek dioenez, haur psikologoak. Bi eta sei urte artean agertzen da, eta kaltetuenak 6 eta 15 urte bitartekoak dira:
|
|
|
Zenbait tatuatzailek ohartarazten dute praktika hori atzeraezina dela. Horregatik,
|
horietako
askok marrazki txikiak aukeratzen dituzte «ez dute atentzioa ematen, leku diskretuetan edo orkatilan jarrita», adierazi du Félix Plano profesionalak. Hala ere, tatuadore horrek onartzen du beste batzuk bere lokalera iristen direla eta marrazki handiak eskatzen dituzte «besoetan edo bizkarraren zati handi batean» jartzeko.
|
|
|
Ez da ahaztu behar ornogabe ez artropodoen zati handi bat substratu horiekin lotuta bizi dela. Espezie
|
horietako
asko aspergarriak dirudite, ia ia mugitzen ez direlako eta bizi seinale gutxi eskaintzen dituztelako; ikertzaileek bizi seinaleak ikusten eta antzematen dituzte, animalia horien existentzia zehazki aztertzeko: zein den haien dieta, nola mugitzen diren, zenbat denbora bizi diren… Lehen eskutik «Uretan murgiltzen zaren bakoitzean, beste zerbait ikusten duzu, eta alderdi berriak ezagutzen dituzu.
|
|
|
Ezaugarri organoleptiko horren ondorioz, milaka litro garagardo kentzen dira urtean, eta, ondorioz, galera ekonomiko handiak izaten dira. Bifidoak erabiltzeak, hesteetako floran ohikoak diren bakterioek, konpon lezakete Errusiako ikertzaileek, arazo
|
horietako
askok. Lehenik eta behin, antioxidatzaile gisa duen eraginagatik, eta horrek garagardoaren zahartzea atzeratuko luke.
|
|
|
Platerak erabiltzean hotz baldintzak mantentzea (instalazioetako aire girotua) Plater hotzak 8 °C tik behera eta beroak 65 °C tik gora; hala ere, kasu horretan, nahikoa izan liteke 50 °C tik 70 °C ra bitarteko tartean bermatutako mantentze lanak egitea. Gainazalak eta materialak garbitu eta desinfektatzea, egiaztatuta Garbitu ontzi eta baxera guztiak 55 °C tik gorako ontzi garbigailuan Zenbait ikerketak erakutsi dutenez, jarraibide
|
horietako
asko ez dira betetzen establezimendu batzuetan, bereziki tamaina txikikoetan. Behin eta berriz ez betetzea Unibertsitateko jantokietatik hartutako 1.200 lagin inguru aztertu ziren hainbat urtetan egindako bi azterketa osagarrik erakusten dute zenbateraino ez diren behin eta berriz betetzen oinarrizko higiene arauak sukaldaritza zerbitzuetan eta plater prestatuetan.
|
|
|
Ez da gauza bera gertatzen koloratzaile artifizial polimerikoekin, argiaren eta beroaren aurrean oso egonkorrak baitira. Haien kaltegabetasunari dagokionez, esan behar da ezen, nahiz eta
|
horietako
asko mendez mende erabili, oraindik ez dakigula zer ondorio dituen gizakiarengan. Izan ere, asko gaur egun aztertzen dira, eta beste batzuengandik badakigu, adibidez, urtikaria kronikoa edo asma eragin dezaketela osagaien aurrean sentikorrak diren pertsonen artean.
|
|
|
«Azkenaldian gehien harritu gaituena gurasoenganako indarkeria kasuak areagotzea izan da. Gainera,
|
horietako
askok oso jokabide nerabeak dituzte, eta guztiek ez dute psikosiik», esan zuen atzo Miriam Galileak, zeinarentzat funtsezkoa baita «tratu txarren egoerak desnaturalizatzea».
|
|
|
“Ez da beharrezkoa kimikaren berri izatea, baizik eta horrelako baieztapenak zalantzan jartzea”. Ikerketak dioenez, “spot”
|
horietako
askoren edukia eskasa da ikuspuntu zientifikotik, eta adibideak ematen ditu. Txostenean, gainera, ez dauden kontzeptuak aipatzen dira:
|
|
|
“2000 urtean harrapatutako 130 milioi tonetatik ia hiru laurden dagoeneko sarraskituta, gehiegi ustiatuta edo erabat ustiatuta dauden espezieetatik heldu ziren”, esan zuen Williamsek. “Espezie
|
horietako
asko ez dira ugaltzeko gai izango, ezta gaur egungo mailetan ere, eta are gutxiago urtean 90 milioi ahok baino gehiagok egiten duten eskaerari aurre egiteko”, azpimarratu zuen adituak. Horren ondorioak hauek dira:
|
|
|
Akats hori duten jaioberriek premiazko ebakuntza kirurgikoa behar dute konpontzeko (normalean, jaio eta ordu gutxira, egonkortu ondoren). Baina
|
horietako
asko hil egiten dira heldutasunik ezagatik eta biriketako tamaina txikiagatik. Beraz, umearen etorkizuna, 28 urteko emakume baten lehen semea izango zena, itzala zen.
|
|
|
barazkiak bakarrik edo lekaleekin konbinatuta, arroza, kuskusa, pasta, oilaskoa eta abar, aurrez prestatuta eta izoztuta.Aurreko aukerarekin alderatuta, produktu horiek denbora gutxian salteatu behar dira (5 minutu) kontsumitu ahal izateko. Produktu
|
horietako
askok espeziak (piperbeltza, currya…) eta/ edo gehigarri zaporeemaileak (glutamato monosodikoa) izaten dituzte, eta horiek zapore berezia ematen diete, baina indigestio gehiago ere egiten dituzte, batez ere urdail delikatua dutenentzat. Zenbat eta gehigarri edo espezia gutxiago izan, orduan eta gehiago goza daiteke elikagaien berezko zaporeaz, eta errazago digeritzen dira.
|
|
|
Hala, CEACCUk azaldu du iragarki askotan ez dela agertzen “5.000 pezetatik gorako prezioa” dioen oharra, eta gaininpresioak irakurtezinak direla (letra oso txikia, kolore argia hondo argiaren gainean eta abiadura handian pasatzen dira). Bestalde, kontsumitzaileen elkarteak iragarki
|
horietako
askoren ondoan agertzen den animazio figuratuari buruz ere ohartarazten du (jostailuak berez ezinezkoak liratekeen mugimenduak edo soinuak egiten ditu). Horrekin batera, herriko pertsonaiek egindako publizitateari eta jostailuen eta osagarrien aurkezpenari aurrea hartzen die, jostailuarekin edo bereizita saltzen diren argitu gabe.
|
|
|
Hiperaktibo bihurtzen dituen jarduera frenetiko batez ohartu gabe garatzen dira. Adin txikiko
|
horietako
asko, ikasgelan, ez dira gai oinarrizko diziplina arauak betetzeko, hala nola ilara bat gordetzea, isilik egotea eta are gutxiago azalpen akademikoak jarraitzea. Jarrera hori ezaguna da hiperaktibitateagatiko arreta defizitaren sindromea duen haur baten gurasoentzat.
|
|
|
Baietz esango nuke nik. Azken finean, oroitzapenen bila, nire buruko ganbaran gordetako irudi eta bizipen haien bila joana nintzen, eta
|
horietako
asko berritzeko aukera izateaz gain, ganbara oroitzapen berri askorekin ederto zamaturik ekarri nuen bueltan, batzuk beren beregi bilatutakoak, beste batzuk nahi gabe errepidearen bazter batean idorotakoak. Eta azken horiek izaten dira gozoen eta samurrenak.
|
|
|
Baina horrek ez du esan nahi bitartean ezer egin gabe geratu behar garenik. Gauza asko daude gure esku, uste duguna baino gehiago, eta
|
horietako
asko txikiak direla dirudien arren, eragin handiak izan ditzakete. Lan honetan zehar ideia asko jarri ditut mahai gainean, eta ez dut uste, gainera, inola ere originala izan naizenik.
|
|
|
Ikasle euskaldunen ehunekoak garaiak dira EHUn eta MUn, biak EAEn. Euskalduna da ikasleen erdia, eta euskaraz ikasteko moduan daude
|
horietako
asko. Euskararenerabilera sustatzeko plangintzak dituzte bi unibertsitate horiek, nahiz plangintzen oinarriak oso desberdinak diren.
|
|
|
Unibertsitateko ikasleak pertsona helduak dira, argiak dira, eta kontsekuenteak ere. Eta
|
horietako
askok erdaraz egiten dute euskal taldeetan. Erabilera hori are eta deigarriagoa suertatzen da lerro euskaldunen errebindikazioen aldeko erradikalismoa edo ikustean; ze, baldin eta (Joseba Sarrionandia ren hitzetan esateko) euskarabadagu re territorio libre bakarra, orduan zergatik ez gerizatu territorio horretan eta euskaraz egin?
|
|
|
Iraultzaren ondoren, haren garaipenean garrantzi erabakigarria izandako sektore marxisten aurkako errepresio gogorrari ekin zitzaion. Fedayinak, mujahidinak eta Tudeh alderdi komunistako kideak atxilotu eta
|
horietako
asko exekutatu zituzten. Xa ri a, lege islamikoa, ezarri zen, Konstituzio baten bidez jasotzen zen arren.
|
|
|
Askok eta askok hiri handietara emigratu zuten. Baina industriaren urritasunaren ondorioz,
|
horietako
asko ekonomia informala delakoan sartu ziren. Kulturalki, arrotza zaien eta ulertzen ez duten zibilizazio baten kolpeakjasan dituzte.
|
|
|
Urte batzuk beranduago beren jatorrizko herrialdeetara itzuli zirenean,
|
horietako
askok iraultza islamikoa indarkeriaren bidez sustatzeari ekin zioten. Horixe gertatuzen Aljeria, Yemen eta Saudi Arabian.
|
|
2003
|
|
|
Gertaeraz geroztik, handia eta etengabea da itsas garraioari buruzko kezka, eta Euskal Herrian ere, inon izatekotan, badira larritzeko arrazoiak. Munduko flotaren %90 kasko bakarreko itsasontziz osatua dago,
|
horietako
asko zaharkituak dira, komenentziazko bandera dutenak eta ordainsari kaskarra kobratzen duten langilez hornituak. Egunero, horrelakoxe itsasontziak ibiltzen dira gure itsasoetan barrena, hots, noiznahi" leher" daitezkeenak, benetako lehergailuak, baina zoritxarra gertatu arte ez gara jabetu ere egiten.
|
|
|
Gazteleraz argitaratzera mugatzen da, ordea. Berez minoritarioa den genero bat kaleratzeak arrisku handiak dituela dio eta dirua galtzen omen du argitalpen
|
horietako
askorekin. " nuke nik euskarara ere kanpoko produkzioak moldatzea, baina hori ia diru gehiegitxo galtzea litzateke", dio Taranconek.
|
|
|
Bertako leku bisitatuenetako bi Alquezar eta Rodellar herriak dira. Asko dira Guarara arroilak jaistera joaten direnak,
|
horietako
asko frantsesak. Rodellar leku kokatua dago Mascun arroilaren ondoan dagoelako.
|
|
|
I. ARRATIBEL. Gainera
|
horietako
askok kirol hori utzitakoan, ez dute egingo ez hori eta ez beste ezer. Hori da okerrena.
|
|
|
Hori da hain zuzen ere" Lauburua" ren egileek lortu nahi izan dutena, jolas ezberdinez osaturiko beste jolas berri bat sortzea. Jolasak esparru anitzetako galderak biltzen ditu eta
|
horietako
asko euskal kulturari lotuak daude. Besteak beste, bertako pertsonaia ezagunei, usadioei eta lekuei egiten zaie aipu.
|
|
|
Estatuen baitan eta herrien artean gero eta harreman saretuagoak bizi ditugu. Eta harreman horietako zenbaiten norabidea markatzerakoan erabili izan da indar bidegabea, baina harreman
|
horietako
asko bidezko bezala ere onartu izan dira herrien baitan eta herrien artean. Pertsonen eta herrien egoera hauei gizabidetik erantzuteko, elkar ulertzetik hasi behar da eta ditugun behar anitzei dagozkien aginte forma egokiak asmatu eta aplikatzetik.
|
|
|
Aseguru
|
horietako
askotan lehen, bigarren eta hirugarren graduko senitartekoak sartzen dira.
|
|
|
Nolanahi ere, fabrikatzailearen web orria aldian behin bisitatu behar izaten du erabiltzaileak, bere ekipoari komeni zaizkion eguneratzeak ezagutzeko(
|
horietako
asko, programa akastunen zuloak estaltzen dituzten partxe hutsak baizik ez dira).
|
|
|
Azkenik, zoritxarrez, esan beharra dago oso zaila dela ehorzketa etxeen prezioen eta zerbitzuen arteko alderaketak egitea,
|
horietako
askok ez dutelako informazioa ematearen aldeko jarrerarik, edo oso modu ilunean ematen dutelako, beren tarifen barruan sartzen diren kontzeptuak zehaztu gabe.
|
|
|
24). Bestalde, Caro Barojak (1981), Larramendiren hiztegiko lexiko espezializatu gehiena halabeharrez asmatua dela kuestionatuz, planteatu izan du hitz
|
horietako
askok Antzinako Erregimeneko kontzeptuak eta garaiko errealitate historikoak islatzen dituztela, gerora, errealitatearen aldaketak, hitz horien erabilera eza eta desagerpena ekarri bide badu ere. Gure aldetik, Larramendiren hitz guztiei fede eman ez arren, bat gatoz Caro Barojarekin auziak hobeto aztertzea merezi duela esatean, hortik, agian, euskaldun historialariontzat baliagarri izan daitekeen lexiko interesgarria berreskura dezakegu eta.
|
|
|
egindakoaren eta egiten ari zenaren berria jaso, taldeen arteko harremanak erraztu, Batxilergoa eta Unibertsitatearen artean etena eragotzi, erdal unibertsitateetan eta zientzia elkarteetan egiten ziren lanak euskalgintzara erakarri eta «Ahal dela, Unibertsitaterako lanak burutzeko, taldeak sortu eta indartu». Helburu horiek, neurri batean bakarrik, bete ziren; lan
|
horietako
asko ondoren Gordailu taldea eta UZEIren bidez gauzatu baitziren eta ez, zuzenean, UEUren Historia sailaren eskutik. Hurrengo urteetan egindako zenbait ikastaro, terminologia eta hiztegigintzari buruz, testuinguru horretan kokatu behar dira, baita lan horren emaitza garrantzitsuena ere, UZEIk 1984 eta 1988 bitartean argitaratutako Mendez mende liburu bilduma, Batxilergoko ikasle eta irakasleei zuzenduta.
|
|
|
Dena den, laguntza
|
horietako
askoren berri oso berandu heltzen zen eta kasu batzuetan UEU bukatu ondoren. Hori ikusita, Batzorde Iraunkorrak, badaezpada ere, Xabier Leteren aholkua jarraituz, matrikula sinbolikoa jarri ordez, 15.000 pezetakoa onartu zuen (5.000 irakaskuntza eta 10.000 egoitza), aurreko urtean baino 3.000 pezeta gutxiago.
|
|
|
Hots, UEU era askotako taldeen, multzoen eta pertsonen bilgunea eta topagunea zen; eta aniztasun horrek, alde batetik indartu egiten zuen, baina, bestetik, lan bateratu iraunkorra oztopatzen zuen. UEUren hasierako partaide asko lan mundu desberdinetara eraman zituen eguneroko soldata ziurtatu beharrak, gehienek irakaskuntzara jo zuten eta
|
horietako
askok unibertsitatera, Deustukora, UNEDera eta batez ere Euskal Herriko Unibertsitatera. UEUki de horiek leialtasun bikoitzarekin jokatu behar izan zuten, UEUren egitasmoari eusteko, batetik, eta eguneroko lanaren lehentasunaren menpe, bestetik.
|
|
|
GIBeko adituen beste erronketako bat da zenbait sendagairen terapia antirretrobiralaren ondorioz gertatzen diren interakzio farmakozinetiko eta farmakodinamikoen erantzunak aurkitzea. Elkarrekintza
|
horietako
asko arinak dira eta ez dute banakako erregimenean aldaketarik egin behar, baina beste batzuetan hilgarria izan daitekeen toxikotasuna eragin dezakete eta, beraz, saihestu egin behar dira. Ildo horretan, ikertzaileek ohartarazi dute antirretrobiralek botika konkomitanteen kontzentrazioa alda dezaketela.
|
|
|
Salbuespenez haziak eta oso gogorrak dituen banana mota bakarra, jan ezin daitekeena, “Musa cuminata” basatia da, oihanean hazten den fruta erraldoia. Banana
|
horietako
askok erresistenteak dira “Sigatoka beltza” delakoaren aurrean, eta zientzialariek fruta mota transgeniko bat diseinatu nahi dute, Asian eta Afrikan 500 milioi pertsona baino gehiago elikatzen dituena. Banana ezagunaren bioteknologia bidezko desagerpena saihestea oso garestia da, eta ez ditu konbentzitzen hura lantzen dutenak, beldur baitira kontsumitzaileak ez duela onartzen genetikoki eraldatutako produktua, eta haren zaporea sagar batenaren antzekoa izango dela.
|
|
|
Belarrak eta espeziak tradizioaren sinonimoak dira, eta antzina antzinatik bizi dira ia mundu osoko sukaldaritzaren kulturan. Batez ere, platerei ematen dieten usainagatik eta zaporeagatik, kozinatuak izan ala ez,
|
horietako
askorentzat kontserbazio handia egiten dutelako eta nutrizio aldetik balio handia dutelako. Ezaugarri horiei guztiei ahalmen antioxidatzaile bat gehitu zaie azkenaldian, eta horrek nabarmen handitu du kontsumitzailearen balio maila.
|
|
|
Eta, gainera, ehuneko ehunean argitu gabeko 200 minbizi mota inguru daudela. Era
|
horietako
askorentzat, uste da dietak eginkizun erabakigarria duela, nahiz eta azken urteetan egindako ikerketetan zeharkako ebidentziatik haratago joan ez diren emaitzak ikusi.
|
|
|
Ikerketa horrek baztertu egiten du janari lasterreko merkatariek errazioen tamaina txikitzen dutelako teoria. Establezimendu
|
horietako
askok, baita ontziratutako elikagaiak banatzen dituztenek ere, nabarmen handitu dituzte kopuruak merkatuan agertu zirenekin alderatuta. Keith Ayoob ek, AEBetako Dietetika Elkartearen bozeramaileak, adierazi zuenez, “Gure herrialdean gero eta obesitate handiagoa dago, eta horrekin batera, gero eta handiagoa da zati gehiago hartzeko joera”.
|
|
|
100 euroko ordainsaria Gainera, otsailaren erdialdean, hiru urtetik beherako haurrak dituzten 500.000 emakume langilek 100 euroko hileko lehen paga jasoko dute. Guztira, Gobernuaren kalkuluen arabera, PFEZaren erreformak 3.000 milioi euro inguru jarriko ditu zergadunen esku aurten, eta
|
horietako
asko, seguruenik, kontsumorako erabiliko dira. Kontsumoa bultzatzeko beste faktore bat inflazioaren desbideratzearen ordainsaria da, 2002an zazpi milioi pentsiodun baino gehiagok jasoko dutena, eta beren hitzarmenetan soldatak berrikusteko klausula duten langile guztiek jasoko dutena.
|
|
|
Detekzio eta diagnostiko metodoetan izandako aurrerapenekin, ohiko parametroak (glukosa, urea, kolesterola, bilirrubina…) biderkatu egin dira, ehunka parametrotara iritsi arte. Determinazio berri
|
horietako
asko laborategi espezializatuetan edo erreferentziazko laborategietan bakarrik egin daitezke. Ohikoenen kasuan, hurbileko laborategietara joatera ohituta gaude, pertsonaletan eta baliabideetan trebatuta baitaude espekimenak ateratzeko (zati bat edo gehiago zuzenean pazientearengandik hartuta), laginak egiteko (espezimen baten zati bat helburu jakin batekin manipulatu ondoren) eta bermeekin aztertzeko.
|
|
|
Ikerketa horren emaitzek lasaitu egiten dituzte gurasoak, beldur baitira patologia hori beren errua izango ote den. Edinburgoko espezialistek SOX2 genea probatu zuten begirik gabeko haur jaioberrietan, eta mutazioak aurkitu zituzten
|
horietako
askotan. Akats genetiko horiek ez dituzte gurasoengandik jasotzen.
|
|
|
Schöler ugalketa medikuntzan aditua da, eta saguaren enbrioi zelula amen kopuru handiko laboreak erabili zituen. Molekularik behar izan gabe,
|
horietako
asko obulu bihurtu zirela ikusi zuen, eta hori egiaztatu ahal izan zuen Oct4 izeneko gene markatzaile baten laguntzaz (proteina fluoreszente bat sortzen du). 16 egunen buruan, obozito horietako batzuk zatiketa fasean sartu ziren, eta, ondorioz, zelula sexual horiek sortzen dituzten proteinak sortzen dituzte.
|
|
|
Izan ere, produkzio prozesuaren etapa bakoitzean, ekoiztutakoaren segurtasuna bermatzen duten kontrolak egiten direla ziurtatzen du, eta ez ikuspuntu mikrobiologikotik bakarrik, baita espezieen identifikaziotik, transgenikoen presentziaren egiaztapenetik edo kutsadura kimikorik dagoen egiaztatzetik ere, besteak beste. Kontrolak behar bezala egiten badira, eta patogenorik eta substantzia kimiko toxikorik gabeko eta trazabilitate oneko lehengaien ekoizpena erabat berma badaiteke, ondorengo industria eraldaketako kontrol kostuak murriztu egingo lirateke,
|
horietako
asko ez baitira beharrezkoak izango. Hala ere, produkzioko gainkostu horiek ezin dituzte nekazari eta abeltzain askok beren gain hartu, azken prezioari eragiten ez badiote, eta hori ez da beti lortzen.
|
|
|
Irudia: GRUMM Bartzelonako Unibertsitatea Animalia
|
horietako
asko elikadura sareen amaieran dauden harrapariak dira, eta migrazio handiak egiten dituzte. Horregatik, kutsatzaileak kontzentratu egiten dira, organismo patogenoen eraginpean jartzen dira, eta, azken batean, beren ehunetan laburbiltzen dituzte itsas ingurunearen elkarreragin aberatsak eta bertan gertatzen diren giza eraginak.
|
|
|
Konposatu organokloratuek ondorio immunosupresoreak eta hepatotoxikoak dituzte, hezur hazkundea eta garapena aldatzen dituzte eta tumorogenikoak dira. Gainera, hormona sexualen egitura antzekoa denez, kutsatzaile
|
horietako
askok aldaketak eragiten dituzte garapen sexualean, eta ugalketari kalte egiten diote. Ondorio horien berrespena azken bi hamarkadetan izan da, izurde eta foken populazio batzuk behin eta berriz aktibatzaile gisa agertu ziren epidemia infekziosoek suntsitu zituztenean.
|
|
|
Konposatu horiek, gehienetan, itsasora joango dira, eta, beraz, espero izatekoa da itsas ingurunean gero eta kutsatzaile gehiago izatea. Tamalez, espero izatekoa da
|
horietako
askok eragin negatiboa izatea gaur egun beste arrazoi batzuengatik txikitzen diren itsas txakurren eta izurdeen populazioetan. Arrantzarekiko gatazkak Industriako eta artisautzako arrantza aparailuek ehunka izurde hiltzen dituzte urtero Itsas ugaztunen eta arrantza jardueren arteko elkarreraginak aspalditik gertatzen dira.
|
|
|
Lehen aldiz adierazi dute ekaitz handi bat dagoela, interes komertzial handieneko arrainak, denboran zehar izan duten bilakaera eta etorkizuneko aurreikuspenak biltzen dituena. Bestalde, espezie
|
horietako
askoren biologiaren ezagutza duela urte batzuk baino handiagoa da, eta, beraz, epe ertain eta luzeko aurreikuspenek sinesgarritasuna hartzen dute. Horrekin guztiarekin, ikertzaileak irtenbide «sinple baina praktikan jartzeko zaila» batekin ausartzen dira.
|
|
|
“Horrelako higiene neurriak hartzea funtsezkoa da hortzoi osasuntsuak eta odolik gabeak izateko”, erantsi zuen. Kutsadura familian Aho barrunbean 500 bakterio mota baino gehiago bizi dira, eta
|
horietako
askok eragiten dituzte gingibitisa eta periodontitisa. Frogatuta dago bakterio horiek bikote egonkorren artean eta gurasoengandik seme alabengana transmiti daitezkeela.
|
|
|
aldizkari ofizialak, demanda judizialak… Ezin da inor zerrenda horietan sei urtez baino gehiagoz agertu. Hala ere, erregistro
|
horietako
askok, zorra ordaindu arren, “zero saldoa” izeneko oharrarekin mantentzen dituzte interesatuak. Egoera hori ez da batere ohikoa, eta administrazio agintariek zehatu egin dute.
|
|
|
Kontua da oso gutxitan lortzen direla iragarritako emaitzak. Produktu
|
horietako
askok eragiten duten iruzurrari aurre egiteko, Andaluziako Juntak plan aitzindari bat jarri du abian, publizitatea bertan behera uzteko eta artikulu horiek merkatutik kentzeko, kontsumitzaileen aldez aurreko salaketarik egon gabe. Egiaztatzen bada produktua ez datorrela bat berak aipatzen dituen bertuteekin, Batzordeko Kontsumo Zuzendaritzak publizitatea bertan behera uzteko izapideak egingo ditu, eta artikulu hori kenduko du osasunerako arriskutsua bada.
|
|
|
Ekologistek diotenez, Madrilgo urtegian krokodilo bat edo bi egotea gero eta gehiago gertatzen da gure herrialdean eta, oro har, herrialde garatuetan. “Azken hamarkadan, modan jarri da animalia exotiko guztiak gatibu edukitzea, maskotak balira bezala; animalia
|
horietako
asko arriskutsuak edo pozoitsuak izan daitezke, hala nola sugeak edo tarantulak, heriotza erraz eta azkar eragin dezaketenak”, azaldu du erakundeak. Gaur egun, 50/ 1999 Legearen arabera, edozein pertsonak izan ditzake bere etxean animalia arriskutsuak lizentzia administratibo batekin.
|
|
|
Estioko matrikulazio maila nabarmen jaitsi da azken urteotan. Iraileko errekuperazio azterketa tradizionalak desagertu zirenetik, eskola errefortzuko zentro horiek egiaztatu dute jarduera erritmoa gutxituz joan dela pixkanaka, eta udako akademia
|
horietako
asko gaitzetsi egin dituzte, orain dela bost urte izan zuten etorrera handitik urrun. “Iraileko azterketak ezabatzea azken urteotako zoritxarrik handienetakoa iruditzen zait”.
|
|
|
Elikagai freskoak, aurrez egosi edo frijitu gabe kontsumitzen ditugunak, arrisku askoren eraginpean daude. Arrisku
|
horietako
asko jatorrian edo eraldaketa prozesuan tratu egokia emanez minimiza daitezke. Kontsumitzaileak freskotasun maila handia espero du eta animalia eta landare osasuntsuetatik datozela bermatzea, behar bezala sakrifikatu edo bilduak, eta ongi tratatu eta garraiatuak.
|
|
|
Espainian, elikagai jatorriko gaixotasunen arrazoi nagusia bakterioak dira. Salmonella da agente patologiko nagusia, beste edozein bakterio, biriko edo parasitoren gainetik, nahiz eta
|
horietako
askok prozesu gastroenterikoetan parte hartzen duten. Salmonella toxi agerraldien %50 baino gehiagotan parte hartzen du.
|