|
2010
|
|
|
Ez dakit zer ordu zen, ilunabar aldea edo uste dut. Gelan
|
hitz
egitea debekatua egoteaz gainera, elkarri begiratu ere ez genion egin behar disgusturen (zigorren) bat jaso nahi ez bagenuen. Elkarren berri ez izatea nahi zuten g.z.ek. Egun honetan forentsea goizean ikusi nuen, betiko moduan.
|
|
|
Bakean utzi ninduten! Ziegako bidean batek oso goxo
|
hitz
egin zidan: –Ondo zeratu zara.
|
|
|
¡ Sepulcros blanqueados!? Nola arraio
|
hitz
egin dezaket nik horrela tratatu nauen/ gaituen gizonarekin, nire defendatzailea ondoan ez badut? (Hiru aldiz egun ezberdinetan, norbaitek?
|
|
|
Justu kontrara, munduko bost kontinenteetariko bakoitzean badago irlatxo preindoeuropar modura definitu dugun euskal hizkuntza honi eusten dion populazioaren ordezkari multzoa. Mundua Arboretumera ekarri dugu, bertan
|
hitz
egingo den hizkuntza mundu osoan zehar hedatzen den bitartean.
|
|
|
Sasoi baten gaitasun linguistikoa zen hizkuntzaren irakaskuntzan helburua; gaur, ostera, komunikazio gaitasuna da, ezen perpaus gramatikalak egiteaz gain, hiztunak jakin behar baitu noiz, zertarako eta norekin
|
hitz
egin.
|
|
|
Modu aunitzetan kenduak izaten ahal dira poteretik politiko gaiztoak, baina iraultzak nola eta zergatik gertatzen ahal diren Aristotelesek ere estudiatu zuen. Leninek iraultza zientifikoaz ere
|
hitz
egiten zuen, eta, Julio Cesarren moduan, harek bazekien atzera egiten.
|
|
|
Baserrietako bizimodua, bestalde, oso egokia zen transmisiorako. Familiak nahiko handiak izatean, etxean nahiz lanean bertako kideek elkarren artean
|
hitz
egiteko aukera ugari izaten zuten. Berez berez ikasten ziren euskarako esakuneak eta ohiturak.
|
|
|
Errealitate honen harira gogora ekarri zituen Gandiagaren hitzak: , hizkuntza bat ez da galtzen ez dakitenek ikasten ez dutelako, dakitenek
|
hitz
egiten ez dutelako baizik?.
|
|
|
Euskararen landa berdea goitik behera urratu zuten, basamortu gorri bihurtuz. Euskaraz
|
hitz
egitea bera ere, hainbat kasutan delitu bihurtzeraino.
|
|
|
Muga du hori, eta adierazi egiten du. Hala ere, Joussek estimu handitan izan zuen beti Senpereko semea, eta sarri aipatuko du Sorbonako bere eskoletan, batez ere, inspirazioaz eta bat batekotasunaz
|
hitz
egitean: –En particulier, il nomme très souvent un certain Martin Irabola dit Matxin, cultivateur à Saint Pée sur Nivelle des Basses Pyrénées? 86.
|
|
|
Beste detaile garrantzitsu bat da Joussek nola tratatzen duen Matxin bere klaseetan; izan ere, sarri aipaturiko erreferente bat bezala aurkezten die ikasleei. Gehiago ere esan dezakegu, Joussek mirespenez eta karinoz
|
hitz
egiten duela Matxinez, begirune handiz. Hona hemen, senpertarraren erantzun jakingarriak:
|
|
|
–Le caractère des Basques?, in Haritschelhar, Jean (ed.): Être basque, Privat, Toulouse, 1983, 108 P. Lafittek ere
|
hitz
egiten digu Matxinen alderdi filosofiko horretaz: –Saint Pierre jaun apezpiku zenak erraiten ohi zaukun:
|
|
|
4 Euskaraz
|
hitz
egiteko gai direnen artean, zergatik darabilte batzuk eta zergatik ez beste batzuk?
|
|
|
Zein puntutaraino gaitasuna dugun euskaraz edozertaz
|
hitz
egiteko zehaztu behar da.
|
|
|
Hizkuntza, batez ere ahozko jarduna izanik, eta ondorioz bere bizia eta indarra erabileran egonik, kezka handia sortzen digu zenbait egoera berrik, esaterako, gure ume eta gaztetxoek geroago eta denbora gehiago ordenagailu eta antzerako tresna, mutuen? aurrean egiteak, hizkuntza ezin delako
|
hitz
egin gabe bizi. Hitz egiteko erraztasuna galtzeak berehala ekartzen du alde batera uztea.
|
|
|
Horrela,, ezagutzaz?
|
hitz
egin beharrean, gaitasunaz, egin behar dugula;, erabilerari?
|
|
|
aipatzearen ordez, emozioaz?
|
hitz
egin behar dugula. Hizlari honen iritziz garrantzi handikoa da terminoen eremu hori aldatzea, errealitatea hobeki ikusten lagunduko digu eta.
|
|
|
Zaila egiten zait arazo honetan dihardugula andrazkoei buruz
|
hitz
egitea. Nire ama, nire amaginarreba, nire arrebak, nire emazte bedeinkatua, gizaki on bete betean maitagarriak izan dira eta dira.
|
|
|
Urte horretako apirilaren 23an bildu zen Pastranan Espainiako Kongregazioko Kapitulu Jenerala. Hauteskundeak egin ondoren, Gaztela Zaharreko San Elias Probintzia banatzeaz
|
hitz
egin zen eta hartatik bereizitako parte batek Nafarroako San Joakim izena hartu zuen; horrela jaio zen Kongregazioaren bederatzigarren Probintzia.
|
|
|
Arestian aipatu bezala, liburua idazten ari nintzen bitartean jende askorekin
|
hitz
egin nuen: hasi militanteengandik eta 80 eta 90 hamarkadetan polizia izandakoengana arte.
|
|
|
hasi militanteengandik eta 80 eta 90 hamarkadetan polizia izandakoengana arte. Prozesu oso interesgarria izan zen, eta gogorra, zeren eta jende askok ez du gaiaz
|
hitz
egin nahi. Baina beno, gauza asko ikasi nuen:
|
|
|
Eta azkenik, Euskal Herriko jende askorekin
|
hitz
egin dut. Baita polizia ohiekin ere eta hauek beren istorioak kontatu dizkidate, beren ikuspuntua eman gaiaz?
|
|
2011
|
|
|
3Tradizionalistak karlisten ondorengoak dira, eta askotan batzuk eta besteak nahastu egiten dira. Garai hura bizi izan zuten markinarrek eta xemeindarrek ere karlista edo errekete hitza erabiltzen dute tradizionalistak izan zirenei buruz
|
hitz
egiteko.
|
|
|
Tradizionalisten helburua zen familiari, elizari eta etxeko lanei loturik zegoen emakumeen eredua berreskuratzea eta sendotzea. Ondorioz, Markinako Emakume Batzan ibili ziren emakumeek ihes egin behar izan zuten, eta gelditu zirenei ilea moztu zizkieten, atxilotu eta kartzelan sartu zituzten, etxetik ateratzea galarazi edota beste batzuekin
|
hitz
egiteko debekua jarri zieten.
|
|
|
Oraino zenbat hektare estaltzeko zituen galdezka nindagon berriz arimaren jabaltasuna baizik ez zerion gure agure maitagarriari. Bereizi aintzin, kapitainak hemengo lurrari zitezkeen muin zonbaiti buruz
|
hitz
egin zion baina setatu gabe artzaina bera baino jakintsuagoa zela oharturik. Oren baten buruan, gehitu zidan:
|
|
|
–Karmelen inguruan Markinako Udalean
|
hitz
egitea beti da pozgarri eta baita aberasgarri ere. Gaur honantza nentorrenean estu eta larri,, arin aringan?
|
|
|
Alkate jaunak gero Jabier Kalzakortari, herriko seme eta Deustuko Unibertsitateko irakasleari, eman zion hitza, ikuspuntu literariotik zertxobait azaltzeko. Jabierrek labur
|
hitz
egin zuen, eta aldizkariaren izatea eta jarraipena azpimarratu zituen batez ere. Eta beste gauza batzuen artean hauek hartu genizkion:
|
|
|
Karmel aldizkariaren digitalizazio lana aurkezteko bildurik geundenontzat interesgarria zen Juan Mari Arrizabalagaren azalpenak entzutea, bera baita Karmel Web-gunearen ardura duna; eta alkate jaunak Juan Mariri eman zion
|
hitz
egiteko aukera. Eta hona haren hitzaldi laburra:
|
|
|
Hurrengo Patxi Uribarren euskaltzain oso eta Aita Linogaz urte askoan bizi izan danari egokitu jakon
|
hitz
egitea. Mezu hau itzi nahi izan dau izenburutik bertatik hasita:
|
|
|
Geroxeago, Urruñan bizi zela, ikasi bazuen ere. Ama, berriz, biziki giristinoa zen, eta euskaraz bakarrik
|
hitz
egiten zuen. Jadanik ezkonduta zirela, eta Espainiak Marokoko Rif aldean zuen gerlara ez joateko, desertatu, gurdia etxeko ondasunez eta hargin ofizioko tresnez bete, eta Iparraldeko bideari ekin zioten.
|
|
|
«Eta hamaikatxo bider erabili zuen bere luma, zenduak edo hilak zirelako
|
hitz
egiteko gauza ez zirenen ordez..., egiaren alde eta ezjakintasunagatik gutxietsiak zirenen izen ona gorde nahirik...
|
|
|
10,30etan biziki hurbil den Maule baitha zinetokirantz abiatu ginen denok. Han jende ezagun asko zeuden, ate aurrean itxoiten eta elkarrekin
|
hitz
egiten, Niko Etxart, Johaine Bordaxar, Maddi Oihenart, Junes Casenave, Allande eta Margaita Etxart senar emazteak, Odette Mohorade, Jüje Etxebarne, Jef eta Bixente Goihenexpe anaiak, Bixente Claverie, Jean Claude Sehebiage, Ttittika Rekalt,. Herriko etxetik zinetokira zuberotar dantzarien taldea etorri zen lehenik, gibeletik herriko jauna eta gainerako hautetsiak, ondoren euskaltzainburua gainerako euskaltzainez inguraturik.
|
|
|
Gure fraide honek bazuen beste amets bat ere, bertsolaritzari loturikoa. Bertsolarien eguna sortu nahi zuen, hauek biltzeko, beraien gauza eta arazoez
|
hitz
egiteko, eta bertsotan eginez eta elkarrekin bazkalduz jai eder bat igarotzeko, azken batean, bertsolarien giroa suspertzeko. Hau ere lortu zuen gauzatzea eta hainbat urtez jarraitu zuten Euskal Herriko bertsolariek gure fraide honen deira komentuan biltzen harmonia ederrean, gorabehera txiki batzuk tartean izan arren.
|
|
2012
|
|
|
Eta guk, jakinaren gainean ala ez, tradizioaren baitan jokatu ohi dugu. Euskararen kasuan, bi tradizioz
|
hitz
egin beharrean gara. Eta, gure ustez, gaur egun eskaintzen diogun baino arreta handiagoa merezi du Iparraldekoak, eta ahalegin berezia egin genuke indarberritzeko.
|
|
|
Bada, moja honen solasaldi on eta santuez gozatzen hasi nintzelarik, atsegin hartzen nuen hari Jainkoaz hain ongi
|
hitz
egiten entzutean, oso zentzudun eta santua baitzen. Nire ustez, beti entzun izan nion atseginez.
|
|
|
Euskaraz bizi nahi dugu betidanik bizi izan delako lurralde hauetan euskaraz. Euskaraz bizi nahi dugu, euskaraz
|
hitz
eginez etorkizuna eraikitzen ari garelako.
|
|
|
Baina definizio unibertsalak ziren forma inmutable horiek, objektuen esentzia adierazten zutenak, eta nola cosmos material honetan ez diren, dena baita mutablea, nik hartzen ditut nola hipotesis bezala lan zientifikoa egiteko (eta beti hobegarriak direlako, beraz inperfektuak beti; ez bakarrik socratismoan, baita predikatuen logikan ere, hau da, predikatuen logikan ipiniz gero dira bariable horiek hipotesiak bezala operazioetan, suposatzen dugularik egiazko definicio unibertsalak direla, beraz egiazko unibertsaltasun batetik beti azpian), eta hortik, hasten baldin banaiz ere metodo induktiboarekin, logika formala egiten ahal dut, predikatuen logika hain zuzen ere, eta hor badaude ariketak kasu partikularretatik abiatuz (kuantifikadore partikularra edo esistentziala), restrikzioa salbatuz, unibertsal bihurtzeko (kuantifikadore unibertsala sartzeko), eta kasu paradigmatikoa da triangeluarena (edozein triangeluren definizioa beti da bera). Baina formalizatzerakoan nola beti abstraitu egiten dugun materiatasuna, sekula ez gara iristen, definizio gero eta hobeak egiten ahal badira ere, hain zuzen horregatik sekula ez gara iristen cosmos materialaren definizio unibertsalera, egiazki
|
hitz
eginez ez dago modurik, beste molde batean esanda, cosmos material honetako ezer, materialismo estrikto batean, unibertsal bihurtzeko (hori misterioa da), eta erraza da arrazoia ematea, cosmos materiala mutablea da berez, aldatze bat da etengabea, eta ez dago modurik aktibitatea den cosmos material hau ezagutzeko unibertsalki. Zientzia baina, metodo hipotetiko deduktiboaz (zienziaren edozein unetan suposatu egiten dugu egindako objektu materialen definizioak unibertsalak direla, hau da, suposatu egiten dugu definizio horiek inmutableak direla, inmutable izan ez arren materialismoaren perspektibatik ikusita, eta nik neure ajustea hemendik egiten dut) eta zientzia baina metodo hipotetiko deduktiboaz egiten ahal da (suposatu ostean termino bat objektu material baten definizio unibertsala dela, eta hola garai bakoitzekoak, eta hor unibertsal bihurtzea ere posible bada, badaude ariketak kuantifikadore unibertsala sartzeko, baina erroan objektu materialak dira metodo socratikoarekin definituak), eta zientzia hori beti da hobegarria, eboluzionagarria delako beti da taraduna, bere helburu maximoa trabatua duelako ezinbestez.
|
|
|
Nik ondo egina ikasten dut ordenazio hori, baina honela interpretatzen dut problema, honela aktualizatzen dut. Kausa materialak materiaz
|
hitz
egiten digu, cosmos materialaz, eta ez da preexistentea, hau da, materia potentzialitatea bada, potentzialitaterik maximoena ezereza da niretzat, beraz materia, cosmos material hau, eta bertoko guztia kreatua da. Eta cosmos materiala, materiaren definizio unibertsalik ezin dugu lortu cosmos honetan, materia, laburbilduz, mutablea delako, ez dugu ezagutzen igarotze etengabeko horren esentzia, beste termino bat erabiliz.
|
|
|
zioenean. Hormekin
|
hitz
egiteko joera ere areagotu zitzaion, agian bakardade kontuengatik. Honetaz gain, parkeko bankuetan esertzen zenean, belarria luzatzen zuen, baina ez etxekoandre aspertuek bezalaxe zer entzungo, baizik eta jendearen murmurioak salbamendu flotagailuak bezalakoak izaten zitzaizkiolako.
|
|
|
Hauei egokituko zaie ziklo berri, aberatsago eta aratzago bati ekitea. Gurutzean zizelaturik dagoen testua honetaz
|
hitz
egiten digu:
|
|
|
Fulcanelli izengoitiaz ezaguna dugun okultista zen. Artikulu egileak aitortzen digunez, inork ez daki urriko goiz hartan Hitlerrek eta Fulcanellik
|
hitz
egin zutena. Baina haren ustetan, Fulcanellik berba egin zion Hitlerri aurrean zuten harrizko gurutzearen alde esoterikoez, haren mezu eta ikurren esanahi kriptikoaz, munduaren amaierako iragarpenez,?
|
|
|
Herriko hainbat erakunde eta talderen laguntzarekin, hainbat bilera, argazki erakusketa, pelikula eta dokumental emanaldi, mendi ibilaldi eta hitzaldi antolatu ditugu 2006tik 2011ra, eta horiek ere informazioa lortzeko iturri garrantzitsua izan dira. Izan ere, ekimen hauek guztiek markina xemeindar asko erakarri dituzte, eta Gerra Zibilean bizi izandakoei edota etxean entzundakoei buruz
|
hitz
egitera bultzatu dituzte herritarrak; eta hori oso garrantzitsua izan da urteetan ezkutuan egon den informazioa azaleratzeko.
|
|
|
Gerrak tradizionalisten eta Errepublikaren aldekoen arteko harremanak apurtu zituen, eta mesfidantza eta elkarrekiko beldurra nagusitu. Jendeak kontu handia zuen norekin
|
hitz
egiten zuen.
|
|
|
Honegatik guztiagatik, ulergarria da hauetariko askok gerrari buruz
|
hitz
egin nahi ez izatea. Sarreran esan bezala, agintari frankistekiko beldurrak, galtzaile izatearen lotsak, momentu mingarri guztiak bizkor ahanzteko gogoak, edota seme alabei frustrazioa eta amorrua ekidin nahiak belaunaldien arteko transmisioa oztopatu zuten.
|
|
|
Etxean berdin gertatzen zen. Nire aitaitak, amonak eta osaba izebek modu intentsuan bizi izan zituzten gerra eta osteko urteak, baina gutxi
|
hitz
egiten zuten sasoi ilun haiei buruz. Belaunaldi zaharrenek sinatua zuten Gerra Zibilari buruzko isileko hitzarmena, eta gazteagook oso gutxi jaso ahal izan genuen gai honi buruz.
|
|
|
Luis Arostegik ere
|
hitz
egiten du. Elorrioko Guda etxetik Euzkadira bidali zuen idazkiaz eta garai honetan egiten zituen olerkiez. Idazki hori alaia zela dio eta ongi erakusten zuela gudarien arteko giro alai baikorra eta herriaren esku hartzea.
|
|
|
1 Ordezkarien Batzarrek ofizialtzat hartu behar dituzte ordezkatzen dituzten lurraldeetan historian zehar
|
hitz
egindako hizkuntza edo hizkuntzak.
|
|
|
1 Gizaki orok eskubidea du justizia auzitegiak kokatuta dauden lurraldean historian zehar
|
hitz
egindako hizkuntza ahoz eta idatziz erabiltzeko. Auzitegiek lurraldeko berezko hizkuntza erabili behar dute barne jardunetan, eta estatuaren antolaketa judizialaren ondorioz prozesuak hasierako lurraldetik kanpo jarraitu behar badu, hasierako hizkuntzari eutsi zaio.
|
|
|
2 Edozein kasutan ere, gizaki orok eskubidea du ulertzen duen eta
|
hitz
egin dezakeen hizkuntza batean epaitua izateko, bai eta doako interprete bat izateko ere.
|
|
|
komunitateak
|
hitz
egiten duen ahozko hizkuntzaren mantentzeari zein garapenari.
|
|
2013
|
|
|
Arizaleak eta musikariak frontoitik ateraz iren, kanpoan zain zeuden artzainak eta kabaleak gehitu zitzaizkien, eta horrela, inon pausatu gabe, herriaren kanpo aldeko pentzetan ezarririk zuten agertokiraino joan ziren, gainerako guztiok, aterkia eskuan zabalik, gibeletik gindoazkielarik. Bidean asto bat zeraman gizonarekin
|
hitz
egin nuen. Biak atera omen ziren, duela hamazazpi urte, Agirreren pastoral famatu hartan.
|
|
|
Adiskide zaharrekin
|
hitz
egiteko uneak izaten dira, umore onean eta aldarte hobean igarotzeko tenorea. Gu ere bertara hurbildu ginen, eta han izan ginen oren batez edo, batekin eta bestearekin mintzatzen.
|
|
|
–Idazteko agindu zidanak esan zidan, Karmengo gure Amaren monasterioetako moja hauek otoitzeko zalantza batzuk norbaitek argitu beharra dutela, eta uste duela emakumeek hobeki ulertzen dutela beste emakume batzuen
|
hitz
egiteko era, eta niri didaten maitasunaz egokiago etorriko zitzaiela nik esan niezaiena; arrazoi honengatik, uste du, nolabaiteko garrantzia izan dezakeela, zerbait esaten asmatzen bada; eta horregatik, idaztean haiekin hitz eginez joango naiz, beste pertsona batzuei egoki etor dakiekeela pentsatzea zentzugabea delako?.
|
|
|
...armengo gure Amaren monasterioetako moja hauek otoitzeko zalantza batzuk norbaitek argitu beharra dutela, eta uste duela emakumeek hobeki ulertzen dutela beste emakume batzuen hitz egiteko era, eta niri didaten maitasunaz egokiago etorriko zitzaiela nik esan niezaiena; arrazoi honengatik, uste du, nolabaiteko garrantzia izan dezakeela, zerbait esaten asmatzen bada; eta horregatik, idaztean haiekin
|
hitz
eginez joango naiz, beste pertsona batzuei egoki etor dakiekeela pentsatzea zentzugabea delako?.
|
|
|
–Laugarren egoitzez
|
hitz
egiten hasteko oso beharrezkoa dut egin dudana, hau da, Espiritu Santuari neure burua gomendatzea eta hemendik aurrera nire ordez hitz egin dezala eskatzea, geratzen dena zuek ulertzeko eran esan dezadan?. (Laugarren Egoitzak, kap. 1, 1).
|
|
|
–Laugarren egoitzez hitz egiten hasteko oso beharrezkoa dut egin dudana, hau da, Espiritu Santuari neure burua gomendatzea eta hemendik aurrera nire ordez
|
hitz
egin dezala eskatzea, geratzen dena zuek ulertzeko eran esan dezadan?. (Laugarren Egoitzak, kap. 1, 1).
|
|
|
–Gatozen, bada, Espiritu Santuaren laguntzaz, seigarren egoitzei buruz
|
hitz
egitera; arima hemen Senarraganako maiteminez zauritua geratzen da eta bakarrik egoteko asti gehiago lortzen eta, bere biziera kontuan izanik, bakardade hau eragotz diezaiokeen guztia saihesten ahalegintzen da?. (Seigarren Egoitzak, kap. 1, 1).
|
|
|
Besteekin nituen arduretatik askaturik, maiatzaren bederatziko iluntzean Larrearako bidaia hasi nuen. Gau ilunean heldu nintzen gudari jantziaz eta ikastetxera joan nintzen, han lo egiteko eta, era berean, A. Romanekin
|
hitz
egiteko asmoz. Bakarrik aurkitu nuen (hala egoten zen gehienetan, batzuetan A. Simon lagun izaten bazuen ere) eta gelara joana, bere ikastetxe maitearen zori berbera onartzeko prest.
|
|
|
San Joango menditxoaren atzealdean harrera hotza egin zigun Oriamendiko 3 Konpainiako Kapitainak, Altuna jaunak; honek, era berean, A. Rokeren etxera eraman gintuen, han baitzeukan egoitza Teniente Koronel Lastra jaunak. Atean geratu ginen, kapitaina barrura sartuz; han
|
hitz
egin zuen une batean bere buruzagiarekin. Irteeran hotz hotz esan zigun:
|
|
|
Dorretxeez
|
hitz
egiterakoan hasierako lurralde bereizkuntza bat seinalatu behar da: lurraldea bandoetan (oinaztarrak eta ganboatarrak) banatzen dutela irizpideren batekin eta nolabait banderizo batzuen lehentasuna ere adierazten dutela besteen gainean.
|
|
|
Eta oraindino gehiago. Jakob Gapp marianista bat zen, Austriatik Espainara bidali zutena nazien aurka
|
hitz
egiten zuelako bere homilietan. Balentzian eta Donostian egon zen.
|
|
|
Jarraian, Estepan Urkiaga Lauaxetak. Bibliografia Vasca? izeneko hitzaldia eskaini zuen, eta amaieran Jose Horn Areiltza diputatuak
|
hitz
egin zuen. Hurrengo egunean, uztailaren 31n, Euzkadik portadan eta 3 orrialdean, horri buruzko informazio zabala eskaini zuen, eta bertan ikus dezakegu erakusketaren argazki bakanetariko bat:
|
|
|
No hablo de Kant, que se halla en la confluencia de las corrientes espirituales originadas en estos tres hombres, y que creo, si es licito afirmarlo, como la armadura escolastica del pensamiento moderno.?. Nik badut Kanten gainean
|
hitz
egiten, irakurlerik badut horrek badaki, eta irakurlerik ez badut Espiritu Santuak badaki, horrek nire, habilidade, guztiak ezagutzen ditu, eta bromaz aparte erran behar dut ni gehienbat filosofian zentratzen naizela, eta hortik nik bai hitz egitea Kanti buruz.
|
|
|
Nik badut Kanten gainean hitz egiten, irakurlerik badut horrek badaki, eta irakurlerik ez badut Espiritu Santuak badaki, horrek nire, habilidade? guztiak ezagutzen ditu, eta bromaz aparte erran behar dut ni gehienbat filosofian zentratzen naizela, eta hortik nik bai
|
hitz
egitea Kanti buruz.
|
|
|
debo suprimir el saber para dar lugar a la creencia?. Kantendako filosofia alde bat laga behar da fededun egiteko, zeren beraren filosofiak ondo argi erakusten baitu metafisika ezinezkoa dela, eta metafisikaz
|
hitz
egiten dugularik erran nahi dugu kristautasun osoa oinarritzen duen sobrenaturalismoa. Halakorik ez da ikasten filosofiatik, edo hobe erranda, filosofia naturaletik.
|
|
|
Baina ikasten bada Jesusek bazituela egiten juizio klase horiek, signoak dira, orduan Harek bazuen metafisikaren berri, filosofia naturala baino gorago dagoen kosmos baten berri, ez dagoena kosmos honetan, eta halako juizioen a prioritasunak erakusten digu badagoela ezagutza unibertsalik, kosmos honetan ez baina bai beste kosmos goragoko horretan, inbisiblea zaigu baina ezagutza unibertsalaren esistentziak jaso egiten du eskolastikaren hoberena, tomismoa, eta egiazkoa dela erakusten digu. Ez dira izenak bakarrik, gure definizioak gure esentziaz
|
hitz
egiten du, eta badago esentzia horren ezagutza unibertsalik beste kosmos batean, Zeruetako Erresuman.
|
|
2014
|
|
|
Hautapena egiteko bakoitzaren balioak eta garrantzia neurtzeak katramaila askaezinak dituela esango nuke, eta ausartzia puska batekin aurrera egin behar izan duela autoreak, e. b., bakoitzaren bizitzako arrakasta, oihartzun soziala eta utzitako eliz edo kultur ondarea aintzakotzat hartuta, ezkutuagokoak diren otoitza edo fideltasun balioak neurtzen zailak gertatzen direlako. Bistan da, bakoitzarekiko hori dena balioztatzea ez da berez samurra, eta are zailagoa Espainiatik Euskal Herrikoaz
|
hitz
egin behar denean, gogoan izanik hemengo eliztarrek Estatuko gainerakoekin izan dituzten XX. mendeko aldeak (Gerra Zibila eta frankismoaren hamarkadetako politika eta jarrerak, adibidez).
|
|
|
Beraz,
|
hitz
egiteko mementoa ederto baliatzen dute, jakin badakitelako ezari ezarian mareak gora egingo duela
|
|
|
Harri eta zur geratzen ginen irakurtzen genuen hartan oinazea eta aintza beti betiko zela esaten baitzen. Honetaz luzaro
|
hitz
egitea gertatzen zitzaigun eta gogoko genuen behin eta berriro esatea: betiko, betiko, betiko!
|
|
|
–Neure herrialde inguruan ezagutu ditudan koplaririk ezagunenekin
|
hitz
egin dut. Koplariak diodanean, lege zaharreko koplagintzan jarduten zutenak esan nahi dut.
|
|
|
Haren izaerari eta
|
hitz
egiteko erari erreparatuz, gogoan dut batetik oroimen miragarria zuela eta bestetik, ametsez beterik ari zela. Euskal literaturak eta euskarak liluratzen zutela ohartu nintzen.
|
|
|
Goian aipaturiko Antonio Zabalaren omenaldikoan bertan sumatzen da argi argi. Herri tradizioaz
|
hitz
egiten da hor.
|
|
|
Itsasun, Harambillet apez zaharra ezagutu zuen eta Harambillet ek euskarazko kanta zaharrak erakutsi zizkion Humbodt i. Hala bada, Itsasun ikasitako kanta eta baladen gainean
|
hitz
egin da hitzaldian. Itsasutik Baigorrin zehar Zuberoa izan zen Humboldt-ek ezagutu zuen azken euskal lurraldea.
|
|
|
Jabier Kalzakortaren ibilidea eta lana gogoan izan zituen, beraz: . Beronen liburuetan, baina batez ere aldizkarietan barrena argitaratu dituen ikerlanak ohartsu irakurriz gero, eta berari asti orduetan honezaz edo harzaz
|
hitz
egiten entzuteko betarik izan baduzue, gutariko edozein harrituko da, euskal hizkuntza literaturez ez ezik, literaturaunibertsalaz zein kultura zabalaz beronek duen jakinduria zabala. Ezaguera entziklopediko moduko osotasun horretatik literaturaren eta bereziki herri literaturaren barrutia hautatu zuen orain dela aspaldi bere baratze preziatu, eta hori landu du gehienik, baina beste inguru alderdiak ere ahantzi gabe?.
|
|
|
Perspektiba horretatik begiratuta Jesusek ez zuen juiziorik gabe
|
hitz
egin Bere gorputza jateaz ziharduelarik. Erraten ere zuen hau:
|
|
|
Komentario hau filosofiatik egina dago, baina egiaz nik ez dut konprenitzen, mundu honetako begi materialistekin, nire erlijioaren funtsa, sobrenaturala lehenetsiz. Gaur bertan ebangelioan Jesusek talioneko legearen kontra
|
hitz
egiten du, eta ez gogortze aldera, alderantziz baizik, bigundu egiten du legea sakrifizioraino, norberaren buruaren sakrifizioraino. Badirudi Jesusen jarraitzaileak lege naturalen kontra jardun behar duela, justu logika mundanalak agintzen duenaren kontrarioa egin behar du, baina lege naturalaren kontrarioa baino diferente erran genuke (jakinduria sobrenaturala baita proposatzen zaiguna, jakinduria mundalana baino goragokoa, eta horregatik jakinduria mundanala bere barnean konprenitzen du).
|
|
|
Indiatik etorria zen orain dela gutxi. Han doktrinarik ezaz galtzen ziren milioika eta milioika arimaz
|
hitz
egiten hasi zitzaidan, eta sermoi eta hitzaldi bat egin zigun, penitentziarako gogoa berotuz, eta joan zen. Ni hainbeste arima galtzeaz hain samindurik, azalak ere hartzen ez ninduela lehertu beharrean geratu nintzen.
|
|
|
Teresaren idazteko eraz, eta idaztean duen jarreraz iritzi bat nagusitu dela esan dezakegu. Berak dioenagatik, esana egitearren idazten zuela soilik, estilo egokiz eta fintasunez idaztean gogoa jarri gabe; berez berez, erraz,
|
hitz
egiten zuen bezala idazten zuela. Halako iritzia indartzen Ramon Menéndez Pidalek asko lagundu zuela dirudi.
|
|
|
Halako iritzia indartzen Ramon Menéndez Pidalek asko lagundu zuela dirudi. Honek, idazteko inolako bokaziorik gabe, letrarik gabeko emakumetzat agertzen digu,
|
hitz
egiten bezala idazten duena eta herri herriko hiztegia, ia arrunta erabiltzen duena. Naturaltasun, erraztasun hori ez da lilura gabea; horren alde on eta erakargarriari erreparatzen die berak.
|
|
|
Iritzi hori ia nagusitu bada ere, eztabaidagarria da eta hainbat dira bestelako iritzia agertu dutenak. Argi dago Teresak ez zuela idazten Gaztelako nekazariek
|
hitz
egiten zuten bezala. Aita Graciánen lekukotasuna aintzat hartzekoa da, gutxik bezala ezagutzen baitzuen gure Santa.
|
|
|
–Erreparatu baita
|
hitz
egiteko erari; tolesgabe, lau eta erlijiozkoa izan dadila, eremutar eta bakardadeko jendearen kutsua izan dezatela batez ere, eta ez munduan erabiltzen diren berrikeria eta milikerietako hitzak ahotan hartu; hala esaten zaiela uste dut, beti baitaude gauza berriak. Jo dezatela hobetzat, kasu hauetan, zakar samar hitz egitea milikerietan erortzea baino?
|
|
|
–Erreparatu baita hitz egiteko erari; tolesgabe, lau eta erlijiozkoa izan dadila, eremutar eta bakardadeko jendearen kutsua izan dezatela batez ere, eta ez munduan erabiltzen diren berrikeria eta milikerietako hitzak ahotan hartu; hala esaten zaiela uste dut, beti baitaude gauza berriak. Jo dezatela hobetzat, kasu hauetan, zakar samar
|
hitz
egitea milikerietan erortzea baino? (Komentuak bisitatzeko era, 42).
|
|
2015
|
|
|
–Matrikula epea luzatzeko aitzakiak ez ziren onak [Lekeitioko jaiak], baina bere euskera hain polita eta ederra izan zenez, idazkariak ezin izan zion uko egin. Hamabost minutu jarraian eta eten gabe egon zen
|
hitz
egiten eta aurrean zegoen neskatxoa maiteminduta zegoela zirudien. Azkenean, guretzako matrikula epea luzatu zuen.
|
|
|
alemanez, ingelesez, gaztelaniaz? ere idatzi eta
|
hitz
egin; baina euskarari lehentasuna emanez, betiere. Horren erakusgarri nabarmenena Andolinen produkzio literarioa dateke.
|
|
|
Hala ere, izenburuan Lekeitioko frontea ere irakur daiteke. Horren arrazoia da Berriatua Lekeitio sektorean kokatu zutela agintari militarrek, eta 1936ko gerrari buruzko liburu guztietan Berriatuko fronteari buruz
|
hitz
egin beharrean, Lekeitioko frontea aipatzen dela. Nahiz eta sektore horretako guda lerroa Berriatuko lurretan egon zen nagusiki, Lekeitioko frontea izena hartu zuen, herri horretan antolatu zelako komandantzia, baita soldaduen kuartelak eta ospitalea ere.
|
|
|
Honegatik guztiagatik, ulergarria da berriatuar askok gerrari buruz
|
hitz
egin nahi ez izatea. Agintari frankistekiko beldurrak, galtzaile izatearen lotsak, momentu mingarri guztiak bizkor ahanzteko gogoak, edota seme alabei frustrazioa eta amorrua saihestu nahiak, belaunaldien arteko transmisioa oztopatu zuten, eta belaunaldi berriak gutxi jakin dute gertatutakoari buruz.
|
|
|
–Zuzen zabiltzate hori gogoetazko otoitza dela esatean. Baina nik diotsuet, ez dakidala egiaz nola bereiz daitezkeen, ahozkoa behar den bezala eta norekin
|
hitz
egiten dugun dakigula errezatua izango bada?.
|
|
|
Bigarrena Itxaro Bordak idatziriko Gerezien Denbora, Baionan ekainaren 29an eta Itsasun uztailaren 20an jokatu zena eta hirugarrena Pier Pol Berzaitzek idatzi Petti Buhame izenekoa uztailaren 27an eta agorrilaren 3an Garindainen ikusi ahal izan genuena. Oraingo artikulu honetan Berzaitzenaz
|
hitz
eginen dut.
|
|
|
bertutezko eta erlijiozko bidea, eta erlijiorik ezaren bidea, eta berdintsu dabiltza batetik eta bestetik; ez, gaizki esan dut, berdintsu ez, gure bekatuengatik gehiago ibili ohi dira inperfekzio bidetik; eta hortik gehiago dagoenez, bere aldeko gehiago ditu. Hain gutxi erabiltzen da egiazko erlijioaren bidea, non bere bokazioari benetan eta oso osorik ekin nahi dion fraide eta mojak beldur handiagoa izan behar baitie bere etxean bertan daudenei, deabru guztiei baino; eta kontu eta zuhurtzia handiagoa behar du Jainkoarekin izan nahi duen adiskidetasunaz
|
hitz
egiteko, deabruak monasterioetan eratzen dituen beste adiskidetasun eta nahitasunez hitz egiteko baino. Eta ez dakit zergatik harritzen garen Elizan hainbeste gaitz daudela eta, haiengandik bertutea ateratzeko eredu ezin hobeak izan behar luketenek hain ezabatua dutenean iraganeko santuek erlijioetan utzi zuten espiritua?
|
|
|
bertutezko eta erlijiozko bidea, eta erlijiorik ezaren bidea, eta berdintsu dabiltza batetik eta bestetik; ez, gaizki esan dut, berdintsu ez, gure bekatuengatik gehiago ibili ohi dira inperfekzio bidetik; eta hortik gehiago dagoenez, bere aldeko gehiago ditu. Hain gutxi erabiltzen da egiazko erlijioaren bidea, non bere bokazioari benetan eta oso osorik ekin nahi dion fraide eta mojak beldur handiagoa izan behar baitie bere etxean bertan daudenei, deabru guztiei baino; eta kontu eta zuhurtzia handiagoa behar du Jainkoarekin izan nahi duen adiskidetasunaz hitz egiteko, deabruak monasterioetan eratzen dituen beste adiskidetasun eta nahitasunez
|
hitz
egiteko baino. Eta ez dakit zergatik harritzen garen Elizan hainbeste gaitz daudela eta, haiengandik bertutea ateratzeko eredu ezin hobeak izan behar luketenek hain ezabatua dutenean iraganeko santuek erlijioetan utzi zuten espiritua?
|
|
|
Ia zazpi urte eroiazan holantxe. . Hain ageria zen gauza hori, non galdua baitzuen ohorea eta izen ona, eta inor ere ez zen ausartzen horren aurka hari
|
hitz
egiten? (5,4).
|
|
|
Hau jakin nuenean, hari maitasun handiagoa erakusten hasi nintzen. Ohikoa zen nik hari Jainkoaz
|
hitz
egitea. Horrek on egingo zion, baina kasu honetan on handiagoa egin ziola uste dut ni hain maite izateak; izan ere, niri eder egiteagatik, idolotxoa eman zidan, nik ibai batera botarazi nuena.
|
|
|
–Oi munduaren Jauna, nire benetako Senarra! , esan diezaiokezue, hala ikusirik bihotza hunkitu bazaizue; orduan ez zaitezte kontenta Hari begiratzeaz soilik, baizik eta josta zaitezte Berarekin
|
hitz
eginez, ez aurrez eraturiko otoitzen bidez, zeuen bihotzeko saminak agertuz baizik, Berak estimu handitan baititu?, hain behartsu zaude, ene Jaun eta ene Ona, ni bezalako pertsona gaixo bat laguntzat onartzeko, eta zure begitartean ikusten dut kontsolatu egin zarela nirekin. Bada, nola gerta daiteke, Jauna, aingeruek Zu bakarrik uztea, eta zeure Aitak ere Zu ez kontsolatzea?
|
|
|
saia zaitezte zeuen gogokoa den Jaun honen irudi edo erretratu bat izaten; ez hari sekula begiratu gabe kolkoan eramateko, Berarekin sarri sarri hitz egitekobaizik, Berak agertuko baitizue zer esan behar diozuen. Gainerako pertsonekin
|
hitz
egiten duzuenean bezala; zergatik falta behar zaizkizue hitzak gehiago Jainkoarekin hitz egiteko. Ez sinetsi halakorik; nik, behintzat, ez dizuet sinetsiko, lagungarri hori erabiltzen baduzue; izan ere, bestela, pertsona batekin harremanik ez izateak dakar, pertsona hori guretzat arrotz izatea eta harekin nola hitz egin ez jakitea; badirudi ez dugula ezagutzen, eta baita ahaidea bada ere, ahaide eta adiskide izatea harremanik ezaz galtzen baitira.
|
|
|
saia zaitezte zeuen gogokoa den Jaun honen irudi edo erretratu bat izaten; ez hari sekula begiratu gabe kolkoan eramateko, Berarekin sarri sarri hitz egitekobaizik, Berak agertuko baitizue zer esan behar diozuen. Gainerako pertsonekin hitz egiten duzuenean bezala; zergatik falta behar zaizkizue hitzak gehiago Jainkoarekin
|
hitz
egiteko. Ez sinetsi halakorik; nik, behintzat, ez dizuet sinetsiko, lagungarri hori erabiltzen baduzue; izan ere, bestela, pertsona batekin harremanik ez izateak dakar, pertsona hori guretzat arrotz izatea eta harekin nola hitz egin ez jakitea; badirudi ez dugula ezagutzen, eta baita ahaidea bada ere, ahaide eta adiskide izatea harremanik ezaz galtzen baitira.
|
|
|
Gainerako pertsonekin hitz egiten duzuenean bezala; zergatik falta behar zaizkizue hitzak gehiago Jainkoarekin hitz egiteko? Ez sinetsi halakorik; nik, behintzat, ez dizuet sinetsiko, lagungarri hori erabiltzen baduzue; izan ere, bestela, pertsona batekin harremanik ez izateak dakar, pertsona hori guretzat arrotz izatea eta harekin nola
|
hitz
egin ez jakitea; badirudi ez dugula ezagutzen, eta baita ahaidea bada ere, ahaide eta adiskide izatea harremanik ezaz galtzen baitira.
|
|
|
haren bila aritu zela alde guztietan eta azkenik bere barruan aurkitu zuela. Uste duzue garrantzi gutxikoa dela arima barreiatu batentzat egia hau ulertzea eta ez duela zerura joan beharrik bere Aita Betikoarekin
|
hitz
egiteko, ezta Harekin gozatzeko ere, eta ez duela oihuka hitz egin beharrik ere. Ahotsik leunenaz hitz eginda ere, hurbil hurbil dago eta entzungo digu.
|
|
|
haren bila aritu zela alde guztietan eta azkenik bere barruan aurkitu zuela. Uste duzue garrantzi gutxikoa dela arima barreiatu batentzat egia hau ulertzea eta ez duela zerura joan beharrik bere Aita Betikoarekin hitz egiteko, ezta Harekin gozatzeko ere, eta ez duela oihuka
|
hitz
egin beharrik ere. Ahotsik leunenaz hitz eginda ere, hurbil hurbil dago eta entzungo digu.
|
|
|
Uste duzue garrantzi gutxikoa dela arima barreiatu batentzat egia hau ulertzea eta ez duela zerura joan beharrik bere Aita Betikoarekin hitz egiteko, ezta Harekin gozatzeko ere, eta ez duela oihuka hitz egin beharrik ere? Ahotsik leunenaz
|
hitz
eginda ere, hurbil hurbil dago eta entzungo digu. Ezta ez du arimak hegorik ere behar Hura bilatzeko3, bakardadean jarri eta bere barrura begiratu baizik eta ez harritu hain ostalari onaz; baizik eta aitari legez hitz egin, aitari legez eskatu, bere nekeak kontatu, haietarako erremedioa eskatu, beraren alaba izateko ez dela duin konturaturik.
|
|
|
Ahotsik leunenaz hitz eginda ere, hurbil hurbil dago eta entzungo digu. Ezta ez du arimak hegorik ere behar Hura bilatzeko3, bakardadean jarri eta bere barrura begiratu baizik eta ez harritu hain ostalari onaz; baizik eta aitari legez
|
hitz
egin, aitari legez eskatu, bere nekeak kontatu, haietarako erremedioa eskatu, beraren alaba izateko ez dela duin konturaturik.
|