|
2001
|
|
|
Udaletxea eta Kontsuletxea (hau merkataritzaz arduratzen zen). Merkataritza eta itsasoari loturiko enpresek aberastuta, Bilbok garapen garaiak ezagutu zituen, baina nekazal
|
herriekiko
tentsioak ere bizi zituen, hauek Bilbo beren kontura aberasten ari zela pentsatzen zutelako. Izan ere, hiria bere interesak gordetzeko aginte zentralarekin aliatzen zen, askotan herrien interesen aurka.
|
|
|
Helburu estrategiko zehatzetan baino, errebeldia moraletik ateratzen dute bere kemena. Gai konkretuen inguruan mugitzen dira (herrialde txiroen kanpo zorra kitatzea, Tobin tasaren aplikazioa,
|
herriekiko
solidaritatean...). Talde eta pertsona asko sare moduan antolatzen dira, baina ez dute gune edo zentro finkorik ezta antolakuntza komunik, eta interneten bidez konektatzen dira.
|
|
2002
|
|
|
Edonola ere, Ibarretxeren planak harreman hauek estatu anitzaren testuinguruan ezartzeko asmoa agertzen du. Kosubiranotasunaren printzipio honen arabera, euskaldunok beste
|
herriekiko
harremanak guk geuk diktatzen ahal ditugula dio. Nik honi subiranotasuna deitzen diot eta ez independentea izatea, ezberdina baita.
|
|
|
Zentzu horretan, adibidez, errepide sarea aztertzeko orduan, ezinahantz dezakegu Euskal Herrian historikoki, eta gaur egun ere, zer nolako garrantzia izan duten portuek; ezta XIX. mendean trenbidea sartzeak izan zuena etahorrek herrialdearen industrializazioari eman zion bultzada ere. Zer esanik ez, gauregun aireportuek duten funtsezko garrantzia,
|
beste
herriekiko eta hiriekiko konexiohandi gisa, zeren munduko toki urrunetara gerturatzen baikaituzte.
|
|
|
Hego Euskal Herriko zerbitzuen berezko dinamika horretan, azpimarratzekoak dira mendebaldeko beste
|
herriekiko
aurrez azaldu diren bi bereizgarri: zerbitzu jardueren pisu erlatiboaren apaltasuna eta beren hedapenaren berritasuna.Datu iturrien arabera, zenbatekoak eta ehunekoak aldakorrak diren arren, euskalekonomiaren egitura sektoriala aztertzean, gainerako herrialdeetan baino partizipazio ahulagoa dute zerbitzuek; hots, industria sarearen pisu erlatiboa ingurunekohandienetakoa da.
|
|
|
Horren guztiaren emaitza da, Europako Ekonomia Elkartean integratzekoMadrilgo gobernuaren erabakiak ezarritako betekizunak ekarri zuen prozesu liberalizatzailearen aldeko erabateko atxikipena. Atxikipenaren urtean bertan, 1986analegia, EEEko gainerako
|
herriekiko
merkataritza hesiak eraisteko trantsizio epeahasi zen, eta 1993rako barne eta oztopoak bertan behera geratu ziren.Halaber, EEEaz kanpoko hirugarren herriekiko eta merkataritza politikabateratua ezarri behar izan zuen Espainiako gobernuak, betiere apalagoa zenEEEko maila bera onartuz. Hein berean, Espainiako merkatuak bereateak ireki behar izan zizkien EEEak sinatutako lehentasunezko akordioa zuteneremu guztietatik zetozen produktuei, hala nola EFTAtik, Lomeko Konbetzioa sinatu zuten herrietatik, Lehentasun Orokortuen Sistemaren eremutik eta Mediterraneoko herrietatik.
|
|
|
Horren guztiaren emaitza da, Europako Ekonomia Elkartean integratzekoMadrilgo gobernuaren erabakiak ezarritako betekizunak ekarri zuen prozesu liberalizatzailearen aldeko erabateko atxikipena. Atxikipenaren urtean bertan, 1986analegia, EEEko gainerako herriekiko merkataritza hesiak eraisteko trantsizio epeahasi zen, eta 1993rako barne eta oztopoak bertan behera geratu ziren.Halaber, EEEaz kanpoko hirugarren
|
herriekiko
eta merkataritza politikabateratua ezarri behar izan zuen Espainiako gobernuak, betiere apalagoa zenEEEko maila bera onartuz. Hein berean, Espainiako merkatuak bereateak ireki behar izan zizkien EEEak sinatutako lehentasunezko akordioa zuteneremu guztietatik zetozen produktuei, hala nola EFTAtik, Lomeko Konbetzioa sinatu zuten herrietatik, Lehentasun Orokortuen Sistemaren eremutik eta Mediterraneoko herrietatik.
|
|
2003
|
|
|
Ikuspegi horiegoera berdintsu edo antzeko guztietara zabaltzen da. Hortik dator estaturik gabeko
|
herriekiko
edo herri bezala aske bizi ez diren herriekiko nahiz, besterik gabe, beren politika eta ekonomia aske kontrolatu eta antolatu ezin duten herriekikoelkartasuna.
|
|
|
Ikuspegi horiegoera berdintsu edo antzeko guztietara zabaltzen da. Hortik dator estaturik gabeko herriekiko edo herri bezala aske bizi ez diren
|
herriekiko
nahiz, besterik gabe, beren politika eta ekonomia aske kontrolatu eta antolatu ezin duten herriekikoelkartasuna.
|
|
|
Zentzu orokorragoan mintzatuko gara, beraz, Euskal Kontrailustrazioaz. Haize berri ilustratu, iraultzaile, liberalak Espainia osoan sentituko dira, noski, baina oso  bereziki euskal probintzietan Iparraldeko
|
herriekiko
hurbiltasuna eta lotura kulturalak direla medio. 1784an, Kantek Sapere aude oihukatzen du, entusiasmoz betea:
|
|
2004
|
|
|
Lan harremanetako esparru autonomiaduna. Sindikatu, ekonomia eta gizarte mailetako benetako ahalmena izatea, erabakiak hartzeko benetako eskubidea izateko eta munduko langileekiko elkartasunak zentzua izateko »batez ere demokrazia kapitalista izen okerraz ezagutzen ditugun botereen esplotazioak txirotzen dituen
|
herriekiko
elkartasunak». Euskal Herriak erabateko subiranotasuna behar du Argala handiak zioena egi bihur dadin:
|
|
|
Hizkuntza arrotzaren ezarpenean erabili izan diren amarruen berri emango digu Txepetxek ondoren. Beste hizkuntza
|
herriekiko
harremanak mamitzeko ezinbestekoa dugu noski gurea ez den hizkuntza jakitea: bat, bi edo nahi direnak.
|
|
|
Hortxe dago hain justu beren izaeraren sustraietan barneratua daramaten izaera totalitarioa. Hortxe bestelako hizkuntza
|
herriekiko
herra eta jazarpena. Horregatik dira aniztasunaren etsai, eta hizkuntza demokraziaren bahitzaile.
|
|
2006
|
|
|
osatuz (ama edo aita seme alabekin, lagun taldea, banakoak...). Gainera, lehen umea izateko adina igo da eta jaiotza tasa jaitsi da nabarmen (ikus liburuhonen sarreran Euskal Herriko datuak Europako
|
herriekiko
konparazioan). Osagaihoriek guztiek eta beste batzuek gizartearen hainbat sektoreren artean gogoetaeragin dute.
|
|
|
Ekintza horrek etorkin jatorrizko hirugarren
|
herriekiko
ekintzak aurreikusten ditu, era estuagoan elkarlana egiteko, ikasle etorkinei zor zaien hezkuntza egokia eskaintzeko, beraien benetako beharrei erantzunez eta beren jatorrizko identitatea lantzeko.
|
|
2007
|
|
|
Legea jendeak?. Volk?? egiten du, eta historian egiten du; eta, Savigny ren ikusmoldean, ez du Volk nazionalista, hesitu, beste
|
herriekiko
zarratu gisa egiten, mitologia kritikoak pentsarazi nahi izaten digun bezala; aitzitik baizik, bere baitatik garatuz adina beste herrietatik ikasiz. Adibidea zuzenbide erromatarraren historia da, herri alemanak mendeetan barrena hori erruz bereganatu eta asimilatu baitu, bere izpiritu bihurtuz.
|
|
|
Zer den izpiritua, herriaren izpiritua eta izpiritu unibertsala, zehatzago ikusi dugu. Herri gogo bat edo Estatu bat indibiduo bat dela esateak esan nahi du, horren konstituzio politiko moralak bat bat egiten duela berorren erlijio, arte eta filosofiarekin, eta honek guztiak bat bat bere kanpoarekin, inguru geografiko, klima eta auzo
|
herriekiko
baldinkizunak, barru eta kanpo horrek, klima, etc., eta mentalitatea, morala, denak substantzia izpiritual bakarra osabiltzen duela. Volksgeista?, halako moldez, non osagarri haietako ezein ezin baita zuzen ulertu osotasunetik ebaki eta bakandurik.
|
|
|
Horrekin batera, gurasoak eredu dira seme alabentzat. Hala, seme alabek bereganatu ditzaketegurasoek beren herrialdearekiko eta beste
|
herriekiko
agertzen dituzten praktikaketa diskurtsoak. Halaber, gurasoek aukeratzen dute seme alaben eskola, eta horrekeragina du gizarte ezagutzaren garapenean (ikus VI. kapitulua) eta bereziki nazioidentitatearen garapenean.
|
|
|
19.2 irudia. Garapenerako eta elkartasunerako heziketaren xede nagusia dapertsonengan garapenean dauden
|
herriekiko
elkartasuna sorraraztea (argazkia: www.nadir.org).
|
|
2008
|
|
|
Turistak dabiltzan herrietan badago diru apur bat, azpiegitura batzuk sortzen dira? turistarik ez dabilen
|
herriekiko
aldea handitu egiten da horrela, ordea.
|
|
2009
|
|
|
" Haren hogei urteko kudeaketak bi helburu bilatu zituen arrakastaz: independente izan nahi zuten
|
herriekiko
abantaila berreskuratzea eta Hegoaldeko herriak menpekoagotzea".
|
|
|
Enpresekin gertatzen den moduan, ingurune instituzionala ere lehiakorra izan behar da, beste herrialdeen erronkei aurre egiteko gai izan behar da, bai eta gizartearen bilakaera eta beste
|
herriekiko
lehiak planteatzen dituzten erronkei ere.
|
|
|
Galdetu nahi dugu hori ote den munduaren aurrean Giza Eskubideen defendatzaile gisa agertu nahi duen gobernuak agertu nahi duen jarrera. Espainiar exekutiboari exijitzen diogu
|
herriekiko
eta gutxiengo nazionalekiko begirunez egin dezala zibilizazioen aliantza, eta beste horrenbeste Erdogan-en AKP alderdian dituen turkiar aliatuei.
|
|
2010
|
|
|
Eta hori horrela dela diote produktuaren espezializazioak eskala ekonomiahazkorrak aprobetxatzea ahalbidetzen duelako eta horrekin batera produktibitateahazten delako. Adam Smith klasikoak abantaila konparatibo absolutuen teorianargudiatzen zuen nazioarteko merkataritzak herrialde partaide guztien aberastasunahanditzea ahalbidetzen duela baldin eta herrialde bakoitza espezializatzen badagainerako
|
herriekiko
produkzio kostu absolutu apalenak dituzten produktuenekoizpenean. Horren ondoren David Ricardo etorri zen eta antzeko formulazioaplazaratu zuen baina haren ustez espezializazioaren funtsa ez dira herrialdearenabantaila edo hobari konparatibo absolutuak, baizik eta hobari konparatiboerlatiboak.
|
|
|
2007an Errumania eta Bulgaria, eta geroago Kroazia, Europar Batasunean sartzearekin, mugaz gaineko lankidetza horrek garrantzi handiagoa hartu zuen Hungariarentzat eta Hungaria ondoan, baina Hungariako mugetatik kanpo, bizi diren komunitate hungariarrentzat; hau da, Errumanian, Eslovakian eta beste auzo herrialde batzuetan bizi diren milioika hungariarrentzat... Baterako planifikazioak eta aplikazioak identitate zentzua indartzen dute, baita elkarrekin bizi izan diren
|
herriekiko
lankidetza ere. Denbora luzean arazo etnikoak eta gutxiengoen arazoak sortu dituzten aurreiritziak uxatzen laguntzen dute.
|
|
|
Erromako Klubaren hirugarren txostenak gai horiek jorratzen ditu, kontuan izanik hazkunde ekonomikoa leuntzen dela (1973tik gora) eta Bretton Woods en eraikitako nazioarteko finantza sistema desegiten dela (1971). Hala eta guztiz ere, garapen bidean dauden herriek Iparraldeko
|
herriekiko
daukaten menpekotasuna ez da murrizten eta desberdintasun sozialen ugaltzeak bortizkeria eragingo duelako kezka dago. Zentzu horretan, Estatu Batuek Vietnamen ezagutu duten porrotak lurrikara politiko bat eragiten du.
|
|
|
Independentzia aldarrikatu eta estatu propioa antolatzea ez da izango, beharbada, ezinbesteko baldintza edozein herrirentzako, eta izango dira antolaketa modu federalean edo bestelakoetan, estatu konpartitu batean, beste
|
herriekiko
harmonia egokian bizi direnak. Baina historiaren irakaspen argia da, zenbait kasutan, herri bati, askatasunean eta errespetuan bizi ahal izateko, ez zaiola independentziaren aukera besterik gelditzen, eta horixe izaten dela, independentziarena, hain zuzen, herri izaten jarraitzeko daukan aukera koherente bakarra.
|
|
2011
|
|
|
Don Rufino alkateak ireki zuen batzar hura, erranez hura ongi pentsatutako plana zela, gobernuko buruargirik argienek taxututakoa, eta haren ondoren, hitz guti batzuetan laburbildu zuen batzarraren edukia, honako hiru puntuotan banatua: urtegiaren abantailak, ibaiertzeko bertze
|
herriekiko
solidaritatea, eta azkenik,.
|
|
|
Beste herriak bezala, Euskal Herriaren identitatea edo pertsonalitatea aldameneko
|
herriekiko
harremanetan artikulatu da historikoki. Isolaturik, zer abstraktu bat izango litzateke.
|
|
|
Bi kolonialismo gurutzatzen dira Euria ere bai pelikulan: batetik, historikoa, Espainiak Ameriketako
|
herriekiko
mendeetan inposatu zuena, eta egun ere guztiz gaitzetsia izan ez dena (Colon oraindik" aurkitzaile" izendatzen dute, kontinentean aurretik inor bizi izan ez balitz lez); eta, bestetik, gaurko kapitalismoaren kolonialismoa, preziorik hoberenak bilatuz eta justizia, pobrezia, esplotazioa eta antzeko terminoei entzungor, hirugarren munduan enpresak zabaltzen dituena.
|
|
2012
|
|
|
Mendeek aurrera egin ahala, estatu erakundearen presioa areagotuz joanzen menderatzen zituen
|
herriekiko
, harik eta XIX. mendera iritsi arte. Orduan, presioa oso estua zen eta bai estaturik lortu ez zuten herriek bai beste batzuenkonkisten zein okupazioen ondorioz estatua galdu zutenek disoluzio eta asimilazioprozesu geldiezina abiatu zuten nazio menderatzailearen alde; izan ere, horiekziren beren nazioen jabe.
|
|
2013
|
|
|
1 Boterea zer den ikusteko, bi alderdi dituela esan behar da, gutxienez, elkarren artean lotuta datozenak, gizartean: 1) alde batetik, ezberdintasun sozialak (politikoak, laboralak...; estatuekiko,
|
herriekiko
, taldeekiko...; kulturalak, hizkuntzekiko...;...) daudelako, eta beren artekotasuna modu hierarkikoan eta ez orekatuan funtzionatzen dutelako, funtzionamendu horri boterea deitzen zaio, ondorio moduan interpretatuz, 2) bestetik, boterea dagolako, bere zeregina da hierarki hori mantentzea, edo handitzea, beti ere hierarkian ondoen kokatzen den ahalmena denez, horren alde egiten du, kausa moduan fu... Horrela ba, gorago ikusi bezala, bi alderdi hauen artekotasuna da funtsezkoa, ondo ulertu beharrekoa izango direlako, interdependentzia hori ulertzeko.
|
|
|
Nekazaritza turismo ere esaten zaio. Beraz, nekazaritzajarduerak (elikagaien laborantzara eta animalien hazkuntzara hurbiltzea, gaztandegiak ogi labeak eta abar bisitatzea...) eta landa
|
herriekiko
eta haien ohitura eta bizimoduekiko harremanean izaten diren beste jarduera batzuk sartzen dira, eta, horren guztiaren osagarri, espazio naturaletako eta ibilbide ikusgarrietako txangoak egiten dira, tokiko flora eta fauna ezagutzeko, eta kirola egiten da naturan (ibilaldiak, eskalada, zaldi gaineko ibilaldiak, zikloturismoa eta abar). Turismo berdearekin duen aldea ñabardura humanoa da; hau da, tipologia hau, naturarekin harremanetan egoteaz gain, tokiko komunitatearekin, ohiturekin, tradizioekin eta ekoizpen sistemekin ere harremanetan dago, eta turismo berdeari «naturala» dena baino ez dagokio.
|
|
|
Garapen bidean dauden
|
herriekiko
elkartasuna
|
|
|
Guatemala: “Udal kudeaketan emakumeen eta gizonen arteko berdintasuna kontuan har dezaten Trasversal Norte deituriko Mankomunitatean”.Tindouf: “Garraio azpiegiturari laguntza saharar errefuxiatuentzat”. Garapen bidean dauden
|
herriekiko
laguntzak jakinarazi ziren egun horietan, Urnietako udal ordezkariek harrera egin zioten uda Urnietan igarotzen ari den Sukaina hamar urteko Saharako haurrari.
|
|
|
Beste kontinenteetako jatorrizko
|
herriekiko
elkarrizketan sarri azpimarratzen dugu komunitatearen gogo aldartearen garrantzia. Frankismoaren bukaera aldera euskararen inguruko loratze eta lehertze bat sortu bazen, ez zen izan zeuden instituzioengatik.
|
|
|
Goraxeago egin dugun galdera bera da, eta ‘garapenerako lankidetza’ ohikoaren flotazio marra jotzen du. Erantzuna garatu ahala, GKE espezializatu profesionalizatuak baino gehiago, bestelako erakundeak deitzen ditu munduko
|
herriekiko
lankidetzara: kontua da bertako gizarte erakunde, elkarte, mugimendu, unibertsitate, eskola eta abarrek beren agendan kokatzea nazioartekotasun hori.
|
|
|
Gazteak engaiatzeko modukoa dela dirudi. Beste
|
herriekiko
arnas trukea nagusiki esperientzia trukea da, eta ile urdindu batzuk ere tartean ibiltzea komeni.
|
|
2014
|
|
|
1874 LEIBNIZ, G. W., Giza adimenari buruzko entseiu berriak, Klasikoak, Bilbo 1996, 284: . Bidaiariren bat izan da uste izan duena, beltzak, txinatarrak eta amerikarrak ez zirela elkarren artean arraza berekoak, ez eta gure antzeko
|
herriekiko
ere. Baina gizakiaren barne esentziala, hots, arrazoia, beti gizaki berarengan dirauena eta guztiengan dagoena ezagutzen dugunetik, eta erreparatzen dugunetik deus ez dagoela finkorik eta guretzat barnekoirik zatika daitekeenik, ez daukagu inongo susmorik gizakien artean ezberdintasun esentzial espezifikorik dagoenik pentsatzeko barneko egiaren arabera?.
|
|
2016
|
|
|
Pili Legarra alkateak kontatu du: " Asteasuk inguruko
|
herriekiko
zein berezitasun zituen pentsatzen hasita, berehala ohartu ginen Bernardo Atxagak Obaban irudikatu zuen mundu hori zela gure bereizgarria. Berekin hizketan hasi eta ondo hartu zuen gure asmoa".
|
|
|
Zapataria kaleko berripaperak txalotu egin zuen ekimena, eta euren seme alabak matrikulatzera animatu zituen irakurleak,, gure hizkuntza zaharra berreskura dezaten?. Horrez gainera, euskara gordetzen duten, gainontzeko
|
herriekiko
loturak gero eta gehiago estutzera, dei egin zuen era esplizituan (Diario de Navarra, 1907ko urtarrilaren 4a).
|
|
2017
|
|
|
(akordio batean hitzartua), ez dela batasun poetiko ideal bat, kidetasun erreal nabarigarria dela. Heleniartasun komunaren oinarri naturala enfatizatzen du, izaera grekoaren diferentzia fisikoa beste
|
herriekiko
(, physis, aren zentzuan). Hori hizkuntzarekin batera aipatzen dela ohartuko du irakurleak, eta horrela arrazak eta hizkuntzak elkarren esanahia esplikatzen dutela.
|
|
|
Bere lehengo urtean, Greziara ehundaka lagun mugitzea lortu ostean, Europaren hegoaldeko
|
herriekiko
, Europak sortu dituen politika kriminalak ondorioztatu zituzten: mediterraneo itsasoko hilobi komun eta bizirik heltzen diren errefuxiatuentzat kontzentrazio esparruak, zeinek, dagoeneko duten bizi prekarioa kaxkartu eta jasotzen dituzten herrialdeen barne tentsioak areagotzen dituen.
|
|
|
Pentsa dezagun migrazio eta errefuxiatu egoerak, zein hauek dakartzaten ondorioen kudeaketak Europa berria definituko dutela. Apostu egin genezake injusito eta kriminala den, itxikieria, arrazismoa, kapitalista eta armatua den Europa bategatik edo herrien mesedetean egongo den Europa baten alde, bestelako
|
herriekiko
elkartasuna sustatuko duena eta ez duena gatazkarik hauspotuko. Migrazio zein errefuxiatzeko bide naturalak izango dituenak, bide zuzenak ahalbideratuz, asilo lege indartsu eta oinarrizko bizi beharrak asetuko dituena, pertsona bat bera ere ez ilegaltzat izanik.
|
|
|
" Liburu honen asmoa euskaldunen, beren zibilizazioaren eta ohituren erretratu bizia egitea izan da, beti aparteko arraza izan direlako eta gainerako
|
herriekiko
harremanak eragozten dituen lur menditsu eta gaitzean isolamendu basatian bizi direlako ideia zabalduak baztertuz posible izan den neurrian.
|
|
2018
|
|
|
“Liburutegia herriko kultur bizitzaren erdigunea izan dadila nahi dugu. Kultur eskaintza aberatsa eskaini nahi dugu, izan didaila gune bizia, dinamikoa, baina hori ez da posible izango herriko gainerako eragile horien elkarlanik gabe; herriko gazteak, gurasoak, Dina 7 kultur taldea, jai batzordea…”, azaldu dute Norak eta Anderrek.ElkarlanaAiztondoko gainerako
|
herriekiko
harremana mantendu eta zaindu nahi dute larrauldarrek. “Herri txikiak gara, eta zaila da zenbait ekintza bakarka antolatzea.
|
|
|
Kanpaina eta informazio egokien bidez, Garapen bidean diren
|
herriekiko
elkarlan egitasmoetan hiritarrek parte har dezatela eragin.
|
|
|
Lurraldeak behar du aski zabala izan herritar guztientzat bizitzeko adina emateko, baina ez du zabalegia izan behar, haren mantenua ez izateko garestiegia. Gisa horretan, herri bat ondoko
|
herriekiko
merkatuaren edo gerraren menpe baldin badago, herri ahula da. Sendotasuna bilatzen dutelako eta eratze konplexuagoak horretara behartuta, estatuen dinamika da inguruko lurrak bereganatzea eta populu ahulenak irenstea, Rousseauren arabera.
|
|
2019
|
|
|
Hau da erabaki zena: udalak uholdeek kaltetutako
|
herriekiko
elkartasuna adieraztea eta “auzolan ekonomikoan” parte hartzeko deia luzatzea herritarrei. Aldaketa klimatikoaAldaketa klimatikoari buruzko testua ere landu zuten.
|
|
|
Ildo berean Iraultza Frantsesak errepublikanismo demokratikoaren pretentsio unibertsalista hori ere jaso zuen. Eta honen adibide dira beste
|
herriekiko
elkartasuna eta ardura adierazi izana. Robespierre eta jakobinoen kolonialismoa eta esklabutza abolitzeko kezkak, 33 edo Gauthier historialariak hitzaurre batean (Robespierre, 2005:
|
|
|
Lehengoak iraun du, nahiz eta bere hezieran aldaketa ugari egin. Eraberritze agirienak beste
|
herriekiko
ikutuetatik heldu ziren, gaur amerikarren eta japondarren eraginez tresna eta lanbide asko sartu zaizkigun bezala".
|
|
|
Erakutsi dugunez, mugaz haraindiko
|
herriekiko
harremanetan euskarak bazuen bere lekua, hizkuntza komuna baitzen gainerakoan gaztelaniaz eta frantsesez funtzionatzen zuen administrazioarentzat, baina ez hori bakarrik: mugaren bi aldeetako eskualde honetako herrien barne funtzionamenduan eta harreman pribatuetan ere euskara idatziz baliatu izan dela ikusi dugu.
|
|
|
Horri dagokionez, egiaztatzen ari gara mugaldeko eremu honetan bereziki aberatsa dela euskarazko testu zaharren corpusa, are izaera administratibokoa, lan honetan berean ikusiko denez. Bistan dena, mugaz haraindiko
|
herriekiko
harremanek (Sara, Azkaine, Lapurdiko kostaldea...) euskara baliatzera behartzen zituzten alde banatako administrazioak, baina, horretaz gain, Bortzerrietan ugariak dira, Espainiako bertze euskal lurraldeetan baino ugariagoak hain segur, herrien barne kontsumorako euskaraz idatzitako testu administratibo publiko zein pribatuak.2 Gure ustez, honetan Bortzerriek
|
|
2020
|
|
|
«Eremuaren mugak zehaztu behar dira, batez ere Galdakaorekiko mugei dagozkienak. Izan ere, Bedia, Zaratamo eta Zeberio
|
herriekiko
mugak ezarrita daude».
|
|
2021
|
|
|
Euskal etnizitatea ente objektibo, reifikatu eta museifikatu gisa aurkezten duen ikuspegi esentzialista baten aurrean gaude[...] Euskal kulturak inguruko
|
herriekiko
dituen desberdintasunak azpimarratzen ditu euskal nazionalismotik gertu dagoen narratiba horrek, euskal historia eta kultura Espainiaren barne hartzen dituen diskurtso estatalarekin kontraesanean. (Euba, 2016:
|
|
|
“Euskal Herriko periferiako
|
herriekiko
dauden aurreiritzi asko apurtzeko baliatu nahi dut nire ipuina”
|
|
|
Gauza asko zehazteke ditut, baina Euskal Herriko periferiako
|
herriekiko
dauden aurreiritzi asko apurtzeko baliatu nahi dut nire lana. Askotan, Gipuzkoatik esaterako, uste dugu Euskal Herriko ertz hauetan, Burgoseko mugan, ez dela euskaraz hitz egiten.
|
|
|
" JARRAIk euskal armada herritarraren eraikuntza, estrategia mailan, defendatzen du, euskal herri langilearen zerbitzurako soilik eta beste
|
herriekiko
elkartasunari irekia noski. Euskal armada herritarra errefusatzea, porrota eta derrota onartzea, eta herriaren zapalketa egoerari irtenbide errealik eskaini ezin dion ustezko politika humanistari jokoa egitea besterik ez da". 86
|
|
|
" Estatuak herri honen kontrako indarkeria erabiltzen du, ez diolako bere etorkizunaz eta beste
|
herriekiko
bere harremanez erabakitzen uzten, eta horri erantzun nahi dion indarkeria eragin du.
|
|
2022
|
|
|
despopulazioa, turistifikazioa eta lotarako auzoen sorrerak. Despopulazioa, oro har, ekonomiaren lehen sektorea gailentzen den herrietan ematen ari den fenomenoa da, eta, erreleborik gabeko adineko herritarrekin lotuagoa dago; herri horiek garraio azpiegitura txarrak izaten dituzte ondoko
|
herriekiko
, eta zerbitzu gutxitara iristeko aukera izaten dute. Turistifikazioa ere eman izan ohi da landa eremuko herrietan, eta herri horretan eskaintza erakargarri bat duelako edo gertu dagoelako, hirietako jendea bertaratzeko ohitura areagotzen da; bigarren etxebizitza urbanizazioak sortu edo turismo ostatuen ugaritzearekin aldatzen da herri horietako paisaia.
|
|
|
Turistifikazioa ere eman izan ohi da landa eremuko herrietan, eta herri horretan eskaintza erakargarri bat duelako edo gertu dagoelako, hirietako jendea bertaratzeko ohitura areagotzen da; bigarren etxebizitza urbanizazioak sortu edo turismo ostatuen ugaritzearekin aldatzen da herri horietako paisaia. Garraio azpiegitura onak izaten dituzte bertaratzen den jendearen jatorriko
|
herriekiko
. Aipatutako hirugarren faktorea lotarako auzoen sorrerak izan da, eta fenomeno hori herri handi batetik gertu edota ondo komunikatua dagoen herri txikietan eman ohi da; normalean familia bakarreko etxeak edo atxikitako etxeak izan ohi dira, eta bertara bizitzera hurbiltzen den jendeak bizitza ondoko herri edo hiri handiagoan egiten du.
|
|
|
Hirigintza ereduaren arabera, helburu jakin batekin diseinatutako hiri edo herri batzuen eta besteen arteko berezitasun nagusiak aztertu nahi izan dira, eta bere bilakaera azken 30 urtetan, bertan dauden pertsonen beharrak, nahiak, eginkizunak.... ezagutzeko helburuarekin. Bertako biztanleak eta ondoko auzoekiko edota
|
herriekiko
dituzten erlazioak ikusita, beraien arteko harremana nolakoa izan daitekeen edo nola aldatu den antzeman daiteke modu orokorrean; eta horrekin lotuta, baita, beraien arteko migrazio fluxuen zergatia ere. Beraz, hiri, herri, auzo eta kaleen izaerak pertsona ezberdinak modu batera edo bestera sentitzea, bizitzea, mugitzea... ekarriko du eta, ondorioz, euren arteko harremanetan–eta akaso, elkarrizketetan– eragingo du.
|
|
|
2017ko ekainaren 1a data garrantzitsua da Kanadan federazioaren eta probintzien arteko nahiz gobernuen arteko harremanen bilakaerari dagokionez, politika konstituzionalaren enuntziatu berri horren argitalpenaren ondorioz. Era berean, 2017 urtea giltzarria izan zen Quebecen, Philippe Couillarden gobernu liberalak jatorrizko
|
herriekiko
harreman justu eta errespetuzkoak babestu eta, aldi berean, nazioen arteko harremanak ezarri nahi izan baitzituen Federazioaren barnean. Ikuspegi hori zintzotasunez gauzatu izan balitz, haren ondorioek aukera emango zuketen benetako kultura federal bat garatzeko.
|
|
|
Bestela ere, euskal kulturan emakume* sortzaile askok garatu dituzte herri zapalduekiko elkartasun mezuak. Euskal Herrian ezker abertzaleak sustatu duen izaera antikolonialistarekin bat egin dute mugimendu internazionalistek, “hamaika herri, borroka bakarra” leloak laburbiltzen duenez, okupatutako
|
herriekiko
eta herri erresistentziekiko elkartasuna piztuz. Dudarik gabe, euskal feminismoak mugimendu horietatik edan du eta mugimenduok elikatu ditu.
|
|
|
Frantziako Hirugarren Errepublikaren pean estatu nazioaren eredua nolabait sakralizatzen hasi zen, baita nazio frantsesak gainontzeko
|
herriekiko
zeukan zibilizatzeko arduraren sinesmena ere zabaldu eta sendotu zen. Horrek, Europako espantsionismoaren garaian, kolonizazioa justifikatzen lagundu zuen.
|
|
2023
|
|
|
Mekauen konpartsak, kasurako, memoria eta internazionalismoa uztartu ditu, eta aspaldiko jazoerak egungo aldarriekin batu dituzte irudi erraldoi batean. «Gai internazionalistaren bat bilatzen dugu beti, Bilborekin lotuta dagoena,
|
herriekiko
elkartasuna eta antikapitalismoa adierazteko», azpimarratu du Hibai Castro kideak. Basa artean kokatu dituzte hainbat elementu:
|
|
|
Nabaria da irratia gustuko dutela, eta oso ondo pasatzen dutela mikroen aurrean. Entzuleok, aldiz, lagunen arteko tertulia batean sartu garelako sentsazioa dugu, bereziki inguruko
|
herriekiko
pikeak agerian geratzen direnean. Gipuzkeraz eta hikaz egiten dute, eta, gehienetan lau mutilen solasaldia bada ere, aitortu behar zaie entzuleei «den/ k» esaten dietela.
|
|
|
' Gu' zabalago eta indartsuago bat sortzeko beharra. Gure herrietan sendo sustraitutako komunikazio taldea gara, eta gure
|
herriekiko
konpromisoa sakondu nahi dugu: herritar informatuak eta aktiboak nahi ditugu, gertuko komunitatearen ahalmenetan sinetsiko dutenak; herri biziak eta euskaldunak nahi ditugu, garai berrietara egokitzeko gai direnak.
|
|
|
Herriaren jatorrira lotzen gaituzte, bere ondarea seinalatzen digute. Harri zahar horiek adierazten digute zein diren inguruko
|
herriekiko
lotuneak; izan ere, batzuetan, beraien ondotik pasatu eta ez gara konturatzen zein garrantzi duten, ez baitzaie ematen berez duten balioa. Nolanahi ere, mugarriei euskal herrien arteko izaera bereizlea kendu behar zaie neurri batean, eta horien arteko zentzu bateratzailea eman.
|
|
|
Iraurgi harana bi zatitan egitean, 1458tik aurrera aritu ziren gaur egun Azpeitiko eta Azkoitiko bi herrien arteko lurraldeak mugatzen. Bide batez, gure udalerriarekin muga egiten zuten beste
|
herriekiko
mugak ere marrazten hasi ziren. Gerora, probintziako agintariek emandako agindua betetzeko, herriko autoritateak urtero muga horietara bisitaldia egiten hasi ziren; udalerriko mugak ikusi eta bertako mugarriak bere lekuan zeudela egiaztatzen zuten orduan.
|
|
|
Ameriketako
|
herriekiko
harrokeria hori beste inork baino hobeto Juan Carlos erregeak erakutsi zuen Hugo Chavez Venezuelako presidentea isilarazi nahi iz an zuenean 2007an, Rodriguez Zapatero PSOEko idazkari nagusia eta Espainiako gobernuburuaren aurrean: " Por que no te callas?", bota zion, eta ez zen galdera.
|