|
2000
|
|
|
Nafarroan eta Araban, PP UPN alderdiak nagusi diren eremuetan, eskandaluzkoak diren erabakiak hartzen ari dira euskararen erabileraren aurka, berriz ere hizkuntza eta kultura politikagintzaren bidez kriminalizatuz. Hizkuntz Politikako Idazkaritza Nagusia desaktibatu, euskararen alorrean 0 mailako hizkuntz eskakizuna ezartzeko asmoa proposatu, eta euskarazko komunikabideei laguntzak ukatzea eta, oro har, Gasteizko Udalak, Nafarroako Gobernuak eta beste hainbat erakundek
|
hartu
dituzten neurrien asmoa hizkuntz komunitate elebakarra sortzea da, espainieraz moldatuko dena. Eta gaur egun ez dute lotsarik hala agertzeko.
|
|
|
Oso deigarria izan da Kutxak
|
hartu
duen erabakia. Javi Cilleroren lana saritua izan zen 1999ko Donostia Hiria lehiaketan eta antolatzaileak, aurrezki kutxa horrek, ardura bere gain hartu eta taulara eramatea erabaki zuen, produktore, manager eta saltzaile bihurtuta.
|
|
|
Oso deigarria izan da Kutxak hartu duen erabakia. Javi Cilleroren lana saritua izan zen 1999ko Donostia Hiria lehiaketan eta antolatzaileak, aurrezki kutxa horrek, ardura bere gain
|
hartu
eta taulara eramatea erabaki zuen, produktore, manager eta saltzaile bihurtuta. Baliabide ugari eskaini zaizkio lan honi eta oso txalotzekoa da ekimen hau, non eta ez den egun bateko lorea.
|
|
|
Areago. Elkarren artean egindako liburua plazaratu dute urtearen hondarrean, Gutiziakizenekoa, non 29 emakumek
|
hartu
duten parte.
|
|
|
Gaur egun ere muntaketa sasizientifiko eta xenofobo honen aztarrenak gelditzen dira. Baina oraingoan zenbaitzuek abusu horiek xuritzeko," kultur mestizajea" moduko eufemismoak erabiltzen dituzte, dirudienetik noranzko bakarreko prozesu xelebrea berau, hor, besteek gurea hartzea aberastetzat jotzen den arren, guk, aurriritzi europozentrista zaharkituen eraginez, kanpokoengandik ezer
|
hartu
nahi ez dugun bitartean. Aski da gogoratzea, diogunaren adibide, Espainiako unibertsitateetan ez dagoela bat ere katedrarik Afrikako edo Amerikako kolonia izandako herri indigenen hizkuntzak ikasteko.
|
|
|
Denboraren joan etorrian, politika abagune faboragarriagoak heldu zitzaizkigun, demografi hazkuntzarekin batera. Jendea, bestalde, baserritik hirietaratzen hasi zen, ikastolak sortu eta gizarteak gure herriko kultura eta balioez sentiberatasun handiagoa
|
hartu
izan du. Horrek euskara batua ekarri digu, irakaskuntzan, komunikabideetan eta, gaur egun, administrazioan ere gero eta sentitzenago den premiari erantzun nahirik.
|
|
|
Ordura arte euskararen maitale sutsua izandakoa, geroztik haren azterlari hotz bilakatzen hasi zen, hura ikerketa zientifikorako gai hutstzat harturik, hizkuntza bizi gisa izan zezakeen patuaz arduratu gabe. Garai hartan euskara ondo ikasteko zailtasunak, eskuliburu, gramatika onik eta irakasle egokirik eza kontuan
|
hartu
gabe, Unamunok, antza, pentsatu zuen berak hura behar bezala menderatu ez bazuen, ez zela hartarako gaitasunik edo bitarteko didaktiko aproposik ez zeukalako, hizkuntza zail eta madarikatu hura ezin ikasizkoa zelako baizik, eta are okerrago, bere gogoetak behar bezain argi adierazteko, euskaraz ezin baliatzea ez zela berak hura behar bezain ongi ez jakitearen ondorio, hizkuntzak berak kulturarako...
|
|
|
Tankera
|
hartu
diozue noski, poetak bihotzetik egiten duela negar, hor hartzen baitu min. Oinazea ez da beti malkotan neurtzen, beraz, baina onartuko didazue noski bihotzaren malkoa ez dela posible lehenago malko fisiko bat ez baldin badago; alegia, analogiaz baliatzen dela sortzailea. Bihotzak begiaren ordezkoa egiten du askotan, baina begiek bideratzen dute sentimendua, ikusiz edo ikusia izanez, horregatik titulatzen da poesia liburu eder batBi otzb egi etan.
|
|
|
Otañoren malenkonia ukatu zuen Orixek, eta Amerika
|
hartu
zuen ziegatzat, bere barrenekoak entzuteko. Otañok, izan ere, egiten ahal zuen amets Euskal Herri jator batekin, presabiniano, euskaldun, baserritar, eternoarekin.
|
|
|
Otañok, izan ere, egiten ahal zuen amets Euskal Herri jator batekin, presabiniano, euskaldun, baserritar, eternoarekin. Egia da" Zazpiak Bat" izeneko poema egin zuela, egia da semeari aizkora eskuan
|
hartu
eta indarka hasteko esaten diola galdutako foruei eginikoan, baina funtsean ez du beste Euskal Herria bat amesten, eta ez da zapaldu bat, subjektiboki. Orixe zapaldu handi bat da, ezin du malenkonian aterbetu, atzean uzten duena herri baten suntsimendua izan da, eta urteetako alferrikako lan bat, maila pertsonalean.
|
|
|
Bizitza legea nahi dut onartu. Horrela beharra koraiaz
|
hartu
.
|
|
|
Arbolaren neurriak
|
hartu
nituen.
|
|
|
Irakurri batean sinplista dirudien ozarkeria hau onuragarria gertatuko zen gure poesiarako. Jokin Apalategiren Burnitik poema liburuaren portada gorazarre inplizitu bat izan zen, Iletraren ingudean jotzeko mailua da esku batek eusten duenTletra; mailuaren forma
|
hartu
zuen Artzeren poema bisual ezagunenetakoak; Ibon Sarasolak omenezko interpretazio formalista bat egin zion: " mailu guztiak poesia dira, baina ez poesia guztiak mailu"...
|
|
|
Obra laburreko poeta dugun arren, Rikardo Arregik larderia handiz eraiki du kanon propio bat. Bere bigarren liburuan ni pertsonalak presentzia handia
|
hartu
du, eta gure egunerokoaren detaile arruntak txertatzen dizkio mundu mitikoari, indar handiko kontrastetan.
|
|
|
Lizentzia honek sortu zuen galarrotsik, epaimahaiak behintzat juzku estua egin zuen konposizioaz, zuhaitzek ahorik ez dutela-eta. Poesiaren librotasunaren aldeko borrokak —Vinson gerrilari bakar— itxura formala
|
hartu
izan du maiz, baina formaren ardurapean poesiaren funtzioaren nolakoa dago beti, eta horretan berebiziko garrantzia ukan zuten Xabier Lizardiren jarrerak eta obrak, ingurune hiperpolitizatu batean beti jokatu zuelako poesiaren autonomia begiratzearren. Horrela, olerkariek mende erdi eta gehiagoan ezin egin izan zutena burutu zuen Lizardik:
|
|
|
Esate baterako, guk aurrehistoriako artelantzat dauzkagun leize zuloetako marrazkien kasuan, biharamuneko ehizan zortea edo abilezia lagun izan zitezen balio zuen animalien figurak paretean marrazteak. Baina artearen balio instrumental hori atzean gelditu eta artelana berezko balioa hartuz joan bada ere —gaur egungo ia balio absolutua iritsi arte—, artearen instrumentalizazioak gero eta indar gehiago
|
hartu
du, indar ideologiko handiagoa, zehazki esateko. Gaur, artea ez da artea bakarrik, ideologiak taxutu eta molda ditzakeen instrumentua ere bada.
|
|
|
Gaur, artea ez da artea bakarrik, ideologiak taxutu eta molda ditzakeen instrumentua ere bada. Ez gaur bakarrik, noski, polliki polliki historian zehar gero eta argiago
|
hartu
baitu paper hori artelan orok: ez literaturan bakarrik —ideologia transmititzeko nahitaezko tresna gisa argien agertzen den diziplinan—, baita gainerako arte moduetan ere, eta baita arte plastikoetan ere.
|
|
|
Batek baino gehiagok jo zion adarra ekainaren bukaeran Miramon Parke Teknologikoan egin zen aurkezpen jendetsuan: hitzaurreak egiteko izenordea erabili besterik ez zuela eta hartara bere burua ere bilduman sartzeko lizentzia
|
hartu
... Badira izenorde beharrik gabe ere beren burua antologatzen duten bildumagile eskrupulorik gabekoak ere, bestalde.
|
|
|
Saiakera eta poesia berriro ere kaltetu. Jose Mari Sorsek Euskaldunon Egunka ri a n adierazten zuenez, Ingalaterran antzeko neurri bat
|
hartu
zuten duela lau urte eta liburu denden laurdenak itxi egin behar izan dituzte, argitaletxeen% 20 desagertu direlarik. Frantzian indarrean jarri zen prezioen liberalizazioa, baina azken unean atzera jo zuen bertako gobernuak.
|
|
|
Otto Pette eleberrian Anjel Lertxundik denok harritu (lehertxunditu, Joxerra Garziaren eran esateko) gintuen euskara berri bat sortu zuen eran sortu ei du Irigoienek berea nobela honetan. Idazleari askotan gertatzen zaio irudi bat
|
hartu
eta haren obsesioak bizi izatea: espirala omen da Irigoienen obsesioetako bat liburu honetan.
|
|
|
Beste alde batetik, Robotikerrek eGipuzkoa.com domeinuarekin egin duena kezkagarria iruditzen zait. Domeinu bat okupatu, besterik gabe
|
hartu
, ideien faltan beste batzuek behar dezaketena hartu espekulatzeko. Halako okupatzaile asko dago.
|
|
|
Beste alde batetik, Robotikerrek eGipuzkoa.com domeinuarekin egin duena kezkagarria iruditzen zait. Domeinu bat okupatu, besterik gabe hartu, ideien faltan beste batzuek behar dezaketena
|
hartu
espekulatzeko. Halako okupatzaile asko dago.
|
|
|
Halako okupatzaile asko dago. Berriki, Bilbon Metrobilbao.com domeinua
|
hartu
zuen grazia gutxiko komikilari bizkaitar batek (Natxo Allende) epaiketa bat galdu du Metro Bilbao erakundearen aurka, eta domeinua itzultzeko agindu zaio (auzia epaitegietan dago oraindik, helegiteak medio).
|
|
|
Erakunde jakin batek webgune bat egiteko agintzen dio diseinu edo komunikazio enpresa bati. Etxe horrek webgunea egiten dio, eta enkarguz domeinu bat
|
hartu
ere bai, baina, adi, domeinua ez du bezeroaren izenean erregistratzen, baizik eta bere izenean.
|
|
|
" La revista" eta" Su dinero". " La revista" rekin HTML lengoaia eta bere irudikapen grafikoa erabiltzen sekulako trebetasuna
|
hartu
zuten, eta" Su dinero" rekin datu base bat menderatzeko abilezia landu zuten. Gero, Interneterako propio asmatutako hauteskundeei buruzko egunkari digital bat sareratu zuten, eta esperientzia honekin gaur egunean erabiltzen dituzten baliabideak garatu zituzten.
|
|
|
Estatu Batuetara begiratu zuten han egiten zenetik ikasteko. Beste webgune batzuen artean USA Today ren eredua
|
hartu
zuten lanaren oinarri gisa, on line arloan zuten eskarmentu eza gainditu nahian. Lanari ekin zioten negozio berri bati erantzun zuzena emateko asmotan, kontuan izanik produktuen aniztasuna derrigorrezkoa zela kudeaketaren ikuspegitik.
|
|
|
El Pas Digital 1996ko maiatzaren 4an agertu zen lehendabiziko aldiz sarean. Aurreko udazkenean hasi ziren proiektua eztabaidatzen baina apirilera arte ez zuten produktu berria sareratzeko behin betiko erabakia
|
hartu
.
|
|
|
CD ROMean egindako bildumak alde batean uzten baditugu, kazetaritza elektronikoa ez da orain dela gutxira arte aintzat
|
hartu
egunkarien idazgeletan. Interneten hedapenarekin kazetaritza elektronikoak berpizkunde handia ezagutu du.
|
|
|
lehenengo eskakizun multzoaren arabera, taldeak, barne desakordioak sor ditzakeen eragin ezegonkortzaileetatik babestu behar dira (esate baterako, arbasoengandik jasotako ohiturak jadanik errespetatzen ez dituzten gizabanakoek erakusten duten heterodoxia). Bigarren eskakizun multzoaren arabera, beste aldetik, gutxiengo kulturalek, kanpotik datozen eraginetatik babestu ahal izateko zenbait neurri
|
hartu
behar dituzte (esate baterako, gutxiengo kulturalak hezkuntza sistema bere hizkuntzan ezin duenean garatu). Babes mota biek helburu bera daukatela dio Kymlickak, komunitate nazionalen egonkortasuna eta izaera defendatzea, hain zuzen ere.
|
|
|
Konparazio batez baliatuz, imajina dezagun hizkuntza bat arabiar arrazako zaldia dela, gaztea eta osasuntsua; bestea, berriz, astoa, bere gain hamaika zama garraiatu duena. Animalia biek lasterketa batean parte
|
hartu
behar dute; biek toki berean dute bai irteera eta baita muga ere. Arauak berdinak dira bi lehiakideentzat.
|
|
|
Beste hitzetan esanda, gizartekideak hiritartasunaren idealera hurbildu daitezen kontsideratu behar zaie, ez indibiduo abstraktuak, isolatuak bezala, baizik eta giza talde ezberdinekin lotura estuak dituzten indibiduoak bezala. Estatuak esku
|
hartu
behar du aipaturiko talde horiek orohartzaileak direnean, defentsa premia larrian daudenean eta, aldi berean, bere kideen askatasuna eta errespetua babesten dutenean. Esku hartzeko modu bat (ez bakarra) ekintza positiboaren bidez burututakoa da.
|
|
|
Estatuak ezin du kasu horietan neutraltasunez jokatu. Esku
|
hartu
behar du gutxiengo kultural horien babesean. Modu horretan baino ezin du lagundu estatuak gizarte dezente bat eraikitzen, bere instituzioak bertan bizi diren gizabanako guztien errespetua irizpide nagusitzat duen gizartea, alegia10.
|
|
|
7 Ez dago inolako kontraesanik, Kymlickak dio, liberalismoaren printzipioak ontzat
|
hartu
eta, aldi berean, gutxiengo kulturalen eskubideak defendatzearen artean. Bateragarritasun hori frogatzea izango da, hain zuzen ere, autore honen ahalegin intelektualaren mamia (ikus Kymlicka 1989, 1995b, 1996).
|
|
|
Estatuak, bizimodu onei buruzko gizabanakoen ikuskera ezberdinen aurrean, neutrala izan behar duela defendatzeak ez du esan nahi, ordea, bere esparruan bizi diren hiritarren askatasun indibidual, segurtasun fisiko edota ongizateaz arduratu behar ez duenik. Alderantziz, aztergai ditugun liberal hauek, arlo horietan estatuak jarrera aktibo bat
|
hartu
behar duela diote2 Horrela bada, estatu liberal batek, neutraltasunaren agindua errespetatzen duen neurrian behintzat, politika antiperfekzionista bat izan behar du gidaritzat, ezin baitu bizimodu onaren ideia jakin bat edo beste bultzatu. Neutraltasunaren ideiaren arabera orduan, estatuak bere jokabidean ezin du bataren gailentasuna edota gutxiagotasuna aditzera eman bere baliabideak hara zuzenduz, horrela jokatuz gero gizabanakoen bizimodu onaren ikuskeren gain eragina izango bailuke.
|
|
|
Liberalek, beraien defentsan, beraiek ez dutela tesi soziala inolaz ere ukatzen esaten dute. Beraiek ere gizakiek txertaturik daudeneko komunitate eta egitura kulturalarekiko lotura estua daukatela aitortzen dute, ezinezkoa baita zentzudunak eta esanguratsuak diren aukerak ulertzea, neurri handi batean, ingurune soziokulturala aintzat
|
hartu
gabe. Liberalak eta bere kritikoak bat badatoz tesi sozialarekin, zertan datza orduan haien arteko desadostasuna?
|
|
|
Liberalak eta bere kritikoak bat badatoz tesi sozialarekin, zertan datza orduan haien arteko desadostasuna? Esan daiteke desakordioa, besteak beste, estatuak jokatu behar duen paperean datzala, hau da, instituzio publikoek zein neurritan esku
|
hartu
behar duten gizabanakoen bizimodu onen aukeran4 Beste hitzetan esanda, eta guretzat dagoeneko ezaguna den terminologia erabiliz, bi autore multzo hauen arteko argumentuaren gatazka estatuaren neutraltasunaren auzian kokatzen da: liberalek, oro har, estatuaren neutraltasuna defendatzen duten bitartean, komunitaristak ideia honen aurkariak dira.
|
|
|
331) 5 Komunitaristek, hala nola perfekzionistak diren liberalek (Raz, Kymlicka), aitzitik, bizimodu onaren horizonteak ematen dizkigun ingurune kulturala babestu beharreko ondarea dela argudiatzen dute, gizabanakoa benetan autodetermina dadin nahi badugu, behintzat. Xede hori abiapuntutzat hartuta, estatuak esku
|
hartu
luke gizabanako guztien autodeterminazioa praktikan bermatzeko, eta ez soilik dagoeneko merkatu soziokulturalaren aldetik babesturik dagoen talde kulturaletako kideena. Autore hauen ustez, esparru politiko beraren barruan eta elkarren ondoan edota elkarrekin nahastuta bizi diren talde kulturaletako kideek (beste hitzetan esanda, multinazionalak diren estatuetako edota multikulturalak diren gizarteetako kideek) eskubidea daukate beraien kulturek botere publikoaren babesa izan dezaten6.
|
|
|
Europa eta nazioarteko testuingurua euskal esparruaren erreferentziatzat hartu zuten nazionalismoaren doktrinak, printzipioek, xedeek eta programek. Hasiera batean politika, gizarte, antolakuntza eta hauteskunde mailan indartu behar izan zuen Euskadin nazionalismoak; bigarren plano batean, berriz, Madrilgo gobernuari aurkeztu behar izan zizkion bere eskaerak, baita Espainiako dinamika politikoan parte
|
hartu
ere; horrez gain, hirugarrenik, nazioarteko mailara bideratu behar izan zuen bere politika, nazionalitateen mugimenduak markatutako bideari jarraituz. Nire ustez, hortaz, euskal nazionalismoaren doktrinak eta haren kanpo jarduerak koherentzia erakusten dute.
|
|
|
Aipatutakoaren adierazgarri, besteak beste, honako hauek dira: prentsa nazionalistan argitaratzen ziren artikulu ugari, euskal gatazkaren nazioarteko dimentsioa azpimarratzen baitzuten; EAJk Eusko Idazkaltza Buruba sortu izana, kanpo propagandaz ardura zedin; hainbat naziotara egindako bidaiak; EAJk Europako Nazionalitateen Biltzarrean sartu eta urteko bileretan parte
|
hartu
izana (Ramon Bikuñaren esanetan," dar caracter mundialanuestro pleito" esan nahi zuen horrek);" Euzkadi Europa" goiburua erabili izana.
|
|
|
Granja, J. Apalategi, S. de Pablo, L. Mees, M. Ugalde, F. de Meer, I. Chueca, J. Azcona, A. Martinez Peñuela, P. Waldmann, M. Heiberg, M. Ugalde Solano, M. Elizondo, I. Camino, L. de Guezala, M.X. Aizpuru, C. Landa, J. Zabalo, J.M. Tapiz...), hutsune eta gabezia nabariak antzematen nituen nazioarteko mailan izandako eraginari buruzko ikerkuntzan. Alderdi horri dagokionez aipatu behar ditut, besteak beste —idazkia asko ez luzatzeko asmoak mugaturik—, Jose Luis de la Granjak (Galeuzca hitzarmenaren eta" propaganda eta nazioarteko politika" bateratuak egiteko sinatzaileek
|
hartu
zuten erabakiaren analisia), Xose Estevezek (penintsulako periferiako nazionalismoen arteko harremanei buruz egindako analisian hitzarmenen" nazioarteko" osagaia aipatu zuen atal bereizi batean), Xose M. Nuñez Seixasek (doktorego tesia: nazionalitateak Europako gerrarteko garaian; Katalunia, Galizia eta Euskadiko" protodiplomazia" Europako Nazionalitateen Biltzarrean), Daniele Conversik (nazioarteko gertaerek Euskadiko eta Kataluniako nazionalismoetan izandako eragina), Jose Maria Lorenzo Espinosak (Irlandako nazionalismoak Euskadikoan izandako eragina), Juan Carlos Jimenez de Aberasturik (Euzkadiko Batzar Nagusiak Londresen gauzatutako ekimenen bilduma dokumentala) eta Koldo San Sebastianek (New Yorkeko Euskal Ordezkaritzaren materialen bilduma) egindako ekarpenak, eta, horiez gain, Iñaki Agirre Zabalak Nazioarteko Harremanen ikuspegitik egindako lana ere (euskal eremu integratuaren eredu historikoak eta nazioarteko gainerako eremuekiko artikulazioa).
|
|
|
nazioarteko esparruan txertatzeko nahia sendo errotuta dago euskal nazionalismoaren ideologian. Europa eta nazioarteko testuingurua euskal esparruaren erreferentziatzat
|
hartu
zuten nazionalismoaren doktrinak, printzipioek, xedeek eta programek. Hasiera batean politika, gizarte, antolakuntza eta hauteskunde mailan indartu behar izan zuen Euskadin nazionalismoak; bigarren plano batean, berriz, Madrilgo gobernuari aurkeztu behar izan zizkion bere eskaerak, baita Espainiako dinamika politikoan parte hartu ere; horrez gain, hirugarrenik, nazioarteko mailara bideratu behar izan zuen bere politika, nazionalitateen mugimenduak markatutako bideari jarraituz.
|
|
|
1955ean beste gertaera adierazgarria ere badugu: Jokin Zaitegik, Euzko Gogoa12 etxean argitaratzeko asmoz, Guatemalatik Euskal Herrira itzultzeko erabakia
|
hartu
zuen. Euzko Gogoa ren historia, ostera, 1949an hasi zen; urte horretan, Zaitegik, Andima Ibiñagabeitiaren laguntzaz, euskara hutsez eta goi mailako eduki kulturalez egindako aldizkari bat argitaratzeari ekiten dio, honela, urte horietan euskal kulturaren proiektu aitzindaria izango den lana aurrera eramanez.
|
|
|
Zenbaki horretan, argitaratzaileek oso garbi uzten zuten, gizazaletasuna eta aniztasuna errebindikatuz, lehenengo aitzindariaren jarraitzaileak izateko borondate sutsua zutela. Zentzu horretan, publikazioak" Cahiers collectifs de culture humaniste" azpititulua
|
hartu
zuen. Aldi berean, Herriaaldizkariaren aldeko jarrera erakusten zuten, Beste aldizkariekin, aldiz, oso garbi markatu zituzten desberdintasunak, bai Baionatik abian jarraitu zuen hasierako Gernika elkartearen sektorearekin, baita Barandiaranek zeraman Gernika Eusko Jakintza rekin ere.
|
|
|
Harrigarria egiten da, baina ez hainbeste. Gai konkretua
|
hartu
duela kantagai, eta naturakoa izatea. Omenaldi eder bat, noski, hainbeste eman digun arbola xumeari.
|
|
|
Ziklo berri bat hasi da, baina lehen hazia hogei urte lehenagoko poema polimorfo haietan zegoen. Txepetxak bertsolariaren kantua erakarri baldin bazuen ere, naturako gauza ikusgarriek
|
hartu
izan dute gure kantagintza," Arboletan den ederrena da/ oihan beltzean pagoa"... Ez bakarrik kantagintza, baita prosa ere:
|
|
|
Herri desberdinetako ekimenak batu eta beste urrats batzuetan dihardute orain: Goiena da hori, Deba Garai edo Goieneko komunikabideen kooperatiba berria (kooperatibaren egitura
|
hartu
baitu ekimenak). Eskualdeko bi herri telebistak bailarako Goiena TB proiektuan elkartu dira dagoeneko, eta herri guztietan zehar zabalduko dira orain telebista berri horren uhinak.
|
|
|
Konsortzioa lortu litzateke erakunde guztien artean. Eusko Ikaskuntzak ahalegin berezia egin luke eta ardura bere gain
|
hartu
.
|
|
|
3.Inoiz Liburutegi Nazionala egingo balitz, ene ustez, Eusko Ikaskuntzak luke eginkizun garrantzitsu hori bere gain
|
hartu
.
|
|
|
• Erkidegoko liburutegi zerbitzuen plangintzan parte
|
hartu
.
|
|
|
Erronka horri erantzun ahal izateko, antzeko arazoak izan dituzten beste herri batzuetan erabili diren formatuak kontuan
|
hartu
ditugu. Hori dela eta, Kanada eta Belgikako liburutegi nazionalekin harremanetan jarri gara, horren inguruan izan duten jokaera aztertzeko.
|
|
|
Proiektua aurrera eramateko, talde horrek lanerako dokumentuak prestatu eta talde bati aurkeztu dizkio kontrasterako. Talde horretan parte
|
hartu
dute Kultura Zuzendaritza Nagusiko zuzendaritzako kideek (Tomas Yerro, Jose Ortega eta Carmen Jusue jaun andreak buru zirela), beste erakunde batzuen ordezkariek (Udal eta Kontzejuen Federazioa; Toki Administrazioko Zuzendaritza Nagusia; Nafarroako Kulturaren Kontseilua; Ondare Historikoaren Zerbitzua), eta, azkenik, Nafarroatik kanpoko liburuzainek, plangintzan eta kudeaketan duten esperientziag... Kontrasterako taldearen esku utzitako eginkizuna, dokumentuen kalitatea hobetzeko ñabardurak eta ekarpenak egitea izan da.
|
|
|
Kanpoko zerbitzuak dira liburutegi bakoitzak erabiltzaileei eskaintzen dizkienak. Nafarroako hizkuntz aniztasuna aintzat
|
hartu
behar da, beraz Nafarroako Liburutegi
|
|
|
Etorkizunean, koordinatzaile bat izanen da iparraldeko 14 liburutegiez arduratzeko (bertan dago liburuzain euskaldunen kopuru handiena), eta beste bat Iruñerriko 21 liburutegietarako. Koordinatzaile horiek euskararen normalizazioa lehentasuntzat
|
hartu
dute, noski, eta hala izan dadin lortzeko haien esku egonen da proposamen zehatzak egitea (jendearekin euskaraz aritzeko gutxieneko euskara mailak ezartzea, prestakuntza planak, liburutegien seinalizazioa, euskarazko gai zerrendak sartzea, etab.) eta halaxe eginen dutela espero dugu. Erosketa zentralizaturako prozedura, hala Liburutegien Sareak nola Nafarroako Liburutegiak erabiltzeko pentsatua, tresna funtsezkoa da, eta liburutegiek titulu askoren artean (Nafarroako Liburutegi Nagusian urtero sartzen direnak, 10.000 inguru) beraien bilduBiblinleka metarako egokienak hautatu ahal izateko behar bezain malgua.
|
|
|
Plan estrategikoak, jakina denez, erakundeek epe ertain eta luzera begira izan behar dituzten jomugak finkatzeko lantzen dira. Horregatik, landutako agiriak aztertzeko Vianako Printzea Erakundearen zuzendaritza talde berriak bere denbora
|
hartu
izanak, ez du inola ere horien bideragarritasuna baliogabetzen. Bestalde, etorkizuneko Nafarroako Liburutegi Nagusiaren kokapenaren auzi polemiko eta korapilatsua, dirudienez, orrialde hauetan adierazten denaren guztiz aurkako zentzuan ebatzi da.
|
|
|
Historian zehar gizakiak liburua
|
hartu
du datuak eta unibertsoa ulertzeko ezagutza erregistratu, bildu, antolatu, kontserbatu, erabili eta zabaltzeko ardatz edo bitartekotzat.
|
|
|
Pornografia omen Itxaso Diazek prestatutako collage batean ikus zitezkeen hainbat argazki! Orain hogei hogeita hamar urteko polemika itxura
|
hartu
nion, baina orain hogei hogeita hamar urte protagonistak ezberdinak izaten ziren. Gogoan dut, esate baterako," El Libro Rojo del Cole" izenekoak sortutako iskanbila, edo Etxarri Aranazko ikasle batek bikote bat ume batek pentsa dezakeen jarrera sexual inozo bat paper baten gainean marraztu zuenekoa.
|
|
|
zergatik ez dute militantzia hori serio islatzen? Inor ez da gauza izan mundu txiki gure honetan pistola
|
hartu
duten emakumeak leial eta fier azaltzen. Herri honek ez du bere kontalaria aurkitu.
|
|
2001
|
|
|
Orain artean ikusitakoagatik Moneorena da ziurrenik hiru proiektuetan zentzuzkoena, Iruñe zaharreko muinoaren goian, agerian, agerrian, lepo luzeko dorre gailen bat zutitzean, talaia eta tantaia, leku horrek historian izan duen esanahia gogoan
|
hartu
baitu eta, aldi berean, hiriaren soslaiari erreferentzia berri bat erantsi.
|
|
|
Vianako Printzearen kultur saria eraman du Miguel Sanchez Ostizek, bi liburu argitara eman eta hitzaurrea egin dio Pablo Antoñanaren bati. Antoñanak, Toño Muroren doktoretza tesiaren aztergai izan ondoren, donostiarren gorazarrea
|
hartu
eta bere idazkiren bat euskaraturik argitaratua ikusteaz gainera, ematen eta argitaratzen jarraitzen du, motzean, kondentsaturik gizakien ibileraz kupidaturik, hitz eta esapideak banan banan neurturik esanahian eta erritmoan. Guztiz bestela jokatzen du Sanchez Ostizek, isilik egotera behartu balute bezala, eta bat batean enbarazua kendurikgo rdea izan duen guztia oldarka, aho beteko jarioan eman ... Arras desberdin.
|
|
|
Alonsok fikzioaren distantzia
|
hartu
du euskal errealitateari karikatura egin eta gaitzen bat edo beste salatzeko: filologiakeria eta beste.
|
|
|
Te rrorismo kulturala edo terrorismoaren kultura aplikatu du UPNk aurten euskal kutsua edo euskal kulturarekin lotura duen edozein eragileren aurka. Eta, erasoa orokorra dela erakusteko frogarik onena, Euskaltzaindia eta Eusko Ikaskuntza bezalako erakunde susmagarriek urte luzetan jasotako dirulaguntzak (ez da ahaztu behar Nafarroako Diputazioak
|
hartu
zuela parte hasieratik —Hego Euskal Herriko beste hiru Diputazioekin batera— bi erakundeon sorreran orain 80 bat urte, 1918an Eusko Ikaskuntza eta 1919an Euskaltzaindia) barregarriak izatea, orain bi urteko datuekin konparatuz gero, iaz ere jaitsiera nabarmenak izan baitzituzten euskalgintzako sektore guztiek Nafarroan.
|
|
|
Eta beraren ostean beste hainbat idazlek heldu diote inmigrazioaren dramari, modu batera edo bestera. Koldo Izagirre, Pablo Sastre, Iñaki Friera eta Ixiar Rozasek inmigrazioa
|
hartu
dute gaitzat beren azken lanetan.
|
|
|
Orain dela hogei bat urte Zuberoako abertzale zenbaitek gogoan
|
hartu
zuten Paristik edo Pauetik gure hizkuntza ren alde zerbait igurikatzea alferrikakoa zela eta euskararen alderat tokiko hautetsien herabea astindu beharra zela. Baikorki jokatu zuten, nahikoa lan eskatu zieten zurezko pankarta politak ezarrita Atharratzeko kantonamenduko herrien euskarazko izenekin.
|
|
|
Euskara ren gerokoa, bizitasunetik ekarri behar. Horretarako, tokian tokiko eta lekuan lekuko
|
hartu
behar, eta horri lehentasuna eman, horrek euskararen etorkizuna ekarriko digulakoan. Ezin, beraz, bitartekorik gauzatu, euskalki osoarena soberan bailegoke, euskara batu horren bidegintzan.
|
|
|
Lur Entziklopediaren arduraduna den Josu Zabaletaren erantzun minduaren ardatz nagusienetako bat historialari euskaldunen gaitasun eza izango litzateke. Historialariok eta, oro har, unibertsitateko irakasle euskaldunok ez dakigu euskara nahikoa, eta horrek behartu du Lur
|
hartu
duen bidea hartzera: azken finean," itzultzaile prestamenik ez duenak, oro har, egin behar diren salbuespen guztiak(...) eginda, itzuli egiten du, gaizki itzuli ordea, eta antz ematen zaio.
|
|
|
Beste kontu bat da unibertsitateko irakasleen hizkuntza gaitasunarena; J. Zabaletak ironiaz aipatzen zuenez, Entziklopedian parte
|
hartu
zuten historialari euskaldunen lana erdaraz hartzeko argudio gisa," ez gara atzo goizean jaioak(...) eta badakigu zer testu etorri ohi zaigun unibertsitateko irakasleen aldetik, zuzendu, itzuli edo ahal duguna egiteko". Tamalez, neurri batean, arrazoi du.
|
|
|
Besteak beste. Baina kritikak ez luke soilik iragan hori kontuan
|
hartu
behar. Kritikak, Txillardegiren aurreko lanekiko loturak eta bere estiloaren bilakaera aztertzeaz gain, nobela berria 1999ko literaturgintzaren testuinguruan analizatu luke, eta hari buruzko iritzi bat bota.
|
|
|
Gertakari historikoen kontakizuna ere xeheegia da, artifizialegia, eta behin baino gehiagotan argumentuaren haria eteten duela esango nuke(" pedagogiaren arabera aritu behar izan du Txillardegik", Zapiainek dixit). Egileak
|
hartu
duen dokumentazio lana zabala eta eskertzekoa da, noski, baina ez du ondo kudeatzen, eta eleberria rentzatzama bihurtzen du, berriro ere (alor horretan, bestalde, trama konspiratiboak bereziki atsegin dituela argi uzten du). Fikzioan ondo txertatu ezean, kronika edo kronologia historiko batean (edo lan zientifikoen gehigarri dokumentaletan) onargarriak diren estilo eta xehetasunak soberan leudeke hau bezalako liburu batean, eleberria literatur artefaktu eraginkorra bihurtu gura bada behintzat; are gehiago narrazioa protagonistak berak egiten badu, lehenengo pertsonan, irakurlearen aurreanorojakileegiadelaemateko arriskua hartzen baitu, eleberriaren une batzuetan kazetari lanak egiten baditu ere (mota horretako informazioa —askotan gertakari berberak aipatzen dira—, segu ruenik, ugariagoa da Paz en la guerr a n, baina Unamunok narrazioaren jarioan modu naturalagoan integratu zuelakoan nago).
|
|
|
Esan behar nuena antzemangarri egitearren, gauzak exajeratzeko eta puzteko baimena eman diot neure buruari. Sinetsita nago kritikari onek gauzak sinplifikatu dituztela, gauza horiek argi uzteko helburuarekin; maiz, erabaki irmoak
|
hartu
dituztela nahi zutena komunikatzeko, eta exajeratu dutela ulergarri eta garden izateko.
|
|
|
Cree en lurrak bereganatuta, berehala ekin zion Quebecek beren ustiaketari. Honek hainbat bide
|
hartu
zituen: basogintza, meatzeak, ehiza, turismoa... eta, batez ere, urtegi erraldoien eraikuntza:
|
|
|
Orain, gero eta presio handiagoak jasaten ari dira Quebec frantsesdunaren aldetik. Guk dakigun neurrian, hizkuntzarena ez da beste arazoak bezain larria, baina kontuan
|
hartu
beharrekoa da. (1970eko hamarkadan, berriz, frantsesa ezartzen saiatu ziren, nahiz eta gero, erresistentzia handia ikusita, atzera egin zuten.
|
|
|
Quebecek bere biztanle guztiek herri bakarra osatzen dutela dio, herri natibo amerikarrek eta inuitek nortasun berezia dutela aintzat
|
hartu
gabe: " Lucien Bouchard Quebeceko Lehen Ministroak adierazi zuen autodeterminazio eskubidea soilik ‘Quebeceko herriari’ zegokiola, ez indiarrei"(" Remarks of Grand Chief Matthew Coon Come", Interneten).
|
|
|
Esan dezagun, bide batez, oso adierazgarria dela Kanadako erroldek erakusten duten zehaztasunik eza, gainerako gutxiengoak —txinatarrak, filipinarrak, korearrak... — banaka agertzen diren bitartean, herri natibo amerikarrak denak batera eta zaku berean agertzen baitira, bakoitzarenno rtasuna —Cree, Innu, Ojibwa, Mohawk... — kontuan
|
hartu
gabe.
|
|
|
Gure estudio etxe guzietan, izan ere, euskal liburutegi bana genuen, nahiz eta halako urteak ziren. Hura beti zabalik egoten zen, nahi zuenak
|
hartu
, bere gelara eraman eta irakurtzeko. Nik horrela irakurri nituen horiek, eta beste batzuk ere bai.
|
|
|
Hiru hitz elkarren segidan esaten ezin asmatu, eta hura zen barrega rri gelditzea! Asmo sendo bat
|
hartu
nuen bertatik: handik aurrera nire hitzaldi guziak idaztea.
|
|
|
Behar dituzunak non dauden batere ez dakizu. Eta orduan hasten zara, ehiza zakur bat bezala, usaina handik eta hemendik
|
hartu
eta haren atzetik sasi tarte guzietan barrena. Era horretan, zenbat ibilera batetik bestera kalean eta mendian; zenbatordu liburutegietan eta artxiboetan; zenbat jenderekinhitz egin; zenbat orri eta eskutitz idatzi; zenbat elkarrizketa grabatu...
|
|
|
Azte rtzea zer da, bada? Bestek argitaratutako lanetan sartu, be re langelatik atera gabe fitxa batzuk
|
hartu
, komentario batzuk prestatu eta horiek hitzaldi batean esan. Eta plagio egiten ez badizute, gaitz erdi.
|
|
|
Euskaltzaindiak 1960tik 1982a bitartean antolatutako Euskal Herriko Bertsolari Txapelketaren sei edizioetan epai-mahaiko izan zen sarri aita Zavala. Gero, berriz, txapelketen antolakuntza Bertsozale Elkarteak
|
hartu
zuenetik, eginkizun horretatik urruti ibili izan da. Plazarik plazako bertso saioetara ere maiz joaten zen ga" Aspaldian ez naiz bertsolari saioetara joan.
|
|
|
Zera esan nahi dizut: askok eta askok Auspoa sailean sartu, komeni zaiena
|
hartu
, be ren idazlanetan argitaratu eta gauzak nondik hartu dituzten esan ere ez. Plagio hutsa, errespeturik gabekoa.
|
|
|
Zera esan nahi dizut: askok eta askok Auspoa sailean sartu, komeni zaiena hartu, be ren idazlanetan argitaratu eta gauzak nondik
|
hartu
dituzten esan ere ez. Plagio hutsa, errespeturik gabekoa.
|
|
|
Ba al zegoen zuenean gero
|
hartu
duzun bidea hartzera bultza zintzakeenik. Aitaren aldetik, amarenetik. Anaiarreben artean solas giro berezirik?
|
|
|
" Zer ikusi, hura ikasi", dio esaera zaharrak. Zavalaren kasuan, ordea, ez dirudi, orain arte kontatu digunetik behintzat, txikitan etxean bizi izandako giroak kutsatuta
|
hartu
zuenik hartu zuen bidea. Gaztaroko urteak, be rriz, harat honat eman zituen Zavalak, apaiz ikasketak egiten Jesuitekin.
|
|
|
" Zer ikusi, hura ikasi", dio esaera zaharrak. Zavalaren kasuan, ordea, ez dirudi, orain arte kontatu digunetik behintzat, txikitan etxean bizi izandako giroak kutsatuta hartu zuenik
|
hartu
zuen bidea. Gaztaroko urteak, be rriz, harat honat eman zituen Zavalak, apaiz ikasketak egiten Jesuitekin.
|
|
|
Gogoeta honetatik ondorio (proposamen) bat atera (luzatu) nahiko nuke: Zuazok plazaratutako kezkak guztiz zentzudun eta zuzenak izanik, gure hizkuntzak pairatzen duen gizarte egoera ere kontuan
|
hartu
beharrekoa da euskararen diagnosia burutzerakoan, hizkuntza batenco rpus a etaestatus a elkarri lotuta agertu ohi direlako, eta, beraz, co rpus ean hobera egitekoestatus ak ere osasuntsua behar duelako izan.
|
|
|
Bestalde, Europako aginte gorenek Hizkuntzen Europako Eguna izendatu izana kontraesan handia da gure artean horren lekukoa
|
hartu
zuten erakunde eta taldeenurritasuna eta profilari erreparatuz gero: Euskal Kultur Erakundea (EKE) eta Euskal Konfederazioa, Iparraldean, eta Hizkuntz Eskubideen Behatokia, Euskararen Gizart e
|
|
|
Honek guztiak ez du esan gura legeak sistema berriakkontuan
|
hartu
behar ez dituenik. Horra, esate baterako, Erresuma Batuaren Terrorism Act berria, zeinek maila berean jartzen dituen lehergailu bat kale bazterrean ipintzea eta hacker lanak webgune batean egin ditzakeen kalteak.
|
|
|
Hala ere, zenbait gauza aurresan daitezke. XX. mendeko azken urteetan zientziako hiru arlok bultzada itzela
|
hartu
dute, eta ziurrenik gizartearen bizitzan eragin ikaragarria izango dute XXI. mendean. Ez ginateke harritukoXX. mendean gure gurasoen eta aiton amonen bizitzek jasandako aldaketak baino askoz handiagoak gertatuko balira XXI. mendean.
|
|
|
Materialen propietateak maila atomikoan eta mailaho rretako toki berezietan ikertzeaz ari gara, hots, atomo soilen ingeniaritzaz edo nanoteknologiaz, hain zuzen ere. Zenbaitetan, Zientzia eta Teknologiaren etorkizuneko bideari buruzko aurresanek huts egin dute; beraz, horrelakobu rutapenak tentu handiz
|
hartu
behar dira. Baina, une honetan behinik behin, argi dirudi etorkizuneko urratsgarrantzitsu bat, egungo mikra eskalatik (edo mikrometro eskalatik) etorkizuneko nanometro eskalara salto egitea izango dela.
|
|
|
Jada indarrean jarria dago del Burgok testu honetan egiten duen eskaria. Beraz, del Burgok aurrea
|
hartu
zion Sanzi. Ala bidea erakutsi?
|
|
|
errealismorik eza, inposaketa, ETAren jarrera. Euskararen errealitate soziolinguistikoa, gutxiengoa izatea euskaraduna alegia, arrazoi erabakitzailea da askorentzat; eta elebitasun parekidea planteatzea absurdua da, eta horretarako
|
hartu
behar diren neurriak, inposaketa. Deslegitimatzailea da, baita ere, ETAk Eusko Jaurlaritzaren helburu berak izatea euskalgintzan.
|
|
|
ez dira hizkuntz eskubideen subjektu. Bat datoz hizkuntz politika eremuka desberdintzean, baina" logikoki" Iruñaldea erdal eremutzat
|
hartu
litzateke.
|
|
|
Hitza da gutxiena, bestalde. Beste kultura batzuetan bestelako izenak
|
hartu
izan ditu hizkuntza gutxituaren aldeko ekintza mota honek: language planning, amenagement linguistique, adibidez.
|
|
|
Errioxarra jaiotzez, Kataluniara joan eta katalanaren irakasle eta katalanzale bilakatu zen. Baina gero, Generalitaten hizkuntz politika dela-eta, kontrako jarrera
|
hartu
zuen.
|
|
|
Aurelio Artetak kasu batean baino gehiagotan azpimarratu du euskara dela nafar gizartea ren lehen tentsio kausa, handiena. Goiz, 1992an, Sanz presidenteak neurriak
|
hartu
baino askoz goizago, honela hasi zuen artikulu bat:
|
|
|
Beste toki batean azaldu dugu honen" konbertsioa" eta" berkonbertsioa". Interesgarria da honen testigantza, hizkuntza jipoitua duen kultura bateanno rmala delako horrela erreakzionatzea, berak dioen bezala, baina aldi berean garbi gelditzen da berak ez duela mekanismo horiekin jarrerarik
|
hartu
edo aldatu.
|
|
|
Abe rtzaleek autokritika egin dute, gordinaegin ere, euskarari egin dioten erabileraz: askotan" patrimonializatu edo" egin dute eta alferrik ahotan
|
hartu
, gerobazterturik uzteko. Herri osoaren ondarea batzuen ondare bilakatu da horrela.
|
|
|
Abertzaleen aukera berdina dute euskararekiko, baina ez dute jokoan parte hartzen. Arbitroarena egin nahi dute, palkotik gainera, jokoan parte
|
hartu
luketenean. Inhibizioa, urru ntasuna, ausentzia ez dira euskarak behar dituen proposamen positiboak lantzeko jarrera egokienak.
|
|
|
Bestalde, estilo kontua ere bada. Ez dut uste nire jardueran inor etsaitzat
|
hartu
, iraindu, deskalifikatu, gutxietsi edo mespretxatu dudanik. Nahita, behintzat, ez.
|
|
|
Gehiegikeria hauen aurrean neurri batzuk
|
hartu
behar, ezta. Ahalmen gehiegi omen du Eusko Jaurlaritzak.
|
|
|
Hizkuntz politika liskar iturri ez zenean, goitik behera aldatu du, euskal gunera mugatu du, erreserbara. Erabakia
|
hartu
aurretik, nahikoa landua zegoen ideia da hori, prentsako artikuluetan bederen: euskararen eskubideak, edukitzekotan, esparru euskalduneko euskaldunek dauzkate, ez beste eremuetakoek eta ezta ere.
|