|
2000
|
|
|
Arabako zenbait euskal idazle irakurri ditugunok ditugu nolanahi ahantzi Aramaioko Pedro Barrutia(), Sabandoko Juan Bautista Gamiz(), Okondoko Jose Paulo Ulibarri(), Gasteizko Raimundo Olabide(), Laudioko Federico Belaustegigoitia() eta abar. Ezta nik gure amagandik ikasi nituen Gabon kanta gogoangarriak ere,
|
hark
bere aita arabarragandik ikasiak.
|
|
|
errege Felipe II.ak zer du ikustekorik Treviñorekin? Espainiarentzat munduko inperiorik handiena eduki zuen errege
|
hark
berak zuzenean ez noski. Baina oroi errege Felipe II.aren historiagile bezala kronikari izan zen Esteban Garibai, eta mondragoar hark Treviñori buruz bildu zituenak, nortasunez eta garaiagatik badutelako bere garrantzia; baina egia da inori ez diodala irakurri kronikari hark zer zioen.
|
|
|
Baina, gure etxeko ardi beltzarenganat eta haren lagunarenganat itzultzen naizela, jakinik ezen Jacques Lefèvre d’Etaples erreformatzaile ezaguna Parisko unibertsitateko irakaslea izan zela, zuk zeure gutunetarik batean aditzerat eman zenidan bezala; jakinik, halaber, ezen hari esker eta
|
hark
bere inguruan bildu zuen taldeari esker hedatu zirela Lutheroren ideiak Frantzian; eta, jakinik, finean, ezen talde hartako kideak izan zirela bai Farel —Kalvinen lagun sonatua— eta bai Margarita Nafarroakoa ere; galdetzen dizut: Jacques Lefèvre d’Etaplesen ikasle izan ote zen Joseph Elizanburu delakoa han Parisko unibertsitatean, eta irakaslearen talderat bildu ote zen geroago han Méaux en, halako suertez, non Nafarroako erregina bera ere bertatik bertara ezagutzeko parada izan baitzezakeen?
|
|
|
Oroitzen dut ezen, eri sentitu ondoren bere Baionako etxerat itzultzekotan zenean, neuretzat utzi zituela jaun Marcelek dozena bat liburu,
|
hark
bere eskoletan erabiliak eta eskuztatuak. Tartean, Axularren Gero zegoen, zeina astean behin diktatzen baitzigun eta diktatua errezitarazten, euskaraz ongi mintzatzen eta ongi skribatzen ikas genezan.
|
|
|
ene anaiaren irri sardonikoarena, zeina baita, bertze hitz batzuetan, oinazearen irria. Zeren, ote dakizu zenbat sufritu zuen anaiak,
|
hark
bere buruari egin zizkion zaurien gaizkoaduraren ondorez. Eta, halarik ere, bere irri harekin ikusten genuen beti, edo bere irri iduriko harekin, hobeki, zeren eta irri hura ez baitzen arraitasunarena, baina nigarrarena eta tristurarena, penarik penagarrienarena eta hortz haginen karraskotsena; eta trufarik krudelenaren irria zen, azpian eta bere maskarapean oinaze neurriz gaineko hura gordetzen zuelako, bizi bizia...
|
|
|
Gero, zaletasun hura areagotu egin zitzaioan, noiz eta, Oña tiko unibertsitatean studiatzen ari zela, bertze pintore bat ezagutzeko parada izan baitzuen, ez nauk oroitzen orain haren izenaz... Eta, pintore harekin konfiantza egin, eta pintore
|
hark
bere eskola partikularrak eman zizkioan. Eta, nola pintore hura baitzen Italiako hainbat pintoreren miresle nahiz eta ez zuen Italiarat joaiteko suerterik izan, erroetaraino sartu zitzaioan Pedrori ere Italiarat joaiteko gogoa —eta, bere boza goratzen zuela eta eskua altxatzen, osabak gaineratu zuen—:
|
|
|
Izan ere, erran berri dizut ezen, gogoratzen dudan neurrian, sentitzen zuena erraiten zuela aitona Nikolasek eta erraiten zuena sentitzen: ez zuela deus ere gordetzen, alegia, eta zen bezalakoa onartzen zuela etxeko iragana... nahiz eta ez nagoen oso segur, zeren eta iragan
|
hark
bere kontradikzionea baitzuen, kontzientzian barrena itzal bat bezala luza zekiokeena, eta uste dut ezen itzal hark ere egitekorik aski eman ziola, ez dakit bizitza osoan, baina bai bizitzaren azken aldian. Eta segur nago eta gero eta segurago nago ezen itzalpean nahi izan zuela itzal hura, baina ezin izan zuela, halako suertez, non itzalak itzali baitzuen aitona bera ere, finean.
|
|
|
Zorionekoa ene burutazio hura, kontzientzian nuen karga astuna guztiz arindu zidana... harik eta iduritu zitzaidan arte ezen ene arima hegaldatzerat zihoala, artean eri nengoen arren! ...denak, bakarrik dagoenak eta deus ere ez duenak, haize bortitzak eraginikako hareazko eta legarrezko lehen tormenta Jainkoaren eta goiko zeruen mana euritzat har dezan, hala, eliztar sutsu egin nintzen handik aitzina, eta, behin sendatuz gero, debozinoan sartu eta orduak eta orduak emaiten hasi nintzen jauregiko kaperan, non —derradan bide batez— aita Bartolome bizi baitzen, zeren kapera
|
hark
bere bizitokia baitzuen, kaperau jaunarentzat eraikia izan zena eta atxikia eta itsatsia zegoena kaperari berari, zeinak baitzituen, halatan, bi ate. Ate batek kanpoarekin lotzen zuen, eta bertzeak kaperauaren bizitokiarekin.
|
|
|
Eta irri egin zidan, eta irri hura bertze eguzki bat bezala zabaldu zen, eta eguzki
|
hark
berarekin eraman zituen hodeiak eta erreka lainoak, tristurak arestian bilduak, eta Elbiraren begietako ur uherrak berriro egin ziren ur zilar, ur garden.
|
|
|
Eta nik osaba Joanikot eta Maddalen oroitzen nituen, noiz eta haiek edabe bana hartu baitzuten, bertze mundurat egiteko, amets gozo batean bezala... eta, orduan, barren barrendik eskatzen nion Jainkoari, neure zalantzen erditik, zeren Hark ez baininduen sinesbera egin, ezen eraman zezala ama ere, noizbait, bertze amets gozo batean: Jainkoak entzun egin zidan, ustez bai behintzat, zeren ohean lotan zegoela izan baitzuen
|
hark
bere egunen fina eta akabantza, handik bi urterat.
|
|
|
Eta anitz poema zekizkien buruz, solas haietan aldian behin errezitatzen zituenak... Eta,
|
hark
bereak errezitatu ondoren, nik bertze hainbertze egiten nuen jaun Marcelek irakatsiekin, edo frai Luis Leongoaren lira haiekin, zeinak zuri esker ikasi bainituen, jaun André, han Salamancan.
|
|
|
Eta, hala bada, Rosaren mundua aintzira hura zen, non munduaren zabala islatzen eta baretzen baitzen, eta aintzira
|
hark
bere mugak zituen, eta muga haien artean Rosa de Osoriok sentiarazten ninduen neurri, justu eta doi.
|
|
|
Izan ere, nork erranen zuen ezen Kupidok, artean, tragaza bat gordetzen zuela enetzat bere buirakan eta hala zaurituko ninduela bihotzean berriro, zeren, haur zen arren eta itsu zen arren, betean asmatuko baitzuen
|
hark
bere kolpe hartan ere...! Eta, horrela, gutien uste nuenean, bizitzak bere dei deigarriaz hots egin zidan, eta nik ez nion ezetzik erran.
|
|
|
Baina, orduan, anitzetan gertatu ohi izan zaidan bezala, bertze zalantza bat etorri zitzaidan, eta zalantza
|
hark
bere izarak zabaldu zizkidan burutik bihotzerat. Eta, nola uste bainuen, bertzalde, ezen hobe zela, geure harremanen alderakotzat, gauzak hatsarretik garbi eta aratz edukitzea, bihotzak buruari leku eginik, garbi eta aratz solastatu nintzaion:
|
|
|
Eta, handik aitzina, neure historia kontatu nion eta
|
hark
berea kontatu zidan, eta hala aritu ginen bizpahiru ordutan, bazkaldu ere elkarrekin egiten genuela. Eta ongi jan, hobeki edan... eta, jan edanean igeri dabiltzanen gisarat, erraiten genituèn hitzetan jartzen genuen geure fidantzia eta uste osoa, halako moldez, non iduritzen baitzitzaigun ezen hitzaren indarrez konkistatu eta belaunikaraziko genuela mundua.
|
|
|
Ene kezka eta ene urduritasuna...! Bai, banekien ezen hura, orotarat, jolas bat zela, baina jolas
|
hark
bere arriskua izan zezakeen, eta arriskuak egiten zuen jolasa aldez arbuiagarriago eta aldez erakargarriago. Eta ihes egin nahi nuen, baina ihes egin gabe...
|
|
|
Ez dakit zer sentituko zuen osabak istant hartan, baina nik bai: hura emozionea eta hura zirrara, noiz eta Espainiako Handi
|
hark
bere galtzak laxatu baitzituen! Zeren mementu hartan nehoiz ere baino gehiago nahi izan bainuen aitak kontatua egia izatea eta dukeak urrezko kaka egitea.
|
|
|
Eta, handik harat, zer...? Ordu arte itzal bat bezala bizi izan zuèn bertze kezka
|
hark
bere lekua eta bere gorputza aurkitu ote zituen apur bana aitonaren baitan. Zeren orain denbora gehiago baitzuen hartan pentsatzeko eta zeren lehen hutsegiteak bertze hutsegite hartarat eraman baitzezakeen —guztizkorat eta behin betikorat— ohar zitekeelako, ororen buruan, ezen falserian eta gezur handi baten gainean eraiki zuela bere bizitza.
|
|
|
...ta ni kateko bigarrena, eta bazirudien ezen naturaleza bera ere ados zegoela ordenamendu harekin, nor bere mailarako eta bere gradurako predestinaturik balego bezala, zeren mutil sendoa baitzen hura, harroin baten antzekoa, ni mehea eta arina nintzen bitartean; edo, bertzela erranik, enborra eta zentroa zen Mattin, eta ni adaska eta bazterra; hark zituen indarra eta boterea, nik hitza eta behakoa;
|
hark
bere bizia bizi zuen eta begi guztiak zituen gibeletik, eta ni begi haiei beha eta bizitzari beha bizi nintzen. Baina, naturalezaren partehartze badaezpadako hartaz gain, aitak edo amak, edo etxetik iragan ziren hiru prezeptoreek ere —don Frantziskok, jaun Marcelek eta aita Bartolomek, nork bere denboran— noiznahi den oroitaraziko ziguten, bertzenaz ere, ezen moduak eta moldeak zaindu eta guardiatu beharra zegoela, eta tratu hartan beti emanen zioten anaiari lehentasuna, bietan lehena zelako, Urbiain go hurrengo jaun eta markes balizko.
|
|
|
Eta ipuin hura kontatu zigun, segidan jakinaraziko dizudana, alde batetik polita delako eta bere gatza eta piperra duelako, eta bertzetik segur nagoelako ezen ipuin
|
hark
bere eragin ezkutua izan zuela enegan, urte batzuk geroago agerirat eginen zuena, noiz eta nihaur ere bertze erliki kontu batekin nahastu bainintzen. Baina, bertze kontu hori bertze baterako uzten dizudala, natorren, bada, Pedroren kontakizunerat:
|
|
|
Eta, hala, esku batekin gibelatzen ninduela eta bere baitarik urruntzen, erran zidan: " Eta orain, jaits galtzoinak, mon petit..." Eta goratu zuen
|
hark
bere soinekoa... eta ni hari beha geratu nintzen, liluraturik bezala, zangoak dar dar... galtzoinetako zinta laxatu, atorra goratu, eta galtzoinak jaisten hasten nintzen bitartean... Baina, zangoak dar dar nituelako edo atorrak galtzoinen goi partea estaltzen zidalako, ez nuen haiek jaisten lehenengoan asmatu... eta ene fortuna gaixtoa ez zen, bertzalde, hartan akabatu, zeren eta, neure bigarren entseiuan, urduritasunaren gaineko urduritasunak harturik, sartu ez zitzaidan, bada, neure haragizko lantza —edo, zinez ote zen burdinazkoa istant hartan, jaun André? — galtzoinetako zulotxo hartarik, zeinaz arestian mintzatu bainatzaizu, hura hantxe trabaturik geratzen zitzaidala, dar dar batean...!
|
|
|
" Armando Bonilla", esan zuten behin eta berriz hiru aurkezleek mikrofonoetatik, izenak berak bizi ezinago zorigaitzekoa iragarriko balu bezala. " Armando Bonilla", eta
|
hark
bere izena entzuten zuen bakoitzero" zuen zerbitzurako" erantzuten zuen apal eta umil, gutxiagotasun konplexu argi eta garbiz. Kanpai jotze demasak izan ote zezakeen konplexu haren egituraketan parterik?:
|
|
|
Gaur egun, August Schleicher en hirutariko sailkapen
|
hark
bere balioa galdu ez duen arren, harez gainera, badakigu hizkuntza guztiek, gutxi edo asko, beste taldekoen ezaugarri batzuk ere edukitzen dituztela. Hau da, funtsean tipo horietako batekoak izan arren, bestetarikoen bereizgarri batzuk ere aurki daitezkeela haietan.
|
|
|
Abiatu aurretik, zahatoa eskaini nion eta hurrupa bana egin genuen. Ez nuen benetan sinesten gizon hura Lauaxeta zenik, baina atsegingarria zitzaidan Lauaxetaren antzeko gizon
|
hark
bereari eusten ziola ikustea. Nora eraman nintzakeen ez nekien bide batean sartua sentitzeak kilikatu egiten zidan barrena, ilusioa pizten zidan.
|
|
|
" Gaizki esan al dut?", galdetu zion; Xanek zirkunstantziazko bekain jasotze bat egin zuen;" mutilak konfiantzazkoa zirudin", esan zion amatxi zaharrari Mariak: konfiantza
|
hark
bere hitz, hala ere, ebidentki, ez oso bihotz altxagarriak esplikatuko balitu bezala; eta zuri zuri, berriz ere Xani beha, irribarre dultze antzeko bat eskaini zion. Xanek, solasa beste bidera nahian:
|
|
|
Neska ile beltz, aurpegi zuri, elastiko urdin ilunaz jantziriko batek atenditzen zuen barra. Xan harengana heltzen ari zela,
|
hark
berari begiratu arin bat eman eta, barratik irtenda, hiru gizasemeengana joan zen, kopa bana eramaki. Handik atzera barrara heldu zelarik, aurpegi zupatuko hark bere begi beltzak neskaren ipurdian tinkaturik zeuzkala drolekeriaren bat esan, hiru lagunek barre egin zuten.
|
|
|
Xan harengana heltzen ari zela, hark berari begiratu arin bat eman eta, barratik irtenda, hiru gizasemeengana joan zen, kopa bana eramaki. Handik atzera barrara heldu zelarik, aurpegi zupatuko
|
hark
bere begi beltzak neskaren ipurdian tinkaturik zeuzkala drolekeriaren bat esan, hiru lagunek barre egin zuten. Neskak, aparientziaz jaramonik egin gabe hari, ja bere tokitik Xani begiratu zion.
|
|
|
konkorragana zalutasunez desplazatu zelarik, zango bat luzatu zuen, botarekin Xanen izterra ukitzeraino. Xanek ahizpari begiratu zion;
|
hark
bere aulkian, liburuari begira, hasperen egin zuen: min hasperen, neke hasperen?
|
|
2001
|
|
|
Egia da, bai, torturatzaile famatu bati domina ematea lotsagarria dela. Honelako sari batekin torturaren nolabaiteko defentsa egiten dela,
|
hark
bere bizitzan zehar egindakoak" ahaztu" eta bere" biktima" izaeran oinarriturik" saritu" ere egiten dela tortura. Baina... zergatik ez gatoz gaur egungo egoerara eta gaurko Manzanasak non dauden aztertu?
|
|
|
Baina ezjakintasuna aitatu dudanez, joka dezadan gizalegez eta ezer baino lehen neurea aitortu: izan ere, Jose Antonio Sistiagak egindako filmari eskaintzen zion Z. ARGIA
|
hark
bere lehen orrialdea. Film hori, Sistiagak eginiko lehena, oso interesgarria behar zuen izan" munduaren zehar, txalo eta sari ugari jaso ondoren Donostian ikusi berri" zuela ohartarazten zien irakurleei Luis Haranburu Altunak.
|
|
|
XIX. mendetik aurrera berealdiko ardura hartu zuen nobelak bere gain: errealitatea irudikatu beharra. Egia da XIX. mendean burgesiaren mundu etaantolamendu moralaren berri eman zigula nobelak, edo, aproposago esanda, gizarte
|
hark
bere buruaz zuen irudikapena. Ezin ukatu nobelaren garrantzia gizartemodernoaren imajinarioa elikatzeko orduan:
|
|
|
Eta Goiok lehorra ikusten zuen artean, nik itsasoari begiratzen nion, nire beldur, nire ardura, nire lelo aurpegiarekin. Oraindik ere begira nago, eta ontzi triste hura ikusten dut ostentzen, eta ontzi
|
hark
bere nabigazioa jarraitzen du nire gogoaren paisaian.
|
|
|
Gizon
|
hark
bere familiaren iragan aberats eta zoriontsuaren elezaharra asmarazten zigun, aberastasuna eta zorion guztia gero zorigaitzaren haizerik beltzenak suntsitu eta sakabanatu omen zituela, hondakin batzuk hantxe uzteko geure artean, nahiz eta guk ez jakin ez nondik helduak ziren ez noiz arte.
|
|
|
Eta agure zahar
|
hark
bere esku parkinsonianoari eraginez agurtzen gintuen nahinondik, guk martxanteretan erositako txikleak, pepitak, erregalizak jaten genituen artean. Eta gero bai, koloretako pelikula hasi zen eta han geunden gu, oeste amerikanoko lautada hautseztatuei begira diligentziaren leihotik...
|
|
|
Oinordekotasunez iritsi zitzaidan: nik aitaren eskutik jaso nuen, nire aitak bere aitarengandik,
|
hark
bere aitarengandik...
|
|
2002
|
|
|
hura hartuz geroztik ez zuen inolako nekerik sumatzen. Makila
|
hark
bere eskuan bizirik zegoela zirudien eta bizi hartatik indarren bat zetorrela berarengana. Pertseo eta Zilarbizi pare parean zihoazen orain, nekerik gabe, erraz, elkarrekin berriketan eta kontu kontari.
|
|
|
Besteren harrokeriaz kexu, nor eta berekiko astiz inoiz ez dagoena! Zarena zarela, horrek noizean behin arpegi harroz begiratzen zaitu, besteak belarriak zure hitzei adi jartzen ditu, harako
|
hark
bere ondoan hartzen zaitu: zu, berriz, inoiz ez zara zu aztertzeko edo entzuteko duin izan.
|
|
|
Kataluniako Justizia Auzitegi Nagusiak enpresa bat kondenatu du posta elektroniko partikularra zelatatu zuen langile bati berriz onartu edo kalte ordaina ematera. Epaian, Kataluniako auzitegi gorenak langileen intimitaterako eta sekreturako eskubidea urratzea aldarrikatzen du,
|
hark
bere enpresara bidaltzen baititu sozietatearen zuzendaritzako kide bati irainak eta mehatxuak zituzten mezu elektronikoak, posta elektroniko pribatutik. Hala, bada, enpresa kondenatuak, Dena Desarrollas, Terrassa eremuan kokatua eta ingeniaritza elektrikoen ikerkuntzan aritzen dena, Pedro V.M. enpresak bere langilea berriz onartu du, eta ia 12.000 euroko kalte ordaina eman dio, epaiaren arabera, bidegabe kaleratzea deklaratzen duenean.
|
|
|
Zergatik utzi behar nuen, atsegin banuen? Bai, ongitxo nekien nik, bizio
|
hark
bere ondorio gaiztoak izan zitzakeela, eta haiek iristean damu izango nintzela, baina ongitxo nekien, halaber, guztiak duela prezio bat bizitzan. Eta prezio hura ordaintzeko prest nengoen, bai bainekien, beste gauza batzuen artean, biriketako minbizia harrapatzeko probabilitate gehiago nituela.
|
|
|
Izan ere, senarra jubilatu zenetik, hantxe daukat etxean, goiz eta arratsalde, beti traban, Manolo Escobarren diskoak entzuten. Mila bider esan diot Lola Floresenak edo Rocío Juradorenak erosteko, baina
|
hark
bere astoari arre. Eta okerrena da bera ere kantatzen hasten dela diskoarekin batera, mi carro me lo robaron eta mi carro me lo robaron, ehun mila aldiz gutxienez ostuko zioten ditxosozko karroa!
|
|
|
Horregatik esan zion Santosi agian berandu helduko zela. Igarriko zion zer esan gura zuen
|
hark
bera bezalako puntualtasunaren maniatiko baten ahotan. Prakak jantzi zituen badaezpadan, eta orkatiletarainoko gabana.
|
|
|
Gero eta nekezago piztea. Baliteke
|
hark
bere burua oroipen bihurtu gura izatea (Fiona, utziko al didan irratia gaur gauerako?). Oso lotuta ikusten duzu orain berari.
|
|
2003
|
|
|
Horrela, heriotza gertatuz gero, Azken Borondateen Ziurtagiri baten bidez erregistrora joanda, testamenturik badagoen jakin ahal izango du, eta, bat baino gehiago egonez gero, zein den azken testamentua eta zein not. Horrek testamentugileari konfidentzialtasuna bermatzen dio; izan ere, horrela lasai egon daiteke testamentua isilpean gorde nahi badu; izan ere, testamentua hiltzen denean, eta une horretan bakarrik, oinordekoek erregistro horretan testamentua badela kontsultatu ahal izango dute, eta
|
hark
bere garaian testamentua egin zuen notarioarengana eramango ditu. Zer behar dut testamentu hau egiteko?
|
|
|
Manta horietako bat altxatu nahi luke, azpian zer dagoen ikusteko. " Eskuturreko berde bat eramaten du Jonek", gogoratu du," eta gelako neska
|
hark
bere urtebetetze egunean oparitutako uztaitxo hura ezkerreko belarrian". Maixa zuen izena neskak.
|
|
2004
|
|
|
1271 urteko Venezia imajinatzeko ariketa egin eta Marco Poloren larruan sartu nahiko nuke. 17 urte besterik ez zituen
|
hark
bere aita eta osabarekin itsasoratu zenean. Veneziako portutik Palestinako Acrera jo zuten aurrena eta handik lurrez Asia misteriotsuan barrena.
|
|
|
Utz ditzagun, bada, euskara berpizteko ahaleginak eta saioak, klonazioaren arriskuak euskalgintza askatasunaren aurkako giza jarduna bihurtzen duenez. Jakitekoa litzateke, bai horratik, errautsetatik piztutakoa, ez euskara, baizik eta lan honen hasieran ahotan hartuta erabili dugun bere anaia balitz (Rikardo), zer esango zukeen
|
hark
bere anaiaz. Agian ez zatekeen gehiegi harrituko, gure etxe hau etxekaltez gainezka dagoen honetan.
|
|
|
Mireiaren lorpena bere egin nahi ote zuen? Agian Mireiaren txostena zuzena zen, eta fisikari
|
hark
bere bizitzako aukera ikusi zuen... Zertarako?
|
|
|
Baina egia zen, bestalde, aita hartaz mintzatu izan zitzaigun bakoitzean, ez genizkiola guztiz aintzakotzat hartu bere hitzak, haren asmoak airean eraikitako gazteluak balira bezala, amets hutsak, denboraren haizeak noiznahi eramango zituenak. Baina ez, ez zituen haizeak eraman; aitzitik, aitaren asmoen gaztelu
|
hark
bere borondate irmoaren lurra zuen oinarri.
|
|
|
Izan ere, hain barregarri ikusten zituen, alde batetik, izar haiek, obelisko paketatu hura zintzilik zutela –Napoleonek Egiptotik Parisa ekarritakoaren miniatura ezin eskasagoa eta imitazio ezin baldarragoa zena, bestalde–, non haien gainetik eta zeruko izar guztien gainetik sentitzen baitzen une batez, Nefertiti berraragitu bat balitz bezala, sentsazio
|
hark
bere autoestimua areagotzen zuela; bestetik, amatasunetik zetorkiòn sentimendu batek eraginda edo, urrikaldu egiten zen jarraian, nola oilo kolka bere txitarik ezdeusenarekin... eta purra purra deitzon zion ohera bere txitatxoari, eta txita oheratu egiten zen, jakina...
|
|
|
Bere agur batek poza ematen zigun egun osorako; bizkarrean txapaka eginez gero, berriz, saltoka hasteko gogoa. Eta gertatu zen andre sendo eta justu
|
hark
bere ondora deitu ninduela behin, esanez:
|
|
|
ametsa ez ziotela itzuliko. Amestutako iraultza
|
hark
bere buruarengandiko askapena ekar zekioneko esperantza eta heterosexual bihurtu zedineko beharra ezinezko zitzaizkiola ohartzean, nahi eta ezinaren arteko sarean trabatu zen; bere bizitza ez zuela inoiz irudikatu erabaki behar izan zuen, ametsa kolektiboa baitzen, eta kolektiboan gauzatuko zen banakakoari zegokion afan, nahi eta desira oro. Ohartu zen Lekunberrin egin zuen bidea egitea zela errazena, xenda trazatuari jarraitu, alegia; bere kasuan, ordea, akats bat zegoen, eta akats horrek zeraman orain Londresera; akats horretan zetzan eskura uste izan zuteneko Euskal Herri aske hartako biztanle, aske, esan luke, ez bilakatzeko arrazoia.
|
|
2005
|
|
|
\ Kulturaren arloan, euskaldunak, gehien batean, ez datoz bat inmigrantea erabat onartzeko
|
hark
bere kultura utzi behar izatearekin. Nolanahi ere, biztanleen %50en iritziz, etorkinek baztertu egin behar dituzte beren erlijiotik eta kulturatik indarrean dagoen legediarekin aurrez aurre dauden alderdiak.
|
|
|
Seme alabarentzat heziketa edo kirol jarduera hautatzean funtsezkoa da
|
hark
bere adostasuna agertzea; bestela, handik gutxira motibaziorik gabe ikusiko du bere burua eta jarduera hori gorrotatu egingo du atzenean.
|
|
|
Ez ahaztu
|
hark
bere etxea duela.
|
|
|
baino lehenago hainbeste idatzi duenik, Eskualduna kazetaren parte handi bat
|
hark
bere lumaz egina baita.2
|
|
|
Hari beretik ere, beregandik jaurtiko du kalte oro, horretarako eskubidea izan eta legezko zaion arren. Urrun, beraz, gizon zintzoarengandik handikeria, eta horrenbestekoa izan dezan
|
hark
bere buruari zor dion maitasuna. Haatik, lerrakera hau, errakuntzan dagoenari kaltea egiten ez dion neurrian, askoz gehiago alboratzen da errua egoztea baino; hortaz ergelkeria esaten zaio eta ez justiziarik eza.
|
|
|
Gizaki singularra ez dago bere bizitzako inolako momentutan ‘azkendua’ edo bere baitan bukatua. Ez du uzten bere patua kanpotik inprimatzen, baizik eta
|
hark
bere baitatik garatzen du hau.17
|
|
|
Humboldten obrak, bestela, eta gurera itzuliz, badu eraginik egungo hizkuntzaren pedagogian eta hizkuntzen didaktikan, batez ere L. Weisgerber-ek XX. mendearen lehen erdian haren hizkuntz teoria suspertu eta honen hezkuntz irakurketa ahalbidetu zuenetik193 Hari esker, batetik, hezkuntzaren, hizkuntzaren eta baita ere bi hauen arteko erlazioaren dimentsio antropologikoa hobeto ulertzeko moduan gaude: zentzu honetan esanguratsua da jakitea, eta batez ere pedagogiaren perspektibatik,
|
hark
bere egitasmo antropologikoen baitan garatzen duela bere pentsamendu linguistikoa, alegia, hain zuzen hizkuntzari funtzio humanizatzailea aitortzen diolako hartzen duela hizkuntza aztergai bezala. Gizakiaren izaera linguistikoa eta hizkuntzaren izaera gizatiarra antzematen dituen unetik, ondorio guztiekin onartzen dituenetik, garbi ikusten du ezinbestekoa dela hizkuntza kontuan hartzea, baldin eta gizakiari bere formazio eta hezkuntza prozesuan lagundu nahi bazaio.
|
|
|
Kasu hauek, beti ere, ezagunak zaizkigun hizkuntza guztietan agertzen dira —ze gure eta jatorrizko hizkuntzen zein herrien arteko hesia hain da handia, haienganako lotura etenda dagoela— eta Amerikako oihan sakonenetan ere nekez aurkitu ahal izango genuke guztiz nahastu gabe geratutako —beste baten hizkuntza ikasi aurretik isolatutako— leinu bat. Hori bai, hizkuntza batek elementu arrotz bat hartzen duen unean —edo hizkuntza hori beste batekin nahasten hasten denean—, orduan bertan,
|
hark
bere aktibitate asimilatzailea jartzen du martxan, beste elementu hori bere jatorrizko analogiaren arabera ahal bezainbeste eraldatuz. Modu honetako nahasketen bidez, beraz, lerro analogiko luzeagoak edo motzagoak sortzen dira eta, nekez bada ere, erabat inorganikoa den masa bat saihesten da.
|
|
|
Hizkuntza baten benetako bikaintasuna honetan datza: haren hedatzearen bitartez, espiritua bere ahalmen propioen aktibitate eta osaketa erregular batera bideratzean edo, espirituarenganako eraginaren ikuspuntutik esateagatik, hizkuntza
|
hark
bere baitan arauei loturiko horrelako energia garbi eta bizi baten aztarna eramatean.142
|
|
|
Aparteko gela bat zuen beretzat, baina gainerako hirurok (kontuak eramaten zituen Slowacki gizon nagusia, askotariko mandatuak egiten zituen Jozef gaztea, nire kidakoa zena, eta ni neu) lan egiten genuen gelatxoan uzten zuen beti
|
hark
bere jaka, horretarako propio jarritako pertxero bat zuen eta. Bere bulegoan sobera leku zuen nahi izanez gero zutikako gakoa bertan jartzeko, baina ez:
|
|
|
Uste dut denoi Boli etorri zitzaigula burura. Baina azken batean
|
hark
bere moduan adierazi zion Gerenari beti arte hil aurretik. Ez zen beste inor agertu.
|
|
|
Emazteak barkatzeko eskatu ziola segurtzat eman genezake bederen, ez zuen amorantearen errua egin" Behartu egin nau!" edo" Nik ez nuen nahi!" bezalako zabarkeriak asmatuz. Emakume
|
hark
bere gain hartu zuen egiten ari zenaren ondorioa, horrexegatik eskatu zion induljentzia senarrari. Baina xehetasun horiek gero jakin ziren, Manoel Arauxo amaginarrebaren etxetik itzuli zenean, zinkez zink ibili zen bere ondikotza entzun nahi zionari kontatzen.
|
|
|
Bere balentrien albisteek hanpatzen dute, beharbada, beldur banatzaile honen kartera. Eta oraintxe etorri zait, rapak porraka maspiltzen gaituela, gauaren erdian ni Xegamaren atzaparretarik kosta ahala kosta ateratzeko jantzia zen arrebari ez niola sekula esan miserable
|
hark
bere galde egin zidala.
|
|
2006
|
|
|
heriotza zigorra, mutilazioak, tortura, zigor kolpeak eta abar. Ez zuen egiteko gozoa borreroak alde horretatik, eta lanbide
|
hark
bere bizitza baldintzatzen zuen erabat, gizartearen aurrean oso gaizki ikusia baitzegoen lan hura. Azken finean, heriotzaren eszenifikazioan rol garrantzitsua zuen borreroak, baina protagonista nagusia hiltzera zihoan presoa zen.
|
|
|
atxilotua edo presoa zein agintari judizial eta funtzionarioren jagoletzapean egon eta agintari eta funtzionario horiek ez diote aholkurik emango abokatuaren hautaketaren inguruan, eta Abokatuen Elkargoari komunikatuko diote, behar bezala hala ager dadin,
|
hark
bere laguntzarako izendatu duen abokatuaren izena, edo, bestela, hori ofizioz izendatzeko eskatuko diote. Abokatuen elkargoak hautaketa hori
|
|
|
Legeak, azken finean, fiskalaren ez egitea ordezteko baliabide bat besteharra baita balizko kalifikazio guztiakzitegiak, hipotesi moduan eta froga al bereganatzea, baldin eta egindako frogak ahalbidetzen baditu eta auzitegiak halako kalifikazioak onar baditzake; horiek guztiak bereganatu, eta, beharrezkoa denean, razitako hautabidezko uzia; horrela, au fiskalak idatziko du 732 artikuluan adiedaezina oinarritzat hartuta, eztabaidagaia proposatzen du, berediktua eman aurretixeko unean, betiere magistratu bakoitzak jadanik behin betiko erabakita duenean zein boto emango duen. Hobe da, ondorenez, berediktua ematea, eztabaida izan ondoren,
|
hark
bere adimena argitzeko, eta, beharbada, bere iritzia aldatzeko; helburua ez da, ordea, auzitegiari ahalbidetzea epaitza ematean alderdieknenteko aurreratuenak izan arren. eztabaidatutako baldintzetatik aldendupean horiek erkatu gabe. Hori ahalbidetzen dute, nolanahi ere, Austriako eta Alemaniako kodeek, Europako konti dadin, bere barruko inspirazioak bakarrik kontuan hartuta, aurkakotasunaren argi
|
|
|
Ondore horretarako, kereila jartzaileak eskatutako azken eginbideak gauzatu direnetik edo auzia berori ez eragiteagatik gerarazi denetik hamar egun igaro ondoren, auzi paperen gaineko ardura duen epaile edo auzitegiak ofizioz aginduko du
|
hark
bere eskubidearen arabera egokia dena eskatzea, aurreko lerrokadan ezarritako epe mugan.
|
|
|
Azken gorabehera
|
hark
bere oreka apur guztiak suntsitu zizkion.
|
|
|
Eta orduan jabetu zen politikak zenbateraino zipriztintzen zituen bazterrak. Lehendabiziko geltokian izandako irudipen
|
hark
berarekin jarraituko zuen hurrengo geltokietan ere.
|
|
|
Beti prest gaixoaren etxekoek dirurik ez bazeukaten ere. Eta beti prest izate
|
hark
bere saria eduki zuen: jende umilaren estimu handia.
|
|
|
– Gure lakuaren ingurura gizon zuriak agertu ziren aldi bertsuan –Sarah ren ahotsa mehea bezain indartsua zen– Joseph Smith izeneko batek ametsak izan zituen. Ametsotan Joseph
|
hark
bere jainkoaren mezua aditu ei zuen, eta halaxe jakin, ba, bazirela nonbaiten lurperaturik Ebanjelio berri bateko izkribuak, urrezko tauletan idatziak. Antzina antzinako lengoaia batean idatziak.
|
|
2007
|
|
|
Konbentzimendu handirik gabe baina. Roberrek talde bat osatu nahi zuelako eta
|
hark
bere ondoan nahi gintuelako, edo bata bestea gabeko jarduerarik bururatu ere egiten ez zitzaigulako.
|
|
|
Ana Isabel ezagutzeko aukera izan nuen, eta uste dut berak ere ni ezagutzeko parada izan zuela. Nire heldutasuna frogatu nahi izan nuen eta
|
hark
bere umetasuna, ez dakit. Etxearen aurrean parke bat ipinia zuen udalak aspaldi.
|
|
|
Kasuak daude; bien artean sortzen den harremanaren arabera, era batera edobestera ikusten ditugu eta ikusten gaituzte. Beti dakizu
|
hark
bere erakundeareninteresean egingo duela lan, eta hala behar du, gainera. Askotan, prentsa bulegoez pentsatzen dugunean, politikariak datozkigu burura eta irudi hori baztertuegin genukeela iruditzen zait.
|
|
|
pertsonek pertsonari ematen dioten irudia,
|
hark
beretzat
|
|
|
Nola gizakiak estreina hargatixe hitz egin baitzuen, bestela ezin zuelako pentsatu hizkuntzarik gabe, hala pentsatzeko legeen unibertsaltasunak zermugatu zuen,
|
hark
bere hitz egiteari eman zion forma498.
|
|
|
Puntu honetan, errentamendu kontratuak hiru eredu izan ditzake. Lehenengoan, jabeak maizterretako batekin bakarrik sina dezake eskuarki, kaudimen ekonomikorik handiena duena, eta
|
hark
bere gain hartuko du gainerako kideek errentari dagokion zatia ordaintzea. Printzipioz, erosoena da, baina erantzukizun handia da kontratua bere gain hartzen duenarentzat, gainerakoen ez ordaintze hipotetikoen aurrean erantzungo lukeena.
|
|
|
–Dionik estuago heltzen zion kamioiko burdin barrari faxista
|
hark
bere Mauserrari baino, eta bere begiradan ez zen beldur arrastorik batere ageri. Gazteak Mauserra apartatu zuen azkenik, lurrera tu egin eta gero, eta Dioniri begirik kendu gabe kideengana egin zuen, balantzaka.
|
|
|
Euskara hiltzera dihoa!". Hori, berak estimatzen zuen eta
|
hark
bera estimatzen zuela bazekien maisu batek esanda, prestigioko pertsona, Erroman estudiatua, euskalduna bera," sekulako mina eman zidan!". Euskararen heriotzaren larrimina ez da poetena bakarrik izan.
|
|
|
Gutun horiek idaztea aurreko egunen batean erabakia zuten nonbait Intxaustik eta Azurmendik; baina, dirudienez, eta zergatik ez dakigula, ez bata eta ez bestea bidali zituzten, bien jatorrizkoak Jakinen artxiboan baitaude, kalkozko kopia eta guzti. Delegatuarentzako kopia eta Ministroarentzako jatorrizkoa Joseba Intxaustiri bidali zizkion Azurmendik, eskuz idatzitako beste gutun laburrarekin batera,
|
hark
bere iritzia eman zezan eta bi gutunekin zer egin erabaki zezan. Biei buruz zenbait ohar egin ondoren, honela dio Azurmendik eskuzko gutunean:
|
|
|
Esan dugunez, eskulturan ia leitmotiv bakarra izan zen giza gorputza; giza gorputzaren ulerkuntza eta adierazpen doiago bat lortu nahi ziren220 Eredu zorrotzarekin —480 urteetakoa— jadanik eskultura guztiz helendarra sortzen da, hain zuzen kultura
|
hark
bere berea zuen gaiaren —giza aberearen— irudia hartzen denean interesgunetzat221 Kritiosen Efeboa da gizon helendar berri hura agertu zeneko lehen adibidea: contrapostoaren bidez, mugikortasuna eta gorputzaren gaitasun funtzionalak erakusten dira222.
|
|
|
Halere, berpizkunde
|
hark
bere betiko muga historikoak izango zituen11:
|
|
|
" Gizakiak kultura jakin bat ikastetik hasi behar du, kultura bat non berak beranduago heldu bezala jokatu duen" 49 Gizakiaren pertsonalizazioa —gizabanakoaren nortasunaren osaketa eta garapena—, egiaz, historikoki gizatalde batek sortutako bizikidetza forma jakin batzuen baitan burutu eta gauzatu beharreko prozesua da50. " Haurra", Habermasen hitzetan," pertsona bihurtzen da, bai, baina bakarrik
|
hark
bere burua dagokion bizitza sozialaren munduan kokatzen ikasten duen heinean" 51 Hezkuntzaren baitan, beraz, elementu sozialak eta kulturalak ez dira aukerazkoak baizik eta ezinbestekoak, eta, horregatik, pedagogiak asko du ikasteko gizarte zientzietatik eta antropologia kulturaletik.
|
|
|
Ez da oso normala hirurogei urte bete berritan lana uztea, batez ere zuzendaritzatik ezer eskaintzen ez badizute. Orain bankuetan egiten ari direna gauza bat da, ondo dago, baina Gabrielena...
|
hark
bere kasa hartu zuen erretiroa.
|
|
2008
|
|
|
autoengainuarena da batez ere?, halako gauzak izaten baititu bizitzak, batek ez dakiela zer puntutaraino den norberak bizitua edo asmamenak asmatua. Biek miresten zituzten Frantziako autore entziklopedisten liburuak. Voltaire eta Diderotenak, batez ere?, eta biak sentitzen ziren katolizismo tradizionaletik urrun, kontsula markes jauna baino gehiago,
|
hark
bere burua paganotzat zuen bitartean honek kristautzat baitzuen, oro har. Ondorioz, biak ziren eklektikoak eta biak liberalak?
|
|
|
atxikitzeko modua, baita desadostasunaren haizeak astintzen zuenean ere. Horregatik egoten zen hain gustura markesa anderearekin, harekin egoteko aukerak ohoratua,
|
hark
bere alabena baino antz handiagoa zuela aitortu zionean zer esanik ez; markesa andereak, gero, Nazariori buruzko galderak egin zizkion, haien harremanei buruzkoak, baita tarteka bere kezkak eta bere barrua neskameari hustu ere:
|
|
|
Baina, azken urte haietan soldadutzarekin lotutako kontu batzuk, bigarren karlistaldia bukatuta gero (1876an, beraz), kinten sistema eta soldadutzarako zozketak ezarri zituen Espainiako gobernuak Euskal Herrian? ezin ahaztu zituelako edo, legeak bereziki behartzen zituen Nazario eta haren hiru anaiak, aita gerran galtzaileetakoa izan zutelako, nahiz eta anaietan zaharrena izatea, azkenean, Nazariori onurazko gertatu zitzaion, ñabardura
|
hark
bere anaien tutore bihurtu eta soldadutzatik libratu baitzuen, zorionez libratu ere, zeren umetan jeneral izatearekin amets egin zuenak (joan ere, joan baitzitekeen Nazario soldadutzara bolondres, premutasunak zekarzkiòn pribilejioak eta abantailak bazter utzita) Dobainera iritsi bezain laster egin baitzion uko ametsari, amets berri batek amets zaharraren lekua betetzen ziola:
|
|
|
Eta, hala eta guztiz ere, barrutik estutzen zuèn neurri berean finkatzen eta sendotzen zuen itzal
|
hark
bere borondatea, zirkulu itxi hartatik ateratzen lagun ziezaiokeena, itzaletik argirako bidean.
|
|
|
amestutako iraultza
|
hark
bere buruarengandiko askapena ekar zekioneko esperantza eta heterosexal bihurtu zedineko beharra ezi
|
|
|
duela zenbait hilabete bidali zenidan Bonaparte printzearen Le> verbe> basque> en> tableaux> izeneko lanean irakur daitekeenez, iragan mendean?
|
hark
bere bilketak egin zituen denboran, alegia. Milafrangako Argintz Karrika auzoan duzüik> gisako adizki bitxia erabili ohi zen.
|
|
|
Holakoetan apaiz nagusiak pertsona bat hil eta kontu handiz hari larrua kentzen zion, eta ondoren, oraindik odola zerion larru horrekin jantzirik agertzen omen zen tenpluaren goialdea, zere moniarekin segitzeko59 Mutatis> mutandi, >, eta barka nazazue hain ekintza odoltsu eta makabroa hemen aipatzeagatik? itzultzaileak antzeko zerbait egin behar duela esango nuke, hots, bere gainean jatorrizko idazlearen larrua jantzi, edo haren barruan sartu eta
|
hark
bere hizkuntzan jardun bezala beste hizkuntzan aritu, bere pertsonaiaren psikologia ongi barneraturik daukan teatro antzezlea bezala jokatuz.
|
|
|
ta??[...] »286 Ez dirudi kasualitatea denik sabindar grafia osoa, EuzkadinEuzkadi urtetan ezarri gabe eduki ostean, justu Akademia sortzean hastea erabiltzen287: ziurrenik erakunde berriaren agerrerak eta
|
hark
bere grafia proposatzeko aukerak larrituta. Kirikiñok, presaka eskatu eta sarrarazi zituen sabindar zeinu guztiak, eredu hori indartzeko.
|
|
|
Beste iruzurgile batek, kasualitatez han bizi den herritarra dela sinetsarazi dio biktimari ezgaitasuna duenari poltsa eros diezaion. Beraz,
|
hark
bere estanpazioak eman dizkio, herritarraren dirua jaso ondoren. Diru hori, bakarrik geratzen denean, engainatu egin dutela konturatu da, poltsa egunkari mozkinez beteta dagoelako.
|
|
|
Mexikon egindako egonaldiaren ostean, Kanadara joan zen. Herrialde
|
hark
bere idazletzat jotzen du, baina Ingalaterran hil zen alkoholismoak jota. Eldarnio edo ez, idazlan biribiltzat daukate aditu askok Sumendiaren azpian.
|
|
|
Kexa tramiterako onartu ondoren, administrazio prozedura abiaraziko du EBren Garraio eta Energia zuzendaritzak, eta lehenengo urratsa izango da salatutako aldeari, hots, Espainiako Erresumari eta horren ordezkari den Eusko Jaurlaritzari, salaketaren berri ematea eta epe bat ezartzea
|
hark
bere arrazoibideak azal ditzan, bi aldeen arteko adostasuna bilatu nahian. Prozesu hori Gabonak baino lehen argitzea espero dute koordinakundekoek.
|
|
|
Espainiako Ogasunaren izenean bidali izan dira aurten datu pribatuak lapurtzeko asmoa zuten mezu elektronikoak. Errenta aitorpenari zegokion diru kopuru jakin bat bueltatu behar zitzaiola esaten zioten hartzaileari, eta
|
hark
bere bankuko datuak eman behar zituen ustezko ogasunaren webgunean, lapurrek moldatutako gunean, alegia. Antzeko mezuak zabaldu dira nortasun agiria berritzeko bulegotik edota loteria agentziaren batetik, balizko sari baten berri emanda.
|
|
|
autoengainuarena da batez ere–, halako gauzak izaten baititu bizitzak, batek ez dakiela zer puntutaraino den norberak bizitua edo asmamenak asmatua. Biek miresten zituzten Frantziako autore entziklopedisten liburuak –Voltaire eta Diderotenak, batez ere–, eta biak sentitzen ziren katolizismo tradizionaletik urrun, kontsula markes jauna baino gehiago,
|
hark
bere burua paganotzat zuen bitartean honek kristautzat baitzuen, oro har. Ondorioz, biak ziren eklektikoak eta biak liberalak... baita zuhurrak ere, hainbat gairi buruzko iritziak isiltzera ohituak, beren ingurune hagitzez ere atzerakoiagoan ohitu beharko!
|
|
|
Nazario bere onetik aterea zegoen, anaia zapal zapal egina uzteko gogoz; esan nahi baita bitarteko guztiak prest zituela –buruargitasuna, haien artean– zapaldua zuena are zapalduago uzteko; helburua betetzeko, ondorioz, aitzakia bat edo beste erabil zezakeen... ...u batzuk –bigarren karlistaldia bukatuta gero (1876an, beraz), kinten sistema eta soldadutzarako zozketak ezarri zituen Espainiako gobernuak Euskal Herrian– ezin ahaztu zituelako edo –legeak bereziki behartzen zituen Nazario eta haren hiru anaiak, aita gerran galtzaileetakoa izan zutelako, nahiz eta anaietan zaharrena izatea, azkenean, Nazariori onurazko gertatu zitzaion, ñabardura
|
hark
bere anaien tutore bihurtu eta soldadutzatik libratu baitzuen... zorionez libratu ere, zeren umetan jeneral izatearekin amets egin zuenak (joan ere, joan baitzitekeen Nazario soldadutzara bolondres, premutasunak zekarzkiòn pribilejioak eta abantailak bazter utzita) Dobainera iritsi bezain laster egin baitzion uko ametsari, amets berri batek amets zaharraren lekua betetzen ziola: jende honek fabrika hau egin badu, nik zergatik ez...? –, soldadutzaren bide hartatik jo zuen; bazegoen, gainera, beste xehetasun bat, bide hartan aurrera egitera bultzatzen zuena, bera soldadutzaz libratzeaz gain, Ismael librarazi baitzuen Nazariok, hartarako legeak eskaintzen ziòn zirrituaz –redención en metálico, jatorrizko esamoldean– baliatzen zela, anaiaren libratze hartan legeak zioena baino askoz gutxiago ordaindu behar izan bazuen ere, Mateo Sukunzak Canovasekin zuèn adiskidetasun nolabaitekoa ez baitzitzaion alor hartan, itxuraz, alferrikakoa gertatu.
|
|
|
Esan nahi baita Reginak beti aurkitzen zuela markesa anderea bere tokian –bihotz buruen lehentasunezko zutoinean eta mirespenaren idulkian– atxikitzeko modua, baita desadostasunaren haizeak astintzen zuenean ere. Horregatik egoten zen hain gustura markesa anderearekin, harekin egoteko aukerak ohoratua,
|
hark
bere alabena baino antz handiagoa zuela aitortu zionean zer esanik ez; markesa andereak, gero, Nazariori buruzko galderak egin zizkion, haien harremanei buruzkoak... baita tarteka bere kezkak eta bere barrua neskameari hustu ere:
|